Þjóðviljinn - 23.07.1961, Qupperneq 4

^R) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 23. júlí 1961
Síberíuför
f jórða grein
Effir Árna
Bergmann
: Dansct<5
ó palli
Borgin Tsjíta er minni og
1 fátæklegri en Habarovsk og
T'rkútsk, og það var einmitt
’ Tsjíta ssm kom við hjartað
á mér, en ekki hinar þriflegri
og virðulegri maddömur Sí-
beríu. Þetta er sveitaborg með
timburhúsum, vel í sveit sett
mil’i lágra, snoturra fjalla-
Hótelið er gamalt, traustlegt
og skuggalegt eins og kast-
ali. I veitingasalnum spilaði
falskasta hljómsveit, í heimi
Rcsmarín, fðlan dró seiminn
eins og költur í marz. Mikið
var þetta nú dásamlegt állt
sarnan. Ifg sat þarna. hlustaði
á fiðiuna og hugsaði um sí-
bírskan aðal — grávörukaup-
mennina, sem sátu hér fyrir
löngu og ilrukku tvo potfa
af brennivíni áður en þeir
fcru á kvennafar. Inn í saln-
um gengu stúlkur, s:m hing-
að voru konrmar til þess að
verða héraðsmeistarar í
frjá’sum íþróttum.
í Ts.iíta er garður með
mús k. Þar var stór dans-
pál.lur en varla nógu mikið
fjör í mannskapnum, enda
þyrptust saman í hornum
bpxnavasahengilmænur, sem
ekki höfðu kjark að bjóða
upp í vais. Þessvegna döns-
uðu margar stúlkur hver við
aðra, tvær æfðu sig meira að
segia í vangadansi, já og ég
sá líka stráka dansa saman,
það get ég svarið. Ég stóð
hiá þessum palli, leit í anda
liðna fíð og minntist úti-
skemmtana á Svartsengi og
árshátíðar knattspyrnufélags-
ins Reynis í Sandgerði. Það
er því ekkert undarlegt, að
þessi borg skuli hafa snortið
mína hjartastrengi. Þá gaut
stúlkan, sem stóð fyrir fram-
an mig reiðum augum til mín,
og spurði hvorf ég tímdi ekki
að kaupa mig inn eða hvað?
Ég skal líka taka það fram,
að ég hef í mörg ár ekki
heyrt jafnmikið hlegið og í
kvikmyndahúsinu Píoner í
Tsjíta, en þar gekk ensk
grumynd sem heitir Herra
P'.tkin í óvinalandi eða eitt-
livao á þá leið.
SpjallaS vi3
bygginga-
meistara
í Tsjíta búa hundrað og
áttatíu þúsund manns. Þegar
dekabristar, hinir ungu aðals-
menn sem gerðu uppreisn
gegn Nikulási fjmsta 1825
og hlutu útlegðardóm fyrir,
voru færðir hingað fyrir
hundrað og þjátíu árum síð-
an, voru hér eiíthvað fjöru-
1 tíu hús. Þeir höfðu áður unn-
i íð í keisarans blýnámum í
{ Blagodatsk, en voru færðir
til Tsjíta af því að stjórnin
hélt, að þar hlytu að vera
einhverjar' námur ,,eins og
annarsstaðar í Síberíu". Svo
var þó ekki, og þá voru hin-
ir brot'egu settir til að
hreirsa hesthús hins opin-
bera- Þetta er vitanlega auka-
atriði, en því er nú i annað
sinn á dekabrista minnst, að
kcnur þoirra urðu borginni
mikil lyftistöng. Þær reistu
þegar fram liðu stundir all-
gcð timburhús við götu, sem
nefnd var Dömugata, settu á
stofn sjúkrahús, skópu þá
eftirspurn á ýmsum varningi,
sem lokkaði smákaupmenn til
staðarins. Standa sum þess-
ara húsa enn, og sagði bygg-
ingameistarinn Sladkof' mér,
að þessi hús og önnur göm-
ul sýnishorn af síbírskum
timburarkitektúr yrðu færð
á einn stað og verður það
vafalaust skemmtilegt safn.
I Tsj.'ta er leikhús ásamt
leikskóla, brúðuleikhúsi fyrir
börn, fílharmónía, sex æðri
skólar, þrjár rannsóknar-
stofnanir, níu sjúkrahús og
Lenintorgið vítt og breitt til
hátíðahalda og spásseringa.
Samt er Tsjíta. lengst aftúr-
úr af þeim þrem stórborgum
Gata í Tsjíla, Húsið til vinstri er nokkuð gott dæmi um síbírska timburhusagerð.
um. Ástandið er því ekki
beint glæsilegt. Ónei. En
eitt vakti ánægju: það var
eins og þessi borg hefði sof-
ið í langan tíma, dregist langt
aftur úr mörgum öðrum, en
valtnað skyndilega fyrir þrem
— fjórum árum og tekið
ágætan fjörkipp: ég sá ekki
ar á ári hverju. Slíkt er góðs
viti, eins og hver maður get-
ur skilið.
