Þjóðviljinn - 02.08.1962, Blaðsíða 7

111111
" ' ÉP í ÉPÍ

þlðÐVIUINN
Otgefandi Sameiningarfiokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb.) — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón
Bjamason. — Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson. — Rit-
stjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 55.00 á mánuði.
Bremsan tekur í
JJinn kunni norski hagfræðingur próf. Ragnar Frisch
komst svo að orði um efnahagslkerfið, sem komið
'hefur verið í löndum Efnahagsbandalags Evrópu, að
það verkaði einna líkast og sjálfivirk bremsa á stöð-
ugan og jafnan hagvöxt aðildarríkja og kæmi þannig
í veg fyrir örugga þróun til betri lífskjara. Dr. Benja-
mán Eiríksson sagði nokkru síðar í Morgunblaðinu, að
þetta væru orð að sönnu, og bætti við, að einmitt þann-
ig ætti þetta að vera. Morgunblaðið lét heldur ekki
standa á sér að gera þessa ályktun dr. Benjamáns að
sinni. Þetta er hinn eini og sanni „æðasláttur efna-
hagslífsins" að dómi ríkisstjórnarinnar og sérfræðinga
hennar. Og ekki var heldur farið dult með
það á sínum tíma, að „viðreisnin" var fyrsta sporið í
þá átt að „samrœma“ efnahagslíf landsins því kerfi,
sem Efnahagsbandalagið hafði tekið upp.
Jgitt meigineinkenni þessa kerfis er viðleitnin að halda
niðri kaupmætti almennings. Stjórnendum þess og
sérfræðingum er ekkert jafn mikill þyrnir i augum
og hröð sókn vinnandi stétta til bættra kjara. Og þar
sem bremsan er ekki þegar orðin sjálfvirk, grípa
stjórnarvöldin til „neyðarhemlanna" sinna, valdbeit-
ingar og framleiðslustöðvana, eins og dýrikeypt reynsla
sýnir það sem af er þessu ári.
gyrjað var á að stöðva togaraflotann í nær fimm ,mán-
uði, og ennþá liggur meirihluti hans í höfn. Næst
kom röðin að síldveiðiflotanum, sem stöðvaður var í
þrjár vilkur vegna fjárkúgunartilrauna umboðsmanna
ríkisstjórnarinnar innan samtaka úgerðarmanna. Rík-
isstjórnin hratt af stað veúkfalli járniðnaðarmanna og
olli með því miklu framleiðslutjóni vegna seinkunar
á nauðsynlegum framkvæmdum, sem af því hlutust.
Ekki var hirt um að koma síldarverksmiðjum á Aust-
fjörðum í gang í tæka tíð og notlhæf verksmiðja á Seyð-
isfirði rifin niður með þeim afleiðingum að þar er
bræðsla rétt að hefjast um þessar .mundir. Og loks
kom ákvörðun meirihluta síldarútvégsnefndar að
stöðva síldarsöltun eftir að rílkisstjórnin hafði neitað
síldarsaltendum um ábyrgðarlán út á framleiðslu sína.
Bremsan hefur svo sannarlega verið látin taka í.
Camt sem áður hefur rákisstjórninni ekki þótt nóg
að gert með þessu. Hún hefur í tvígang ráðist
sérstaklega á kjör sjómanna, — þeirrar stéttar sem
aflar bróðurpartsins af útflutningsverðmætum lands-
manna. Fyrst með því að setja lög um gerðardóm til
þess að ákveða fiskverð, og nú nýlega með setningu
bráðabirgðalaga til þess að koma fram kröfurn útgerð-
armanna um lægri skiptaprósentu til sjómanna. Fram-
leiðslustöðvanirnar þóttu ekki nægar. Þá var gripið
til valdbeitingar til þess að lækka kaupgetu sjómánna-
stéttarinnar sérstaklega.
það má segja, að það sé kaldhæðni örlaganna, að
maðurinn, sem ber opinberlega ábyrgð á öllum
þessum stjórnaratihöfnum, er sjálfur formaður Alþýðu-
•flckksins, Emil Jónsson sjávarútvegsmálaráðherra.
