Þjóðviljinn - 26.11.1961, Síða 4

stinningskaldi og hélt áfram að
hvessa. Um hádegisbilið var
trollið híft upp, það var lítill
fiskur og þvi látið strax út aft-
ur, en þá fór veður mjög versn-
andi. Þegar það kom upp næst
slitum við allt úr framhler-
anum og vorum nokkuð lengi
að ná því inn og gera allt
fast. Að því loknu íóru allir
í koju nema dekkvaktin.
Einn í ei-nu
Klukkan langt gengin í tíu
um hvöldið var é'g vakinn til
að taka dekkvakt. Ég fann
strax að skipið hélt ekki beint
upp í veðrið og spurði hvort
ekki væri hægt að skjótast
aftur eftir til hlés. Maðurinn
sem vakti neitaði því, kvað
komið aftakaveður og það
væru boð frá skipstjóra að
menn skyldu reyna að skiótast
aftur eftir kulmegin og aðeins
einn mætti fara í einu. Ann-
ars voru fáir sem tóku vakt-
ina. Það voru þó nokkrir ný-
komnir á skipið. sumir lítt van-
ir, aðrir óvanir og þeir voru
ekki látnir fara neitt upp með-
an veðrið var verst. Við hiup-
um einn og einn á kulborða
og það sást til okkar úr stýr-
ishúsinu og voru þeir tilbúnir
að opna dyrnar það mikið að
við gætum tafarlaust smeygt
okkur inn. því á hverri stundu
mátti búast við að brotsjór
kæmi yfir.
• Leið svo fram nóttin
Ég held þetta sé það lang-
versta veður sem ég hef komið
út i. Það var líka allt sam-
ferða: veðurofsinn, stórsjór,
ofsabylur og gaddur. Vélsim-
inn vísaði á fulla ferð og stýr-
ishjólið var fast til kulborða
og hálsaði skipið þannig sió-
ina snilldarlega. Sortinn af sjó-
roki og byl var svo mikill að
maður sá ekkert út fyrir borð-
stokkinn í mestu hrinunum.
Þegar við höfðum verið um
20 mínútur í stýrishúsinu grisj-
aði svolítið til og sáum við þá
allt í einu skip á stjórnborða,
sem var heldur til hlés. Við sá-
um aðeins ljósaröð ofandekks,
en af henni þekktum við hvaða
skip þetta var, og í-slíku veðri
var það ískyggilega nálægt.
Skipstjórinn kom þá upp i
stýrishúsið. hringdi niður í vél-
arrúm og bað þó herðd''' fíjótf'
á vélinni, því • þótt vísirinn
sýndi fulla ferð gat þó véla-
meistarinn bætt við vélina
nokkrum snúningum. Fór þá
okkar skip brátt að þokast yf-
ir vind. en hitt skipið hvarf
okkur undir eins. Leið svo fram
nóttin að ekki bar til tíðinda.
• Sigla brotnar
Bátar hverfa
Fyrir hádegi daginn eftir
áttum við þeir sömu vakt á
dekki og fórum aftur í káetu
í hádegismat. Skipstjórinn hafði
Hann varð áttræður
í haust — en óvinn-
andi getur hann
ekki verið. Þegar
hann hætti á togur-
um fór hann að
vinna við grafvélina
I höfninni. Gerðist
svo vaktmaður í
Magna þegar smíði
hans var hafin, síð-
an vaktmaður á
annað ár í Albert
meðan smíði hans
stóð yfir. Nú er
hann cftirlitsmaður
í Stálsmiðjunni. —
Myndin tekin á
vakt um borð í
Aibert.
mikinn hue á að reyna að kom-
ast eitthvað nær landi, bæði
vegna þess ef veðrið héldist
þannig lengi og hins að búast
mátti við borgarísjökum, því
áður en veðrið skall á var ís-
breiða skammt fyrír utan okk-
ur. Hann breytti bví um stefnu
meðan við vorum niðri og hélt
í áttina til lands með fremur
hægrí ferð. Þegar ég hafði
matazt flýtti ég mér framí og
fór beint í koju. Vaktarfélagi
minn staðnæmdist í eldhúsinu,
ætlaði að taka á móti ílátum
með mat handa þeim sem ekki
komu neitt upp.
Þegar ég hafði legið svolitla
stund í koju fann ég að skip-
ið tók á sig stóran brotsjó,
hallaðist mikið um leið, en
rétti sig þó strax aftur. Vakt-
arfélagi minn kom síðan framí
og sagði mér hvað gerzt hafði.
