Þjóðviljinn - 27.09.1961, Blaðsíða 7

JÓÐVIIrJ
&t*efandl: Samelnlngarílokkur alþýSu - Sésfallstaflokkurlnn. - Rltstjðrar!
líagnús Kfartansson (áb.), Magnús Toríl Ólafsson. Siguröur QuSmundsson. -
^réttarítstfórar: Ivar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýslngastjóri: Guðgeir
^agnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Ekólavörðust. 19.
liml 17-500 (5 lfnur). Askriftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluverð kr. 3.00.
Prentsmiðja ÞJóðvllJans h.f.
Afstýra verður innlimun Islands
gnginn sem fylgzt hefur með stjórnmálaþróuninni á ís-
landi undanfarna óratugi mun vefengja að utanaðkom-
andi áhrif hafa haít mikil og skaðvænleg áhrif á þá þró-
un. Þetta verður ijóst, ef menn reyna að gera sér í hugar-
lund hvernig stjórnmálaþróunin á íslandi eftir stríð hefði
orðið, ef ekki hefði komið til ásælni Bandaríkjanna í her-
stöðvar á íslandi og tök bandarísks valds á íslenzka stjórn-
málaflokka. Allar líkur eru til, að sú þróun hefði o.rðið
miklum mun farsælli og hún hefði áreiðanlega miðazt ólíkt
meir við hinar sérstæðu og sérkennilegu aðstæður íslands
og ísienzku þjóðarinnar. Vegna þeirra sérstæðna, og þá eink-
um fámennis þjóðarinnar miðað við aðrar þjóðir sem standa
undir sjálfstæðum ríkjum, hlýtur ísland jafnan að fara að
verulegu leyti sínar eigin leiðir, ef vel á að fara. Þær leið-
ir verður íslenzka þjóðin sjálf að finna.
|L|eð iýðveldisstofnuninni 1944, og raunar að mestu leyti með
fullveldinu 1918, hafði íslenzka þjóðin skapað sér
stjórnarfarslegar forsendur til að ráða sjálf málum sínum.
Auðvald landsins, sem að sjálfsögðu var ekki þjóðlegt hér
frekar en annars staðar, hallaði sér í sivaxandi mæli að er-
lendu auðvaldi og mataði krókinn á hvers konar lepp-
mennsku og misnotaði stjórnmálaflokka landsins til að
tengja böndin fastar við erlenda auðhringa. Barátta verka-
lýðshreyfingarinnar varð snemma að beinast gegn þessum
erlendu áhrifavöldum og innlendum leppum þeirra og sú bar-
átta hefur haft mikil áhrif til góðs. En afl verkalýðshreyf-
ingaririnar og stjórnmálavald alþýðunnar hefur ekki reynzt
nógu mikið til að afstýra þvi að auðvaldið íslenzka hefur
selt landið undir bandarískar herstöðvar og rakað að sér
hernámsgróða og hvers konar leppagróða frá erlendum auð-
hringum á kostnað þjóðarinnar og sjálfstæðis hennar. Og
eilenda ásælnin hefur alltaf aukizt, þar til nú að íslenzku
stjórnmálaflokkunum, sem létu hafa sig að þvæla íslandi
inn í Atlanzhafsbandalagið, er fyrirskipað af erlendum „sam-
böndum“ að ganga enn iengra, beinlínis afsaia efnahags-
legu sjálfstæði íslands með innlimun landsins í sex velda
bandalagið, og opna þar með ísland fyrir yfirgangi ;auð-
hringa Vestur-Evrópu.
