Þjóðviljinn - 13.08.1960, Blaðsíða 6

6)
ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 13. ágúst 1960
( » »♦« n.WH tH.
i:jtr;r=rTmftj|TjiuTTttírj “ *"
Liu:
k:3
IIIOÐVILIINN
r.c;

ncr
«*(
Xttí
jit:
s8i
iil!
rtH
j!K
Sj
líUt
gya
m
p
hz

5S
ur
sLt:
irr
irrr
Útgefandl: Samemlngarflokkur alþýBu — Sóslallstaflokkurlnn. —
RltstJA.ar: MagnVis Kjartansson (áb.). Magnús Toríl Ólafsson. 61g-
urSur OuSmundsson. — Fréttarltsttórar: Ivar H. Jónsson. Jðn
BJamasor.. - Auglýslngastjórl: QuSgelr Magnússon. - Rltstlórn.
afgrelSsia auglýslngar, prentsmlSla: SkólavðrSustlg 19. — Blml
17-600 (6 Unur). - ÁskrlftarverS kr. 45 á mán. - Lausasöluv. kr. 3.00.
PrentsmlSia ÞjóSvllíans.
í þágu Breta einna
St.iórnarblöðin reyna í gær í íorustugreinum að rök-
styðja þá ákvörðun ríkisstjórnarinnar að taka
upp samningaviðræður við Breta, Málsvörn þeirra er
sú að íslendingar verði að sýna bá háttvisi í alþjóða-
viðskiptum að ræða við aðrar þjóðir um ágreiningsmál
sem upp komi; öllum ríkjum beri að útkljá deilumál
með samningum. Auk þess bætic Morgunblaðið því við
að okkur geti ekki verið neitt „kappsmál að málin þró-
ist, þannig, að brezka stjórnin telji sig tilneydda að
standa við stóru orðin.” Þar með er þv: lýst yfir op-
inberlega, skýrt og skilmerkilega, að ríkisstjórnin liafi
heykzt fyrir hótunum og ofbcldi Breta, og brezkum
stjórnarvöldum bent á hvaða leiðir henti í samskipt-
um við hérlenda valdamenn.

\7ist ber öllum ríkjum að leysa almenn deilumál með
’ samningum. En til eru mál sem engin þjoð getur
samið um við önnur ríki án þess að glata rétti sínum,
fullveldi og virðingu, en það eru innanlandsmál hvers
ríkis um sig eins og þau eru skilgreind af alþjóða-
lögum. 12 mílna landHelgin er hluti af Islandi á sama
hátt og landid sjálft, auðlindir þess, mannvirki og
framleiðslutæki sem þjóðin hefur komið sér upp
Ef erlent ríki krefst þess að fá að leggja undir sig
hluta af íslandi, ef það heimtar að fá að eiga og hag-
nýta fossa okkar og hveri, verksmiðjur okkar og skip.
getur ekki verið um nein samningsatriði að ræða, nema
við viljum gefast upp við að vera sjálfstæð þjóð.
Um slíkar kröfur er ekki samið, þeim er hafnað af-
dráttarlaust. Og sé kröfunum fylgt eftir með ofbeldi
ber Sameinuðu þjóðunum að taka í taumana; til þess
voru þær stofnaðar að vernda sjálfstæði og innan-
ríkismál hverrar þjóðar gegn ágengni annarra. Ná-
kvæmlega sama máli gegnir um landhelgina, enda seg-
ir ríkisstjórnin sjálf í svikayfirlýsingu sinni að allar
aðgerðir okkar séu í fyllsta samræmi við alþjóðalög.
