Þjóðviljinn - 24.06.1962, Page 5

NEW YORK — Ver'ð á hlutabréfum í kaupihöllinni í New
York og öðrum kauphöllum í Bandaríkjunum heldur á-
fram að lækka og litlar horfpr taldar á bví að úr rætist
á næstunni. Hiö stöðuga verðfall og cvissan um aíkomu
atvinnuveganna í Bandaríkjunum í nánustu framtíð
hefur magnað orðróminn um að stjórn landsins veröi
að grípa til þess ráðs að lækka gengi dollarans.
Á íimmtudaginn í fyrri viku
nam verðfallið 14 stigum í vísi-
tölu Dow-Jones og fór hún þá
niður í 574,04 stig og var þá
nær 150 stigum lægri en hún
hai'ði komizt hæst um miðjan
s.l. vetur. Samanlögð verðlækk-
un skráðra hlutabréfa á kaup-
höllinni nam 8 milljörðum doll-
ara. Frá því verð bréfanna stóð
hæst hafa eigendur þeirra tap-
að hvorki meira né minna
en 160 milljörðum dollara
(6.880.000.000.000 ísl. kr.) eða
hátt upp i þriðjung heildarverð-
mæti þjóðarframleiðslunnar í
Bandaríkjunum á einu ári
Jafnvægi enn
ekki náð
Eftir „svarta mánudaginn“ 23.
maí ihöfðu menn gert sér vonir
um að hið versta væri um garð
gengið, en þróunin í kauphöll-
inni síðan bendir ekki tií þess
og menn eru n.ú sammála um
að jafnvægi milli framboðs og
eftirspumar hlutabréfa hafi enn
ekki verið náð.
Fyrst eftir verðhrunið 23. maí
minnkaði framboð á thlutabréf-
um mjög og varð það til þess
að verðlagið hélzt lítið. breytt
og nokkur hækkun átti sér stað.
En fyrstu dagana í fyrri viku
jckst framboðið aftur stórlega
og verð bréfanna fór aftur að
falla, svo að vísitalan fór niður
fyrir það sem hún komst 23.
maí. .
Óvissa um
framtíðina
1 skrifum og umræðum um
atburðina í kauphöllinni hefur
I þeirri spurningu skotið upp hvað
eftir annað, hvort þeir bendi til
■ þess að Bandaríkin standi nú
frammi fyrir efnahagskreppu af
sama tagi og skall á eftir verð-
hrunið mikla í kauphöllinni
j haustið 1929, eða hvort hér sé
aðeins um að ræða „eðlilega“
leiðréttingu á allt of hátt skráðu
\ gengi hlutabréfa.
Skoðanir bandarískra og evr-
ópskra hagfræðinga eru mjög
skiptar og svör þeirra við áður-
nefndum spurningum og öðrum
sem verðfallið hefur vakið eru
margví-sleg.
Athuganir á efnahagsástandinu
í Bandaríkjunum nú benda ekki
til þess að heiftarleg kreppa sé
SÁPA HINNÁ LÍFSGLÖÐU
Kauphöllin í Wail Strect
ú næsta leiti. í maímánuði di-ó og skuldbindingum Bandaríkj-
þannig töluvert úr atvinnuleys- anna gagnvart AJþjóða gjald-
inu, þótt það sé enn mikið, eða eyrissjóðnum. Bandaríkjastjórn
sem svarar 5,4 af hundraði vinn- hafði gert sér vonir um að hægt
andi manna. Á hinn bóginn hef- yrði að halda í horfinu a.m.k.
ur ágóði flestra fyrirtækja eða bæta stöðuna með því að
minnkað eða stáðið í stað og bæta greiðsluiöfnuðinn við út-
eyðsla einstaklinga hefur dreg-ilönd með gjaldeyrissparnaði og
izt saman. j auknum útflutningi. Þetta hefur
New York Times komst að ekki tekizt og því má gera ráð
þeirri niðurstöðu að hvorki sé fyrir að gullflóttinn frá Banda-
ástæða til mikillar bjartsýni né ríkjunum haldi áfram.
Brezka fjármálablaðið Financi-
al Times segir að hin veika staða
dollarans sé sök Bandaríkja-
manna sjálfra. í fyrsta lagi gætu
þeir aukið gullforðann, mældan
í dollurum, með því að lækka
gengi dollarans í stað þess að
ríghalda í gengi sem er ekki í
samræmi við raunverulegan
kaupmátt gjaldmiðilsins. Að
öðru leyti stafi hinn óhagstæði
greiðslujöfnuður af því að
Bandaríkjastjórn heimili einka-
fyrirtækjum stórfelldan útflutn-
ing á fjármagni til annarra landa,
svartsýni. hins vegar sé aug-
ljóst að biartsýni sú um þróun
efnahagsmálanna á þessu ári
sem ríkjandi hafi verið í Was-
hington undanfarna mánuði sé
nú rokin út í veður og vind, en
sérfræðingar Bandaríkjastjórnar
höfðu gert ráð fyrir að fram-
leiðsla og þjóðartekjur lands-
manna myndu verða meiri á
þessu ári en nokkru sinni fyrr.
