Þjóðviljinn - 03.04.1962, Síða 6

pIÓÐVILflNN
Ctnlandl: Bam»lnln*arflokkTiT alb#Ba — B6«lallataflokknrmn. — Rltatlðrail
Macnúa Klartanason (áb.), Maznúa Torfl Ólatason, SlgurOur QuBmundason. —
FTáttarltatlórar: ívar H. Jónason, Jón Blamason. - Auílýslngastjórl: Qudaall
Maanússon. - Rltstlórn. aíKrelBs'.a, aug'.ýslnsar, prentsmlBJa: SkólavBrBust. 18.
Hml 17-500 (6 llnur). AskriltarverS kr. 55.00 & mán. — LausasöluverS kr. 3.00.
PrantsmlBJa ÞJóBvllJana ti
„Þjóðnýtt“ töp eða betri rekstur
T?inkennilegur tvískinnungur er í afstöðu ríkisstjórn-
•*-J arinnar til vandræða togaraútgerðarinnar, og
hefur komið skýrt fram á Alþingi nú í vetur. Annars
vegar liggur fyrir játning ráðherranna og annarra
stj órnarþi ngmanna um að togaraútgerð landsmanna
megi heita í rúst eftir tveggja ára viðreisn og tvenn-
ar gengislækkanir, sem meira og minna hafa sótt
afsakanir sínar í þá átt, að verið væri að koma
sjávarútvegi landsmanna á heilbrigðan grundvöll. En
jafnframt íþyngir ríkisstjórnin og viðreisn hennar
útgerðinni með drápsklyfjum skatta og lætur við-
gangast óátalið fáránlegasta arðrán á sjávarútveg-
inum í formi vátryggingariðgjalda, umboðslauna
sölusamtaka, farmgjalda íslenzkra skipafélaga og
loks beinnar skattlagningar í mynd stórhækkaðra
útflutningsgjalda á sjávarafurðir, sem vera munu
einsdæmi í heiminum, og talið óhugsandi með öðrum
fiskveiðaþjóðum. _______
Terill einkaframtaksins í togaraútgerðinni er að vísu
ekki beisinn þjóðliagslega séð. Hinir svonefndu
togaraeigendur hafa löngrun verið á ríkinu eða ríkis-
bönkunum með atvinnurekstur sinn, enda þótt flest-
ir þeirra virðist hafa fundið leiðir til að veita út úr
útgerðinni furðulegum fúlgum í persónulegan lúxus
og hvers konar flottræfilshátt. Þeir „stærstu“ hafa
notið pólitískrar verndar til að fá að skulda milljóna-
upphæðir í bönkum landsins árum saman, meðan
hinir ,,smæn’i“ sem ekki voru eins hátt skrifaðir
pólitískt hafa verið látnir rúlla. Og synd væri að
segja að hátt sé risið á togaraburgeisunum þessar
vikumar, þegar þeir neita að ræða hinar sanngjömu
launakröfur togarahásetanna og voga sér meira að
segja að heimta vökulögin afnumin í núverandi
mynd og innleiddan 16 klukkustunda vinnudag á
togurunum. En liggja jafnframt flatir frammi fyrir
Alþingi og betla um tu gmi 11 j ó nastyrki af almannafé
til að henda í skuldasúpu undanfarinna ára.
framkoma togaraburgeisanna í verkfallinu
hefur vakið sérstaka athygli á þessari styrkjaveit-
ingu, sem nú er verið að renna gegnum Alþingi. Menn
spyrja að vonum, hvort það muni verða til þess að
tryggja þjóðinni rekstur þessara stórvirku atvinnu-
tækja, þó hent sé sextíu milljónum af almannafé til
þess að borga „töp“ togaraútgerðanna árin 1960 og
1961. Þegar Lúðvík Jósepsson spurði sjávarútvegs-
málaráðherra Emil Jónsson að því á þingfundi seint
í vikunni sem* leið hvort tilætlunin væri að veita
togaraútgerðunum þessa styrki með einhverjum
skuldbindingum eða tryggingum varðandi áframliald-
andi rekstur þeirra, varðist ráðlierrann allra frétta,
og vísaði frá sér til hinnar væntanlegu stjórnar afla-
tryggingasjóðs.
Kingflokkur Alþýðubandalagsins hefur fyrir mán-
uðurn síðan lagt fvrir Alþingi tillögur, sem ein-
mitt rniða að því að tryggja framhaldandi rekstur
togaraflotans og fiskiflota landsmanna yfirleitt. f
frumvarpi Lúðvíks Jósepssonar og Karls Guðjóns-
scnar um stuðning við atvinnuvegina er gert ráð
fyrir að létt verði af útgerðinni okurvöxtum og verstu
arðránsbyrðunum sem minnzt var á hér að framan,
svo sem hinum óhóflegu vátryggingariðgjöldum, okri
sölustofnana og skipafélaga, og nokkru af hinu
furðulega útflutningsgjaldi. Og fáum mun dyljast, að
það væri farsælli leið að gera ráðstafanir, sem allar
miða að heilbrigðara rekstri fiskiskipaflotans, en láta
allt reka á reiðanum og henda eftir á tugum milljóna
króna af almannafé í svonefnd „töp“ togaraútgerðar-
innar, án nokkurrar tryggingar fyrir því að togara-
flotinn verði látinn ganga framvegis. ■— s.