¥»essi innlimun íslands og afsa.l sjálfstæðis íslenzku þjóð-
arinnar hefur þegar verið rækilega undirbúin af erlend-
um aðilum og leppum þeirra hér ó landi..,Viðreisn“ Sjálf-
stæðisflokksins og Alþýðuflokksins er að mestu leyti miðuð
við undirbúning slíkrar innlimunar. Erlendir húsbændur
þeirra flokka hafa fyrirskipað að stórlækka kaup íslenzks
verkalýðs og skapa hér pólitískt „jafnvægi“ en með því er
átt við að gerðar séu ráðstafanir til að lama verkalýðs-
hreyfinguna, svo hún -fái ekki rönd við reist. Sjáifstæðis-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn ganga að þessu landráða-
verki eins og sjálfsögðum hlut og beita fyrir sig „hagfræð-
ingum“ úi' háskólum nazista eins og Gylfa Þ. Gíslasyni og
Birgi Kjaran, og manni eins og Gunnari Thoroddsen, þeim
íslenzkum stjórnmálamanni, sem einna blygðunarlausast hef-
ur krafizt þess að íslendingar höguðu þjóðfélagsmálum sín-
um til að þóknast erlendum ríkisstjórnum á borð við Chamb-
erlainsstjórnina brezku og Hitlersstjórnina. Þess má enn
minnast nú, þegar einmitt þessi stjórnmálamaður afturhalds-
ins gangur fram fyrir skjöldu við innlimun Xslands í auð-
valdsstórveldi Evrópu, að á valdatímum Hitlers og Chamber-
lains ritaði hann í „tímarit Sjálfstæðismanna“ grein, þar
sem hann taldi að íslendingar yrðu að ná og halda vin-
áttu Englands og Þýzkalands. „En til þess að eiga nokkra
von um að ná samúð stórveldanna eru viss skilyrði
um stjórnarfar vort innanlands óhjákvæmileg. Það er víst
að þýðingarlaust er að ætla sér að fá vináttu tveggja fyrr-
nefndra ríkja ef hér ríkir stjómarstefna, sern er fjarlæg og
fjandsamleg svjórnmálastefnu þeirra.“
¥*að eru menn af þessu tagi sem nú fara með völd á ís-
* landi. Og þeir virðast ráðnir í að misnota þau völd til
að afsala sjálfstæði fslands. Gegn þeim áformum verða ís-
lenzkir menn í öllum flokkum ,að rísa og tryggja sjálfstæði
íslands okkar kynslóð og komandi kynslóðum íslendinga. — s.
GuBmundur Ágústsson:
FLÓTTINN
SlÐARI HLUTI
Hvít
þrœlasala
Hundruð skrifstofa hafa verið
opnaðar síðustu árin í Vestur-
Þýzkalandi, sem starfa við að
veiða menn og selja áfram til
annarra fyrirtækja — fyrir
þóknun. Teygja þeir sig vítt til
útlanda, þar sem vinnukraftur
er ódýr (eins og á Italíu, Jap-
an, Grikklandi, Spáni, Portúgal
og Tyrklandi). Verkamönnum er
boðið þaðan til V-Þýzkalands í
vinnu og eru þeir notaðir til að
þrýsta niður kaupi v-þýzkra
verkamanna.
Þáttur Vest-
ur-Berllnar
Hvergi hafa þó þessar manna-
veiðar farið íram í eins miklu
magni og með jafn útsmognu
kerfi eins og í V-Berlín.
Mannaveiðar úr DDR eru að-
alverkefni v-þýzku njósnastöðv-
anna í Vestur-Berlín (eins og
Austurskrifstofu SPD (krata),
Rannsóknarnefndar frjálsra lög-
íræðinga, Upplýsingaskrifstofu
— Vestur. o.fl. sjá nánar I. gr.).
Aðalforstöðumaðurinn er ráð-
herra Bonnstjórnarinnar fyrir
samþýzkt málefni, njósnamála-
ráðherrann Lemmer (ein aðal-
skrifstofa hans í V-Berlín er við
sjálft Kuríúrstendamm — nr.
32).
En mannaveiðar úr DDR
stunda ekki aðeins v-þýzku
njósnastöðvarnar heldur og þær
amerísku, ensku og frönsku.
Við hverja þessa stofnun
starfa hundruð manns (sjá nán-
ar II. grein).