Hinar óbeinu
orsakir
Annars er upp á síðkastið en bandarísk auðfélög senda ár-
minna fárið að ræða um hinar leSa úr landi núlljarða dollara
þeinu orsakir verðfallsins beldur vc«na l3ess að úeir skila meiri
en þær óbeinu, sem finna rnegi
arði utan lands en innan. Blað- .
ið spyr hvers vegna Bandaríkja-
stjórn tíanni ekki fjármagnsút-
flutninginn og neyði au.ðfélögin
þannig til að leggja féð í fram-
kvæmir heima fyrir, enda myndi
hún með því móti einnig geta
ýtt undir þann vöxt í atvinnu-
lífinu, sem hún segist kenpa að.
Gengisfelling eða
kreppa
Fleiri fjármálablöð eins og t.d.
að þau minnki fjárfestingu sína brezka vikublaðið The Economist
á næstunni, haldi að sér hönd- hafa tekið undir þá skoðun að
um við stækkun og endurbætur iaUsn vandans sem Bandaríkja-
sem fyrirhugaðar höfðu verið, en stjórn hefur við að glíma sé sú að
það myndi óhjákvæmilega hafa lækka gengi dollarans. Þau benda
í för með sér samdrátt og þannig . á að þótt staða dollarans versni
geta hrint af stað kreppu. önn- 1 stöðugt sé hann enn undirstöðu-
ur hættuleg afleiðing verðfalls-' gjaldmiðill auðvaldsheimsins og
ins er sú að hini'r mörgu ein- afturkippir í bandarísku efna-
í sjálfum undirstöðum banda-
rísks efnahags- og fjármálalífs,
og einnig um hugsanlegar af-
leiðingar verðfallsins fyrir banda-
ríska atvinnuvegi á næstunni.
Varðandi síðara atriðið verður
að hafa í huga að fjárfesting
bandarískra iðnfyrirtækja hefur
byggzt að mestu ieyti á því fé
sem þau hafa getað aflað sér
með útgáfu nýrra hlutabréfa. Sú
fjáröflunarleið virðist ekki álit-
leg sem stendur og því hætt við
DIAL sápa inniheldur AT. 7, sem kemur í veg fyrir svitalykt
DIAL sápa inniheldur dýrustu og beztu ilmefni, sem
notuð eru í sápur
Ef öllum líkar vel við yður mun yður líka DIAL.
Heildsölubirgðir: KRISTJÁN Ó. SKAGFJÖRÐ h/f
Tryggvagötu 4 — Sími 24120.
staklingar sem lagt hafa spari-
fé - sitt,, ,í hlutabréfakaup (þeir
eru taldir 16,5 milljónir) og nú
hafa orðið fyrir miklu fjárhags-
tjóni, muni draga úr neyzlu sinni.
Gengi dollarans
of hátt
Eitt mesta veikleikamerkið í
bandarísku efnahágslífi er hinn
takmarkaði gullforði þeirra sem
mjög hefur gengið á síðustu ár-
in, og gullflóttinn frá Bandaríkj-
unum heldur áfram. Gullforðinn
nemur nú 16,4 milljörðum doll-
ara, en fjórir fimmtu þeirrar
upphæðar starida undir þeim
I peningum sem nú eru í umferð anna.
hagslífi geti því haft örlagaríkar
afleiðingar fyrir atvinnulíf í öðr-
um auðvaldslöndum. Nauðsynlegt
sé því að gengi dollarans sé rétt
skráð. Sum telja að því aðeins
verði hægt að koma í veg fyrir
hættulegan samdrátt og kreppu
í Bandaríkjunum. að gengi doll-
arans verði lælckað, a.m.k. um
10 til 20 af hundraði. Hins veg-
ar loka þau heldur ekki augun-
um fyrir því að gengislækkun
dollarans kunni að hafa alvar-
legar afleiðingar fyrir efnahags-
líf margra auðvaldslanda, eink-
um þeirra sem byggja afkomu
sína að nokkru eða verulegu
leyti á útflutningi til Bandarikj-
Sunnudagur 24. júní 1962 — ÞJÓÐVILJINN — (JJ