Þjóðviljinn - 28.04.1961, Qupperneq 7

fttr- Föstuð&gur , 28; !apr'il 1961
ÞJÓÐVILJINN — (7
Islenzkt frœðirit
í norskri þýðingu
sagnfræðileg og réttarsöguleg
efni, en Knut Helle nýtur
fræðimannastyrks háskólans.
Ritgerðir ; þessar bera nafnið
Lov og tir.ig. Útgáfan er vönd-
uð og' smekkleg' á sama hátt
og ritið um Njálu, og textinn
prýddur uppdráttum og ágæt-
um ljósmyndum.
Prófessor Ólafur Lárusson
er einhver kunnasti lögfræð-
ingur samtíðar sinnar, en auk
lögfræðinnar hefur hann rann-
sakað hið forna íslenzíka þjóð-
félag, sögu þess, landafræði
og bókmenntir, með þeirri al-
úð og'?ást á viðíangsefninu, að
vísindaleg ritstörf hans eru
eigi síður sagnfræðileg en lög-
Ólafur Lárusson
fræðileg. Hann hefur að vísu
gefið út veigamiklar kennslu-
bækur og ritgerðir um ýmsa
þætti lögvísinda, og norskur
lögfræðingur hefur látið svo
um mælt. að hann sé einstæð-
ur vísindamaður, sem búi yfir
fjölþættari þekkingu en dæmi
séu til í heimi norrænnar lög-
fr'æði. En hann er-ekki aðeins
lögfræðingur, heldur einnig
heiðursdóktor við heimspeki-
deild Háskóla íslands og hef-
ur lagt stund á landafræði og
náttúru'fræði.
Svo sem eðlilegt er, hafa
lögfræðimenntun og rökvísi
Ólafs- LárUssonar mótað sögu-
skoðun hans, enda kemur það
Ijóst fram á titlum bóka hans.
Nefna má Lög og sögu og Grá-
gás og lögbækurnar. Allar rit-
gerðirnar. sem hér liggja fyrir
i norskri þýðingu, eru sóttar í
Lög'. og sögu, og birtast sem
sýnishorn, bæði sem verk þessa
höfundar og jafnframt dæmi
um vinnubrögð og viðhorf ís-
lenzkrajvísindamanna við lausn
vandamála.
Samtimis því sem Skandin-
avisku löndin voru í vaxandi
mæli mótuð í anda evrópskr-
ar menningar og' andlegt líf
þeirra ber þess sífelit meiri
menjar, hafa íslendingar í rétt-
mætu stolti yfir sjálfstæði sínu
og furðulegri grósku hins litla
menningarríkis sótt á hin
djúpu mið þjóðlegrar menn-
ingar sinnar og leitazt við að
gera sér grein fyrir sérstæð-
um uppruna sírium og þjóðfé-
lagsþróun. Á söguöld varðveitt-
ist á íslandi þjóðfélagsform
norður-germansks réttar og
þetta varð ásamt auðugum
bókmenntum sönnun fyrir sjálf-
stæðri og einstæðri menning-
arþróun, en hugsunarháttur ís-
lendinga á þessum tíma átti
rætur sínar í evrópskri há-
menningu. Vist er, að hin þjóð-
lega-rómantiska stefna hefur
lagt grundvöll að miklum og
árangursrikum vísindalegum
fræðistörfum, sem minna á
svipaðan þátt í sögu okkar
Norðmanna um miðja síðustu
öld, þegar við bjuggum við ný-
fengið sjálfstæði og hlutum að
Gagfirsn-fjðískyldðn
Geimfarinn Júrí Gagarín á skilið að fá að hvílast eftir
erfiða þjálfun og afrek sitt. Þarna liggur liann í sólbaði
ásamt Valentínu konu sinni og Elenu dóttur þeirra. Myndin var tekin þe.gar fjölskyldan var
í sumarfríi í júní í fyrra ;í Glasma skammt frá Moskvu.
endurheimta þjóðlegan menn-
ingararf’ okkar.
