Þjóðviljinn - 23.01.1959, Page 10

10) — ÞJÓÐVILJINN — Föstud.igur 23. janúar 1959

Framhald af 7. síðu.
fengið skot í þjólinappinn.
e
TXýrðartími og blómaskeið
einvígis var á lónstíman-
um. I fornum riddarasögum er
oft frá því sagt, að riddari
hafi farið að heiman til að
leita að andstæðing samboðn-
um sér, og skorað á hann.
Hestur og vopn hins sigraða
urðu sigurvegarans. Stundum
hengdu riddararnir skjöld
sinn upp við veginn til merkis
um að þeir væru viðbúnir og
viljugir að berjast við hvern
sem væri. Árið 1547 var háð
frægt einvígi milli tveggja
franskra greifa, Jarnac og
Chataigneraye, sem báðir voru
gæðingar Franz I. og kepptu
ákaft um hylli hans. Franz I.
neitaði þeim ætíð um leyfi til
að berjast, en þá er hann dó,
og Henrik II. kom til ríkis,
var það loksins leyft.
Jarnac greifi hafði fulla á-
stæðu til að vera andstæðingi
sínum reiður, því hann hafði
borið það út, að hann hefði
haldið við tengdamóður sína,
og neitað að bera þetta til
baka. Einvígið var háð í hall-
argarðinum í St. Germain-en-
Laye, við geysimikla viðhöfn.
Konungurinn sat á palli með
föruneyti sínu, marskálkum,
hirðmönnum og kirkjuhöfð-
ingjum, og allt umhverfis sat
aðalsfólkið á bekkjum í
skrautlegum klæðnaði og miklu
veldi. Riddarnir komu til
staðarins við lúðrablástur og
gengu kallarar fyrir, en frítt
föruneyti fylgdi. Andstæðing-
arnir gengu fyrir konunginn,
og kallari hans tilkynnti þeim
að það væri vilji hans að
þeir . jöfnuðu ágreining sinn
með vopnum.
Chataigneraye var konung-
inum miklu handgengnari, og
hann var ágætlega vopnfimur,
6vo allir þóttust vissir um
hvernig fara mundi. En Jarn-
ac var nýstiginn upp af sótt-
arsæng og hafði verið fár-
veikur. Sjálfur var hann svo
viss um yfirburði sína, að
hann hafði látið undirbúa
veizluna, sem halda átti í til-
efni af sigri hans. Þeir börð-
ust síðan, standandi og með
sverðum. Chataigneraye byrj-
aði á því að sækja, en hinn
lét sér nægja að verjast. En
áður en nokkurn varði, tókst
honum um leið og hann bar
af sér, að koma lagi á fót
Chataignerayes og rista sund-
ur hnésinina.
Chataigneraye hörfaði, en
Jarnac brá aftur sverðinu og
skar sundur hina hnésinina.
Chataigneraye féll til jarðar
og áhorfendurnir voru sem
steini lostnir — Jarnac gerði
það fyrir bón konungsins að
þyrma óvini sínum, en Chat-
aigneraye néitaði að láta búa
um sár sín, og þáði ekki neina
prestlega þjónustu. —- Menn
hans báru hann burt af vell-
inum, og nokkrum dögum
seinna dó hann úr blóðeitrun,
illur í skapi, og formælti og
blótaði svo að ógn var að
heyra. Bragð Jarnacs var sið-
an við hann kennt og kallað
Jarnacsbragð (Le coup de
Jamac.)
Frakkland var frá upphafi
forustuland í þessari göfugu
S G I N
íþrótt, og þar í landi þótti
ekki óviðeigandi að konur
jöfnuðu deilur sínar á þennan
hátt. Richilieu kardináli, sem
svo frægur er af stjórnmála-
afskiptum sínum, hafði tvær
frillur af aðli samtímis, de
Polignac og de Nesle. Af van-
gá skrifara hans var þeim
báðum sagt að koma í heim-
sókn á sama tíma, og hittust
þær og urðu heldur en ekki
vondar. Richelieu varð að
horfa upp á þetta án þess að
megna að stilla til friðar, en
frúrnar tóku upp skammbyss-
ur og skutu, og missti mark-
greifafrúin (de Nesle), eitt-
hvað af öðru eyranu, en
greifaidóttirin (de Polignac)
ekkert.
Frægust af konum sem háð
hafa einvígi er leikkona nokk-
ur að nafni mlle Maupin. 1
æsku hafði hún verið frilla
hins fræga skilmingakennara
Serabes, og hann hafði kennt
henni vel að skilmast. Hún
háði mörg átakanleg einvígi.