En þá er ekki um neitt að semja, og um leið og við
föllumst á samninga um slík atriði érum við sjálf að
véfengja rétt okkar.
ua
IJlöðin segja að sízt af öllu eigum við með okkar
** góða málstað að óttast að flytja andstæðingunum
rök okkar. Það er hverju orði sannara. Við höfum
einnig gert það á mörgum alþjóðaþingum og íundum
Sameinuðu þjóðanna, í bókum og greinargerðum og
ræðum, og því verki þarf að halda áfram af meiri
hugkvæmni en gert hefur verið. En með því að fallast
á samningaviðræður erum við ekki að finna nýjan
vettvang til að flytja rök, heldur erum við að grafa
undan rétti okkar og hagsmunum. Með því erum við
að lýsa yfir því í verki að við trúum því ekki sjálf,
að stækkun landhelginnar sé í samræmi við alþjóða-
lög og landhelgin sé alíslenzkt innanríkismál; við höf-
um fallizt á að um eitthvað sé að semja við erlenda
aðila. Það eitt að fallast á samningaviðræður heíur
veikt málstað okkar.
A Ht er þetta þeim mun hörmulegra sem við höfum
1 *• unnið íullan sigur í landhelgismálinu. Við höíum
haft 12 mílna landhelgi í nær tvö ár og ofbeldi Breta
hefur orðið þeim einum til tjóns; sjónarmið okkar hafa
verið staðfest af einni alþjóðaráðstefnu eftir aðra; við
höfum notið stuðnings alme'nningsálitsins um allan
heim; aðstaða Breta var orðin gersamlega vonlaus.
Því er ákvörðun r'kisstjórnarinnar i fyllsta ósamræmi
við íslenzka hagsmuni; hún er einhliða aðstoð við
brezka útgeréarmenn og brezk stjórnarvöld. — m.
Laugardagur 13. ágúst 1960 -— ÞJÓÐVILJINN — (7
Ráðstefna Alþýðusambards-
ins, sem haldin var dag-
ana 28.—29. maí sl. sendi frá
sér ályktun sem einrcma var
samþykkt með atkvæðum
allra sem ráðstefnuna sóttu.
1 ályktuninni segir
að kaupgjaldsákvæði í samn-
ingum verkalýðsfélaga hafi
tvívegis frá 1958 verið skert
með lagaboði, og nú síðast
með því að afnema rétt laun-
þega til kaupliækkana eflir
vísiíölu.
Að gengisfellingin o,g aðrar
ráðstafanir ríkisstjórnarinnar
hafi hleypt af slað nýju dýr-
tíðarílóði, sem ekki verðj séð
fyrir enda á.
Að launafólk hafi orðið fyr-
ir mikilli kjaraskerðingu, sem
eigi eftir að stóraukast og að
hælta sé á samdrætti í frani-
leiðslu og framkvæmdum og
því atvinnuleysi.
Að ókleift sé orðið að lifa
á átta slunda vinnudegi og
að kaupgjakl sé liér lægst
af Norðurlöndum.
Ályktunin, sem er alvöru-
þrungin aðvörun til allra
þeirra sem nú hamast gegn
verkalýðssamtökunum og þvi
■fólki sem lægst hefur laun-
annari skellur yfir og launin
lækka og lækka í gildi.
TRYGGVI EMILSSON
ARASUNUM
HRUNDIÐ
in, segir að óhjákvæmilegt sé
fyrir verkalýðsfélögin að láta
til skarar skríða, hækka kaup-
gjald og hrinda þannig kjara-
skerðingunni og lýsir jafn-
framt yfir, að fyllilega sé
liægt að verða við kröfum
verkafólks, án þess verðbólg-
an vaxi. I hverju verklýðs-
félagi, ályktaði ráðstefnan, að
hefja verði nú undirbúning
að baráttunni sem óhjákvæmi-
lega er framundan, og var mið.
stjórn Alþýðusambandsins fal-
ið að samræma kröfurnar og
baráttuna, í samráði við verk-
lýðsfélögin.
Þessi ráðstefna var hald-
in á örlagatimum. Þegar nag-
andi ormur dýrtiðar hefur
sezt að rót okkar lífsicjara og
menningarlífs.
Gegn þeim voða s-fendur
hver einstaklingur máttvana.
Pátæktin þræðir sinar gamal-
kunnu leiðir og sezt að á
heimilum alþýðunnar. Og
óttinn við atvinr.uleysi grefur
um sig þess vegná var brýn
þörf að fulltrúar alþýðunnar í
landinu bæru saman ráð s:,’n
og það var gert.
