Þjóðviljinn - 20.05.1958, Qupperneq 6

/
6)
ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 20. maí 1958
r
IMÓDVIUINN
Útgefandl: Sameiningarflokkur alþýðu — Sðsíalistaflokkurlnn. — Ritstjórar
Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. - Fréttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — Blaöamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vlgfusson,
ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. - Auglys-
ingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prent-
smiðja: Skólavörðustíg 19. - Síml: 17-500 (5 línur). - Áskriftarverð kr. 25 á
mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 22 annarsst. — Lausasöluverð kr. 1.50.
Prentsmiðja Þjóðviljana.
Hvað veldur?
Eins og menn muna sendi
Morgunblaðið sérstakan
fréttamann á ráðstefnuna í
Genf og birti þaðan ýtarleg-
ar fréttir. Um þær mundir var
mikið rætt í því blaði um mál-
stað og rétt íslands, og sér-
staklega ber að minna á að
eftir ráðstefnuna sendi frétta-
maðurinn skeyti sem birt voru
með þversíðufyrirsögnum, en
í þeim lýstu dslenzku embætt-
ismennirnir sem sátu ráð-
stefnuna í umboði utanríkis-
málaráðherra yfir því að þeir
teldu því ekkert til fyrirstöðu
að íslendingar stækkuðu land-
helgina upp í 12 mílur án taf-
ar. Var ekki annað að sjá en
Morgunblaðið fagnaði þessum
viðhorfum mjög eindregið.
Enda var það í samræmi við
þau sjónarmið sem oft höfðu
verið túlkuð í blaðinu, að nú-
verandi stjórn hefði dregið of
lengi að stækka landhelgina;
hún hefði ekki einusinni þurft
að bíða eftir ráðstefnunni í
Genf.
En síðustu vikurnar hefur
brugðið svo við að varla
hefur sézt orð í Morgunblað-
inu um landhelgismálið. Rit-
stjómargreinar hafa engar
birzt, og þá sjaldan Morgun-
blaðið hefur sagt frá ummæl-
um brezkra blaða hefur sú
frásögn verið falin á lítt á-
berandi stað inni í blaðinu.
Og ekki hrekkur þetta til.
Þær einróma samþykktir sem
gerðar hafa verið að undan-
fömu af bæ jarstjómum,
sýslunefndum, verklýðsfélög-
um og fleiri samtckum hafa
ekki aðeins verið faldar, þeim
hefur lireinlega verið stung-
ið undir stól. I*að er ekki
aðeins að Morgunblaðið hafi
misst allan áhuga á málinu;
það vill ekki láta þess getið
að þjóðin hafi nokkurn áhuga
á því heldur.
Þetta gerist á sama tíma
og málið er að komast á úr-
slitastig, þegar vitað er að
erlendar þjóðir reyna allt sem
þær geta til þess að beygja
Islendinga og þegar öllu máli
skiptir að þjóðih standi sam-
an sem einn maður. Þannig
bregzt Morgunblaðið við þeg-
ar þjóðin á þess kost að ná
einum mikilvægasta áfanga
sjálfstæðisbaráttu sjnnar.
Hvað veldur?
Stjórn Þróttar í Reykjávík sagði ekki upp
samningum þrátt fyrir samþykkt félagsins
Ráðning, sem ekki gleymist
Enda þótt ráðamenn Sjálf-
stæðisflokksins leggi sig
nú alla fram við að reyna að
telja verkafólki og .launþeg-
um trú um umhyggju sína
fyrir hagsmunum þeirra og
reki þannig þá furðulegustu
lýðskrumspólitík sem nokkur
auðmannaflokkur hefur leyft
sér isíðan nazistarair í Þýzka-
iandi voru að brjótast til
valda í upphafi þriðja tugs
aldarinnar, kemur það alltaf
annað slagið skýrt í ljós hvað
fyrir íhaldinu vakir. Þannig
geta ritstjórar Morgunblaðsins
og ræðumenn íhaldsins á þingi
varla stungið niður penna
eða flutt ræðustúf um efna-
braskinu lausan tauminn.