Yfirleitt hafa þær húsnæði á
fleiri en einum stað í Vestur-
Berlín. (T.d. MIS (sjá grein I.),
sem ekki er þeirra stærst, hef-
ur aðsetur m.a. á: Wúrzburg,
Eisenmannstrasse 4; Berlín-
Dahlem, Clay-Allee og Podbiel-
ski-Allee; Berlín-Zehlendorf, —
Bogotastrasse 19 og Carstenn-
strasse 46a, Kleiststrasse 24;
Berlín-Lieherfelde, Fontane-
strasse og Willdenowstrasse;
Berlín-Lichterfelde-West, Ring-
strasse 35).
Sérhverri stofnun er skipt í
vissar deildir (eftir starfi þeirra
veiddu), en þær eru svo í beinu
sambandi við „flóttamannabúð-
irnar“ í Marienfelde, sem einn-
ig eru flokkaðar. (Þessar flótta-
mannabúðir eru ekki eiginlegar
búðir, þar sem þeim „flúnu“ er
einungis veitt húsaskjól og að-
hlynning, heldur fer enginn
þaðan fyrr en hann hefur gefið
upp vissar upplýsingar með
góðu eða illu). Sérhver þessara
stofiana hefur komið upp kerfi
„sinna manna" í DDR. Þessir
erindrekar hafa viss vinnu-
svæði: einn í þessari verk-
smiðju, annar í einni iðngrein
o. s, frv.
Við skulum fara eina hring-
ferð í gegnum þetta kerfi.
Erindrekarnir eiga að semja
skapgerðarlýsingu samstarfs-
manna sinna og kunningja og
lýsa ollum háttum þeirra. Fá
erindrekarnir laun fyrir hvern
þeirra, sem flýr — upphæðin
fer eftir mikilvægi þess flúna.
Upplýsingarnar eru sendar
þeirri stofnu.n, sem erindrekinn
vinnur hjá og er þeim raðað
eftir starfsemi þess lýsta.
Upplýsingarnar skulu inni-
halda allt það, sem gæti verið
nothæft við að fá viðíangsefnið
til að flýja. T.d. skal veikleik-
um hans lýst (alkóhól, eiturlyf),
fjölskylduástandi, hvort viðeig-
andi hafi fallið á prófi, sé kyn-
ferðislega sjúkur, stjórnmála-
skoðun, guðstrú, draumlyndi o.
s. frv. Síðan eru bréf send til
viðfangsefnisins: staða er boðin,
íbúð eða eitt og annað eftir því,
ílýja, veikleika þeirra o.s.frv.
Þá verða þeir flúnu oft að
skrifa einhverjum kunningjan-
um eða skyldmenninu bréf. Ein-
um er sagt að skrifa t.d. móður
sinni: mér líður vel, hef íbúð,
góð laun, sendi þér 100 mörk,
komdu eftir mánuð og hringdu
við komuna í símanúmer kunn-
ingja míns------Símanúmerið
er njósnastofnunarinnar og
mörkin lögð fratn af henni.
öðrum er sagt, að skrifa sam-
starfsmanni: atvinna sé örugg.
Komi hann ekki, þá hótun.
Sá, sem er ekki reiðubúinn að
svara öllu og framkvæma fyrir-
skipanir, fær ekki alla þá
stimpla, sem nauðsynlegir eru
til að komast út úr búðunum.
Skal sá haíður í viðeigandi
haldi, þar til hann er reiðubú-
inn til skrifta.
Oft fá njósnastofnanirnar í V-
Berlín beiðnir frá v-þýzku fyr-
irtæki um vísindamenn og fag-
menn úr einhverri ákveðinni
grein. Sé t.d. verið að reisa
verksmiðju í V-Þýzkalandi eru
Frú Bluhme frá Dissen hjá Cottbus ásamt yngri syni sínum Gerd.
I byrjun ágústmánaðar var eldri syni hennar, Peter, rænt og
hann fiuttur til V-Berlínar. Astæðan? Faðir hans er í Alþýðu-
hernum. Engin vopn hafa dugað til að lokka hann til að flýja.