Ég held að aldrei lnfi svo
margt fólk sem nú horft til
verklýðssamtakanna, í - fullu
■trausti þess að þau oin séu
þess umkomin að rétta hlut
alþýðunnar í lardinu og ráð-
stefnan gerði sér fulla grein
þeirra ábj'rgðar sem nú, sem
fyrr, hvilir á herðum samtak-
anna,. •
Hver einasti maður á ráð-
stefnunni gerði sér grein fyr-
ir og viðurkenndi með at-
kvæði sínu,. að enga þjóðar-
nauðsyn bar til að ráðast á
lífskjörin með svo stórfelld-
um aðgerðum sem nú hefúr
verið gert. Þvert á móti mæla
nú öll rök með þvi, að hægt
sé að stórauka kaupmátt laun-
anija. Fyrir þeim rökum er
rikisstjórnin að vísu þykk-
eyrð og fer þvi þveröfugt
að, óvirðir verkafólk með hót-
unum og kastar hanzkanum í
andlit alþýðunnar, Og þessar
stærstu árásir sem gerðar
hafa verið á kaup okkar og
kjör koma í kjöifar þess að
á s.l. ári var verkafólk látið
færa stórfórnir, sem við þá
mótmæltum kröftuglega. Og
enn mætti spyrja: var sú fórn
þ jóðarnauðsyn; er það fóik
sem vinnur fyrir lægstu kaupi,
en afkastar mestri vinnu,
melur á þjóðarbúinu. Við
hljótum að svara því neit-
andi. Við færðum fórnir af
ökkar lágu launum, vegna
óhófseyðslu þeirra ríku í
landinu, og okkur var sagt
að þær fórnir mundu bjarga
efnahagsástandinu. En nú
ganga þeir á lagið og sölsa
undir sig enn stærri hlut af
tek.ium þjóðarinnar. Hver
verðhækkanaholskeflan af
En nú eru verkamenn á-
kveðnir aði hrinda árásunum
ng láta ekki sitja við orðin
tAm Raðsteíran var mjög
lærdómsrík og ég hefi aldrei
setið á hingi þar sem menn
riofl ólílkar skoðanir í stjórn-
mnhim. menn úr öllum lands-
fiórðurmim, tcluðu allir fyrir
r-mq málstað, ræstum einum
rcmi þar var ánægjulegt að
vera og hewa að verkamenn
og konur ætla ekki að láta
tæta af sér í lífskiörum og
nennirgarlegum verðmætum
b^ð sem ánnrizt hefur í ára-
tu<ra baráttu.
kaunhækkanir. Svo það
virðist vera við ramman reip
að draga. En þrátt fvrir það .
getum við verið bjartsýn. Við
höfum fyrr veit þungum
hjörgum úr vegi og máttur
samtakanna er það vald sem
á að vernda lífskjö.r aiþýð-
unnar og menningarlíf. Sltyld-
ur okkar eru ótvíræðar.
Á ráðstefnunni kom það
skýrt fram og var allur þungi
í ræðum manna að svara beri
árásum ríkisvaldsins með
gagnráðstöfunum, og það
verður gert. En hvert ein-
stákt félag mun móta sínar
kröfur og velja tímann í
samráði við stjcrn Alþýðu-
samhandsins. Ráðstefnan var
sannspá um, að verðhækkan-
ir mundu dynja yfir lan.gt
fram yfir það sem þá v.ar
komið í Ijós, og enn sér þar
ekki til leiðarenda enda
situr ríkisstjórn Viðreisnar-
innar enn í stólum sínum og
á meðan þokar lífskjörum og
þar með íslenzkri menningu
aftur á bak. En það fólk sem
stóð að ráðstefnu Alþýðusam-
bandsins í maí lokin á s.l.
vori á eftir að gefa sin á-
kvarðandi svör, og það verður
gert.
Tryggvi Einilsson.
Liiini iiiiniiiiii i n iiiiii i ii 111111111 ii i ii i iiiiinii iii iiíii n i iii n iinif ii i m i: 111 ii 1111111 ii
F-i Vw-áttan verður hörð.