Ráðsmennska hans er því nokjkyrs konar dæmigert
sýnishorn af niðurlægingu AÍ^ýðuflpkksins, enda er
nú svo komið að starf hans er manna á meðal nefnt
ræfildómur en efcki ráðherradómur. En einmitt þessi
„ráðherradómur“ er örlítið sýnishorn aí Homa
skal, ef stjórnarflokkunum tekst að> kpma -á hinni,,-:
„sjálfvirku bremsu" í efnahagsh'fi- landsinsv-Þetta er
aðeins forsmekkurinn að Efnáhágsbandálá’gi 'Evr-
. , . ;n ■ . 'i'. -
opu. — O.
-•.■lA—■ 11'IIIIII i ; l. < .1 II «■■»■. «1 .. I. Ilimtl l 1 ■ Ui. iii ' n ■• -.-II f- X -
fii)
óö'
Hversá
iiyrðh-.gurinn 4 12 tonna súðbyrðingi. Sennilega er maður innani skipinu, því lærlingurinn
heldur bara við með hamrinum. (Ljósm. Þjóðviljans GO.)
Dýrt er það oroið að lifa! Það væri ekki tekið út
með sæbiinni fyrir Adam og Evu að standa alls-
uakin í íslenzkum kaupstað hér í sumar og eiga
að fata sig og giíta sig og fá sér húsaskjóL En
einmitt þ-:-;ð hugleiðir r.orðlenzkur höfundur í þessu
sögukorni, og styðst við tölur engu síður en við-
reisnarhaaíræði. m
meira til að klæðast sómasam-
lega en han.n.
Þó áttu þau eftir að komast
að ennþá merkilegri niðurstöð-
um í sambandi við það vanda-
mál að klæðast fötum á þessa
kalda landi. Þau urðu t.d. að
eiga allt til skiptanna og þá
tvöfaldaðist þes-si tala, var orð-
in 21.748 kr. Þau urðu að fá
sér spariklæðnað og vétrar-
Það gerðist einhvern góðviðr- Kjóil — 1000.00 klæðnað og þá sáu þau líka, að
isdag, að Adam og Eva komu í Skór — 500.00 alltaf versnaði samanbui'ðurimn
kaupstað á því kalda lamdi Is- Kápa — 2500.00 milli verðlags á karla- og
landi. Þau voru bæði eins og Hattur — 500.00 kvennafatnaði.
guð skapaði þau, nakin. Nú var Hainzkar — 100.00 En það sem tók þó út yfir
það bæði, að Iþeim var hroll- Veski — 200.00 allan þjófabálk var, að Eva
kalt, þrá'tt fyrir góðviðrið, og Peysa — 400.00 þurfti al'ltaf að vera að kaupa
svo hitt, að vinsamlegur lög- nýtt og nýtt. Nylonsokkarnir
regluimaður benti þeim á, að
svona gengju menn ekki á al-
manmafæi'i. Hann ráðlagði þeim
að fara inn í verzlun iþar á
staðnum og kaupa sér eitthvað
til að hylja nekt sína.
Þau hjónaleysin tóku þessu
með vinsemd og þökk og fóru
svo að ræða málið. Þeim kom
saman um að klæðast sem 'hag-
kvæmast og iíkast sumartízku
landsins. Engan lúxus, aðeiins að
líta þokkalega út. Adam var
eins og það 'kyn, ekki auraríkur
og sá í öll óþarfa útgjöld, eink-
um fyrir konu sína.
Þau komu inn í fahegá og
stóra búð, afgreiðslustúlkan fór
hjá sér,„ ,en af taminni
spurði hún, hvað hægt
væri að gera fyrir þau. Þau
sögðust vilja kaupa klæðnað
eins og annað fólk, og Eva
byrjaði að líta . á brjóstahöld
og ibelti. Síðan keypti hún hvað
af hverju utan á sig, iþar til
enginn gat þekkt hana frá ann-
arri venjulegri alþýðukonu.
Reikningur hennar leit þann-
ig út:
Brjóstahöld og beiti kr. 535.00
Buxur — 35.00
Millipils — 250.00
Sokkar — 39.00
Samtals kr. 6059.00
Adam hafði haldið sig að
tjaldabaki meðan konan verzl-
aði. Bæði var það, að hann
blygðaðist sín og svo hitt, að
'hann sá að konan keypti yfir-
leitt það ódýrasta. En það
hvarflaði að honum enn einu
sinni, að ódýrara hefði nú
fíkjublaðið verið og þó klætt
frúna betur. Síðan fór hann að
kaupa utan á sig.