Nú heitir það: Sértu faðir þá komdu og endurheimtu son þinn —
komdu með alla fjölskylduna. Þannig ætluðu mannsalar V-Berlín-
ar að veiða einn enn þá, pressa úr honum upplýsingar, bæta
nokkrum flóttamönnum á forsíðurnar og einum „sérfræðingnum“.
En ekki aðeins það. Stöðugur
flótti veikir DDR pólitískt,
efnahagslega, menningarlega og
siðferðilega, en styrkir V-Þýzka-
land. Það veitir og aukinn
gróða að íá fullnuma menn og
þurfa ekki að greiða nám

Þann 2. ágúst 1961 felldi 1. hegningardómstóll Hæstaréttar IÍDR dóm yfir þessum 5 ákærðu mann-
sölum. Tveir hinna ákærðu, Adamo og Bartel, voru auk þess dæmdir fyrir njósnir. — Talið frá
vinstri: Gleich hlaut fjögurra og hálfs árs fangclsi, Schumann þriggja og hálfs, Rinke tveggja
ára, Bartel 12 ára og Adamo 15 ára. — Myndin er tekin er þau ákærðu hlýða á dómsniður-
stöðu. Verjendur standa fyrir framan þau ákærðu. — (Sjá frásögn).
hvað bezt þætti við veiðina. njósnastofnanirnar beðnar um
Erindrekar sendir á fólkið, ógn- að beina veiðum sínum sérstak-
unum beitt, jafnvel börnum
rænt o. s. frv.
Margir þeirra sem flýja til V-
Berlínar, verða að fara í gegn-
um „flóttamannabúðir". Við
komuna þangað hefst yfir-
heyrsla einhverrar njósnastofn-
unarinnar. Þar spyrja þriggja
manna nefndír. Spurt er
um samstarfsmenn, kunningja,
hverjir séu líklegir til að vilja
lega á samsvarandi verksmiðj-
ur í DDR. Læknar eru í sérlega
„háu verði“ núna.
Tilgangurinn?
„Ekkert dýr getur lifað það
af að vera tekið stöðugt blóð“,
segja þeir. „Ef unnið er skipu-
lega að því, að vísindamenn og
fagmenn DDR ílýji í vaxandi
mæli, hlýtur hagkerfið að falla
sarnan".
þeirra. Og eru menn úr DDR
að því leyti ákjósanlegri en
vinnumenn úr vanþróaðri lönd-
unum, enda þótt þeir séu „dýr-
ari“, að þá þarf ekki að mennta
og þjálfa og þar að auki tala
þeir þó þýzku.
En til að þessi mannveiði
eigi að takast, verður að hafa
mjög stórt og vel skipulagt
kerfi, því að barizt er um hvern
einstakan mann.
Mannveiða- og sölukerfið í V-
Berlín er vel þekkt. Margir
þeirra sem snúa til baka kunna
sína sögu að segja. Réttarhöld
yfir erindrekum og njósnurum
eiga sér hér oft stað. Menn,
sem starfað hafa við þessa
mannsölustarfsemi (deildir inn-
an njósnastofnananna), flýja
oft hingað austu.r yfir. Vitni hér
í réttarhöldum eru oft menn,
sem hafa unnið við þessar
stcfnanir í vitorði öryggislög-
reglu DDR. Mun ég nefna hér
nokkur nýjustu dæmin úr
nokkrum réttarhöldum, sem
fram fóru í fyrra hluta ágúst-
mánaðar. Reyni ég, að velja þau
þannig, - að víðfeðmi „starfsem-
innar“ megi sjást.
Erindrekar
Adamo frá Dessau vann 1953
og ’54 í teiknistofu í Dessau sem
byggingarverkfx-æðingur og arki-
tekt. Siðan hefu.r hann unnið í
VEB Farbeníabrik Wolfen.
í október 1953 fékk hann það
verkefni frá fuiltrúa v-þýzkrar
njósnastofnunar í V-Bei'lín að
vinna að mannaveiðum í DDR.