Það bar við eina nótt er
hún var á grímudansleik,
að elja hennar móðgaði liana,
og karlmennirnir, sem með
henni voru, neyddu mlle Maup-
in til að fara út úr veizlusaln-
um. Hún skoraði þetta fólk
á hólm og barðist við þau í
garði nokkrum í grenndinni
og felldi þau öll þrjú. Lúðvík
XIV. varð svo hrifinn af þessu
afreki, að hann sýknaði hana.
Árið 1828 skoraði ung
stúlka, Jaquette Rameau líf-
vörð nokkurn, sem hafði tælt
hana til ásta við sig, en svik-
ið hana síðan, á hólm. Tveim-
ur skotum var skotið fyrst
en þau skot gátu eugan eært,
því einvígisvottarnir höfðu
hlaðið byssurnar meinlausu
púðri. Síðan voru byssurnar
hlaðnar aftur, og Jaquette
skaut, en hleðslan var jafn
meinlaus og áður. Þá fékk líf-
vörðurinn að skjóta. Hann
miðaði, en beindi svo hlaupinu
upp í loftið og hleypti af.
Jaquette varð evo hrifin af
þessari göfugmennsku, að hún
fleygði sér í fang honum, og
sættust þau og giftust stuttu
seinna.
Margar skrítnar sögur hafa
verið sagðar af þessari aðals-
mannaíþrótt. Árið 1808 varð
maður nokkur, herra G. sem
átti heima í París, mjög móðg-
aður af því að herra P. lét sér
títt um frillu hans, danskonu
nokkra. Þeim kom saman um
að berjast, og ákváðu að bar-
daginn skyldi fara fram í loft-
belgjum. Þegar þetta var til-
búið, mættust þeir í grennd
við Tuileries-garðinn, en þar
biðu loftbelgirnir. Hvor þeirra
sté upp í einn bát, (undir
belgnum) og höfðu ekki
skammbyssur, því það mundi
ekki hafa stoðað, heldur
Jangdrægari byssur. Fjöldi
fólks dreif að, og héldu flest-
ir að mennirnir væru að fara
í kappflug.
Jarðfestar voru skornar
sundur, og loftbelgirnir evifu
af stað fyrir hægum vindi.
Þeir komust í 600 metra hæð,
og herra P. skaut úr byssu
sinni. Hann hitti ekki, en
herra G. skaut á móti og
tókst að skjóta stórt gat á
belginn. Flugbáturinn hrapaði,
og herra P. og einvígisvottur
hans lentu á húsaþaki og fór-
ust, en sigurvegarinn lenti far-
sællega fyrir utan borgina. —-
•
T angvinnasta einvígi, eem
sögur fara af, var einnig
milli tveggja Frakklendinga,
og stóð í 19 ár, eða frá 1794
til 1813. Höfuðsmaður í ridd-
araliðinu, Fournier, sem var
mikil einvígishetja, hafði af
litlu tilefni skorað á ungan
mann að berjast við sig, og
fellt hann, en maður þesei átti
fyrir að sjá nokkrum nánum
ættmennum. Þetta mæltist svo
illa f.yrir, að Moreau hers-
höfðingi skipaði aðstoðarfor-
ingja sínum að vísa 'Fournier
út af opinberum dansleik; sem
haldinn var. einmitt daginn
sem maðurinn var jarðaður,
og gerði hann það. Fournier
ekoraði þegar á Dupont þenna
að berjast við sig, og börð-
ust þeir. Því lyktaði þannig,
að Fournier særðist, skoraði
aftur á Dupont, og særðist^.
hinn siðarnefndi í það skipti.
I þriðja sinn börðust þeir, en
urðu jafnir. Þeir ákváðu þá
að halda áfram þar til -annar
hnigi, og eömdu með sér og
var það ákvæði í samningnum,
að hvenær sem þeir kæmu nær
hver öðrum en í tuttugu og
fimm mílna fjarlægð, skyldi
vera háð einvígi. Þessi samn-
ingur var vandlega haldinn,
og oft börðust þeir, en aldrei
til úrslita.
Báðir hækkuðu þeir í tign,
og urðu að síðustu hershöfð-
i igjar í her Napóleons fyrsta.
Og svo fór, að þeir vinguðust
í rauninni, en urðu þó að
berjast, þegar svo vildi til.
Eitt sinn var Dupont skipað
að fara til Sviss- og um dimma
nótt kom hann í þorp nokk-
urt, þar sem herflokkurinn
náttaði sig. Þar Var ljós í
húsi, en er hann opnaði dyrn-
ar, stóðu þeir Fournier aug-
liti til auglitis. Ekki varð
nein bið á því að sverðin
væru dregin úr slíðrum, held-
ur þutu þau á loft hraðar en
leiftur, en Dupont varð fljót-
ari til og gat knúið Foum-
ier upp að vegg, og sett
sverðsoddinn fyidr barka hon-
um. Hinn náði einnig að
bregða sverðinu, og setti odd-
ir.n fyrir kvið Duponts. Þann-
ig komust báðir í sjáLfheldu, ■
uns þeir voru skildir af liðs-
foringjum sínum.
