Þjóðviljinn - 11.04.1959, Blaðsíða 1

Þjóðviljinn - 11.04.1959, Blaðsíða 1
Málfundafélag jafnaðarmaana heldur spila- og skemmti- fund í kvöld, laugardags- kvöld í Breiðfirðingabúð. Aliir velkomnir meðan hásrúm leyfir. K|ördæmafmxiivarp flntt af Alþýdubaiidalaginu og fstjóriiarflokkuiiuiu: 8 stór kjördœmi með hlutfallskosningum; 60 þingmenn, þar af 11 uppbótarmenn Mikilvœgt spor til aukins lýSræSis i kosningum; ranglœtiskerfi afnumiS í gær tókst samkomulag um þaö’ aö AlþýÖubanda- lagiö og stjórnarflokkarnir flytji saman frumvarp um breytingar á kjördæmaskipuninni. Veröur frumvarpiö lagt fram á Alþingi í dag og verða flutningsmenn Ól- afur Th.ors, Emil Jónsson og Einar Olgeirsson. Fju-stu umræöu um frumvarpiö veröur útvarpaö og er gert ráö fyrir aö sú umræða veröi á þriöjudagskvöld. Samningar um kjördæmamálið hafa lengi staðið yfir, eims og knnnugi er, en í gær féllust stjórn- arílokkarnir loks á þá afstöðu Alþýðubandalags- ins að þingmenn skyldu verða 60, þar af 11 upp- hótarþingmenn. Verða 49 þingmenn kosnir í 8 stórum kjördæmum með hluffallskosnmgum en 11 síðan landskjörnir. Þetta samkomulag um kjöi- dæmamálið er mjög mikilvægur atburður í íslenzkri stjórnmála- sögu. Verður ná afnumið það herfilega misrétti sem fólst í gömlú kjördæmaskipuninni, lún stórfelldasta mismunun á rétti landsmanna eftir bósetu þeirra, forréttindaaðstaða Framsóknar, sprllingin og hrossakaupin sem því kerfi fyigdu. Hið nýja skipulag er í veigamiklum at- riðum í samræmi við baráttu Sósíaiistaflokksins og verklýðs- hreyfingarinnar um langt skeið, það mun tryggja mun rneiri jöfnuð, rétta hhit þeirra sem bóa í f jölbýlinu og tryggja skynsamlegri kosningabará.ttu, þótt vissulega felist ekkert end- anlegt réttlæti i hinni nýju skipan. Aðalatriði frumvarpsins eru þessi: Reykjavík fjarðarsýslu, Mýrasýslu, Snæ- fellsnes- og Hnappadalesýslu og Dalasýslu. Vestfjarðakjördæmi sem nær yfir Barðastrandasýslu, Vestur- ísaf jarðarsýsliij Isafjarðarkaup- stað, Norður-lsafjarðasýslu og Strandasýslu. Norðurlandskjördæmi vestra sem nær yfir Húnavatnssýsl- urnar báðar, Skagafjarðarsýslu, Sauðárkrókskaupstað og Siglu- fjarðarkaupstað. Austurlandskjördæmi sem nær yfir Múlasýslurnar báðar, Seyð- isfjarðarkaupstað, Neskaupstað og Austur-Skaftafellssýslu. Keykjaneskjördæmi sem nær yfir' Gullbringu- og Kjósai- sýslu, Hafnarfjarðarkaupstað, Keflavík og Kópavogskaupstað. 11 uppbótarþingmenn Þannig verða 49 þingmenn J norðuruwo SVSTRA r’ io8S»3 k\°í ■ } V* NOROURlftND t ' VE«TR A. austuriamo w9Y|sturuno\ SUÐURLAND ð.SSZ tcjos. REvarmviK 37 603 *}<S* *$Q REYKJAI io.9o( Kj kjörnir með hlutfallskosningu í 8 kjördæmum, en auk þess verða 11 þingmenn landkjörn- ir til jöfnunar milli þingflokka eftir sömu reglum og gilt hafa. Þó eru ákvæði um það að upp- bótarþingsætunum skuli alltaf úthlutað öllum, jafnvel þótt jöfnuður hafi náðst fyrr, þann- ig að þingmannatalan N verður alltaf 60. Einnig verður fellt niður ákvæði það sem heimilar flokkunum að raða á landslista, en Alþýðuflokkurinn einn hef- ur sem kunnugt er notfært sér það til að tryggja fyrrverandi formanni