Verkefnaveitandinn bar leyni-
nafnið „Hoffmann". Adamo
fékk leyninaínið ,,Hennig“ á-
samt leiðbeiningum um „starf“
sitt. Hann tók viljugur við
þessu nýja embætti. Það skað-
aði ekki að fá aukalega vestur-
mörk.
„Hennig“ sendi stöðugt upp-
lýsingar um þekkta vísinda-
menn, verkfræðinga, lækna og
aði-a sem voru leiðandi menn á
efnahags- og menningarsviðinu.
Þannig sendi hann meir en
100 upplýsingar á þessum ár-
um, sem svo leiddu til flótta
margra viðfangsefnanna.
I ársbyrjun fékk Adamo
einnig það verkefni að stunda
hernaðarnjósnixX Þannig sendi
hann reglulega upplýsingar um
notkun flugvallarins í Dessau,
ílugvélagerðir, flutningafylking-
ar Alþýðuhersins og sovézka
hersins, æfingar Baráttuhóps
verkamanna í VEB Farbenfa-
brik Wolfen o.s.frv.
Adamo var dæmdur í 15 ára
fangelsi.
Gleich hafði unnið hjá einka-
fyrirtæki Meyers í Rade-
beul við Dresden frá árinu
1958 til 1960. En svo flýði
Meyer 1960. Þegar Gleich fór
í heimsckn til skyldmenna
sinna í V-Þýzkalandi 1960, þá
náði hann sambandi við vin
sinn Meyer, sem fékk Gleich
til að reyna að lokka fyrrv.
starfsmenn Meyersfyi'irtækisins
yfir. Gleich var nú til í það.
Hann í'eyndi að tala viðfangs-
efnin á að flýja, sagði Meyer
bjóða beti'i laun, gott húsnæði
o.fl. „Árangur" varð nokkur,
en Gleich verður að afplána
íjögurra og hálfs árs fangelsi.
Saga manns
Þá er það sagan um mann-
salann Wegner frá Pankow,
Trelleborgerstrasse 27 (A-Ber-
lín). Hér hefur hann lifað allt
sitt líf og alltaf verið sami fas-
istinn. Faðir hans var mjög
„keisai’atryggur“ og lagði sig
fram við að kenna syni sínum
að ganga uppi'éttur og mai'séra.
Þegar á skólaárum sínum gekk
hann í ýmis fasistasambönd
og 1932 í NSDAP (flokk Hitl-
ei's) og því næst í SA (árásai'-
lið flokksins). 1933 var hann í
þeirri deild SA-manna sem
framkvæmdi húsi'annsóknir —
(bókabi'ennur og íkveikjur) og
handtóku kommúnista og sósí-
aldemókrata, leiddu þá oftsinn-
is hér út á heiðamar og skutu.
Síðan hækkaði hann í tign og
varð eftirlitsmaður í rannsókn-
arfangelsinu Moabit, þar til
hann fékk snert af hjartaslagi
1945. Frá þessu ævisöguágripi
sínu sagði hann stoltur, þar sem
hann sat sem ákæi'ður fyrir
hæstarétti DDR. Hann er lam-
aður á vinsti’i hlið — en með
vel starfhæft höfuð, sem h’ann
gat beitt. Stríðið kenndi Wegner
ekki neitt. Nokki'u eftir lok þess
heyrði hann getið um stai'fsemi
nýstofnaði'ar „Austurskrifstofu
SPD“ (ki'ata). Wegner tilheyrði
ekki þeim, sem hefur verið sett-
ur undir þrýsting njósnastofn-
ana til að vinna fyrir þær.
Hann fór sjálfur — bauð sig
fram. Síöan 1952 hefur hann
farið x-eglulega tvisvar í viku
yfir til „Austurskx'ifstofu SPD“
t>-
og vann skipulega að blóðtöku
DDR. Það var þökk hans til
þess ríkis, sem veitti honum 264
mörk á mánuöi í eftirlaun og
sjúkrahjálp. 14 ára gamlan syst-
urson sinn Dieter Götz, tók
hann eitt sirin með á stofuna.
