Þjóðviljinn - 04.06.1961, Blaðsíða 10

ÞJGÐVILJINN — Sunnudagur 4. júní 1961
♦
1
Grein firna Bergmenns
Framhald af 7. síðu.
og borgarbúar eru vel hreykn-
ir af henni. Á þessari götu
man ég ekki eftir neinu húsi,
sem ég myndi kalla fallegt,
en samt býður gatan í heild
af sér géðan þokka: breið
með hvítum byggingum, blóm-
um, trjám, — kastaníurnar
voru ei imitt :i blóma.
Kænugarður stendur á
gömlum merg. Hann var höf-
uðborg hins forna Rússaveld-
is um langan aldur, þar til
árásir mongóla, tartara og
annarra kolgrimmra þjóða
bur.du endi á viðgang henn-
ar. Hér var skipaferð mik-
il, — miðpunktur vatnaveg-
arins mikla milli Væringja og
Grikkja. Hér voru skráðir
annálar um upphaf Rússlands.
Hér risu múrar sterkir og
kirkju góðar og hafa sumar
varðveitzt fram á þennan dag.
Hvað er það sem ferða-
maðurinn þefar uppi ef ekki
gamlar kirkjur? í Kíef er hei!
borg af andlegum húsum, —
Kíevo-Petsjerskaja lavra, og
er helmingurinn safn en helm-
ingurinn klaustur. Þar er mik-
il dýrð' i byggingum. Á miðju
safnsvæðinu stendur Úspén-
skíkirkjan, sem var eitthvað
mesta djásn borgarinnar, en
razistar sprengdu hana í loft
upp af hugsjónaástæðum. Það
er átakanlegt að horfa á þessa
hálfhrundu veggi, prýdda ó-
metanlegum 900 ára gömlum
freskum, sem varla munu
lengi geti veitt mótsnyrnu
regni og vindum. Rústirnar
eru’ afgirtar, því veggirnir
eru svo krosssprungnir að
lífshættulegt er. En á klaust-
ursvæðinu eru hellar sem
geyma heilagt hold drottins
þjóna, og garjga þar um trú-
aðir menn með kerti í hendi
og krossa sig. Hingað er far-
ið í p'ilagrímsgöngur: leiðin
niður að hellismunnunum er
hellulcgð og eru hellurnar
mjög fægðar af flíkum trú-
aðra, sem skríða gjarna alla
leið niður.
Valdimarskirkjan er
skemmtileg til samanburöar:
hún er reist á nítjándu öld í
nokkurskonar barokkstíl,
mjög austrænum þó. Þetta er
skrautleg kirkja; málarinn
Vasnétsof hefur prýtt hana
hátt og lágt með stórfalleg-
um og mjög ábúðarmiklum
helgum mönnum. Kristur
horfir strangur á scfnuð sinn
ofan úr miðhvelfingunrý en
úti við kirkjudyr er haldinn
dcmsdagur með gráti og
ghístran tanna. (Rétttrúnað-
arkirkjan er ekki eins misk-
unnsöm við aðstandendur sína
og sú lútherska, sem er bú-
in að setja lás yrir helviti,
eða hefur það að mirnsta
kosti ekki til sýnis). Um gólf-
ið töltu gamlar konur og
kysstu veggina en djáknirn
tcnaði fagurlega upp við alt-
arið.
Fornar kirk.jur með gylltum
turnum. Traustleg rauð há-
skólabvgging. Minnisvarði
þjcðskáldsins Sjévtsjénko með
áletrun: „minríst mín hlýjum
orðum“. Ágætt óneruleikhús
þar sem Söngur skógarms er
sýndur, ævintýralegur, þ.iéð-
legur ballet. Grænir garðar
með krákustígum fyrir börn
og elskendur Hvítir seglbát-
ar á fljótinu. Kolaprammar
á fljótinu. Uppmjóar aspir á
breiðgötunum. Hraðmælskar
skuplukerlingar á markaðn-
um, seljandi hreðkur og gúrk-
ur. Rakarastofa þar sem tal-
að er um leikinn milli Dyna-
mo-Moskva og Dynamo-Kief
(okkar strákar unnu, hehe).
Snyrtileg neðanjarðarbraut.