Ritgerðir Ó'lafs Lárussonar
eru ágætt dæmi um þessi vís-
indalegu fi-æðistörf, og ljós
still hans og vald á viðfangs-
efninu gerir ritgerðir hans
einkar ánægjulegar aflestrar.
Meðal viðfangsefna, sem hann
rannsakar er uppruni goða-
valdsins. — Hvíldi það á trú-
arlegri leiðsögu þeirra sem for-
stöðumanna, blóta, á eignarrétti
landnámsmanna á tilteknum
landssvæðum, eða fyrst og
fremst á ættartengslum og
mannaforráðum, sem rekja má
til Noregs fyrir upphaf íslands-
byggðar?
Hvernig er löggjöf íslands
til orðin og hvað verður ráðið
af Grágás um það? Hver voru
verkefni íslenzku héraðsþing-
anna og í hvaða sambandi
stóðu þau við trúarlegar mið-
stöðvar og höfðingjasetur?
Hvernig er sambandið milli nú-
gildandi íslenzkra laga og lög-
bóka Magnúsar lagabætis, eft-
ir að ísland var lagt undir vald
Noregskonungs?
Það væri of umfangsmikið
að rekja niðurstöður Ólafs Lár-
ussonar í þessari grein, en ég
er ekki í vafa um, að norskir
fræðimenn muni finna mörg
atriði, bæði hvað snertir sögu-
legar fyrirmyndir íslenzkra
laga og spurninguna um lög-
bækur Magnúsar og samband
hans við kirkjuna. En þetta
skiptir að vísu litlu máli fyr-
ir lesandann, sem kynnist
merkilegum fræðimanni í bók
þessari, rithöfundi, ' sem setur
sjónarmið sín fram og dregur
ályktanir á skýran, rökréttan
og sannfærandi hátt.
Þýðing Knuts Helle ,er i góðu
samræmi við frásagnarhátt
höfundar. Hann hefir einnig
bætt í textann skýringum og
'athugasemdum, á sama hátt og
skýringar Ólafs Lárussonar
birtast a.ftast í bókinni. Þetta
rit og hitt, sem áður er komið
út í þessum flokki, verðskulda
að fá stóran hóp lesenda í Nor-
egi, bæði vegna verðleika og
hins, að þær gáttir, sem ritin
hafa onnað, mega ekki lokast
aftur. íslandsritsafn háskóla-
forlagsins er menningarlegur
fundur. sem haft getur jafn-
mikið gi'di fyrir vísindamenn,
stúdenta og alþýðu manna.

llllllillIIIIIIIIIUIIillIilillIlIllllllIlilllllllIllllllllllllllllllllllllllllllllliKIIIIIIIilillIllIIII llIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIilllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIiiiiiiiillIIIIIKIIlIIIIIIIII'IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllllllllllllIIIIMIIIIIi
bœjarfógetamálinu
isflokknum í Keflovík
málinu.
Skömmu eftir að ákvörðun
dómsmálaráðuneytisins varð
kunn fór að bera á því í
Keflavík að lionur, flestar úr
fremstu röð Sjálfsiæðis-
kvennafélagsins þar, fóru að
ganga á milli liúsa og safna
ur.dirskriftum undir skjöl þar
sem Alfreð bæjárfógeta er
vottað „traust og virðing".
Mánudagsblaðið segir að
bæjarfógetafrúin sé formað-
ur sjálfstæðiskvennafélags-
ins í Keflavík.
Uncíirskriftasöfnun þsssi er
hið furðulegasta tiltæki og
bein uppreisn gegn dóms-
málastjórn landsins. Með því
að votta manni traust og
virðingu sem átti þann kost
beztan að biðjast lausnar frá
embætti, vegna trassaskapar í
embættisrekstri, þá hlýtur
slík yfirlýsing að þýða van-
traust á dómsmálaráðherra
og fyrirlitningu á lieiðarleg-
um embættisrekstri.
