Þjóðviljinn - 18.03.1959, Page 6

6).:— ÞJÓÐVILJINN —r Miðvikudagur 18. marz 1959
fMÓÐVILJINN
Ótsrefandi: Sameininnarflokkur albýðu — Sósíalist.aflokkurinn. — RitstJórar:
Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.). — Fréttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
. ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.
Friðbjófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
greiðsla, augivsingar, prentsmið.la: Skólavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5
línur. — Áskriftarverð kr. 30 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 2.00.
Prentsmiðja Þjóðviljans.

Kokkteilpartí íhaldsins
jC'iokksþing Sjálfstæðisflokks-
ins eru einkennilegar sam-
;undur, og þarf enginn að
Iraga í e-fa að tilhögunin er
tæld eftir ,,flokksþingum“
ieim sem Adolf sálugi Hitler
hélt á sínum tíma, enda hafa
iyggir lærisveinar um þau vélt.
,Fulltrúum“ er hóað saman í
‘íundraðatali, án þess að nokkr-
ar sérstakar reglur gildi um
kosningarétt eða kjörgengi.
Síðan er það auglýst í útvarpi
hö svo og svo mörg hundruð
=æki landsfundinn — ca. helm-
. ngi fieiri en komast í fundar-
i,alinn! ,,Fu]ltrúarnir“ gegna
engum störfum, eins og tíðkast
á þingum annarra flokka, held-
nr fá þeir sem komast inn í
-undarsalinn að hlusta á valda
ræðumenn flytja áróðursræður,
<lappa og láta taka myndir af
sér við hlið aðalleiðtoganna. Er
vægast sagt furðulegt að
greindir og nýtir menn — eins
og margir þessara landsfund-
nrmanna eru vafalaust — skuli
■áta sér lynda slík vinnubröéð,
marklaust auglýsingaskrum,
húmbúkk og áróðursfroðu.
fT'ftirtekjan er svo í samræmi
við vinnubrögðjn. í gær
oirtir Morgunblaðið t. d.
,,stjórl>)málayfirlýsingu“ Sjálf-
stæðisflokksins, og innjhalds-
ausara plagg er ekki hægt að
íugsa sér. Þar ér ekki rætt af
alvöru um eitt einasta vanda-
mál sem þjóðin á við að glíma
um þessar mundir_ heldur er
yfirlýsingin endalaus vaðall
um andlegt frelsi og athafna-
frelsi, hæfileika og krafta, hug-
vit og orku, íslenzkt þjóðareðli,
fjölbreyttari framleiðslu, aukna
tækni, bætt vinnubrögð, aukna
vöruvöndun, voldug verkefni
og möguleika, fjársjóð fslands,
slagæð þjóðarinnar, framtak og
athafnaþrá, jafnrétti og rétt-
læti, hagsýni, hagsýslu og að-
gát, alþjóðarheill, skilning og
samúð, lýðfrelsi og mannrétt-
indí, gáfur, djörfung, dug,
frelsi og framtak. Er engu lík-
ara en einhver hafi verið sett-
Ur í það að velja úr orðabók
safn af hljómfögrum og geð-
þekkum nafnorðum og lýsing-
arorðum og tengja þau saman
með öðrum orðaflokkum svo úr
yrðu sæmilega óbrenglaðar
setningar (og hefur það sann-
arlegá ekki tekizt of vel). Hins
vegár er ekki minnzt á það
einu orði hvað SjálfájtæSrS-
flokkurjnn vilji géra í verki tfl
þe«« að ná bví marki sem felst
í fögni orðunum. Það er með
öðrum orðum ekki minnzt á
stefnu hans, Fögru orðin hafa
aðeios svipaðan tilgang og
vinföng í kokkteilpartíi, að
ölva þátttakendur, en áhrifin
verða andlegír timburmenn, hjá
þejm sem rennur þá af.
Ný alþýðusókn í Frakklandi
'l/'arla getur það talizt fögur
* sjón að sjá verkamanna-
flokk leggja sig í það að styðja
svartasta afturhald til valda-
ráns og bregðast þannig alþýð-
unni og þjóðinni allri á örlaga-
stundu. Þegar herforingjaklík-
ur Frakklands gerðu uppreisn
•sina, var það von alþýðu
nanna víða um heim að verka-
ýðsflokkarnir frönsku fyndu
eiðir til samstarfs og sam-
stöðu, til öruggrar forystu öli-
um verkalýð Frakklands gegn
uyrirætlunum hinna fasistísku
)g hálffasistísku ofbeldis-
manna. Þetta hafði tekizt einu
sinni áður, er samfylking
iranska verkalýðsins stöðvaði
va'daránstilraun franskra fas-
ista 1935, verkalýður Frakk-
lands fann á úrslitastundu
lausnarorð einingarinnar og
tókst að fylkja um sig frjáls-
lyndum borgaraöflum tji mynd-
unar ríkisstjórnar gegn fas-
ismanum.