Hann hafði ætlað að fara út
úr dyrunum þegar hann sá
stórt öldubrot hvolfast yfir
skipið svo hann smellti aftur
hurðinni. Þessi sjór hafði gert
mikið að verkum: Matborðið í
káetunni losnaði uppúr gólf-
inu og fór með öllum ílátum
og fáeinum mönnum er við það
sátu í hrúgu í eitt káetuhorn-
ið, en enginn mannanna meidd-
ist að marki. Og það skeði
meira ofandekks. Bátarnir voru
báðir burtu af bátapallinum.
Sá sem var hlémegin fór með
davíðana með sér upp úr
bátapallinum án þess að nokk-
uð brotnaði útúr. Davíðamir
náðu niður í dekk og léku í
upp i veðrið aftur og haldið
áfram þannig til kvölds. Um
kvöldið fór að brydda á því
að það væri eitthvað að stýr-
inu. Ágerðist það, og um nótt-
ina var svo komið að stýrið
lét ekkj að neinni stjóm — og
varð því að láta reka.
Næsta morgun þegar b;art
var orðið var veðurofsinn tölu-
vert minni en áður og var nú
farið að athuga hvað væri að
stýrisútbúnaðinum. Kom þá í
Ijós að stýrisleggurinn var al-
veg í sundur, en hafði brotnað
mikið á ská svo hann tók við
sér öðru hvoru, unz allt snerist
laust sem fyrr. Leit þá út fyr-
ir að við yrðum rekald á haf-
inu.
Bylurinn var nú orðinn mik-
ið minni og sáum við fjalls-
bungu og reyndist hún vera
Stígskorið inni af Látrabjargi.
Þá var komið hátt á annan
sólarhring og höfðum vð oft
haldið uppí veðrið með fullri
ferð — en samt rekið undan
70—80 sjómílur.
• Stýrt með bobbing-
um og netum
Skipstjóri tók nú það ráð að
hann lét ná í nokkra bobbinga
og sömuleiðis dálítið af göml-
um netum og var þetta allt
frammi undir hvalbak. Úr
þessu voru svo búin til nokk-
uð stór tvö knippi og bundið
utanum með mjóum virum.
-grópi í-deklíinur— djúpt hef**---^0311 voru togvírarnir teknir
ur því værið á skipinu þá stund -
sem báturinn flaut upp með
davíðana. Hinir davíðarnir
héngu í pallinum, báðir mikið
bognir. ‘Sjálfur hafði bátapall-
urinn gengið upp um miðjuna
svo það myndaðist hryggur
framanfrá og afturúr. Bitarn-
ir undir honum höfðu bognað
upp. Afturmastrið var brotið
um eldhúsþakið og lagðist aft-
ur og út af bátapallinum.
• Stýrið brotnar
Skipinu var nú snúið strax
út' um framgálgána og látnir
ná rétt aftur fyrir stýrishúsið,
var þeim lásað í knippin. Þá
voru tvær kaðaltaliur settar
efst í reykháfinn, sín á hvora
síðu og var þeim fest í þessi
knippi. Síðan var þessum
knippum bylt út fyrir borð-
stokkinn og hafðir 3—4 menn
við hvora talíu eða eftir- því
sem að komust. Annar hóp-
urinn var á brúarvængnum að
aftan en hinn hlémegin við
reykháfinn. Þá var vélin sett
í gang og reynt að halda heim
á leið.
Knippum þessum var svo
lyft upp eftir því sem þótti
nóg stungið á á hvorri síðn
sem var, en það þurfti mikið
meir að hugsa um þá talíu
sem var á hléborða og kom
það sér Iíka vel því þeir sem
við hana voru gátu verið dá-
Htið í skióli við reykháfinn. Á
kulbcrða var kalt að halda um
klakaða kaðlana og fá drjúgar
gusur á sig öðru hvoru — en
s.iómenn eru vanir því að vera
oft með blautar hendur og
ka’dar. Við gátum ekkert
hjálpað til með togvindunni
því hún var brotin og heldur
ekki hægt að standa við hana
fyrir ágjöf.
Það kom brátt í Ijós að þessí
útbúnaður var að miklu gagni.
Þegar við vorum komnir suð-
ur fyrir Öndverðarnes, eða svo-
lítið inn í Faxaflóann vorum
við lausir við hina stóru út-
hafsöldu. Það mátti segja að
undir þessum kringumstæðum
gengi ferðalagið ágætlega.