Húnæðiskostnaðurinn hafði
hækkað upp úr öllu valdi og
annað eftir þvi. Utreiknlngar
sem gerðir voru á kaupmætti
launanna af kunnum hagfræð-
ingum sýndu að kjörin höfðu
rýrnað um 20% síðan 1947.
Þannig höfðu stjórnir aftur-
haldsins haldið á málum,
þannig höfðu þær búið að
verkalýðnum og launþegum
þegar verkalýðsfélögin töldu
sig tilneydd að segja upp
samningum og hefja kaup-
gjaldsbaráttu 1955.
Nokkru fyrir síðustu mán-
aðamót var haldinn félagsfund-
ur í V.B.S.F. Þrótti, þar sem
rætt var um uppsögn samninga
félagsins sem nú eru um það
bil 9 ára gamlir (óbreyttir all-
an tímann). Á þeim fundi voru
allmiklar umræður um málið
og voru þær yfirleitt á þá leið
að mikil nauðsyn væri á því
fyrir félagið að losa samn-
inga sína til lagfæringar á
mjög áberandi göllum sem á
þeim eru.
Á þessum fundi gat stjórn fé-
lagsins þess að hún hefði undir-
búið samningsuppkast sem hún
hygðist leggja fyrir vinnuveit-
endur ef samningar yrðu losað-
ir. Að öðru leyti tók stjóm fé-
lagsins ekki afstöðu til þess
hvort segja bæri upp.
Stjómin lagði þó fyrir fund-
inn tillögu um að allsherjarat-
kvæðagreiðsla skyldi fara fram
um hvort félagið gæfi stjórn og
trúnaðarmannaráði heimild til
að segja upp samningum.
„Þróttur" var sem sagt eina
félagið innan verkalýðshreyf-
ingarinnar, sem hug hafðí á að
hreyfa samninga sína, sem við-
hafði hina há-lýðræðislegu að-
ferð að láta allsherjaratkvæða-
greiðslu ráða úrslitum í jafn
þýðingarmiklu máli sem þessu.
Að vísu var allur hinn lýð-
ræðislegi undirbúningur aðeins
staðfesting á rótgrónum venj-
um ráðamanna „Þróttar" á því
að láta meirihlutann ráða.
Það var því að margra áliti
óþarfi, en vakti þó vissar grun-
semdir um framhald málsins,
að stjórn félagsins taldi ástæðu
til að geta þess sérstaklega á
umræddum fundi að hún ætl-
aði sér að láta úrslit atkvæða-
greiðslunnar ráða frekari að-
gerðum. Það þætti víst víðast
hvar óþai'fi að taka slíkt fram.
En það skyldi ekki vera í
einu, heldur öllu, sem lýðræð-
inu skyldi fullnægt. Nú skyldi
svo ekki þyrfti um að villast
Skógrækt hafin
norðan Þorbjörns
Framhald af 3. síðu.
<£>-
það hrakið, seni illviljaðir
kommúnistar höfðu stundum
haldið fram að jafnvel þriðja
flokks lýðræði væri viðhaft í
„Þrótti.“ Nú skyldi því sem
sagt slegið föstu, að þegar um
væri að ræða að verja og
sækja rétt félagsheildarinnar,
ekki örfárra manna (sem
stundum hafði verið haldið
fram að stjórnin væri aðeins
fulltrúi fyrir), þá væri að mæta
styrkri forustu, sem hefði góð
sambönd við vinnuveitendur og
þar af leiðandi góða möguleika
á að fá við þá góða samninga.
Þannig stóð málið þegar alls-
herjaratkvæðagreiðslan fór
fram, og úrslit hennar urðu
þau, að með 26 .atkvæða mun
var stjórninni raunverulega fal-
ið að losa samninga, þótt sam-
þykktin væri í formi heimildar.
En hvað skeður? Sömu aðilar
og lýst höfðu svo ákaft yfir
að farið skyldi eftir niður-
stöðum atkvæðagreiðslunnar
hver sem hún yrði, samþykktu
nú að segja ekkj upp samning-
um. Þannig er .lýðræðið með-
höndlað og framkvæmt í höfuð-
vígi ihaldSins innan verkalýðs-
hreyfingarinnar. í „Þrótti“
ræður íhaldið eitt. Stjóm og
irekstur þess félags er því
spegilmynd af þeim vinnu-
brögðum sem viðhöfð verða ef
áhrif íhaldsaflanna fá enn að
aukast.