Það var gott að tala við
húsameistara bæjarins þá
Sladkof og Sjegera, unga
menn — annar er rúmlega
þrítugur hinn er tuttugu og
fjögurra. Sama gamla sagan:
ÓHAMINGMJSÖM FIÐLA
í NÝVAKNAÐRIBORG
Síberíu, sem ég heimsótti.
Þeir hafa 5Vo fermetra íbúð-
arhúsnæðis á mann, þriðjung-
ur gatna er asfalteraður, og
ég veit ekki hver myndi hæla
því vöruúrvali, sem verzlan-
ir þar í borg hafa á boðstól-
betur en á þessum stutta tíma
hefði meira verið byggt,
gróðursett, skipulagt en á síð-
ustu tuttugu árum þar á
undan. Árið 1955 voru 500
íbúðir reistar í þessari borg,
en nú eru rúmlega 2000 reist-
Borgin er vel í sveit sett raiili Iágra f jalla.
viljirðu gera eitthvað sjálfur,
ungi maður, — farðu til Sí-
beríu. Þeir sýndu allskonar
áætlanir og uppdrætti. Þeir
ætla að er.durskipuleggja all-
an miðbærinn og koma sér
upp rúnt, prýddum trjám.
Þeir ætla að tvöfalda ibúðar-
liúsnæði á næstu tíu tólf ár-
um- Þeir ætla að reisa fimm-
tíu þúsund manna fyrir-
myndarbæ rétt fyrir utan
borgina, þar verða hagnýttar
allar helztu nýungar í skipu-
lagningu hverfa og stíll hús-
anna verður fullkomlega mó-
dern, það held ég, við erum
nú rétt. að byrja á sliku,
sögðu þeir afsakandi, já og í
þessum bæ búa verkamenn
vefnaðarverksmiðjunnar nýju,
eem lika er óreist enn, og það
verður breitt gróðurbelti á
milli fyrirtækis og íbúðar-
húss, allt eins og það á að
vera. Og svo sýndu þeir teikn-
ingar af nýju átta hundruð
manna leikhúsi með senu,
sem á sumrin snýr út í nátt-
úruna eins og í borginni
Tampere (Finnland), já en
það verður ekki byrjað á
leikhúsinu strax, því það
vantar svo mikið íbúðir handa
fólkinu.
Þetta sögðu húsameistar-
arnir. Sá yngri, Sjegera, gekk
út að giugga og benti á
blómaker á götunni og sagði:
þstta var fyrsta verkefnið
sem mér var fengið þegar'ég
kom hingað.
Nóg að gera hjá húsa-
meisturum. Mér var líka sagt,
að hótelið væri alltaf fullt af
allskonar fólki, sem hingað
væri komið með allskxniar á-
ætlanir og uppdrætti.
HagfrœSi
meS //7-
brigSum !
Tsjítahérað er stærra eit
Finn’.and — 430 þúsund fer-
kílómetrar, en mjög strjál-
býlt: 1.1 milij. íbúa. Þetta er
með auðugustu málm- og
kolahéruðum landsins, enda
starfar helmingur verka-
manna héraðsins við námu-
gröft einhverskonar. Áætlað
er að hér sé í jörð ifalinit
milljarður tonna járngrýtis.
í Hanarrsk er 4V2 miiijarðui?
tonna af brúnkolum og kost*
ar hvert tonn tæpar þrjá-
tíu króntir í framleiðslu. I
Balei fæst ódýrnsta gull lands-
ins. Hér má finna næstum
ai’a frumefnatöf’u Mendel-
éfa. Það °r því ekkert und-
arlegt að japanir og amerí-
kanar skyld.u reyna að kló-
festa Austur-Síberíu á árum
borgarastvnaldainnar.
í Tsjítnhéraði eiu s'kógar
geysimiklir og nokkuð skóg-
arhögg og landbúnaður upp
á eina miUjón stórgripa og
rúmlega þrjár milljónir sauð-
fjár. Selur hérað’ð mikið af
matvælum til norðausturhér-
aða r.'kisins- Þessar sveitir
eru frá fornu fari frægar fyr-
i veiðiskap. og er mér sagt
að samvrkjubú norðurhérað-
anna liafi oft þriðjung tekna.
sinna af grávöru: safala,
refi, hreysiketti, íkorna. Árið
1939 var amerískur mínkur
fluttur hingað, en ég gleymdi
því miður að snyrja, hver
reynsla væri hér af þeim
andskota. Vilíisvín suássera
um skógaua. Tvær villigsitur
sá ég við veginn til Agínsk;
þvkir bað góður veiðtmaður
sem skvtur 70—80 þessara
fliótu dvra á vetri.
Tsiítahérað er se™sagt
námuhérað og skógarhérað.
Næst á dagskrá er að koma
upp margbættum iðnaði, sem
unnið geti úr þessum hrá-
efnum. Héraðið hefur alltof
litla raforku úr að spila,
stöðvarnai' eru litlar og ganga
fyrir e’dsnevti, en senn verð-
ur hafizt handa um fyrstu
vatnsaflsstöðina og verður
hún upp á 300 þúsund kwt.
Enn er lit.ið um lcttiðnað,
húðir og ull flutt í önnur hér-
uð hálfunnin, mubhifram-
leiðsla litil, pappírsgerð eng-
in — þrátf.. fyrir óerr-ianlega
Framhald á 10. síSu.