Fyrst lekk Dieter verkefni eins
og þau að þrýsta i lóía kunn-
ingja sinna og skólafélaga að-
göngumiðum að Waldbúhne í
V-Bei'lín, þar sem haturssam-
komur gegn austrinu fax'a aðal-
lega fram (sjá girein II).
Síðan fór Dieter alveg yfir og
vann hjá stoíunni sem erind-
reki. Sömu leið fór systir Diet-.
ex's, Monika — þá 13 ái'a göm-
ul. Wegner hafði safnað miklu
af fasískum og hernaðarsinnuð-
um bókum að sér, bókum eins
og „Volk ohne Raum“. I saíni
hans var m.a. „Mein Kampí“
eítir Hitler árituð af einum
fyri'v. háttsettum SA-foringja.
Böi'n úr nági'enninu drógust
að heimili hans. Þau báru traust
til mín og ég las þeim úr bók-
unum, sagði hann. Þannig gekk
það. Hann sendi fleiri og Eleiri
yfir og las fyrir börnin. Hjúki’-
unarkona frá Werningeroda
flýði fyrir hans tilstuðlan, einn-
ig bóndi nokkur og frú Koll-
bach. Konu sína sendi hann ei'-
indrekum skrifstofunnar, sem
báðu hann nú fyrir alla muni,
að senda ekki svona mikið af
gömlu fólki. Hann sendi þá
unglingana. Heinz Algner hét
einn 1956, Klauz-Dieter Beck
annar 1958 o.s.frv. Eitt vitnið
gegn Wegner í réttai'höldunum
var 13 ára gamall, þegar Wegn-
er var að bisast við að reyna
að koma honum yfir, en faðir
drengsins komst að því í tíma.
Oftar en 700 sinnum hefur
hann farið til V-Bei'línar síð-
ustu 9 ái’in,- Milli .20 til 30 þús-
und bi‘éf með hatursáróðri hef-
ur hann kómið með áustur ýfir
og sent til DDR-borgara. P*ýrir
hvert bréf fékk hann 5 vestur
píennig (ca. 50 aura).
Vélritað handrit eftir hann
frá 22. febrúar 1957 fannst í í-
búð hans: „Öfgar okkar tíma“.
Þar segir m.a. „Þá barðist ég
gegn boisévismanum og nú
berst ég gegn bolsévismanum
með löglegum og ólöglegum
vopnum“. Annað handrit hans
frá 1958 fannst einnig.
Á kvöldin breyttist íbúð hans
í sjónvarpsstofu. Þá var horít
á „beztu.“ sendingar vestursins.
Bezt féllu honum alltaf ræður
Brand.ts borgarstjóra í Vestur-
Berlín, en sá talar manna mest
um „frelsun“ Austur-Evrópu.
Þetta var saga þessa manns.
Dómstóllinn dærndi hann til 12
ára fangelsisvistar.
Reynsla
manns
Frú Schuster frá Erfurt heim-
sótti þ. 21. júlí sl. skyldmenni
sín í grennd Berlínar ásamt 4
ára dóttur sinni. Nokkrum dög-
um seinna fékk maður hennar
bréf um það að hún dveldist í
„flóttamannabúðunum“ í Licht-
erfelde-West. Brá eiginmannin-
um heldur en ekki og hélt
strax til Berlínar til að sækja
þau eftir þetta dularfulla hvarf.
Framhald á 10. síðu-
Þetta er vitnið Bruno Pioch.
Ilann flýði ásamt konu sinn þ.
11. ágúst sl. frá V-Berlín og
báðu þau um hæli í DDR sem
pólitískir flóttamenn. Hann
hafði þá unnið í 9 ár hjá
frönsku njósnastofnuninni í V-
Berlín. Hér er hann sem vitni
fyrir Hæstarétti þ. 12. ágúst,
þcgar fjallað var um mál fjög-
urra mannsala. Sjá frásögn.