Félagsmaður ,í Þrótti.
árið 1955 þegar grunnkaupið
var hækkað um 10% og sam-
ið um atvinnuleysistrygging-
arnar.
/~|g íhaldið sýndi þá eins og
oftast áður sitt rétta eðli. en hana skipa; Siguringi E.
hagsmál án þess að bölsyngja Ætlun þess var að brjóta Hjörleifsson, formaður, Huxley
kaupgjaldsbaráttu verkafólks verkalýðsfélögin á hak aftur ólafsson, váraformaður, Ragn-
og kúga þau til hlýðni við
k jararýrnunarstef nu af tur-
haldsins. En verkalýðurinn
svaraði með þvi að þjappa sér
saman og standa sem órofa
Ef dæma mætti eftir þessum heil<i um kröfur sínar og
sdrrifum .rjpðum íhnidG- stéttarsamtök. Hið langa og
erfiða verkfall var til lykta
leitt með sigri verkafólks,
kaupið var hækkað og éitt
merkasta baráttumál verka-
lýðshreyfingarinnar borið
fram ti!.. sigurs.
’f dæma mætti eftir þessum
skrifum og ræðum íhalds-
manna væri þessi barátta
verkamanna eitt það versta
verk sem unnið hefur verið
á Islandi. Allt á að hafa ver-
ið í blóma fram að þeim tíma
en síðan sigið á ógæfuhlið.
Hitt er þó staðreynd sem all-
ir þekkja og þá ekki sízt
verkafólkið sjálft, að þegar
til baráttunnar var gengið
1955 hafði íhaldsstjórain rýrt
svo freklega lífskjör almenn-
ings að með engu móti yarð
við unað án gagnaðgerða.
I
1
haldið hafði afnumið allt
verðlagseftirlit og gefið
haldið sveið undan þeirri
ráðningu sem því va.r veitt
með ' samheldni verkafólks
1955. Og það gleymir ekki
þessum ósigri. Þess vegna er
verkalýðshreyfingunni sendur
tónninn imi' verkfallið 1955 í.
hvert sinn sem skriffinnar éða
talsmenn Sjálfstæðisflokksins
minnast á efnahagsmál.
ar Guðleifsson, ritari, Þor-
steinn Gíslason gjaldkeri. Og
meðstjórnendur: Árni Hall-
grímsson, Gísli Guðmundsson
og Svavar Árnason.
I varastjóm: Hermann Ei-
ríksson, Ingvar Guðmundsson
og Sólveig Ólafsdóttir. Eíndur-
skoðendur; Rögnvaldur Sæ-
mundsson og Karí Björnsson.
. Auk fulltríia frá skógrækt-
ardeildunum, sem nú eru orðn-
ar sex, sat Egill Hallgrímsson,
kennari frá Vogum, fundinn,
en hann er heiðursfélagi Skóg-
ræktarfélags Suðumesja. Óg
Snorri Sigurðsson, skógræktar-
ráðunautur sýndi fallegar
skógræktarmyndir í fundarlok.
Flutti hanii greinargóðar og
fræðandi skýringar með mynd-
unum. — Þeir Egill og Snorri
töluðu báðir á fundinum og
hvöttu til sUirfs og dáða.
Eínahagsmálafrumvarpið — fllmenningur óá-
nægður — Horfið frá verðhjöðnunarleiðinni —
Róttækra aðgerða brýn þörf.
EFNAHAG SMÁLA-frumvarp
ríkisstjórnarinnar sætir að von-
um mikilli gagnrýni meðal al-
mennings hér í bænum. Að von-
um segi ég, því frumvarpið
brýtur algerlega í bága við þá
stefnu, sem núverandi stjórn
hugðist taka upp í efnahags-
málunum í uþphafi sinna vega.