sínum kosningu gegn vilja kjósenda. Nýjar reglur um varamenn Eins og áður er sagt verða nú teknar upp hlutfallskosningar í öllum kjördæmunum, og er gert ráð fyrir að á hverjum lista verði tvöfalt fleiri menn en kjósa á, aðalmenn og vara- menn. Jafriframt verður tekin upp sama regta og gilt hefur í bæjarstjórnarkosningum, að allir þeir sem á listanum eru og ekki ná kosningu geta tek- ið sæti á þingi sem varamenn. A koríinu sézt hvernig landinu er skipt í kjördæmi samkvæmt hinu nýja skipu- lagi (kjósendatölurnpr eru miðaðar við kosningarnar 1956). Þingmenn Keykjavík,- ur verða 12, í Norðurlands- kjördæmi eystra og Suður- landskjördæmi verða sex þingmenn í hvoru, en fimin þingmenn verða í hverju þessara kjördæma: Vestnr- landskjördæmi, VestijarðH- kjördæmi, Norðurlandsltjör- dajmi vestra, Austurlands- kjördæmi og Reykjaneskjör1- dæmi. Stærsta kjördæmið verður að sjálfsögðu Reykjavík; þarverða kjörnir 12 þingmenn. Sexmenningskj ördæmi Ráðstöfunarréttur yfir erlendum lánum, leyfum og almannafé tekinn af stjórninni Þá eru 12 þingmenn kosnir í 2 sexmenningskjördæmum, og eru þau þessi: N orðurlandsk jördæmi eystra sem nær yfir Eyjafjarðarsýslu, Akureyrarkaupstað, Ölafsfjarð- arkaupstað, Þingeyjarsýslurnar báðar og Húsavíkurkaupstað. Suðurlandskjördæmi sem nær yfir Vestur-Skaftafellssýslu, Vestmannaeyjakaupstað, Rang- • árvallasýslu og Árnessýslu. , Fimmmenningskjördæmi 25 þingmenn verða kosnir í 5 fimmmenningskjördæmum, og eru þau þess: Vesturlandskjördæmi sem nær yfir Akraneskaupstað, Borgar- Stjórnarflokkarnir reyndu í lengstu lög að fækka uppbótarmönn- um og liagræða þingmannafjölda eftir flokkshagsmunum sínum Umræður um kjördæmamálið hafa sem kunnugt er staðið lengi. Reyndu stjómarflokkarnir að sveigja bveyt- ingarnar sem mest til samræmis við flokkshagsmuni sína; þannig lagöi Sjálfstæöisflokkurinn til aö uppbót- arþingsætum yröi fækkaö til muna, jafnvel allt niður í 5; einnig vildu þessir flokkar láta haga þingmanna- fjöldanum í einstökum kjördæmum eftir möguleikum sínum á hverjum staö og voru komnir meö heildar- töluna allt upp í 65. Alþýöubandalagiö hélt hins vegar fast viö aö þingmenn yröu ekki fleiri en 60 og af þeim skyldu vera ekki færri en 11 uppbótarmenn. Féllust stjómarflokkarnir loks á þá afstööu Alþýðubandalags- ins í gær. Jafnframt hefur að undanförnu veriö rætt um það hvort endemisstjórn Alþýöuflokksins ætti aö sitja meöan kosningar fara fram. NáÖist loks samkomulag um það i gær aö valdssviö stjórnarinnar skyldi takmarkaö til mikilla muna, einkanlega skert verulega aöstaöa henn- ar til aö úthluta almannafé og misnota í sína þágu. í þessum viðræðum taldi Al- þýðubandalagið eðlilegast að ríkisstjórnin færj frá þegar fjár- lög hennar hefðu verið afgreidd, og mynduð yrði hlutlaus starfs- stjórn sem sæti fram yfir kosn- ingar til þess að tryggja svo sem unnt væri hlutlausa afstöðu ríkisvaldsins í kosningabarátt- unni. Það kom hinsvegar í ijós að Alþýðuflokksráðhemmum var svo mikjð í mun að sitja og Sjálfstæðisflokknum svo heil- Framh. á 3. síðu

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.