Þjóðviljinn - 11.04.1959, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 11.04.1959, Blaðsíða 4
4) =— ÞJÓÐVILJINX — Lau^ardagur 11. apríl 1959 Ungmennafélngið (—------------------ AftureMiog fO nrn ' 1 dag á Ungmennafélagið »4fturelding í Mosfellssveit 50 ára afmæli. Var félagið stofn- að 11. apríl 1909, og að því er bezt verður vitað eftir messu að Lágafelli, í húsi sem nefnt var þinghúsið eða Lestrarfé- lagshúsið, og_ var áfast við presthúsið. Aðalhvatamaður að stofnun félagsins var Steinððr (Bjoriis- ®on frá Gröf. Hann kynntist simgmennafélagsstarfseminni í UMF-IReykjavikur, sem stofn- að var veturinn 1906—7 og fiutti heim í sveit sína áhrif þessa nýja anda sem fór eins og eldur í sinu um landið, ung- uneiinlafélagshugsjónina, þar1 sem menn stigu á stokka og stengdu heit að vinna að frjálsu íslandi og upphefja það sem íslenzkt var. Sennilega mun þó hafa gætt Iiokkurrar svartsýni með fé-1 lagsstofnun þessa, því að mörg félög höfðu séð dagsins ljós 5 Mosfellssveit á undan, en fæst orðið langlíf. Kér mun þó tvennt hafa Sijálpað til að þetta félag lifði fyrsti kennari minn, var nokk- urskonar andleg fóstra ung- mennafélagsins Aftureldingar“. „Pað gerir enginn einn kraftaverk“ Félagið var ekki nema 8 mánaða gamalt þegar félags- menn tóku að skrifa blað og ræða áhugamálin. Forustumenn félagsins skyldu kraft hins skrifaða orðs og . áhrif. Rlað þetta, sem hét Dagrenningur, mun hafa komið út tvo áratugi og til eru sex þéttskrifaðar bækur af blað- inu og eitt skjalabúnt, og er það geymt á. Landsbókasafn- inu. Ér þar margt merkilegt efni samanþjappað, og í fyrsta tölublaðinu, sem út kom í jan- úar 1910, er gott sýnishorn af þeim anda sem þá var ríkj- andi meðal brautryðjendanna. Þar segir m.a.: „Dagrenningur, sem „feykir burt skýjum frá ylbjartri sól“ svo hún skín í heiði og sendir almættisgeisla sína niður á jörðina. Það er dagrenningur- inn sem er að berjast við kyrrð Hann stýkur stýrurnar úr aug- unum, þurrkar slímið úr munn- inum, og liðkar hendumar. 1 fáum orðum, hann veitir nýju lífsfjöri um oss alla. Svo farið á fætur, „fögur snót og svinnur sveinn“. Því ykkur í trTÍnsði nð segia, það ■’rir enginn einn kraftaverk, dagrenningurían ekki heldur hann er svo lítill. Farið á fæt- ur og notið hann á meðan hann blæs (í því er hjálpin fólgin) annars er för hans til vor í Afturelding til einskis." Komið víða \ið Afturelding hefur komið víða við í framfaramálum Mos- fellssveitar og tekið þátt í byggingu skólahúss, félags- heimilis, íþróttaleikvangs, og er hvað eitt merkileg saga. Unnið hefur verið að því að klæða landið og fegra. Félagið hefur haldið nám- skeið í ýmsum greinum og má! nefna: Trésmíði, saumum, mat- reiðslu, reiðhjólaviðgerðum, prjóni, spúna og garðyrkju. Þó munu íþróttirnar hafa Handknattleiksflokkur UMF Aftureldingar 1959 af byrjunarörðugleikana, og er þar fyrst hin góðu málefni sem ungmennafélögin höfðu á stefnuskrá sinni, og í annan stað val hins fyrsta formanns fyrir félagið, en það var Guð- rún Björnsdóttir frá Gröf. Um hana segir Halldór Kiljan Lax ness rithöfundur í afmælisrit.i félagsins, að hún hafi verið „andlegur frumkvöðull, hvata- maður góðra hluta og frarn- kvæmdaskönmgur í þessu fé- lagi — Guðrún var í fram- komu sinni svo hress og hrein, að það lýsti af henni hvar sem Mn fór, með brennandi og Jinnulausum áhuga á menningu og siðgæði. — Þessi kona, og aðgerðarleysi næturinnar, en sendir í þess stað fjör og starfsemi dagsins. Það er dagrenningurinn sem strýkur af oss hræðslu og kjarkleysi næturinnar og myrk- ursins. en n.ftur hug og örfung dagsins og ljóssins. Það er dagreoningurinn, sem leysir oss undan ánauðaroki svefnsins, sem er bróðir dauð ans, en gerir oss þegna í ríki því sem vakan, dóttir lífsins ræður yfir, „Hott, hott, og hæ, hér sé guð í bæ“. Flýtið ykk- ur á fætur! Finnið þið bara hvað hann leikur hressandi um líkamann dagrenningurinn. lengst af átt veglegastan sess í starfsemi félagsins einkum hin síðari ár. Þó er það svo að stofnaður var sundflokkur í félaginu 1909 og fyrsta íþrótt- mótið sá dagsins ljós 1912, og var það merkisatburður í sögu - íþróttanna í Mosfells- sveit. Var þar keppt í frjálsum íþróttum, sundi og glímu, og síðan voru