Þjóðviljinn - 06.09.1959, Blaðsíða 7

Suiinudagur 6. september 1959 — í“JÓÐVILJINN — (7
IT'inn. kunnasti fornleifafræð-
ingur Dana er Peter Vil-
helm Glob, eem nú er prófess-
or í fomleifafræði við háskól-
ann í Árósum og hefur komið
þar upp fornminjasafni sem
mikið orð fer af. En hann
lætur sér ekki nægja að
stjórna safni sínu og halda
fyrirlestra við háskólann,
heldur fer hann árlega í leið-
angra til hinna fjarlægustu
hvaðan vatnið kemur, en sag-
an segir að það sé vatn úr
ánni Efrat, sem fari um neð-
anjarðargöng og komi upp á
Bahrein. Þetta kann að vera
rétt; að minnsta kosti vellur
vatnið þarna upp enn þann
dag í dag.
— Hvað hafið þið fundið
gamla muni?
— Þeir eru þriggja, fjög-
urra til fimm þúsund ára
fundið vatnssalerni, sem eru
þrjú-fjögur þúsund ára göm-
ul. Við þekkjum musteri
þeirra, við vitum um breyting-
arnar á trúarbrögðum þeirra.
— Og núlifandi íbúar?
— Okkur semur ágæta vel
við yfirvöldin á Bahrein.
Hans hátign furstinn Sulman
bin Hamad Al-Khakifab fylg-
ist með störfum okkar af
miklum áhuga. Hann kemur
Donskir fornleifn-
frreðingnr finnn
menningnrmiðstoð
n Bnhrein
l«>ar var fiámeaming meðan forfe^iiF
okkar veru mannætur!
landa og leitar þar uppi
minjar um fortíðina. Fyrir
alllöngu ferðaðist hann þannig
um Grænland, og auk vísinda-
starfanna málaði hann þar
fjölda mynda, því hann er
einnig listmálari, þótt forn-
minjafræðin sitji nú í fyrir-
rúmi hjá honum. Og nú síð-
ustu árin hefur hann stjórnað
rannsóknarleiðangri á eynni
Bahrein við Arabíuskagann.
Þar hefur hann einnig dvalizt
í sumar, og áður en hann fór
átti danski rithöfundurinn
Hans Kirk viðtal það við
hann fyrir Land og Folk sem
hér fer á eftir:
Sögnin um vatnið
Bahrein hefur verið mið-
svæðis sem verzlunarstaður
fyrir hin gömlu menningar-
tríki í Mesópótamíu og Ind-
landi, segir Glob prófessor.
Henni var vel í sveit komið
og auk þess var þar að finna
tært vatn, en það hefur verið
sjaldgæf vara á siglingaleið-
unum þar í kring. Vatnið bull-
ar upp á eynni og í hafinu
umhverfis hana, þannig að nú
hefur verið komið fyrir leiðsl-
um í uppsprettulindunum á
hafsbotninum, þannig að
perlukafarar geti náð sér í
birgðir. Ekki er enn vitað
Þetta glæsilega uxahöfuð er
meðal þess sem Danir hafa
fundíð.
gamlir eftir okkar tímatali, en
raunar liggja hvert ofan á
öðru lög sem sýna mismun-
andi menningarstig. Trúlega
hafa fiskimenn þróazt í sjó-
menn og þeir aftur í stórkaup-
menn, og þeir hafa orðið
tengiliður hinna fornu borga
í Indlandi og Mesópótamíu. í
fornum frásögnum er getið
um hina auðugu borg Dilmun.
Kannski hefur hún verið Ba-
hrein? Margt bendir til þess.
En þessu blómaskeiði lauk um
það bil 2000 árum fyrir upp-
haf tímatals okkar, og ástæð-
an er kunn. Indóevrópskir
þjóðflokkar réðust þá inn í
Indusdalinn og gereyddu stór-
borgirnar þar, og þar með var
verzlunaraðstaða Bahreins
horfin.
Glob sýnir myndir af upp-
greftri þeirra félaga, og
þarna hefur auðsjáanlega ver-
ið glæsilegt menningarríki.
Borgir og borgarmúrar, stór
musteri og leirmunir bera
vitni um þrótt og yndisþokka.
Þessar fornminjar bera okkur
nýjan vitnisburð um hæfi-
leika og getu mannsins.
Þarna er stórfalleg mynd af
uxahaus með sveigðum horn-
um, undursamlegri smelltri
skál, slöngubeinagrindum al-
settum perlum, frjósemistákn-
um, litlum leirfugli, og allt
eru þetta inunir sem einnig
finnast hliðstæðir á Norður-
löndum. En þarna koma þeir
frá menningarríki ,sem b.efur
borið mikinn blóma á samá
tíma og forfeður okkar Norð-
urlandabúar voru mannætur.
Semur vel við íbúana
— Þarna hafa fundizt töfl-
ur með áletrunum sem okkur
hefur ekki enn tekizt að lesa.
En við munum ráða þær, þó
síðar verði, segir Glob pró-
fessor. Þá munu þessir fornu
heimar opnast okkur enn bet-
ur. En raunar vitum við þeg-
ar býsna mikið. Við höfum
og heimsækir okkur og býður
okkur í höllina til sín.
— En óbreyttir borgarar?