Þvi ber ekki að neita, að miklir
misbrestir hafa orðið á fram-
kvæmd þessarar , stefnu til
þessa, og margir, sem fyrir
tveimur áram töldu sjáifsagt
að reyna að fara „verðhjöðnun-
arleiðina", eða hvað hún nú
var kölluð, voru búnir að missa
trúna á, að hún kæmi að gagni,
næma til kæmu miklu róttækari
aðgerðir en rikisstjórnin virt-
ist reiðubúin að taka upp. Það
virðist nokkum veginn augljóst
mál, að ekkert minna dugar en
nákvæm rannsókn og skipu-
lagning á efnahags- og fram-
leiðslumálum oktoar; niður-
greiðsluleiðin, uppbóta- og
styrkjakerfið, er ófær leið.
Þetta finnst almenningi, að rík-
isstjórnin hefði átt ,að vera far-
in að sjá, en hið nýja frum-
varp hennar gefur annað til
kynna. Það hljóðar upp á
áframhaldandi niðurgreiðslur,
en auknar uppbætur og styrki,
hækkað verðlag og kaupgjald,
og auk þess vaxandi ósam-
ræmi í launamálum; bilið milli
lægst launaða fólksins og hinna
hæstlaunuðu kemur til með að
lengjast enn að mun. Þetta
sætir að vonum gagnrýni hjá
almenningi, og þá gagnrýni
reynir a.m.k. eitt stjórnarblað-
anna að túlka þannig, að fólk
vilji stjórnina feiga. En það er
sitt hvað að vilja ríkisstjórn
feiga eða krefjast þess af
henni, að hún reyni einhverjar
aðrar leiðir en þær, sém marg-
reynt er, að ekki. eru færar.
Núverandi stjórn var mynduð
með fulltingi qg tilstyrk verka-
lýðssamtakanna, og það er í
hæsta máta eðlilegt, að alþýða
manna geri miklar kröfur til
slíkrar stjómar, einmitt af því
að hún væntir þess, að slík
stjórn reyni að ráða þannig
málum, að almenningi í iand-
inu sé til hagsbóta. Hvers
vegna hefur enn ekki verið
staðið við loforðið um brott-
för hersins? Það \rar þó eitt a£
sanmingsatriðum stjórnarsam-
vinnunnar. Hvers vegna er
ekki gerð gangskör að því að
rannsaka framleiðsluhætti og
framleiðslugetu landbúnaðarins,
í stað þess að ausa fjármagni
í hann algerlega í blindni? Það
má þó öllum vera ljóst, .að elt-
ingaleikur Framsóknar og í-
haldsins við dreifbýlisatkvæð-
in hefur kostað þjóðina offjár.
Það er dýrt spaug að veita
fjármagn til bygginga á af-
dalakotum, sem eru að fara í
eyði, kosta því til að leggja
rafmagn og síma þaffeað, éin-
göngu til að reyna að veiða at-
kvæði kosningabærs heimilis-
fólks í einum þingkosningum.
Hvers vegna er bitlingakostn-
aðurinn ekki látinn sæta
strangri rannsókn og eftirliti?
Hvers vegna er „yfirvmnan“
á skrifstofum ríkis og bæjar
ekki tekin til yfirvegunar? í>að
er þó staðrejTid, að jafnvel hjá
landbúnaðarfyrirtaekj.um þykir
sjálfsagt að vinna svo og svo
mikla yfirvinnu á skrifstofun-
um, þótt það þyki hins vegar
goðgá, ef daglaunamenn bjá
sömu fyrirtækjum fá meira en.
sínar 902 krónur á viku. Og
hvers vegna er olían .ekki þjóð-
nýtt? Hvers vegna er yfirleitt
ekki gripið til einhverra ráð-
stafana sem von er til að
kæmu að enhverju gagni, frek-
ar en að halda *enn áfram. á
þeirri - braut, sem allir virðast
þó sammáia um að sé ófær?
Aimenningur á heimtingu á að
fá. skýlausa; vitneskju um' þáð, t
hvaða aðilar . stjómarsamvinn-
unnar vilja tryggja. þéssarr
stjóm lengra líf með róttækum
aðgérðum í efnahagsmálunum,
og hvaða aðilar hennar eru þár
Þrándur í Götu.