Mánudagsblaðið segir að
heyrzt hafi að Guðmundur
Guðmundsson sparisjóðsstj. í
Keflavík hafi sagt sig úr
Sjálfstæðisflokknum til að
mólmæla ákvörðun dóms-
málaráðherra í þessu máli.
Vera má að satt sé, en getur
hinn strangheiðarlegi Guð-
mundur í sparisjóðnum ekki
þolað að minniháttar flokks-
foringi í Sjálfstæðisflokknum
þurfi að lúta landslögum?
Getur það verið að siðferðj
forustuliðs Sjálfstæðisflokks-
ins í Keflavik sé á því stigi
eftir 23ja ára embættisferil
Alfreðs Gíslasonar, að sjálf-
sagt sé talið að hægt sé að
semja um afgreiðslu á mál-
um sem þessu, eða hver var
tilgangurinn með því að 15
manna lið sjálfstæðismanna í
Keflavík fór á fund dóms-
málaráðherra rétt áður en
niðurstöður voru birtar í
málinu ?
Og því er haldið fram í
Mánudagsbiaðinu að Ólafur
Thors forsætisráðherra hafi
stórfallið í áliti suður með
sjó, fyrir að hann stöðvaði
ekki aðgerðir dómsmálaráð-
herra í þessu máli. Vera má
að Ölafur Thors hafi fallið
í áliti hjá Alfreð Gíslasyni
og hans nánustu fylgifiskum,
fyrir að stöðva ekki emb-
ættisverk dómsmálaráðherr-
ans sem vart eru fram-
kvæmd af meiri hörku en
brýna nauðsyn bar til. Sið-
ferði klíku þeirrar sem dáir
Alfreð bæjarfcgeta, verður
ekki skrautfjöður í sögu
Keflavíkur.
Þá væri ekki nema eftir
öðrum viðbrögðum forustu-
liðs sjálfstæðismanna í Kefla-
vík að safna undirskriftum
og krefjast að þeim mönnum
sem kærðu bæjarfógetann
verði vikið frá störfum fyrir
það eitt. að undirrita kæru á
hendur Alfreð Gíslasyni bæj-
arfógeta, sem átti við þau
rök að styðjast að embættis-
missir lá við.
Siðleysi þessara manna
sem birtist á forsíðu næst
síðasta Mánudagsbláðs er
takmarkalaust, þar er gerð
vesældarleg tilraun til að
hvítþvo Alfreð bæjarfógeta og
gera hann að píslarvotti.
Honum er lýst sem fyrir-
myndar embættismanni, en
vart á blaðið nógu sterk orð
til að lýsa hinum pólitísku
árásum dómsmálaráðherrans
á alsaklausan flokksbróður
sinn, Alfreð bæjarfógeta, er
varð að biðjast lausnar frá
embætti.
Þeim sem að þessum skrif-
um standa er hér með bent
á að bau og undirskriftasafn-
anir koma hvað sízt Alfreð
bæjarfógeta að gagni. Það
virkar sem napurt háð, eða
megn fvrirliining á heiðar-
legu réttarfari, að votta
manni traust og virðingu er
hrökk'ast frá embætti við lít-
inn orðstír.
Þess má geta, að síðan AI-
frað var sendur heim. af
þingi og láíinn taka til við
afgreiðsJu þeirra mála sem.
hann hefur allatíð vanrækt,
þá hefur afbrotum í Keflavík
stórkga fækkað. Þess vegna
hugsar megin þorri Keflvík-
inga gott til þess að fá rögg-
samt yfirvald.
A’freðs aðdáeriium er ráð-
lagt ?ð leggja niður sitt
Mánudngsblaðsþrugl og und-
irskriftasafnanir, að öðrum
kosti getur svo farið að birt
verði hvers vegna Alfreð
þurft; að biðjast lausnar frá
embætti.
Yerður hann betur settur
með það? Keflvíkingur, j