Og handan við fljótið: Darn-
itsa, nýtt hverfi með stórum
byggingum og mörgum sós'í-
alistískum krönum og halí-
græium. Kief í maíbyrjun ár-
ið 1951.
III
Úkraínumenri eru náskyldir
Rússum, mál þeirra er álíka
skylt rússnesku og færeyska
‘islenzku og skemmtilegt eftir
því. Eg hef séð Úkraíoumenn
á leiksviði. Dansar þeirra eru
geysifjörugir eins og dansar
annarra slavneskra þjóða, en
ég má segja það sé meiri
gamanssmi i dansi þeirra en
a’-aarra. Söngvar þeirra eru
eins og slétturnar, vindurinn
og fljctið mikla, Dnépr. Þjóð-
búningar þeirra eru skraut-
legir, hver kvenbúningur hlýt-
ur að krefjast margra ára
vinnu, og karlar dansa í
geysivíðum brókum, hárauð-
um eða himinbláum. Og enn
garga karlar suður þar í þjóð-
legum útsaumuðum kraga-
lausum skyrtum dags daglega.
Eg veit l'íka að Úkraínu-
menn eru starfsmenn góðir.
Kvenskörungurinn Dolinjúk,
sem ræk'ar beztan og meslan
mab hér í landi, er úkraínsk
að ælt. Hefur frægð henn-
ar víða flogið.
Fyrir mörgum árum talaði
ég við hressilegan gamlan:
trésmið, sem var að dytta
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiimmimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmimiiiiiiiimiii
i tilefni dogsins
sedum vér öllum íslenzkum
sjómönnum
vorar beztu kveðjur.
Samband íslenzkra samvinnufélaga
skipadeild
að skápum í heimavistinni
hjá okkur. Hann var frá
Ú'kraínu og hafði marga
hildi háð um ævina. Hann
hafði barizt 'í rússneskri ridd-
araliðsherdeild í Frakklandi í
fyrri heimsstyrjöldinni.
-— Kvenfólk, drengur minn,
oho, fínt kvenfólk þar. Við
erum kósakkar, sagði hann,
ríðum allra manna bezt og
höggvum mann í herðar niður
eins og ekkert sé. Þá var
gaman að lifa. Já, og Úkra-
ína, það er nú land, drott-
inn minn. Ekki laná, heldur
perla, gimsteir'O. Korn, mað-
ur, fjöll af korni, melónur,
voo! — , kol og járn eins
og skftur. Já karl minn hvað
væru Sovétríkin án okkar,
Æ'li þeir kæmust spönn frá'
rassi.
Annar kunningi minn var
frá Odessu, eri þar býr eigin-
lega alveg sérstakur þjóð-
flokku’-: þar blandast sam-
an Úkraínumenn, Gyðingar,
Grikkir og úr verður ótrú-
legur 'kokkteill ráðkænsku,
mannvizku. sérvizku og gam-
ansemi. Þessi náungi var í
borginni cll hernámsárin, þá
stráklingur, og liafði margt
brallað. Helzta afrek ha’->3 var
að naupa tvo Fordbíla frá
rúmenska hernum, taka þá í
sundur og fela þar til Rauði
herinn kom.
í strætisvagni í Kíef var
ég samferða þrigg.ia ára
strák. Hann sagði byrstur við
einhvern náunga, sem vildi
auðsjáanlega gera lítið úr
verðleikum hans: Eg er ekk-
ert smábarn, ég er landa-
mæravörður! Og stráksi lét
sér hvergi bregða, þegar eÍE-
hver snurði hvernig stæði á
því, að slíkur kappi þurhk-
aði sér um nefið á erminni.
Hann sagði: Uss hvað er
þetta maður, mig klæjaði bara
í nefið.
Þrír Úkráinumenn sem ég
hef hitt af tilviljun, og dæm-
in eru, eins og þið sjáið, val-
in af töluverðri léttúð. Á öðr-
um stað má skrifa margt og
mikið um þessa þjóð sem
hefur ræktað svörtu moldina
og barizt við ófriðlega ná-
granna í þúsund ár. Og gef-
ið heiminum Sjevtsjenko og
Gogol.
IV
Eg var í Kíef fyrsta maí,
em haldinn var hátíðlegur
leð þjóðbúningum, lúðra-
lokkum, hópgcngum, fram-
eiðsluheitstrengingum,
krautlýsingum, góðviðri og
lagar'ín á hverju húsi. Þetta
ar sigurhátíð sæl og blíð.
