Þjóðviljinn - 29.07.1962, Side 4

PIÓÐVIUINN
tJtgefandi Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurin'n. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb.) — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón
Bjamason. — Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson. — Rit-
stjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17-500 (5 línur). Askriftarverð kr. 55.00 á mánuði.
Heimsmet í ræfildómi?
Skyldi það fckk't nálgast heimsmet S ræfildómi og úr-
ræðateysi þeg:-r ríkisstjórn Islands sendi þau skila-
boð til landsmanns* í gær, að íhætt skyldi síldarsoltun að
viðlögðam refsingum, eins og um afbrot væri að ræða? Aldrei
hafa íslendingar iagt meiia á sig til þess að taka á móti síld-
inni og gera úr hetmi verðmæt matvæli en einmitt í sumar.
Fjármagni og fyrirhöfn heíur verið toeitt til þess að söltunar-
stöðvar væru tiliækar sem víðast og þær búnar sem bezt.
Fram á síöustu daga toafa auglýsingar dunið á landsmönnum
í útvarpi með beiðnum um meiri mannafla til síldarbæjanna
norðan lands og austan, og fólkið toefur flykkzt þangað í þeirri
trú að það fengi að vtana, að skapa stórkostleg og ómetanleg
verðmæti fyrir þjóðina alla. En ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks-
Ins og Alþýðufi'tkkíáns segir nei. Hún lætur þjóna sína í Síld-
arútvegsnefnd boita valdi til þess að foanna- alla síldarsöltun
einmitt þegar hún stendui sem hæst, og ástæða' er til að
ætla að söltun hefði getað haldið áfram af fhllum kraf.t.i ef
ekki hefði komið Cd þessara skemmdarverka ríkisftjómartanar.
★ ★ ★
yj kvörðun rikisst'ómarinnar að ibáima nú síldarsöltunina er
engin tiivi.'jun Hún má kallast rökrétt afleáðing af við-
skiptastefnu ríkisstjórnarinnar, bein afleiðing „viðreisarinnar".
Það er trús'rsetni".g núverandi stjómarflokka að austurviðskiptin,
viðskiptin við sósíalistísku löndin, séu böl fyrir íslendinga, að
þau viðskipti e'gí að takmarka sem mest og stefna að því
að eyðileggja bau með öllu. Ráðherrar á foorð við Gylfa Þ.
Gíslason hafa átt í miklu blaðri við valdamenn erlendra rikja
um það „vandamúl“ að íslendingar skuli hafa unnáð sér stpran
markað lyrir fiskaftirðir í sósíalistísku löndunum. Hugsjón rik-
isstjámarinnar, mariiyfirlýst, er að íslendingum foeri að treysta
á markað EfnahagiJ.anda'agslandanná fyrst og fremst, og við-
skiptamáiuni hagar ríkisstjómin foeinlíms þannig að dregið er
'úr austurviðski/'tunum og stöðvuð viðskipti ti'l landa, sem ís-
lendingar hafa sldpt við á undanfömuim árum.
/L fleiðingin, rckrétt afleiðing þessarar stefnu ríkisstjórnar-
-^innar, er árlegt öngþveiii með saltsfldarsöluna. Engin rækt
er lögð við bina miklu möguleika tá saitjsíldaimarkaði í Sovét-
rikjunum, ekki írnið að semja um söíuna ijyrr. en komið er
fram á veritíð, svo ekkert er vitað :fyrir£ramum 1 það hve
langt væri hægt að komast með sölu þangað.'-A'lkunnugt er
að Au-stur-Þýzkaiand hefiir vtljað kaupa veniiégt magn af
saltsíld og eins Rúnnenía, og það síld sem ísiendingum væri
haganlegt að hafa vissan markað fyrir. .Ríkisstjórnin hefur
engan áhuga á slíkum mörkuðum, þó vandséð sé hvari íslend-
ingar eiga á næstunni að grípa upp saltsíldarmarkaði. Ætlar
ríkisstjórnin ef t;i -vill að ganga að þeim mörkuðum í Efna-
hagsbandslagslrrdun.. sem sjálf éru útflytjendur salt-
síldar? Varla eru þc-iir markaðir í Bretlandi, Hollandi, Belgíu,
Italiu eði Frakklandi. Og Vestur-Þýzkaland verður en-ginn
stórmarkaður þó bað kaupi' einar 6000 tunnur. En inni í þess-
um lantlahring -vill ríkisstjómiii loka. lslendinga með afurðir
sínar. Utan við Ffnahagsbandalagið standa einmitt þær þjóðir
sem keypt hafa saltsíldina af íslendingum, Fininland, Svíþjóð,
Sovétríkin, PóHsnd. Tékkóslóvakía, Austur-Þýzka-land, og í
Öllum þessum löndun: ætti að vera hægt að selja miklu meira
magn saltsíldar r\. gert' hefui’ verið til þessa. .
