Þjóðviljinn - 15.03.1958, Qupperneq 7

Þannig b'rtist í smáu og
stóru, á sviði heilsuverndar og
heilbrigðismálanna, yíirburðir
þeir, sem þjóðsk'pulag sósíal-
ismans láta hinum óbrotna
manni í té.
Atvinnuleysið
breiðist út
En það er líka til önnur
meinsemd, eins konar krabba-
mein, sem þrífst einvörðungu í
auðvaldsþjóðskipulagj. Þessi
tegund krabba dafnar með á-
gætum um þessar mundir í
mörgum auðvaldsríkjum. Að
undanförnu hafa fregnir verið
iandi m'nnkaði í desember um
7,4 prósent. Meira að segja
þau fyrirtæki, sem framleiða
vörubíla og hafa dafnað vel
um nokkurra ára skeið, eru
farin að minnka framle ðsluna
og segja upp verkamönnum.
í Englandi voru skráðir 335
þús. atvinnuleysingjar í des.
1957, en 297.000 á sama tíma
1956 og 215.000 í des. 1955. Á
2 árum hefur atvinnuleysið
þar því vaxið um rúmlega
50 prósent. í Ítalíu eru at-
vinnuleysingjar nú um 2 millj-
ónir. og í litlu og fámennu
landi e.'ns og í Belgíu var ein-
ungis i sl. desember sagt upp
l
Jakob Áraason:
Krabbamein
að berast af sívaxandi sam-
drætti atvinnufyrirtækja, og
þar af leiðandi vaxandi at-
vinnuleysi, í Bandarikjunum,
Kanada, Vestur-Þýzkalandi, ít-
alíu, Bretlandi, Danmörku, Jap-
an og Noregi og fleiri löndum,
sem búa við hagkerfi auðvalds-
ins. Með ýmis konar aðgerð-
um, eins konar innspýtingum,
töflum eða piilum, hefur tek-
izt að halda þessum óaðskilj-
anlega fylg.'kvilla auðvalds-
skipulagsins í skefjum um
lengri eða skemmri tíma. Eitt
af þessum ,,meðulum“ er t. d.
fólgið í þvi að veita meira
fjármagni til vígbúnaðar, enn-
fremur er gengislækkun eitt af
þessum gamalkunnu skottu-
lækningalyfjum auðvaldsskipu-
lagsins. En lækningamáttur
þessara skottulækninga dugar
misjafnlega lengi. Áratuga dýr-
keypt reynsla mannkynsins hef-
ur sannað, að meinsemdin er
ólæknandi svo lengi sem auð-
valdsskipulagið tórir. Þrátt
fyr.'r æ endurteknar inntökur
grefur þetta krabbamein um
sig á nýjan leik eftir mismun-
andi langan tíma, og er þá oft
enn erfiðara viðfangs.
Hið illkvitnislega spaug
Lundúnablaðsins Times um að
kvefpest í Bandaríkjunum valdi
„Lungnabólgu“ í öðrum auð-
valdsríkjum á rætur sínar að
rekja til atvinnuástandsins, allt
frá því í sl. september. I auð-
valdsríkjum Evrópu er þessi
svartsýnispá nú að rætast. Sam-
dráttur.'nn eða kreppan og vax-
andi atvinnuleysi, sem byrjaði
í Bandaríkjunum á sl. ári,
hefur nú breiðst út til Vestur-
Evrópu. — Fréttaritari Assoc-
jated Press í London kemst að
þeirri niðurstöðu 20. jan. sl.,
að „atvinnuleysið í Evrópu hafi
aukizt nokkuð á síðasta árs-
fjórðungi 1957. Þessi þróun
heldur áfram það sem af er
þessu ári. Þetta vekur geysi-
lega óró“, segir þessi banda-
ríski fréttaritari og nefnir hann
í þessu sambandi England,
Vestur-Þýzkaland, Belgíu, Sví-
þjóð og Finnland. í fylk'nu
Nordreihn-Westfalen fjölgaði
atvinnuleysingjum í desember
um 200 prósent og iðnaðar-
framleiðslan í Vestur-Þýzka-
37.000 verkamönnum, og tala
atvinnuleysingja þar var kom-
in upp í 230.000 í byrjun jan.