Eftir fleiri bardaga en tölu
verði á komið kom Dupont
að máli við Foumier í París,
og sagði honum að hann ætl-
aði að ganga i hjónaband, og
stakk upp á að nú létu þeir
til skarar skríða, og berðust
með skammbyssum. Foumier -
var ágætur skotmaður, svo að
hann gat liaft það sér til
gamans, að skjóta á pípu í
munni þeysandi riddara, án
þess að særa hann nokkru
sinni. Hann reyndi að gera
Dupont það skiljanlegt, að ef
þeir ættu að lrafa skaanm-
byssur, þyrfti Dupont ekki
að liugsa til hjónabands. En
Dupont var ósveigjanlegur. *
Þeir ákváðu að hittast í lundi
einum litlum við Neuilly. Þeir
skyldu laumast hver að öðrum
gcgnum lundinn og hleypa af
þegar hvor sem væri kæmi
auga á hinn. Hvor þeirra
hafði tvö skot í byssunni.
Dagurinn rann upp og þeir
hittust og skildu við lundinn.
Siðan gengu þei.r inn í þykkn-
ið og smugu hægt og varlega
hvor móti öðrum og sáust
jafnsnemma. Þá lögðust þeir
hvor fyrir sig í hlé og bærðu
ékki á sér, Hvor um sig vissi,
að gerði hann það, væri úti
um sig, en þó virtist Dupont
vera hættara. Hann rétti var-
lega kápufald sinn upp. I
sömu andrá smaug kúla gegn
um faldinn.
Nú var- fvrra skot Fourn-
iers riðið af, og Dupont bærði
eakert á sér lengi. Þá lyfti
hann skammbyssunni með
annarri hendi og hatti sínum
með hinni, þannig að svo
virtist sem hann ætlaði að
miða og Fourmer skaut hinu
skotinu í hattinn. Þá þaut
Dupont upp og setti hlaupin
á báðum skammbyssunum fyr-
ir enni Fourniers. En svo vel
forst honum, að hann gaf
þessum gamla óvini sínum
(og þó vini) iíf. ■— ■—•
Á nítjándu öld urðu hug-
sjónir aðalsins um heiður og
sæmd að þoka fyrir hugmynd-
um borgaranna um þetta. Við
þnð brá svo, að einvígi urðu
sem svipur hjá sjón, og tóku
að lognast útaf. En þó horfði
svo einkennilega í þýzka
hernum, að enda þótt einvígi
væru bönnuð, ácti hver foringi
í heriium, sem skoraðist und-
an að berjast, víst að vera
settur af.
Það er ekki ýkja langt síð-
an síðasta einvígið fór fram
í Danmörku. Edvard Brandes,
bróðrir Georgs, leikdómari, og
síðar fjánnálaiáðherra, hafði
lastað Schyberg leikara við
konunglega leikhúsið í dómi
sínum um hann í einu dag-
blaðanna. Schyberg skoraði
á Brandes að herjast við sig,
og hittust þessir heldri menn
í Ermelunden og höfðu
skammbyssur. Hvorugur særð-
ist (líklega hefur hvorugur
kunnað að styðja á gikk) og
urðu þeir til aðhláfcurs um
alla Kaupmannahöfn.
Ú t s a 1 a
SLÉTTBOTN VÐIR KVENSKÖR
Kvenskór með fleyghælum — Karlmannaskóþ — !
Inniskór.
Lágt verð. — Notið tækifærið. — Gerið góð kaup.
HECTOR
Aðalíundur
Sjómannafélags Reykjavíkur evrður haldinn. sunnu-
daginn 25. janúar 1959 í Iðnó og hefst kl, 13.30
(1.30 e.h.)
Fundarefni: .
1. Félagsmál. "1
2. Venjuleg aðalfundarstörf. 1
3. Önnur mái.
Fundurinn er aðeins fyrir félagsmenn er sýni
skýrteini við innganginn.
Sjómannafélagar Hafnarfirði
Kosið verður á skrifstofu félagsins föstudag 23.
janúar ifrá klukkan 6—7 og 8—10, og laugardag
24. janúar frá klukkan 10—12.
STJÓRNIN. 1
Sjómannafélagar Hafnarfirði
Aðalfundur verður lialdinn ii Sjómannafélagi
Hafnarfjarðar sunnudaginn 25. janúar’ klukkaa 2
eftir ‘hádegi í Verkamannaskýlinu.
Fundarefni: Venjuleg aðalfunda.rstörf,
Lagabreytingar. STJÖÍRNIN.
ÞiÓÐVILJANN
vantar unglinga til blaðburðar í
Herskólahverfi
Talið við aígreiðsluna — Simi 17-500