★ . ★ . ★
f stæðj er ti’ að minna á, einmitt andspænis öngþveiti ríkds-
_ stjóínf.rinner, ó-iræðaléysi og söHunarbanni, að á tímum
vinstrl sljörnarinnar, meðan ráðherra Alþýðubandalagsins, Lúð-
vík Jósepsson, hafði forys'.u um þessi mál, var alltaf samið
i tæka tíð um. sö’v á. fiskidurðunum,. þahuig, að ihægt var að
halda ■ áfrsrn óslitinni fram:eiðsiu. Að þvi' toiýtur að koma að
tekdð verði .fram fv,'ir hendur iþeirrd- dugláús'U og úrrædalausu
ríkisstjórn sem nú situr, en það þyrfti áð vera áður en toenni g,
tekst að setja mörg þeimsmet í ræfildóffnii á yið söítunarbann- j
ið í.gæri lii sórtjýns fyrir þjóðina alla. — s.
TELSTAR
MJÖG MERKUR Á FAN GS
f SÖGU GEIMVÍSINDAN NA
Það var í mikið ráðizt þegar stefnu til gervitunglsins. Til En bæði „Telstar" og „Relay“
þessi tilraun var gerð. Enda þess að hægt sé að ná skýrum eru endurvarpstungl sem fara á
þótt hægt verði að senda á- boðum frá sendistöð sem er svo „lágum brautum“ og erfiðleik-
gætar sjónvarpsmyndir milli veik (aðeins 3 vött) og útiloka arnir á að fylgja þeim ná-
meginlandanna dögum saman, truflanir, þá verður að taka á kvæmlega eftir valda því að
er enn eftir að leysa af hendi móti þeim á sama hátt og tekið ekki er hægt að nota þá til að
geysimikið starf til þess að er á móti ljósi frá stjörnu. toalda uppi föstu sambandi milli
þessi aðferð verði hagnýt. Og Lausnin er í því fólgin að miða meginlandanna nema mjög
tæknifræðingarnir eru alls ekki að gervitunglinu, svo að ekki mörg slík tungl séu á lofti sani-
vissir um að „Telstar“-aðferðin skakki nema 0.02 gráðum, tímis. Það er þá einnig í ráði
eigi sér framtíð fyrir höndum. geysistóru „heyrnartóli". Það að senda marga tugi slíkra
„Telstar" er tilraunatæki sem sem er í Lanion í Bretagne tungla á brautir umhverfis
sent var á mjög sérstaka braut vegur 340 lestir, er 42 metra jörðu sem séu þannig valdar að
umhverfis jörðu. Fjarlægð end- langt og 30 metra hátt. eitthvert. þeirra, geti jafnan ver-
urvarpstungls frá jörðu verður Teeknifræðingarnir hafa í ið tengiliður milli Evi’ópu og
að vera því meiri sem vega- sinni þjónustu hin fullkomn- Ameríku.
lengdin milli stöðvanna á jörð- ustu rafeindatæki til að hjálpa Mundu slík gervitungl geta
inni er meiri. Fyrir sendingar þeim, að miða „heyrnartækinu“ starfað árum saman án afláts,
yfir 5.000 km sem eru á milli rétt og rafeindaheilar stjórna enda þótt þau fari um geislun-
Maine í Bandaríkjunum annars hinum sjálfvirku vélum sem arbeltin sem umlykja jörðina?
vegar og Bretagne í Frakklandi breyta stefnu þess. En stjórn- Ýmsir sérfræðingar eru þeirnar
og Cornwall í Englandi hins boðin verða að -breytast með skoðunar.
vegar verður þessi fjarlægð að hverri umferð, þar sem braut Aðrir hugsa sér aðra lausn
vera a.m.k. 700 km. gervitunglsins breytist við sem er í því fólgin að koma
„Telstar" var því sent á spor- hvern snúning umhverfis jörðu gervitunglum á hina svonefndu
baugsbraut sem átti að hafa og er háð óteljandi áhrifum „sólarhringsbraut”, iþ.e. í slíkri
jarðnándina 850 km. og jarð- sem ekki er alltaf hægt að fjarlægð frá jörðu (35.900 km)
firðina 4.900 km. (brautin varð segja fyrir um. Það verður því að umferðartíminn sé nákvæm-
í reynd milli 950 og 5.600 km). stöðugt að leiðrétta útreikninga lega 24 klukkustundir. Sé slíkt
Horn brautarplansins við mið- um gang gervitunglsins. gervitungl sent á ■ braut sem
foaug var valið þannig að jarð- Það er eftir að vita hvemig liggur á miðbaugsplani og fari
nándin „gengi“ hægt umhyerfis þessi tækni gefst. Tekst að það £ snúningsstefnu jarðar,
jörðina. Fyrstu dagana eftir að miða út tunglið í hverri Um- myndi það jafnan vera yfir
tunglið fór á loft var það í ferð — en það væri mikið af- sama staðnum á jörðinni, eins
jarðnánd yfir Atlantaafi og rek — eða aðeins einstaka og það hefði verið tyllt ,á fest-
sambandið sem hægt var að sinnum þegar afstaða þess er iiaguna yfir ákveðnum hádegis-
hafa um það var stutt hverju hagstæð? HLtt er svo aftur ann- baug. Eitt slíkt gervitungl gæti
sinni, eða um tíu mínútur í að mál að braut tunglsins var tryggt stöðugt samband og erf-
hverri umferð sem tekur tvo valin þannig, að vandasöm og iðleikarnir við rétta útmiðun
og hálfan tíma. Eftir u.þ.b. sex auðveld tilfeíli skiptust á, og væru úr sögunni.