— Olckur fellur vel þá,
því að við erum óbreyícir
borgarar líka. Þeir vita að
við erum ekki komnir til að
ræna þá. Við göngum eins
klæddir og þeir, í þessum hag-
kvæmu arabísku klæðum, við
borðum samskonar mat og
’þeir. og við búum í samskonar
vio steiktum geitina og átum
hana saman í bróðerni, og
byggingarmeistarinn var hinn
ánægðasti. Einnig í Danmörku
er altítt að finna hauskúpu
af hrúti eða hrossi grafna
niður sem fórn til andanna.
Þegar óeirðir urðu þarna fyrir
nokkrum árum, reyndi ekki
nokkur maður að brjótast inn
í húsið okkar. Það kann að
nokkru að stafa af því að það
var byggt og vígt-á arabískan
hátt.
Veizlur í búðunum
— Að nokkru?
— Já, því önnur gtriði
skýra eflaust einnig viðhorf í-
búanna til okkar. Við erum
ekki haldnir neinum kynþátta-
hleypidómum, við metum ekki
fólk eftir hörundslit. Þess
vegna getum við umgengizt
Araba, háa sem lága, á eðli-
legan hátt. Oft heimsækja
okkur ungir furstar sem hafa
verið á veiðum. Þeir hafa með
sér skotna fugla, hljómsveit-
ir og dansmeyjar, og við slá-
um unp veizlu í búðunum. Sá
einkennilegasti þeirra er Ah-
med fursti, sem er óvenjuleg-
um gáfum gæddur. Hann yrk-
ir sjálfur ljóð og semur lög
við þau samkvæmt ævafornum
arabískum sið. Og raunar nor-
rænum líka, því þetta gerðu
okkar skáld einnig.
— Hvaða guðir voru dýrk-
aðir í musterum þeim sem
leiðangur ykkar hefur grafið
upp?
— Fórnargjafirnar bera
það með sér, að það hefur
verið slöngugyðja. Hún hefur
verið frjósemisgyðja. Slöngu-
gyðju frá sama tima þekkjum
við t.d. frá minoiska menn-
Hluti af musterunum sem hafa verið grafin upp í Bahrein.
húsum. Þegar við létum
býggja búðirnar okkar, létúm
við byggingameistara á staðn-
um annast það verk, og þegar
hann var búinn kom hann og
sagði dálítið hikarudi, að eig-
inlega vantaði dálítið til þess
að þetta yrði gott hús. Eg
sagði að hann yrði þá að bæta
úr því, og honum létti stór-
um. Það kom í ljós að það
sem skorti var vígsluhátíð,
líkt og við höldum reisugilli í
nýbyggðu húsi. Það átti að
slátra geit og grafa hauskúp-
una undir innganginum — og
ingarskeiðinu á Krít og einnig
frá bronsöld Norðurlanda.
Síðar verður slangan i trúar-
brögðunum að sál hinna
dauðu —- sú trú er kunn bæði
frá Grikkjum og Rómverjum
og frumstæðum þjóðflokkum
enn þann dag í dag.
Haugar í þúsundatali
— I rústunum miklu sem
danski leiðangilrinn ' hefur
grafið upp ér að finna leifar
þriggja mustera frá mismun-
andi tímabilum' og síðar hef-
Glob prófessor
ur musterið verið notað sena
íbúð, en það sést af gólflög-
um úr gifsi í mismunandi hæð.
Þarna hefur einnig verið
greftrunarstaður, t.d. hafa
fundizt leirskálar með barna-
beinagrindum. Undir muster-
unum eru leifar enn eldri
menningar, og þar hafa birzt
óvæntir hlutir. M.a. hefur
sannazt að Grikkir hafa
stundað sjóferðir í Persaflóa
löngu fyrir daga Alexanders
mikla. Þarna hafa einnig
fundizt kínverskir og pers-
neskir leirmunir og myntir
frá fjarlægum fornríkjum,
Allt sýnir þetta hversu mik-
ilvæg verzlunarmiðstöð Ba-
hrein hefur áður verið. Þetta
er alvég ný vitneskja um til-
veru mikillar menningarmið-
stöðvar, og allt bendir til þess.
að Bahrein sé í rauninni stað-
ur sá sem kallaður var Dilm-
un til forna. Sandurinn hefur
feykzt yfir þennan fornaldar-
bæ og falið rústir hans að
fullu.
—■ Er þessi danski leiðang-
ur sá fyrsti sem sinnt hefur
vísindarannsóknum á Ba-
hrein?
— Nei síðan 1878 hafa
margir le;ðangrar starfað þar,
allt til 1940. Þeim heppnaðist
ekki að finna leifar um forna
byggð, en þúsundir hauga á
eynni kröfðust frekari rann-
sókna. Því kom upp sú kenn-
ing að Bahrern hefði í forn-
öld verið greftrunareyja fyrir
fólkið á meginlandi Arabíu.
En þessar kenningar breytt-
ust þegar er fyrsti danski
leiðangurinn hóf störf sín.
Samt á það mjög langt í land.
að við höfum lokið störfum
okkar — og þá er eftir að
kanna þessar_Jpúsundir af
haugum. Það verður einnig
að grafa kerfisbundið í þá.
Menn sem ekki kunnu til.
verka hafa opnað nokkra
hauga, og fnndið mjög fróð-
lega og glæsilega muni. Þarna
hafa fundizt gullskartgripir
og fílabeinslíkneski, fléttuð í-
lát og leirker. En við féllum
ekki fyrir þeirri freistingu að
byria á haugunum þótt þar
byðist skjótari árangur. Við
reyndum að finna hina fornu
borg með þyí að beita leyni-.
lögrégluaðferðum fornleifa-
fræðinga, og sem betur fer
tólist þáð fijótlega.