1958.
I Danmörku, landi hinna
„hreinræktuðu“ sósíaldemó-
krata, sem hafa svikizt um það
áratugum saman að afnema
auðvaldssk:'pulagið í Danmörku
þegar þeir hafa fengið voldin
í sínar hendur, eins ög þeir
hafa oft og lengi haft þar, þá
er þróun atvinnumálanna þar
nú einnig hin athygbsverðasta,
þó að hinn bandaríski tíðinda-
maður Associated Press í Lond-
on láti imdir höfuð leggjast að
geta um það. Á sl. ári voru að
meðaltali þar 71.000 skráðir at-
vinnuleysingjar, eða rúmlega
10 prósent allra verkamanna.
En þegar dró að áramótum fór
atvinnuleysið að vaxa mjög
hröðum skrefum, og í síðustu
viku desember voru skráðir at-
vinnuleysingjar þar 148.700. Það
er að segja, nálægt því fimmti
hver verkamaður var atvjnnu-
• laus. Þetta ástand er álíka og
verst hefur verið áður á
krepputímum.
ÍZ Skottulækningar
gagnslausar
í japönskum blöðum hafa
að undanförnu birzt margar
fregnir af ástandinu í atvinnu-
lífjnu, sem valda áhyggjum og
ókyrrð. Fyrstu árin eftir sið-
ari heimsstyrjöldina voru hag-
stæð fyrir Japan. í næstum
öllum iðngreinum var fram-
leiðslan árið 1950 orð.n jafn-
mikil og fyrir stríðið, miðað
við meðaltalsframleiðsluna ár-
in 1934—‘36. Þegar Kóreu-
styrjöld.'n hófst 1950, hl-jóp
mikill „stríðsyöxtur“ í atvinnu-
líf Japana, vegna pantana
amerískra á hvers konar varn-
ingi til styrjaldarrekstursins.
Og 1955 var svo komið, að
framleiðslan hafði auk.'zt hrað-
ar og meira en í nokkru öðru
auðvaldsríki. Iðnaðarframleiðsl-
an hafði aukizt um 114 prósent
á sama.tima og samanlögð iðn-
aðarframleiðsla allra auðvalds,-
ríkja hafði aðe.'ns aukizt um
31 prósent. Vöxtur iðnaðar-
fremleíðslupnar var svo ör
að visitala hennar var nær þvi
3 sinnum hærri í desember
1956 en 1950. En jafnvel strax
á árinu 1956 fór að bera á þvi
að krabbameinsemd auðvalds-
skipulagsins væri að grafa um
sig enn einu sinni. í júní 1957
skrifaði japanska blaðið Main-
ish, að í utanríkismálaráðuneyt-
inu væri búið að draga upp
rauðan fána til merkis um að
hætta væri í aðsigi. Gripið var
tjl hvers konar gamalkunm-a
kynjalyfja og skottulækninga
álíka og Vilhjálmur Þór var
að blaðra um nýlega á fundi og
í útvarpinu. — Með þessum
undralækningum átti að hefta
vöxt og viðgang krabbameins
auðvaldsþjóðfélagsins, sem V.