vikur verður það í jarðfirð yf- það sýnir a.m.k. að verkfræð- Það er einmitt þetta sem á-
ir Atlanzhafi og þá ætti fræði- ingar American Telephone and formað er að gera með tilraun-
lega séö ekkert að vera þvi' til Telegraph Co (sem að öllu leyti inni sem nefnd hefur verið
fyrirstöðu að hægt yrði að hafa annaðist og kostaði smiði „Tel- „Syncom“ og bandaríska félagið
samband við það í fjörutíu stars“) hafa ekki haft annað í Hughes Aircraft Co. stendur
mínútur í hverri umferð. Gervi- hyggju en að isenda- á loft til- fyrir í samvinnu við franskt
tunglið . fer þá miklu hægar raunatæki. félag. En enda þótt þessi lausn
(5.25 km/sek. á móti 8.27 Annað bandarískt félag, sé álitleg,,þá eru á .henni ýms-
km/sek.) og því auðveldara að Radio Ccrporation of America, ir vankantar. Það er enginn
fylgjast með ferðum þess. mun alveg á næstunni ráðast í hægðarleikúr að koma gervi-
En það er einmitt mestur mjög svipaða framkvæmd, sem tungli á braut í svo mikilli
vandinn að miða út nákvæma fengið hefur nafnið „Relay“. . fjarlægð. Bandaríski herinn
Hve hratt lesum við?
blöð og ýmis skjöl. Þeir, sem ur. Hún valdi úr 65 af þeim
fljótari eru að ryðja sér braut piltum og stúlkum, er hægast
gegnum þennan skjalamyrkvið, lásu, og veitti þeim sérstaka
hafa meiri tíma aflögu til ann- tilsögn í lestrartækni. Eftir einn
arra viðfangsefna. mánuð var öll afstaða þeirra
Bætt lestrarkunnátta getur til skólans. gjörbreytt. Á einu
oft gert kraftaverk, jafnvel ári tóku þau fjögurra ára fram-
þótt um ungt fólk sé að ræða. förum í lestri
Dr. Evelyn Wood, sem stjórnar
lestrarskóla í Washington hóf •.. x - •
feri sinn sem leiðbeinandi við OTÖ 1 ClIUl
skóla nokkurn í Salt Lake City. Getið þér einnig bætt lestrar-
Hún komst að • þetrri niður-- kunnáttu yðar? Hvort sem þér
stöðu, að allskonar uppeldis- ■ eruð sjö ára eða um sjötugt
vandamál- í 'skólánum svo- sem . svaÍæíi'ttéi'fileðingaállH þessw
hatur á kennucUOt,- og skóla, skilyrðislaust. , játand,i, Fyrsta
þunglyndi og áhugaleysi, staf- ■ slc-refið er £■ Im’ Wlgíð^ að losa
aði ‘óft af því,: að*' viðkomandi sig ,-við nokkra- slæma ávana.
nemandi. áttl. erfitt : með- lest- - -„Yenjulegur ■ .lesandi“ segir
^‘íyTZéiim'
....................... II .«... I. II) III ii'.i..'";„ý
Við lesum of hægt, fullyrðir
stór hópur sérfræðinga. Efnið
gleypum við álíka fljótt og þeg-
ar við vorum í 11 ára bekk.
Aðeins fáir okkar hafa á valdi
sínu listina að lesa — með
skilningi og getu fullorðins
manns.
Sérfræðingur nokkur telur, að
háttsettur embættismaður þurfi
viku til að lesa 150 bréf, 60 á-
litsgerðir, 20 skýrslur, 4 fag-
tímarit, 2 sunnudagsbiöð cg 2
önnur blöð — samtals 250 þús-
und orð eða álíka mikið' og
fimm skáldsögur.
Jafnvel embættismaður í á-
foyrgðarminni stöðu eyðir 2 tím-
um á dag til þess að lesa dag-
4) — ÞJÓÐVILJINV — Sunntrdaguf- 29.. júlí 1962