A■nriq(-frrS!ro-p« ckkar herða sig
n"i . Ríkie'-tiórnin sem veitir
yfir landið,
c-ínpT'-)! augum og afnemur
■'■v;tölu. læ+ur sér sæma að
bíb verkalýðssamtökunum,
e.f hau °-°ra gagnráðstafanir
ng sarntck atvinnurekenda
telia að s.iálfsögðu að atvinnu-
vpcimir sem standa undir
s+órgróða og evðslu þeirra
f'-m raunverulega stjórna
nú landinu þoli engar
IISII111lliII111II111111111111111111II1111iI Mi111II1111IlllllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1!llIIIIIIIIKIII111111fIH111>;|!I;IIIIIIIIIIII1111 (11111Itl111lill11II11III111IIIIIIIIIII111lllllII111IIII!111IIIIIIII111IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII11!IililIII111IIIIIIIII111IIIIIIIllllII1IIIlllll
jóðleM
O0 nljijóðlegt nrðrón
tnt
Miðað við íbúafjölda og
hyggilegt land starfar meira
erlent auðmagn í Kanada en
nokkru öðru landsvæði ver-
aldar. Það hefur töglin og
hagldirnar í atvinnulífinu, en
þó eru ýmis lönd verr sett
að þessu leyti, þar sem inn-
lent auðmagn er hverfandi
lítið. Það er hins vegar all-
sterkt í Kanada. Þessi fyrr-
verandi nýlenda og núverandi
samveldisland breta en nú
algerlega komið undir
áhrifavald Bandaríkjanna,
1956 var erlend fjárfesting
14%% milljarður dollara,
þar af þrír fjórðu hlutar
bandarískt. Kanada er nú
sjá'ft orðið auðmagnsútflytj-
andi, 1955 átti það sjö miJlj-
arða dollara erlendis. Mesti
hluti þess er í Bandaríkjun-
um, og hefur þannig komið
upp sérkennileg sambræðsla
kanadísks og bandarísks auð-
magns. Það má segja, að
[Kanada sé orðið óaðskiíjan-

AMáMWVt * ».'■ .. 'fm
legur hluti Bandaríkjanna.
Bandaríkin eiga meiri hluta
auðmag’s í mikilvægustu
iðngreinum Kanada, eins og
eftirfarandi tafla ber með
sér (prósentuhlutfall handa-
rísks f jármagns 1954):
olía 56
málmbræðsba 50
bilar 76
rafmagnsframleiðsla 59
efnaiðnaður 46
pappír 42
Það er ekki tilviljun, að
afurðir. al’.ra þessara iðn-
greina eru fluttar út til
Bandaríkjanna í stórum stíl.
Eftir síðustu heimstyrjöld
liefur. bandarískt fjármagn
bókstaflega bolað hinu kana-
díska út úr fjölmörgum at-
vinnugreinum, þar eð það
e.ykst hraðar en hið kana-
díska. Mörg óheilhrigð hlut-
föll í byggingu kanadísks
efnahagslífs er að rekja ti!
drottnunar erlends auðmagns.
Járn- og stáliðnaður er t.d.
miklu minni en aðstæður
gera ráð fyrir, því að iandið
er mjög auðugt að járngrýti.
E'nnig er áberandi, að landið
er ekki sjálfu sér nægt á sviði
létta:ðnaðar, en framleiðsla á
olíu, pappír, hergögnum, bíl-
um þaniri langt út fyrir þarf-
ir og hagsmuni þjóðarinnar.
