Þjóðviljinn - 01.04.1962, Blaðsíða 6

pfóÐýiniNN
Btnfuidl: B»««lnin*»rílokk'Br »IMB* — B«sí*Ust»flokknrtim. — Itltitlðrui
Ifunús KJsrtansson (áb.). Uasnús Torfl Ólafsson. BlsurBur OuBmundsson. —
FráttarltstJúrar: Ivar H. Jónsson. J6n BJarnason. — Auílýslngastjórl: OuB*«lr
Karnússon. — Rltstjðm, sfgrelBsIa. suglýslngar, prentsmlBJa: SkðlavBrBust. 1«.
Blatl 17-500 (5 llnur). AskrlftarverB kr. 55.00 á mán. — LausasöluverB kr. 3.00.
FrsntsmlBJa bJóBvilJans h.X
Sálfræðileg viðreisnarstefna
Togaraútgerðin er í andaslitrunum, segir ríkisstjórn-
in. Afkoma hennar er slík, þrátt fyrir tvennar geng-
islækkanir sem áttu að bjarga henni sérstaklega og
hverskyns aðra viðreisn, að útgerðarmenn sjá sér
ekki fært að starfrækja togarana írema sjómenn séu
skyldaðir til að vinna að minnsta kosti 16 klukku-
stundir á sólarhi’ing, og það enda þótt nýjar millj-
ónafúlgur séu í boði hjá stjómarvöldunum. Og menn
látast tala um það í fullri alvöru að næsti áfangi
viðreisnarinnar þurfi að vera sá að hætta gersamlega
að starfrækja mikilvirkustu framleiðslutæki Islend-
inga, láta togarana grotna niður bundna eða selja þá
úr landi fyrir smápeninga.
pn á sama tíma og því er haldið! fram að togaraút-
gerðin sé í vanda er enginn skortur á f jármagni
í þjóðfélagi okkar. Allir þeir aðilar sem skipta við
togaraútgerðina raka saman gróða, söluhringarnir sem
koma afurðunum í verð láta tugi og hundruð milljóna
hverfa eftir annarlegum leiðum erlendis og hérlend-
is, og umboðsmennimir sem Jhirða 2 prósent af hverj-
um farmi sem seldur er í Bretlandi og Þýzkalandi
lifa gullöld og gleðitíð, og hluti af arði þeirra renn-
ur til sumra þeirra manna sem nú gráta bágmdi sín
hvað mest. Ríkisbankamir safna til sín meiri fjármun-
um en nokkru sinni fyrr, m.a. með því að láta „gjald-
þrota togaraútgerð" greiða hærri vexti af lánum sín-
um en dæmi em um í víðri veröld. Heildsalar og iðn-
rekendur hirða meiri arð af fyi’irtækjum sínum en
þeir hafa nokkm sinni áður fengið, og yfirleitt býr
auðstéttin við einstakt býlifi á þessurn viðreisnar-
áram. Hér eru risin upp fleiri vertshús og drykkju-
staðir en dæmi munu um í hliðstæðri borg annars-
staðar í heiminum, og eigendur þeirra skýra svo frá
að það séu 5% bæjarbúa sem haldi stöðunum uppi
með sífelldum viðskiptum. Víst eru til nægir fjár-
munir í íslenzku þjóðfélagi, en þeim er aðeins svo
annarlega misskipt, að þeir eru ekki hjá undirstöðu-
atvinnuvegunum, heldur hjá millihðum og hverskyns
afætustofnunum.
I
1
i
i
I
I
i
¥jetta mætti virðast mikil veila í viðreisnarkerfinu,
* Hugmyndin í því kerfi er sú að gróðinn eigi að
stjórna athöfnum þjóðfélagsins, og þá skiptir öllu
máli að gróðinn leiti til þeirra athafna sem mestu
máli skipta, atvinnuvega þeirra sem eiga að tryggja
stöðuga og sívaxandi framleiðslu. Jafnvel þótt við-
reisnarhagfræðingar ríkisstjórnarinnar séu skringileg-
ir, kemur þeim naumast tii hugar að Islendingar geti
lifað á því sem atvinnugreinum að stunda bankavið-
skipti, kaupskap eða selja hver öðrum mat og brenni-
vín.
F'n þetta er samt engin veila, heldur þaulhugsaður
liður í viðreisnarkerfinu. Stjórnarflokkarnir þurfa
á því að halda að láta virðast svo sem þjóðfélagið
sé alitaf að farast vegna þess að atvinnuvegirnir rísi
ekki undir tilkostnaði sínum. Þetta er sálfræðileg við-
reisnarstefna sem á að fá fólk til að sætta sig við
skert kjör og síauknar ,,fórnir“, enda þótt menn hafi
fyrir augum dagvaxandi gróða fámennrar forréttinda-
stéttar. Stöðvun togaraútgerðarinnar á ekki aðeins að
brjóta á bak aftur hinar réttmætu kröfur togarasjó-
manna; ætlunin ier einnig að segja við verk&fólk í
Iandi að það geti sannarlega ekki farið fram á kjara-
bætur þegar við höfum naumast lengur efni á því
að draga fisk úr sjó! — m.