I7n vordagana 1953 tókst for-
ystu franska Alþýðuflokks-
íns að sveigja flokkinn eða
mikinn hluta hans til liðs við
valdaræningjana. Og Hitlers-
■eikurinn var enn leikinn: All-
ir þcir sem ekki vildu ofur-
selja Frakkland afturhalds-
?ömum herforingjaklikum voru
kallaðir kommúnistar, og áróð-
ursvél allra flokkanna og ríkis-
stjórnarinnar látin mala þar
til þjóðin hálfrugluð, uppgefin
og vonlítil lét hafa sig til að
leggja örlög sín í hendur of-
beldismönnunum.
IJæjar- og sveitarstjórnar-
•*'“ kosningarnar sem nú hafa
farið fram.í Frakklandi, eru á-
nægjulegur vottur þess að
frönsk alþýða er að rakna úr
rotinu eftir ofbeldis- og áróð-
urshöggin sumarið 1958. Með
mikilli þrautseigju og festu
hefur hinn stóri og áhrifamikli
verkalýðsflokkur, Kommúnista-
flokkur Frakklands, barizt um
hag og kjör fólksins og beitt
sér gegn áhrifum valdí-æningj-
anna. Úrslit kosninganna nú
sýna að sú barátta hefur ekki
verið árangurslaus. Og fólkið í
Alþýðuflokknum franska, sár-
lega blekkt af foringjum sínum
til fylgis við svartasta aftur-
hald landsins, virðist vera að
taka upp þráðinn frá þeim ár-
um er, verkamenn Parísar
hindruðu valdatöku fasismans
1935 með samfylkingu við stétt-
arbræður sína í Kommúnista-
flokknum. Takist. sú samfylking
vel á næstunni er alls óvíst að
afturhald Frakklands fái að
sitja lengi að illa fengnum
völdum. 1
Einmenningskjördœmi og
engin uppbótarþingsœti
Ferlegar affurhaldstillögur um kjördœma-
máliS samþykkfar á flokkshingi Framsóknar
Flokksþing Framsóknar-
flokksins hefur samþykkt á-
lyktun um kjördæmamálið, og
eru þar túlkuð einstrengings-
legustu og ólýðræðislegustu
afturhaldssjónarmið sem upp-
hugsuð verða í sambandi við
það mál. Kjarni ályktunarinn-
ar er á þessa leið:
„Flokksþingið felur að stefna
þeri að því að skipta landinu í
einmenningskjördæmi utan
Eeykjavíkur og þeirra kaup-
staða arnarra, sem rétf þykir
og þykja kann að kjösi fleiri
en einn þingmann. Með hæfi-
legri fjölgun kjördæmakjörinna
þingmanna falli niður uppbót-
arlandkjörið. Telur flokksþing-
ið að einmenningskjördæmi
sem aðalregla sé öruggur
grundvöllur að traustu stjórn-
arfari.“
Framsóknarþjngið ber þannig
fram þrjár megintillögur:
1) Einmenningskjördæmi
verði aðalregla í kjördæma-
skipuninnj.
2) Reykjavík ein verði örugg-
lega undanþegin einmennings-
reglunni, ea þó er gefið í skyn
að fjölga megi þingmönnum í
einhverjum fleiri kaupstöðum.
3) Uppbótarþingsæti verði ál-
gerlega lögð niður.
Beint gegn verkalýðs-
ílokkunum
Ekki þarf að færa rök að því
að þessum tillögum er fyrst
og fremst beint gegn verklýðs-
flokkunum og kjósendum
þeirra, en vegna hinnar rang-
látu kjördæmaskipunar hafa
uppbótarþingsætin fyrst og
fremst farið til þess að rétta
hlut þeirra. í síðustu kosning-
um fékk Alþýðubandalagið þrjá
k.iördæmakosna þingmenn og
fimm uppbótarþingmenn — og
þá vantaði yfir 10 þingmenn
upp á að Alþýðubandalagið
fengi jafnmarga þingmenn og
það átti rétt á í samanburði
við Framsókn! Framsókn legg-
ur nú til að fyrirkomulaginu
verði breytt á þá lund að
svipta Alþýðubandalagið algfV-
lega uppbótarþingmönnunum,
ranglætið verði sem sé aukið
margfaldlega. Eins og nú
stand’a sakir er Alþýðuflokkur-
inn hvergi öruggur nieð kjör-
dæmakosinn þingmann en hef-
ur von um einn ef fjölgað yrði
i Reykjavik. Framsókn leggur
til að kjördæmaskipuninni
verði hagað þannig að Alþýðu-
flokkurinn — sem 1956 fékk
fleiri atkvæði en Framsókn —
fái engan eða einn þingmann!
Tilboð til íhaldsins um
helmingaskipti á Al-
þingi!