Hans reikningur leiit þannig
út:
Nærföt kr. 80.00
Sok'kar — 60.00
Skyrta — 300.00
Buxur — 970.00
Belti — 55.00
Peysa — 300.00
Bindi — 100.00
Jakki — 1200.00
Skór — 350.00
Hattur — 500.00
Hanzkar — 100.00
Frakki — 800.00
Samtals kr. 4815.00
Adam mátti makka út með
10.874.00 krónur fýrir einfaldan
klæðnað á þau hjónaleysin og
það aðeins hversdagsklæði.
Honum iþótti líka athyglisvert
að 'konan þurfti 1244 krónum
gliðnuðu strax í sundur í
lykkjuföllum. Skórnir voru af-
ar óhentugir til að ganga á og
fóru framúrskarandi illa á fæti,
sólarnir slitnuðu fljótt á mal-
bornum vegi og hælarnir sner-
ust undan. Kápan var strax úr
tízku, kjóllinn sömuleiðis. Karl-
tízkan breyttist aftur á móti
ekkert og allur klæðnaður hans
var rniklu endingarbetri og
hentu.gri í úthafsloftslagi norð-
ur í höfum.
Það var því ekkert undarlegt
þótt þessi spurning vaknaði:
Hvers á Eva að gjalda? Hvers
vegna er a-llt, sem hún þarf til
klæða svo miklu dýrara og
endingarverra en hans klæðn-
aður? Hvers vegna leikur tízk-
an hana svona grátt? Hún varð
að henda hálfslitinni kápu,
hatti, kjól o. s. frv. til að „skera
sig ekki úr”. Hann gat fullnýtt
sín föt. Staðreynd er þó, að
konur hafa yfirleitt miklu lægri
laun og fiestar bókstaflega eng-
ar sértekjur.
Út af þessu kviknaði svo ó-
fr.iðarbál milli þeirra Adams og
Evu. Hann snéri reiði 'sinni að
henni, sem ékki var þó full-
komlega rétt. Hann sagði: Þú
hefur skapað þetta ástand sjálf
með hégómagirnd þinni og í-
stöðuleysi. Þú lætur spekúlanta
hræra í tiilfinningum þínum
með nýjum og nýjum breyt-
ingum og tízkutildri. Þú klæð-
ist veizlutízku Parísarbúa við
vinnu þína og innkaup norður
í höfum. Þú hefur ekki nóg
stolt og nógan persónuleika til
að ganga á undan, klæðast hag-
kvæmt, hlýtt og fallega. Móta
þannig með þínum yndisleik
nýja og skyn.samlega venju,
sem hæfir landi og loftsilagi.
Þú átt að fara ti.l iðjuhölda og
segja: Ég vil láta smíða sterka
og þægilega götuskó, sem mis-
þyrrna ekki fætinum og
mjaðmagrindinni. skó sem henta
bleytu og snjó hversdagsins. Ég
vil að þið kaupið nýjar vélar,
sem geta unnið fínustu þræði
úr þeli ullar okkar, síðan gjör-
ið þið okkur sókká úr þeini
þræði, sokka sem herita úti og
inni. Þú átt að segja.,til um
það sjálf hve síð éða stutt föt
þín skuilu vera. Ekki láta aura-
sníkjur hræra í klæðavenju ár-
lega. Þú átt að muna, að okkur
bar að landi, þar sem veðurfar
og árstíðir gera aðrar kröfur til
klæðnaðar en suðlægari lönd. í
samkvæmislífinu máttu fylgja
allra þjóða tízku fyrir mér.
Þannig hélt hann áfram að
suða.
En konan varð ekki orðlaus.
Hún sagði manni sínum, að
hann hefði all-a daga verið úr-
ræðalaus poki og hann skyldi
passa sinn don,t. Hún ætlaði
ekki. að láta benda á sig sem
einhverja gamaldags dræsu.
Hann skyldi sjálfur fara í
prjónabrók og vinnuskóm í
búðirnar hérna á . . . .eyri. Sér
væri ósárt þótt að honum yrði
hlegið.