Brynja Benediktsdóttir í lilut-
verki sínu
Sá minnisverði og- ánægju-
legi atburður gerðist fyrir
skemmstu að eitt af kvikmynda-
húsum borgarinnar breyttist í
leikhús: Tjarnarbíó varð að
Tjamarbæ. Það var Gríma sem
vígði leiksviðið nýja, enda
hlaut félagið eldskírn sína í
haust í sama húsi og 'þótti vel
farnast, og ernn reynist það
trútt ætlun sinni og stefnu.
„Biedermann og brennuvarg-
arnir“ er frægasta leikrit Sviss-
lendingsins Max Frisch, en
hann er ásamt landa sínum
Friedrich Dúrvenmatt mikil-
hæfast og frumlegast leikskáld
á þýzka tungu á síðari árum.
Báðir hrærast af lífi og sál
í ölduróti nútímans, báðir eru
menn djarflegra og nýstár-
legra tilrauna; ótti og öryggis-
leysi okkar daga er þeim efst
í hugá, hvorugur getur kallazt
sérstakt uppáhald hinna rót-
grónu og efnuðu svissnesku
borgara og hafa hneykslunum
valdið, og hvorugur er áður
kynntur íslenzkum leikgestum;
hér er réttilega lagt á nýjar
slóðir, bætt fyrir vanrækslu
undanfarinna ára.
„Biedermann og brennuvarg-
arnir“ er beinskeytt ádeila og í
senn þrungin siðrænni alvöru
mögnuðu tvísæju háði og
GRÍMA:
Biedermonr
brennuvargi
mergjuðu skopi, nýtízk líking
eða dæmisaga; Frisch er læri-
sveinn Bertolts Brechts, en ó-
háður meistara sínum. Það er
eðlisskyldast „Nashyrningun-
u.m“ þeirra leikrita sem hér
hafa verið sýnd. en gagnorðara
log skipulegar samið, mun
síyttra og þó síz.t áhrifaminna;
tímabærara verk mun torvelt
að finnai Skáidið kallar verk
sitt „prédikun án boðskapar“,
þar er síðari orðunum ofaukið.
Max Frisch er manna ómyrk-
astur í máli og boðskapur hans
og dæmisaga einföld og skýr
með afbrigðum og skiljanleg
hverjum manni; hann er ár-
gali og reynir að vekja okkur
a£ djúpuml svefni.
Biedermann kallar skáldið
aðalhetju leiksins í háði og/þýð-
ir dánumaður og valmenni, for-
nafnið Gottieb talar líka sínu
máli. Biedermann er sannur
burgeis og oddborgari, heiðar-
legur á ytra borði, en harð-
drægur í viðskiptum og lítt
vandur að ráðum. Hann vill
framar öllu fá að njóta óáreitt-
ur auðæfa sinna og illa fengins
gróða;, ró og friður er kjörorð
hans; hann er hávaðasamur og
ærið borginmannlegur, en mjög
auðtrúa, hræddur og htkandi inn
við beinið, blauður og óstyrk-
ur á taugum. En okkur þýðir
. ekki að afneita honum þrátt
fyrir blindu hans og hlægi-
lega bresti — Biedermann og
fólk hans, það ,eru hver og einn,
það erum við sjálf.
Tíðir eldsvoðar geisa í borg-
inni, hvert stórhýsið af öðru
brennur til kaldra kola með
skjótum og dularfullum hætti
og án þess að brunalið og lög-
regla fái nokkuð að gert;
Biedermann uggir mjög um
sinri hag, frúnni kemur ekki
eftir MM FB3SCH
Leikstjóri:
Baldvin Halldóisson
dúr á auga vegna eldhræðslu.
Þá gista tveir yfirlýstir brennu-
vargar og tugthúslimir heimili
hans og gera sig ærið heima-
komna, hreiðra um sig uppi á
lofti, fylla það benzíntunnum
og búast til að kveikja í hús-
inu. Biedermann veit ekki sitt
rjúkandi ráð, en óttast svo mjög
um auðæfi sín að hann þorir
ekki að móðga hina óboðnu
gesti cg því síður hringja í lög-
regluna — það eru einu úrræði
hans að reyna að vingast sem
ákafast við illræðismennina,
sefa þá og friða, halda þeim
dýrlega veizlu — hann þorir
ekki fyrir nokkurn mun að
horfast í augu við sannleikann,
neitar augljósum staðreyndumj,
reynir að slá öllu, saman upp
f gaman, stingur hausnum nið-
ur í sandinn. Loks fær hann
sjálfur brennuvörgunum eld-
spýtur í hendur, en þeir kveikja
í húsinu að vörmu spori; allt
leikur á reiðiskjálfi, hávaðinn
gengur fjöllum hærra og rauð-
ar eldtungur ber við himin;
æfi Biedermanns ‘ er lokið,
borgin aska og auðn.
Við sem erum' jafnaldrar
skáldsins þekkjum bessa söau
Slökkviliðsmen nirnir — kórinn.
16) — ÞJÖÐVILJiNN — Þriðjudagur 3. apríl 1962