Brezku blöðin í kröggum
þrátt fyrir mikla útbreiðslu
Öllum er í fersku minni að
danska blaðið DAGENS NY-
HEDER varð að hætta að koma
út fyrir skömmu sökum fjár-
hagsvandræða. Nýlega birti
brezka blaðið THE ECONOM-
IST grein um ástand og erfið-
leika brezkra blaða, sem virðast
miklu meiri en þeirra dönsku.
Frjálslynda blaðið News
Clironicle í Bretlandi hætti að
koma út í fyrra mjög skyndi-
lega. Daily Herald, sem styður
Verkamannaflokkinn. hefur feng-
ið gálgafrest um nokkurn tima.
Menn spyrja hvað valdi erf-
iðleikum brezkra blaða. Uppgjör
sýna að tvö vinsælustu blöðin,
Daily Mirror og Daily Express
hafa aukið útbreiðslu sína frá
1937 til 1961 úr 3.658.000 eintök-
um í 8,9 milljónir eintaka. Blöð-
in The Guardian, The Times,
Financial Times og Daily Tele-
graph hafa aukið upplög s:n á
sama tíma úr 828.000 í L88
milljónir eintaka.
Þau stórblöð, sem standa á
barmi gjaldþrots, eru Daily Her-
ald, Daily Mail og Daily Sketch.
Upplög þeirra hafa minnkað til
muna á sama tíma og hin fyrr-
nefndu hafa bætt hag sinn.
Ástandið er énn verra hjá
sunnudagsblöðunum, þótt ein-
stök hinna stærri þeirrar teg-
undar hafi haft nokkurn fram-
gang.
Sjónvarps-hættan
Ein aðalástæðan fyrir fjár-
hagslegum óförum blaðanna er
sú, að auglýsingum í þeim hef-
ur stórlega fækkað. Sjónvarpið
sem talið er að um 90 prósent
brezku þjóðarinnar hafi aðgang
að, hefur dregið til sín mest-
allan auglýsingastrauminn, enda
nær það aimennast út til fjöld-
ans. Á þessu ári hafa blöðin
aðeins fengið 4Vz% af auglýs-
ingum í Bretlandi enda þótt
augtýsingar í heild hafi aukizt
um 10 prósent. Auglýsingaverð
er mjög misjafnt í brezkum
blöðum. T.d. er það 5,4 sinnum
hærra í The Times en í Daily
Express.
Reksturskostnaður blaða í
Bretlandi er hærri en í öðrum
löndum, og veldur íhaldssemi
mestu um. Starfskraftar í
prentsmiðjum eru miklu fleiri
en í samsvarandi fyrirtækjum
annars staðar, og verkalýðsfé-
lögin hafa lagzt gegn því að
tækninýjungar séu Játnar leysa
starfsmenn af hólmi. Til dæm-
is er hefting stóru sunnudags-
blaðanna handunnin þótt fljót-
virkar vélar séu fáanlegar.
Á þriðjung vikublaðauna
Viku- og sunnudagsblöðum
hefur ekki fækkað og ekki held-
ur biöðum utan stórborganna.
En eign blaðanna hefur stöðugt
færzt yfir á færri aðila. Þannig
á t.d. Mirror-blaðahringurinn nú
orðið þriðjung vikublaðanna.
Eintakafjöldi
Eintakafjöldi stærstu blaðanna
í Bretlandi var þessi á fyrra
misseri þessa árs: Daily Mirror
4.593.000, Daily Express 4.313.000
Daily Mail 2.681.000, Daily Her-
ald 1.419.000, Daily Telegraph
1.251.000, Daily Sketch 1.000.000,
The Times 260.000, The Guard-
ian 235.000 og Financial Times
131.000.
Og eintakafjöldi sunnudags-
blaðanna: News of the World
6.734.000, Sunday Pictorial
5.335.000, The People 5.442.000,
Sunday Express 3.767.000, Sun-
day Times 1.023.000, The Ob-
server 728.000.
jg) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 27. september 1961
Miðvikudagur 27. september 1961 — ÞJÓÐVILJINN
(£