Þegar ég kom heim, leit
g í hagskýrslur og sá að í
jöáraplaninu er gert ráð fyr-
: því, að Úkraína auki iðn-
ðaraframleiðslu s'ína um
7%. Hún ætlar að grafa úr
5rð 75 millj. tonn af járn-
rýti og 211 millj. tonn af
olum, dæla úr jörð 6 millj.
inn af olíu, tvöfalda raf-
mgnsframleiðsluna, vélafram-
iðsluna, húsgagnaframleiðsl-
na vefnaðarvöruframleiðsl-
na. Úkraína hefur gert mik-
i og ætlar að gera mikið.
:n um það yrði að skrifa
érstaklega. Eg hef aðeins
trifað um vir' okkar svart-
cegg, borgina Kænugarð og
ilkið suður í landi.
Skákin
Framhald af 4. siðu
var, er raunar vafamál.)
18. -------Ha-c8. 19. e5?
(Nú skeú.ur á þrumúveður.)
19. -------Bb6t 20. Khl,
Rg4! 21. Bel.
(Eftir 21. Dxg4, Ilxd3 vinnur
svartur lélt. 21. Re4 yrði
einnig svarað með 21. — —-
Hxd3! 22. Dxd3, Bxe4. 23.
Dxe4, Dh4. 24. h3, Dg3. 25.
hxg4, Dh4 mát.)
21.--------Eli4. 22. g3.
(Við 22. h3 kæmi 22. — —
Hxc3! og nú I. 23. Dxg4,
Hxh3+ 24. Dxh3, Dxh3+ 25.
gxh3, Bxe4+ 26. Kh2, Hd2|-
27. Kg3, IIg2+ cg síðan mál
í öðrum leik. II. 23. Bxb7,
Hxh3+ o. s. frv. III. 23. Bxc3,
Bxe4 24. Dxg4 (24. Dxe4,
Dg3! o. s. frv.) 24. —
Dxg4 25. hxg4, Hd3 og siðan
Hxc3 þar sem hvítur verður
einnig að vsrjgst máti á h3.)
Rubinstein.
ABCDEFOH

II I I:; m+w
■’AÍ
i
'ém i « Él

m mmm
jHf Hl ili fe- ®r?
'// v.
1 &
ABOO««OH
Rotlewi.
22.---------Hxc3!!!
(Dásamleg leikflétta.)
23. gxh4.
(Aðrir leikir leiða einnig
til skjóts taps: I. 23. Bxc3,
Bxe4(- 24. Dxe4 Dxh2 mát.
II. 23. Bxb7, Hxg3 24. Hf3
(24. Bf3, Rxh2!) 24 -------
Hxí3 25. Bxf3, Rf2+ 26. Kgl
(26. Kg2, Dh3+ 27. Kgl,
Re4+ 28. Kh'l, Rg3 mát) 26.
-------Re4f 27. Kfl, Rd2+
28. Kg2, Rxf3 29.’ Dxf3,
Hd2f Éða 29. Kxf3, Dh5 +
o.s.frv.)
23. -----Hd2!!!
(Á þessum töfrandi leik
grundvallaðist drottningar-
fórnin.)
24. Dxd2.
(Enn sem fyrr á hvítur
engan kost á betri vörn: I.
24. Dxg4, Bxe4f 25. Hf3,
Hxf3. II. 24. Bxc3, Hxe2 og
hin tvöfalda máthótun Hxh2
og Bxe4 er afg.jörandi. III. 24.
Bxb7, Hxe2 25. Bg2, Hh3!!
o.s.frv.)
24.------Bxe4+ 25. Dg2,
Hh3!!
Nú er mát í þriðja leik
óverjandi: 26. Hf3 (26. Hf2
Bxf2) 26. — — Bxf3 27.
Bd4, Bxd4 og síðan Hxh2
mát.)
HVitur gafst upp.
Skýringar við skákina eft-
ir H. Knoch úr bókinní
,,Rubinstein win”er“.
Sveinn Kristinsson.
Smurt brauð
snittur
IMIÐGARÐUR
ÞÓRSGÖTU 1.