Og Adám lét ekki segja sér
það tvisvar. Hann snaraúi sér
út, fékk sér bíl tíg' keýf'ði beint
í Áfengið. En iSvártidauðinn
hafði þá ré.tt nýlega hækkað
um 20 kr. ,,,
Nú viilja lesendur sjálfsagt
vita meira um þessi hjónaleysi,
er hóí'u tilveru sína nakin en
þó fullvaxta í norðlenzkum bæ,
og höfðu fatað si.g sæmilega,
en orðið ósátt útaf þeim vanda-
málum. Þá getum við vel gert
þau að fulltrúum þeirra þús-
unda u.ngra og efnalausra
hjónaefna ei' setja saman bú.
í borg og bæ, án þess að eiga
nokkurt fé li.l þess mikla fyrir-
tækis, og jafnvel ekki mikið
utan fötin, sem þau standa i.
Langflestir unglingar eru ný-
komnir úr skólum og foreldra-
húsum. Hafa því ekki getað
stundað launuð störf eða lagt
fé til hliðar. En ástin grfpur
unglingana fyrr og fyrr, en
ást og fyrirhyggja eiga fátt
skylt saman. Útkoman er því
sú, að þessu. fólki verður að
nægja það fé, sem þau, þó oft-
ast aðeims maður'nn. getur unn-
ið inn frá degi ti.1 dags. Þakka
má fyri.r ef þau geta fengið
■lán til 'nauð'synleg'ustu útgjalda
við stofnkostnað heimilis, svo
sem í fyrirfram greiðslu hús-
næðis, húsmuna- og búsáhalda-
kaupa. Það lán. ef fæst, skapar
þá rýrnun framtíðartekna, því
vextir eru vægast sagt óhag-
stæðir, og hlutir keyptir með
afiborgunar.-kilmálum verða að
‘greiðast af tekjum hvers mán-
aðar. Það er því margur steinn
í vegi þeirra. er hefja búskap
— og verður þó enmþá óyfir-
stíganlegra þeirn er ætla að
gerast bændur í svei.t. Þar er
nú stofnkostnaður slíkur, að
nær óhugsandi er að kljúfa.
Þess vegna munum við hasla
vfnum okkar völl. í kaupstað.
Við skildum við vini okkar
síðast, ósátt út af innkaupum,
og Adam fékk sér í staupinu
til að sætta sig við tilveruna.
En þetta varð þó til þess, að
næs’tu þrjá sólarhringana var
ástin ekki alveg eins heit. Þeg-
ar upp S'tytti, setti Eva fram
þrjú skilyrði fyrir áframhald-
andi sanivistum: Fyrsta, þau
yrðu að gifta sig. Annað: Hann
yrð.i að útvega sér fasta vinnu.
Þriðja: Þau yrðu að fá sér í-
búð og stofna sitt eigið heimili.
Auðviitað gekk Adam að öll-
u.m þessum skilyrðum til þess
að halda stúlkunni og friðnum.
En það kcstaði aúmikiil heila-
Framhald á bls. 10.
Suður í Silfurtúni, niður við
Arnarvog, þar sem sveitaróm-
antíkin ræður enn ríkjum aö
mestu cg forsetahöllin að Bessa-
stöðum blasi.r við au.gum íbú-
anna og Gálgabraunið hefur
hrúgazt upp á aðra hönd, er
mikið jarðrask þessa dagana.
Þar heíur þegar risið ein
skipasmíðastöð og önnur er í
undirbúningi. Sú sem þegar er
risin smíðar smábáta enn sem
komið er, en undirbúningur er
hafinn að húsnæði þar sem
hægt verður að smíða 100 t nna
báta og jafnvel stærri. Stöðin
heitir NÖKKVI og nú er um
það bil ár liðið síðan fyrsti
báturinn hljóp þar af stokum.
Blaðamaður Þjóðviljans lagði
leið sina þangað suðureftir á
dögunu.m t'.l að hafa tal af
þeim, sem þar vinna að því að
stækka íslenzka , bátaílotann.
Eigendur eru þeir Syerrin
Gunnarsson skipa:míðaméistari,
Sigu.rður Sigu.rðsson húsasmið-
ur og Sigurður Sveinbjörnsson
vélsmiður, sá hinn sami og
frægur er orðinn af allskonar
spilverki í báta (vökvavindum
og þess háttar).