iþróttamót af *og til á næstu árum. Árið 1918 hófst merkur kafli í íþróttasögu héraðsiiis og það var þegar fyrsta mót .Aft- ureldingar og Drengs í Kjós fór fram, en þau mót hafa alla tíð verið mjög þýðingarmikill þáttur í íþróttalífi félagsins. Guðjón Hjartar- son, formaður Aftureldingar 'ess mS geta að öll íþrótta- mót Aftuicjuiiigar og Drengs eru skráð í fagurlega gerða bók, bundna í skinn og geymd I trékassa útskornum af Rík- harði Jónssyni. Afturelding hefur oft átt vel liðtæka frjálsíþróttamenn og má þar nefna Guðjón Júl- íusson, Janus Eiríksson og Tómas Lárusson o. fl. og í víðavangshlaupum og drengja- hlaupum hafa þeir átt góða menn. 1 landsmótum UMFÍ hafa þeir oft verið sigursælir. Sú íþróttagrein sem nú um þessar mundir heldur nafni Ajftureldingar liæst á loft er handknattleikurinn, og er lið félagsins vel á veg komið að vinna aðra deildina og komast upp í fyrstu deild. Er það mik- ill dugnaður, miðað við þau skilyrði, sem félagsmenn eiga við að búa, og mundi Reykvík- ingum þykja það harðir kostir að sækja æfingar upp í Mos- fellssveit eins og þeir verða að sækja æfingar til Reykjavíkur. Handknattleik byrjaði félag- ið að iðka 1946 og var byrj- unin sú, að Baldur Kristjónsson þjálfaði stúlkur undir þátttöku í landsmótinu á Laugum, og tveim árum síðar tók karla- flokkurinn að leggja stund á handknattleik. Knattspyrna hefur aftur á móti lítið verið iðkuð þar, nema sem leikur án keppni. Nú er svo komið að lið frá félaginu tekur þátt í annarrar deildar- keppninni í sumar, og með því má segja að þeir hafi tekið knattspyrnuna uppá arma sína góðu heilli. Ekki má gleyma því að frá Aftureldingu hafa komið snjallir glímumenn, og má þar nefna þá Varmadalsbræður, þar sem Þorgeir varð glímu kóngur oftar en einu sinni, og var glíma lengi iðkuð þar af kappi og með góðum árangri Leikstarfsemi hefur alla tíð að kalla, vérið með miklum blóma í félaginu. Byrjaði það þegar á þeirri starfsemi 1912, og í dag er þessi starfsemi rek- in með miklum myndarskap. Hafa sýningar Af'tureldingar verið vinsælar og leikflokkar farið víða um og sýnt leiki sína, og verið hvarvetna vel tdkið. Mikill framfaraliugur og framkvæmdir Á þessu afmælisári sínu get- ur Afturelding séð margra ára draum félágsins rætast að nokkru, þar sem um er að ræða staðsetningu framtíðar- leikvangs, sem er það langt kominn að á þessu ári verður hann tekinn í notkun til leikja og æfing. Sá hluti „lþrótta- miðstöðvarinnar" á Varmá er þó aðeins æfiiigavöllur, en þeg- ar er líka búið að ræsia fram land undir leikvangimi sem verður grasvöllur fyrir knatt- spyrnu og hlaupabraut í kring. Á svæði þessu er líka gert ráð fyrir sundlaug, og þegar er komið fyrir nokkrum árum hið vistlega félagsheimili, Hlé- garður. Forustumenn félagsins geta því með nokkru stolti lit- ið til baka yfir liðin 50 ár og séð að undra mikið hefur á- unnizt. Afmælistilstand 1 tilefni af afmæli þessu hef- ur félagið gefið út myndarlegt afmælisrit sem það nefnir hinu gamla góða nafni „Dagrenn- ingur“ og er þar rakin að nokkru saga félagsins, þó frem- ur hin síðarí árin. Á mánudagskvöld efnir fé- lagið til liandknattleiksmóts í Hálogaiaiidi, og síðar munu fleiri mót koma sem að ein- hverju eða öllu leyti verða helguð þessúm merku tímamót- nm í sögu félagsins. „Fóstra góðs féla.gsanda“ Ungmennafélagið Afturelding hefur verið eitt þeirra ung- mennafélaga sem mest og bezt ■hafa unnið að málum sínum og haldið á loft ungmennahugsjón- inni þrátt fyrir sveiflur tímans og nýjar öldur og næðinga. Þar hlýtur að hafa verið ríkjandi einhver sérstakur andi sem haldið hefur vakandi hinni virku félagslegu skynjun. Ekki er ósennilegt að Halldór Kilj- an Laxness hitti naglann á höfuðið ’í „Afmælishugvekju" sinni í afmælisritinu en hann úefnir hana „Fóstra góðs fé- lagsanda“, en þar segir í nið- urlagi: — Þó margt sé enn ó- gert, sem betur fer, þá held ég, að það sem áunnist hefur með einni saman tilvist svona félags, sem var innblásið af hugsjónum göfugustu æsku- manna sveitarinnar, verði seint ofmetin. Það hefur stefnt að menningarlegri vakningu og plægt jarðveginn fyrir fram- farir í sveitinni. Sá fyrirmynd- Framhald á 10. síðu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.