• Tóku lagið í höfn
Eftir 30 klukkutíma svona
ferðalag vorum við komnir alla
leið heim undir Engey. Var þá
lagzt við akkeri. Þá held' ég að
piltarnir hafi komið allir upp
á dekk, í það minnsta þeir sem
frammí yoru. Til að hrista af
sér hinn mikla óveðursdrunga
sem yfir öllu hvíldi bæði á láði
og legi tóku þeir lagið, því það
voru þó nokkrir í hópnum, sem
voru dágóðir söngmenn.
Um kvöldið komu menn á
mótorbát út til okkar og sögðu
að veðrið hefði verið mjög mik-
ið í Reykjavík og þau skip
sem verið hefðu fyrir vestur-
landinu og til háfnar væru
komin væru öll meira og minna
löskuð — engar fregnir væru
komnar af sumum. svo útlitið
væri ekki gott. Daginn eftir
hjálpaði svo hafnsögubáturinn
okkur til að komast inn í höfn-
ina og máttum við þá vel við
una þar sem allir voru heilir
á húfi, enginn meiddur. og
skip og mannskapur kominn
heim í höfn. J.B.
secpr
..Það var ógaman að vinna
á togurúm í stórhríðum og
göddum. Einn kaldasti túr sem
ég minni'st var á ísfiski fyrir
vesturlandinu. Það var norð-
austan stormur, rétt hægt að
fiska fyrir roki, en alltaf reit-
ingsfjskúr. Kvild varð því mest
5—10 mínútur í einu. Við kynt-
um cfninn vel í hléunum. Þeir
fyrstu niður fleygðu sér á gólf-
ið • með klossa undir höfðinu,
hinir löjð.ust a gólfið hjá þeim
og höfðu þá fvrir kodda. Þann-
ig sváíu menn í stökkunum
með sjóhattana á höfðúm og
vettlinga á höndum og sváfu
þangað til þeir voru kallaðir
upp. Önnur hvíld varð ekki í
túrnum, sem tók 5 sólarhringa,
frá því kastað var og þar til
togið var tekið unp og stefn-
an tekin beint til Fleetwood,
---þá fóru menn niður að
sofa“.
Þannig fórust Eiríki Þor-
steinssyni, áttræðum sjómanni
orð er hann lýsti lífinu á tog-
urunum fyrrum, í viðtali við
Þjóðviljann 24. f.m.
Hvers vegna var. slíkur þræl-
dómur, voru skipstjórarnir
kannski einhver illmenni? Nei,
Eiríkur kvað þá þvert á móti
marga hveria hafa verið úr-
valsmenn, — en þeir áttu víst
að verða reknir héldu þeir ekki
linnulaust áfram veiðum; Þessi
þrældómur var vegna þess að
útgerðarmennirnir, blöð þeirra
og flokkur kröfðust þess; „Það
átti allt að fara á hausinn“ ef
frá þessu væri brugðið. Þekkja
menn ekki þessi rök enn?
Finnst mönnum ekki að þeir
hafi heyrt eitthvað svipað ný-
lega? Þá hafði afturhaldið ekki
enn handbæra sjálfsala þá sem
hagfræðingar eru kallaðir og
stjórnarvöldin þurfa aðeins að
þrýsta á til þess að þeir taki
að þylja eitthvert tilbrigði af
því sem atvinnurekendur vilja
segja. Áður fyrr hét þetta blátt
áfram að fara á hausinn. Nú
um sinn hefur það heitið að
.,1ifa um efni fram“ og ,.nauð-
syn efnahagslegs jafnvægis.“
• Glaðasólskin
Ekki meira um það að sinni.
Hverfum að frásögn Eiríks af
„Halaveðrinu“. Sennilega hef-
ur nokkuð f.vrnzt yfir það veð-
ur, en í því fórust 2 togarar
með 68 mönnum á Halamiðum.
Hefst nú frásögn Eiríks:
Ég var á Hilmi með Pétri
Maack í Halaveðrinu. Við vor-
um nýkomnir á Halamið, um
45 sjómílur út frá Stigahlíð. og
fiskuðum í salt. Það var blíðu-
veður fyrst, s’éttur s.iór. ég man
tæplega eftir að hafa séð út-
hafið jafnslétt um þetta leyti
árs: bað var glaðasólskin. Um
kvöldið kom kvika af norð-
.austri, síðan kaldi, smáherti á
eftir því sem leið á nóttina.
Um morguninn var kominn
— ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 26. nóvember 1961