Þegar inn kom voru menn
önnum kafnir við að reka nagla
í súðbyrtar síðurnar á á að gizka
12 tonna báti. Þegar þeim hafa
fallizt hendu.r og fara að virða
'íyrir :ér -þennan fúgl,’ sem 6-
íorvarandis er kominn þar inná
pall vefður nógu -hljótt til að
heegt sé að. spyrja eftir Sverri
Gu.nnarssyni meistara og trónar
hann þá uppundir rjáfri yíir
stefni bátsins, en fikar' sig aft-
i'.reítir á plönkum til að frétta
'v.m erindi, . komumanns. Við.
gengum inná skrifstofuna til að
hata hljóð.
—, Hvénærv var þetta •fyrir-
-’ tæki stofnað-Sverrir?
■ — 1 október 1960, en nú er
ár síðan við lukum við 1. bát-
inn. Sá sem við erum með núna
er sá firhmti í röðinni. Þetta
hafa -yfirieitt verið litlir bátar,
uppí 12 tonn, einsog sá sem við
erum nú að vinna við.
— ’ Er þetta eftirsótt stærð?
— Já, það er óhætt að segja
það, við höfum selt alla þessa
báta og eftirspurnin virðist
mest á vorin. Fyrsta bátinn
séldu.m við til , Raufarhafnar,
hann er 9 tonn og heitir Gný-*
þór. Annars hafa þeir farið
hingað og.þangað út um land
,og til Reykjavíkur. Sá sem nú
<er í smíðum fer til Keflavíkur.
— Hvað kostar -svona bátur
fullbúinrt?
Eitthvað í kringufn -700.000
kráBur með vél og öllu' sáman.
Annars er þetta síðasti bátur-
inn sem við smíðupi af þessari
Nökkvi er ti) húsa í flæðarmálinu i Arnarvoginuni. TJppslátturinn er byrjunin á nýja hús-
inu, scm sagt er frá í greininni og verður fr;untíöarhú.,næði fyrirtækisins. Þar verðúr haigt
að smíða upp í 100 tonna sk.ip. eða 4—6 smábáta í einu.
”, - • ú ■:•:. ') na -
stærð í bili. Þegar hann er frá
snúum við ckkur af fullum
kfaíti að því að smíða skemmu
hérna íyrir . framart óg þar get-
um við svo smíðað stára ‘báta,
100 tonn eða meira. En við
munum líka í framtíðinni halda|
áíram með litlu bátana.
— Hvenær réiknið þið með|
að. nýja húsið verði til?
— Núna í haust og þá byrj-r
um við strax á þeim stóru.
—- ’Öváá1 vinrtið jííð1, margir
héi'rtg 'hvfer feF-'rriéistári?
— Váð. '«4jm sjaiog,; það á að
heita ;svo ;^jég sé meistgrinn,
annars er ég allt, aílt neðan
frá forstjóra og uppí sendil.
Áðu.r vann ég við dráttarbraut-
ina í Neskau.pstað.
— Er góð aðstaða hér ' til
skipasmíða?
— Já, mjög góð. Hér er höfn
frá náttúrunnar hendi, skjól-
gott og aðdjúpt. Þú hefur tek-
ið eftir jarðraskinu hér við
hliði.na. Þar er verið að grafa
fyrir snnarri skipasmíðastöð,
sem á að smíða stálskip allt að
300 tonna stór, erda heitir hún
Stálvík. Þeir eru búnir að grafa
grunninn cg eru að byrja að
steypa sckklana, það verður
mik'ð fyrirtæki þegar það er
komið upp. Aðirieigandi þar er
Si.gurður Sveinbjörnsson.
— Hvernig stóð á því að þið
settuð ykkur hér nlður?
— Fyrst og íremst vegna að-
stcðunnar, en við fengum ekki
jafngctt land annarsstaðar. Sig-
urður keypti þetta tún u.ndir
starfsemina og allt útlit er fyr-
ir að hér verði mikil skipa-
smiðastöð síðar meir.
Hér iétum v.ið staðar numið,
en gaman verður að fylgjast
með rnálum í Garðahreppi í
íramtiðinni.
G. O.
'»iiiiit>.iii>iiii ii>iiw.i^.l.ii^ii»j.:>,'ii

gj — ÞJÓCViLJINN — Fimmtudagur 2. ágúst 1962
’frtt .ida
egr 1
Fimir.tud-.gui'
2. agúst 1962 — ÞJÖÐVILJINN —
a