Þór hefur nú uppgötvað að sé
„komin af hjnu illa“! (Það er
svo sem ekki verið að reyna
að skyggnast djúpt eftir hinum
raunverulegu orsökum, á æðstu
stöðum íslenzkra fjármála og
atvinnumála.) En undralækn-
ingamar vii’ðast heldur áhrifa-
litlar. 27. ágúst 1957 skýrðj t.d.
vikublaðið Japan Press frá því
að á tímabilinu apríl til júlí
hafi 266 iðnaðarfyrirtæki orð-
ið gjaldþrota. í fjölmörgum
iðngreinum ber á svonefndri
offi’amleiðslu og vörur hrúgast
upp í vörugeymslunum. í sl.
júli var gripið til þess ráðs að
minnka framleiðslu á ullar-
vörum um 30 prósent, og 13.
des. sl. tóku 6 stór íyrirtæki,
sem framleiða vörur úr gervi-
efnum, þá ákvörðun að minnka
framleiðsluna um 50 prósent
frá 1. jan. sl. Svipuð er þi’ó-
unin i fjölmörgum öðrum iðn-
greinum. Nýjustu fréttir herma
nú að japanskir iðnrekendur og
aðrir atvinnurekendur séu að
reyna að lækna meinsemdina
með víðtækum Verzlunarvið-
skiptum við Kína.
★ í „guðs-eigin
landi”
f ,,guðs-eigin-landi“, höfuð-
vígi auðvaldsins, virðist krabb-
inn nú magnast óðfluga, þrátt
fyrir allar hinar margvíslegu
pillu- og töflulækningatilraunir
sprenglærðra hagfræðinga og
bankastjóra auðhringanna.
Máske grípa þeir til þess ráðs
að leita aðstoðar hins „hrein-
Laugardagur 15. marz 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (7
fití&juauiQ ástandinu í Detroit
ovuieliaum orðum: ,,Það
er skömm að þvi . . . að mörg
hundi’uð þúsund verkamönnum
skulj fleygt út á götuna. Sumir
hafa ekkert til að lifa á og
verða að snúa sér til góð-
gerðarstofnana til að útvega
mat handa fjölskyldum sínum,
Við álítum að þar eð verka-
mennirnir geta unnið og eru
reiðubúnir t.l að vinna, hafi
þeir rétt á að fá full laun. . .“
í sl. janúar hélt eitt af
stærstu fagfélagasamböndum
Bandaríkjanna þing sitt, sám-
band verkamanna, sem vinna
í málmsteypuiðnaðinum, en í
þessu sambandi eru 1,2 mlllj.
y-ikainanna. Formaður þess
MLDon'ald, skýrði m.a. frá eft-
iifarandi: I þcssari iðngrein
fjölgaði atvinnuleysingjum úr
50.000 í byrjun sl. desember
upp í 125.000 í byrjun janúar,
Auk þess eru svo 200.000 verka-
menn sem hafa styttan v nnu-
tíma. McDonald taldi að þessi
„mynd“ myndi verða enn öm-
urlegri í nánustu framtíð.
Hið vaxandi atvinnuleysi í
Bandaríkjunum hefur m. a.
haft þær afleiðingar, að banda-
rísk fyrirtæki hafa, að því er
tímaritið Business W eek
hermdi 11. jan sl., minnkað
vörupantanir sínar í Vestur-
Þýzkalandi (í sumum tilfellum
um 30—40 prósent), ennfremur
hafa Bandaríkin skorið veru-
lega n.iður kaup sín á hráefn-
um í Mið- og Suður-Ameriku,
Asíu og Afríku.
HUNGUR
teikning eftir Kátlie Kollwitz
ræktaða“ spekings íslenzkra
sósíaldemókrata, Gylfa Þ.
Gíslasonar, sem virðist líta á
sig sem vizkustein íslenzku
rikisstjórnarinnar í efnahags-
málum, en sá „hreinræktaði"
japlar nú sí og æ á einu hjart-
fólgnasta kjörorði braskara og
auðmanna: gengislækkun, sem
er eitt helzta ráðið til að gera
þá ríku ríkarj og þá fátæku
fátækari.
í desember 1957 var iðnaðar-
framleiðsla Bandaríkjanna 7,5
prósent minni en í des, 1956.