Þrátt fyrir hnignun Eng-
lands, sem drepið var á hér
að framan, eru þær hendur
þó ófáar, sem enn mala ensk-
um lordum og burgeisum gull
um víða veröld. •— Ekki alls
fyrir löngu áætlaði Financial
Times gróða breta í araha-
löndunum 1958 431 milljón
sterlingspunda, en þetta ta’di
Arabíska hagskýrslustofnun-
in al't of lágt. — í mið-
afrísku nýlendunum er aðal-
lega brezkt auðmagn starf-
andi. 1956 fengu erlend fyrir-
tæki þar 110 milljónir punda
í arð á sama tíma sem þau
greiddu 71 milljón í v'nnu-
laun til handa einni milljón
verkamanna. — Vextir, arður
cg ágóðahlutur, sem bretar
fene-u erlendis frá á árunum
1956-58 var 400 milljón
pundum meiri he;dur en það,
sem á sama tíma var lagt í
fjárfestmgu í útlöndum.
fjármagrseigandinn í Bret-
landi eru nittúrulega Banda-
ríkin. En fcretar reyna með
kænsku að nota auðmagsinn-
í! utninginn sér í vi!. Milli
1946 og 1955 fékk Br.etland
a\ls 2206 milljón ster’ings-
pund auðmagns frá dollara-
svæðinu (fyrst og fremst
Bandaríkjunum). Á sama
tíma flutti Bretland út auð-
magn til sterlingsevæðis'ns
(fyrst og fremst ný’endra
og samveldislanda) að upp-
hæð 192á milljónir punda.
Þarna er um sérstæðan end-
urútflutning auðmagns að
ræða. En þó að erlent fjár-
magn ’í Bretlandi hafi aukizt
liraðar og sé orðið meira en
brezkt fjármagn erlendis, fær
Bretland samt meiri arð eft-
ir sitt auðmagn í útlöndum,
heldur en það verður að
greiða útlendingum. Þannig
voru nettó auðmagnstekjur
um 80 milljónir pu’-ila að
meðaltali á ári 1946-50. Þetta
Veldi breta og auð er mest
hætta búin af bandamannin-
um og keppinautinum hand-
an við hafið. Áður er skýrt
frá því, að bretar eru komn-
ir i skuld við útlönd, og
stærsti lánadrottininn og
byggist á því, að arðstig í
nýlendunum og vanþróuðum
löndum er mun hærra en í
Bretlandi, og er það þó þar
19,5%, lijá bandarískum fyr-
irtækjum (1955, sbr. 10%
arðstig í Bandaríkjunum).
Þetta er gott dæmi um það,
hvernig alþjóðlega auðvald-
ið skiptir því verkefni á milli
sín að arðræna verkalýð
heimsins. Bandarísku auð
liringarnir hafa slæma að-
stöðu til að 'brjótast beint
inn á verndúð svæði brezka
heimsveldisins — þar sitja
bretar sjálfir að krásinni —
en þeir gátu vegna doilara-
skortsins fengið fótfestu i
Engiandi og nota sér það
' cspart. 1954 var um 7%
' enskrar þjóðarfrandeiðslu í
höndum Bandaríkjamanna.
Þetta hlutfall er 40% í olíu-
vinnslu og bílasmíði, 50% í
smíði landbúnaðarvéla, 70% í
saumavélagerð. 10% alls út-
flutnings kemur frá banda-
vanþróuðum löndum, og
hvernig það þjónar æfinlega
hagsmunum auðvaldsins.
Auðvaldið minnkar ekki hil-
ið milli landa, heldur þvert
á móti eykur það.
1938 var hlutfall vanþró-
ugra larda í verksmiðjuiðn-
aði heimsins 5% og 1954
iiafði þetta hlufall ekki
breyzt, það var enn þá 5%
(Þau svæði sem hér eru tek-
in til greina eru Miðameríka
Suðuramerika, Suðausturasía
ásamt Indlandi, Afríka án
Suðurafríku, nálægari Aust-
urlönd). Iðnaðarframleiðsla
jókst miklu hægar en í þró-
uðu löndunum miðað við íbúa
eða um 40%, en landbúnað-
arframleiðsla heinlínis minnk-
aði um 5% á íbúa.
Og það er ekki hægt að
segja, að efnahagsaðstoð eða
lánastarfsemi auðvaldsheims-
ins miði að því að bæta
þessi hörmulegu hlutföll.
1954-57 fengu lönd með
Stórhýsi Unilever-liringsins í New York.