IJngur örn situr á klettasnös
tekin við Breiðafjörð.
AÍ8ÍHS tíu
varppör til á
öllu Izndinu
Agnar Ingólísson
Agner Ingálfsson,
ungur dýra-
fræðingur
svararspurning-
um u» örninn
Fyrir kemur að Islendingar á
ferð erlenclis ganga sig inn í
náttúrugripasafn og fá þar í
einstökum söfnum ('xvæn ta
kveðju frá íslandi: Við egg
nokkurt stendur nafnið ísland
og við nánari lestur kemur í
Ijós að egg það var á sínum
tima tekið norður á Islandi frá
fugli þeim er geirfugi nefndist
— en er nú aldauða ,í heimin-
um. Síðasti geii’fuglirm var
drepinn og etinn fyrir sunnan
ísland. Nánar tiltekið gerðist
þetta í fyrstu viku júru’ áriö
1844 að tveir geirfuglar voru
og skimar eftir bráð. Myndin er
(Ljósm. Björn Björnsson).
drephir í Eldey — þeir siðustu
í heiminum, og er þess þó ekki
getið að þá hafi ekki verið
gnægð annars fugls tii mataj-
svöngum fugladrápurum. I>ótt
maðurinn sem naut þeirra ein-
stöku forréttinda að eta síðasta
geirfugl heimsins hafi .óneitan-
lega unnið sér nafn í náttúru-
fræðisögunni mun ekki til siðs
að halda því á lcfti nú til dags.
Margir óttast nú aí) arnarins
bíöi sömu örlög hér á landi og
geirfugisins á sinni tíð. Á még-
inhluta landsins hefur crninum
þegar verið útrýmt. í þremur
Iandsfjórðungum hefur dráp-
girniin sig/rað. Aðeins á Vest-
fjörðum og við Breiðafjörð
heldur örninn enn velli. Þess
hefur þó ekki heyrzt getið að
neinn legði sér emi til munns,
en til eru menn sem halda að
þeir vaxi ef þeir geta drepið
fugl, telja guð hafa skapað
manninn með þeim eiginleika,
— og skal ekki frekar farið út
í þann vísdóm hér.
★
Ungur íslendingur hefur ný-
lega rannsakað örninn, stærð
stofnsins hér á landi og lifn-
aðarhætti hans. Það er Agnar
Ingóifsson (sonur Ingólfs Davíðs-
sonar grasafræðinsgs). Hann lauk
prófi í náttúrw.fræði við há-
skóiann í Aberdeen á sl. vori
og fjallaði önnur prófritgerð
hans um ísl. örninn en hin um
teistuna.
Við höfum beðið þennan
unga mann að segja lesendum
Þjóðvil.ians ofurlítið um örninn.
— Hvað er að segja um
örnmn hér á landi áður fyrr?
— öminn var algengur um
Gand allt íram undir aldamct,
en befur þó alltaf verið mest
á Vestfjörðum. Ég gæti tníað
að fyrir síðustu ald.amét hafi
verið u.m 1S0 varphjón hér á
land.i, en um og uppúr alda-
mótunum fór eminum mic-g aö
fækka, og alilt fram til 1920,
enda var hann ófriðaður fram
til 1913.
Það voru P. Nielsen faktor á
EyrarbakJca og Bjarni Sæ-
mundsson fiskifræðinj’ur, sem
beittu sér fyrir friðun. Þeir
neyndu hvor í sínu lagi að
rannsaka hvað stofninn væri
stór á landinu, með því að
skrifa sýslumönnum og hrepp-
stjórum og íá þá til að senda
upplýsingar um varpstaði. Níel-
sen mun hafa lcocmist að þeirri'
niðurstöðu að á liu landinu
væru aðeins þrenn hjón er
verptu, en það mun ekki hafa
verið rétt, heídur heíur sú
niðu.í’staða verið byggð á því
hve treglega slíkum fyrir-
spurnum er svarað hér á landi.
Síoliiinn mun aldrei hafa orð-
ið eins Iítóll og hann cr nú.
— Þú hefur rannsakað stærð
ai-narstofnsins hérlendis?
— Já, sumurin 1959 og 1960
fór. ég kringum allan Breiða-
fjörð og um Vestfirði til að at-
huga stofninn og sumarið 1960
athu-gaði ég lifnaðarhætti hans.
— Og hvað reyndust arnar-
hjónin mörg á landinu?
— Það voru 11 örugg varp-
pör sem cí'tir eru og þau eru
öíLl á Vestfjörðum. og við
Breiðafjörð, en alls var þá vit-
að um- 38 fullorðna emi á land-
inu. — Eitt íþessara varppai'a
fórst raunar á eitri á s.l. sumri.
— Hvar var það?
— Það var í Breiðafjarðar-
eyjum. Það var eitrað í fisk-
slor —; þó það sé raunar bann-
að — og átti að drepa svartbak,
en báðir emirnir fóru á slor-
ið og drápust.
— Er öminn þá hrææta? Því
-hefur mjög verið haildið fram
að hann draepi allt sér til mat-
ar, t.d. lömb.
Arnarungi og egg í hreiðri við ísa
£) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 1. apríl 1962