Að öðru leyti hugsar Fram-
sókn sér að þingmönnunum
verði skipt milli afturhalds-
flokkanna tveggja, Framsóknar
og íhalds, og komi meirihluti
þingmanna úr þeim hlutum
Getur hugsað sér að svipfa
Keykvíkjnga kosningarréttj
landsins þar sem Framsóknar-
flokkurinn er sterkastur! Er
augljóst að Framsókn getur
hugsað sér kjördæmaskipun
sem tryggi henni meirihluta á
þingi — þótt hún fengi i síð-
ustu kosningum aðeins 15,6%
atkvæða. En Framsókn getur
einnig hugsað sér að Íhaldið
geti með þessari kjördæma-
skipun tryggt sér meirihluta á
þingi út á minnihluta kjós-
enda, því öll þessi hugmynd er
við það miðuð að reyna að ná
sambandí við verstu aftur-
þaldsöflin í Sjálfstæðisflokkn-
um. Þannig hefur Tíminn mjög
rifjað það upp að undanförnu
að Bjarni Benediktsson hafi
lagt til 1953 að landinu yrði
skipt í einmenningskjördæmi;
ítrekar blaðið það seinast
í gær og bætir við „Bjami
Ben. sagði satt í janúarmánuði
1953.“ Samþykkt Framsóknar-
þingsins er í rauninni tilboð til
íhaldsins um að þessir tveir
flokkar skiþti Alþingi á milli
sín, samkvæmt einhverskonar
helmingaskiptareglu,, en gieri
nær helming allra kjósenda á-
hrifalausan að mestu.
Geiur hugsað sér að
svipta Reykvíkinga
kosningarétii
Framsóknarþingið tók það
fram að Reykjavík ætti ekki að
vera einmenningskjördæmi (þó
ekki það!), en getur þess ekki
lieldur sérstaklega að fjölga
þurfi þingmönnum í Reykjavik.
Hjnsvegar hefur þröngsýnin og
ofstækið í garð Reykvíkinga
komið einkar skýrt fram i Tím-
anum að undanförnu. Seinast
í gær bendir blaðið á það sem
n.ikla fyrirmynd
„að sjálf höfuðborg Banda-
ríkjaima, þeirrar miklu lýð-
ræðisþjóðar, , hefur engan
þingmann. Hún verður að
láta sét nægja að hafa þing-
ið og ríkisstjómina innan
sinna vébanda.“
Svo gtórulaus er heift Fram-
sóknar í garð Reykvikinga að
Timinn .getur vel rætt um það
í alvöru að íbúar höfuðborgar-
innar — þriðjungur þjóðarinn-
ar — verði sviptir rétti til þess
að kjósa menn á þing. Verður
komizt öllu lengra?
Flokksveldi Framsóknar
eina siónarmiðið
Allar hugmyndir Framsóknar
um kjördæmamálið markast af
einu og aðeins einu sjónarmiði:
Hvemig getur Framsóknar-
flokkurinn fengið flesta þing-
menn, hvernig getur Framsókn
rænt sem méstum völdum og
áhrifum frá þeim fslendingum,
sem hafa aðrar stjórnmálaskoð-
anir? Þess vegna berst Fram-
sókn fyrir einmenningskjör-
dæmum og vill láta meirihluta
þingmanna koma úr strjálbýl-
ustu héruðum landsins þar sem
fylgi Framsóknar er mest. Þess
vegna leffffur Framsókn til að
uppbótarbingsæti verði afnum-
in. bví F’’amsókn hefur aldrei
fengið nokkurn uppbótarbing-
mann. Þess vegna tala Fram-
sóknarmenn um bað í fullri
a'vöru að svi.ota Reykvíkinga
rétti til að kiósa menn á þing,
veffna bess að Framsókn getur
ekki feneið neinh kjördæma-
kosi.nn riiam í Reykjavík. En
er bað ekki hámark hugsan-
lcgran ósvifni að ætlást til þess
að brevtingar séu gerðar á
stiórnar=krá og lögum íslenzka
lýðveldisins úf frá því sjónar-
miði hvað bezt henti völdum
Framsóknar?
rLVi rJ'bú foriíð
Framsóknarflokkurinn ber
þessar röksemdir að vísu ekki
fram ooi.nskátt, þótt öllum
landsmönnum sé Ijóst hvað
fyrir forustunni vakir. í stað-
inn . er be.i.rri röksemd- teflt
fram ..að veiuda beri rétt hjnna
sjálfstæðu, siigulega þróuðu
kjördæma “ En það eru ekki
kjördæmin sem eiga að velja
fullt.rúa á biug, heldur fólkið í
landinu. Það eru ekki sögu-
staðirnir pða örnefnin sem
eiga að gi’eiða atkvæði. heldur
það fólk sem aPtaf er að skapa
nýia sögu Ástæðan tjl þess’að
óhjákvæmilpgt er að breyta
kjördæmaokiouninni eru hinir
mjklu fólksflutningar sem átt
bafa sér stað í landinu; bað er
um bað að ræða hvar fólk býr,
en ekki livað bað hefur búið.
Menn kurja ,að harma þegsa
fólksflutninga og telja þá að
ejnhvprju levti óeðlilega, en
þeir Framsóknarmenn sem það
gera ættu jafnframt að mjnn-
,ast þess að Framsókuarflokk-
urinn hefui’ verið öllum öðrum
flokkúm lengur í stjórn und-
anfama áratugi og haft mest
áhrif á það stjórnarfar sem
olli fólksflutningunum.
Það stoðar ekki annað en
horfast í augu við staðreyndir.
Engu að síðu.r er enginn ágréin-
Framhald á 10. síðú. .