Effir Hialta Kristgeirsson
rískum fyrirtækjum. Meira
en þriðjunginn af fram-
leiðslu sinni flytja þau út
til landa brezka heimsveld-
isins, sem er miklu meira en
útflutningur Bandaríkjanna
til Englands (200 milljónir
punda á móti 140 milljónuni
1954). Þannig notar banda-
riska auðvaldið sér hið ódýr-
ara enska vinnuafl, og þiann-
ig sölsar það undAr sig mark-
aði brezka l^imsveldisins
innan frá.
Stórhýsi handarísku auðhringanna gnæfa við himin.
Hér hafa nú verið sýnd
nokkur dæmi þess, hversu
niikill vágestur útlent starf-
andi fjármagn er, einkum í
minna en hundrað dollara
tekjur á íbúa minni efnahags-
hjálp og lán heldur en lönd
með hærri þjóðartekjur. 1956
var um 6 milljarða dollara
bandarískt einkafjármagn í
skuldabréfum erlendis og af
því í mesta lagi fimmti hluti
í vanþróuðum löndum.
Það er alkunna, að efna-
hagsaðstoð Bandaríkjanna er
fyrst og fremst hefnaðariegs
eðlis eða miðað við hernaðar-
legan ávinning. I samræmi
þið það hafa 40% allrar
bandarískrar efnaliagshjálp-
ar farið til breta og 14% til
frakka; til rómönsku Ame-
ríku og nálægari Austurlanda
hins vegar aðeins 10% sam-
ta’s. Þetta er nú umhyggjan
fyrir þeim minni má-ttar!
Milli 1945 og 1957 veittu
Bandaríkjamenn 9100 milljón
dollara í efnahagshjálp til
asíulanda. Af þessu fengu
Suðurkórea, Japan, Tævan og
Filipseviar (íbúar samtals
140 milliónir) 6700, en land
eins cg Indland (390 mil’jcn-
ir íbúa) eðeins 400 niillj.
dollara. *L955/58 fékk Suður-
kcrea 671 milljón dollara,
Suðutvíetnam 491, en vesa-
lings Indla"'l ekki nema 419.
Á sama tíma fengu Grikk-
land og Tyrkland tvo millj-
arða dollara eða um 60 sinn-
um meira á nef he’dur en
Ind’and.
Erfitt er að sjá, að Al-
þjóðalánastofnunin (Inter-
national Finance Corporation,
sem Va’dimar Kristinsson fer
um hinum hUgljúfustu orð-
um í grein sinn') afrski
miklu til að rétta hlut lítii-
njagians í lieiminum. Á fjár-
hagsérinu 1958/59 veitti hún
ein 13 lán að upphæð 10,4
milljónir dollara. Það var nú
kannske eins gott, að lánin
urðu ek.ki meiri, þvi að auk
sjö prcsent vaxta heimtar
stofnunin líka ágóðahlut 'frá
þcim fyrirtækjum, sem kom-
ið er á fót fyrir atbeina
hemiar.
Ef alþjcðabankinn er bor-
inn saman við fyrrnefnda
stofnun, liemur í ljós, að
h’utverk hans við að flytja
lánsfjármagn milli landa er
ekki svo lítið. Á fjárhags-
árinu 1S5S/59 lánaði hann út
um 700 milljónir doPara, -em
er svipað og árið áður.. Sam-
taln voru lá.nin 30 að tölu.
Fékk As;a 354 milljónir, Af-
r.íka 110 m'’ljónir og Evrópa
102. Á áratugnum milli 1949
og 1959 lánaði bankinn út um
fjcra milljarða dcllara. Gám-
an væri a-3 geta reiknað út,
hvað hinir snx prósent vext-
ir cg vaxtavextir gera mikla
upphæð, hún er áreiðanlega
ekki svo lítil. Það hefur
margoft sannazt, að lánveit-
ingar bankans eru einvörð-
u igu saiðnar í samrænii við
utanríkisstefnu Bandaríkj-
anna. Og til að fá enn gleggri
hugmyrd um eðli bankans
Framhald í i ii siðu,