Stálframleiðslan hafði minnkað
um hvorki meira né mrnna en
40 prósent og bilaframleiðsl-
an um 15 prósent. Og síðan í
sl. desember hefur tala at-
vinnulausra manna hækkað úr
3,2 milljónum upp í rúmlega
5 milljónir, að því er útvarps-
fregnir hermdu fyrir fáum dög-
um. Og margir hagfræð'ngar
þar vestra eru þeirrar skoðun-
Síðari grein
ar, að bráðlega muni atvinnu-
leysingjunum fjölga upp í 6
milljónir og jafnvel enn meir.
Margir telja, þar á meðal
forvígismenn verkalýðssamtak-
anna þar vestra, að tala at-
vinnuleysingjanna sé nú þegar
raunverulega komin upp i 9 til
10 milljónir. Samtímis heldur
verðið á helztu lífsnauðsynjum
áfram að hækka.
Atvinnuleysið er orðið svo
mikið í sumum jðngreinum, að
það minnir mjög á ástandið
á kreppuárunum miklu 1929
til ’30. í Detroit, þar sem
stærstu bílaverksmiðjurnar eru,
voru 150.000 atvinnuleys:'ngjar
í sl. janúar. Og stór hluti þeirra
sem hafa atvinnu hafa aðeins
vinnu í 3 og mesta lagi 4 daga
á viku. Það er jafnvel farið að
grípa til þess örþrifaráðs að
gefa verkamönnum hin svo-
nefndu „heimfararleyfi" eða
„frí“, sem eru ekkert annað en
bein skerðing á atvinnu verka-
mannanna. Hjá verksmiðjum
Chrysler, Dodge, De-Soto, Gen-
eral Motors og Foi’d hefur að
undanfömu verið sagt upp æ
fleiri verkamönnum eða þeim
gefin „fri“ urn „óákveðinn
tíma“.
í opnu bréfi til Eisenhowers
forseta, lýsir foimaðu» stéttar-*
íélags verkamanna í Ford-verk-
^ Alvarlegt ástand
í Kanada
í Kanada er ástandið í at-
vinnumálunum orðið ennþá i-
skyggilegra en í Bandaríkjun-
um. Haldi atvinnuleysið áfram
að vaxa verulega í Bandaríkj-
unum mun það hafa ófyrir-
sjáanlegar afleiðingar, ekki ein-
vörðungu þar, heldur líka í
flestum eða öllum öðrum auðr
valdsríkjum. Ekkert skal um
það fullyrt, að svo stöddu,
hversu viðtæk, djúpstæð pg
langvinn þessi nýjasta kreppa
auðvaldslandanna verður.
Milljónir manna í þessum ríkj-
um spyrja: Ilvernig lagfast
þetta? — Ráðherrar og hag-
fræðingar hafa staðhæft og
staðhæfa í sífellu, að aukin
útgjöld til hervæðingar muni
reynast óbrigðult læknislyf við
þessu krabbameini. En í því
sambandi má benda á það, að
á síðastliðnum tveimur árum
hafa útgjöld til hermála ver-
ið aukin um 3 milljarða doll-
ara og eru nú hærri en nokkru
sinni fyrr, og á seinustu mán-
uðum hefur stjórn Bandaríkj-
anna eytt 1.5 milljörðum meira
til vígbúnaðar en ákveðið var
með fjárlögunum. En þrátt fyr-
ir þessar staðreyndir verða
kreppuboðarnir æ fleiri og i-
skyggilegri. Fle%t fyrirtæki í
Bandarikjunum halda áfram
að minnka framleiðsluna, þár
eð þau hafa litla trú á liirium
„blessunarríku" áhrifum áúk^
inna hernaðarútgjalda. Máfgiri
áhrifamenn þar vestra vri’U
þeirrar skoðunar, að ástaridið
muni halda áfram að versna
næstu vikur, mánuði og jafn-
vel lengur. í stjórnarherbúðun-
um í Washington er meira áð
segja viðurkennt, að samdrátt-
urinn í mikilvægustu iðngreiri-
um Bandaríkjanna muni hálda
áfram allt þetta ár.
Framliald á 8. siðu.