Þjóðviljinn - 25.10.1962, Blaðsíða 7

r
)
Mnwateöagiír 25. ofcG&ber 1068
MFÓBVHjJINN
síða 7
Hauskúpusmetti
valdstefnunnar
- -awif .
Mikið þykir Bandaríkjastjóm
við liggja að steypa bylt-
ingarstjómirmi á Kúbu af stóli.
Á undanförnum árum hafa
valdamenn í Washington leitað
ýmissa ráða til að ná þessu
marki, sem þeir settu sér jafn-
skjótt og ríkisstjóm Fidels
Castro sýndi að henni var al-
vara að framkvæma þjóðfélags-
byltingu og tók í því skyni að
þjóðnýta eignir bandarískra
stórfyrirtækja, sem drottnuðu
yfir arðvænlegustu atvinnuveg-
um á eynni. Fyrst var banda-
ríska markaðnum lokað fyrir
sykri Kúbumanna, helztu út-
flutningsvöru þeirra. Síðan var
stjómmálasambandi slitið og
viðskiptabanni skellt á. Reynt
befur verið með misjöfnum ár-
angri að knýja önnur Ameríku-
ríki til að fara að dæmi Banda-
ríkjanna og rjúfa verzlunar-
tengsl og önnur samskipti við
Kúbu. Bandaríska leyniþjónust-
an stofnaði og þjálfaði innrás-
arher, fékk honum í hendur
vopn, þar á meðal flugvélar og
herskip, og sendi til innrásar
á Kúbu. Undirróðurs- og
skemmdarverkamönnum er
laumað inn í landið sjóleiðis og
fiugleiðis.
Allt þetta hefur byltingin á
Kúbu staðið af sér, hvort
heldur var slit hefðbundinna
og eðlilegra viðskiptasambanda
eða landgöngu bandarískra
máialiða. Kúbustjóm. hefur
margoft boðizt til að setjast að
samningaborði með Bandaríkja-
mönnum og reyna að jafna á-
greiningsmál með góðu. Síðast
bar Dorticos forseti slíkt boð
fram á þingi SÞ fyrir nokkrum
vikum, en var ekki einu sinni
virtur svars. 1 þess stað sneri
Bandaríkjastjórn sér til banda-
manna sinna og krafðist þess
að þeir tækju þátt í því að
svelta Kúbumenn til undirgefni
með því að banna skipum sín-
um að flytja vörur til eyjar-
innar og frá henni. Siglinga-
þjóðirnar í A-bandalaginu,
Bretar, Norðmenn og fleiri,
svöruðu að eftirlit væri haft
með að skip þeirra flyttu ekki
vopn til Kúbu. Bandaríkja-
stjórn fannst það hvergi nærri
nóg, hún vildi einnig að þessi
ríki bönnuðu þegnum sfnum að
selja og flytja vörur til Kúbu
sem þýðingu hafa fyrir atvinnu-
líf eyjarskeggja, svo sem vélar
og efni í verksmiðjur og orku-
ver og hráefni til iðnaðar.
Þessu höfnuðu siglingaríkin.
Þá tilkynnti Bandaríkjastjórn
að hún myndi banna skipum
sem flyttu vörur frá sósíalist-
iskum ríkjum til Kúbu að taka
vörur í bandarískum höfnum.
Jafnframt hófu kúbanskir út-
lagar sem hafa bækistöð á
bandarísku eynni Puerto Rico
árásir með vopnuðum hraðbát-
um á skip á siglingaleiðum við
Kúbu. Samtök útgerðarfélaga
Vestur-Evrópulanda mótmæltu
harðlega fyrirhuguðum refsiað-
gerðum Bandaríkjanna gegn
skipum sem héldu uppi sigl-
ingum til Kúbu, og brezka
flotamálaráðuneytið tilkynnti
að yfirmaður brezka flotans á
Karíbahafi hefði fyrirskipun
um að vernda siglingafrelsi við
Kúbu ef reynt væri að hindra
brezk skip í að reka lögmæt
erindi sín.
Kosningabarátta fyrir þing-
kosningarnar 6. nóvember
stendur nú sem hæst i Banda-
ríkjunum, og repúblíkanar hafa
deilt hart á Kennedy fyrir að
láta ekki til skarar skríða gegn
Kúbu. Þegar forsetanum tókst
ekki að fá bandamenn Banda-
ríkjanna til að taka þátt í sam-
eiginlegum aðgerðum, ákvað
hann að grípa til örþrifaráða
á eigin spýtur. Á mánudags-
kvöldið, hálfum mánuði fyrir
kosningarnar, tilkynnti hann
öllum heimi að bandaríska
flotanum hefði verið skipað að
hefja umsát um Kúbu og hindra
allar samgöngur á sjó við eyna
sem Bandaríkjastjórn féllu ekki
i geð. Hótað var að láta um-
sátina síðar ná til flugsam-
gangna. Valdbeiting af þessu
tagi er skýlaust brot á alþjóða-
lögum. Hafnbann er aðeins við-
urkennt sem liður í hernaðar-
aðgerðum hafi styrjöld verið
lýst yfir. Taka skipa á opnu
hafi án stríðsyfirlýsingar er
hreint sjórán. Bandaríski flot-
inn hefur fyrirskipun um að
skjóta í kaf skip á siglinga-
leiðum við Kúbu, ef yfirmenn
annan endann með því að afla
sér vasapeninga á þann hátt að
selja vissri leyniþjónustu teikn-
ingar af ryksugum undir því
yfirskini að þær sýndu dular-
full hernaðarmannvirki í fjöll-
um Kúbu. Kennedy bar ekki
við að reyna að sanna mál sitt,
hann staðhæfði aðeins að
bandaríska leyniþjónustan
væri óskeikul. Fyrsta viðbragð
Diefenbakers, forsætisráðherra
Kanada, var líka að Jeggja til
að send yrði nefnd hlutlausra
ríkja til Kúbu til að ganga úr
skugga um hvort nokkur fótur
væri fyrir því sem forseti hins
volduga nágrannaríkis hafði
sagt.
Kúbustjóm hefur lýst yfir að
fullyrðingar Kennedys um
stöðvar fyrir árásareldflaugar
á Kúbu séu uppspuni frá rót-
um. En jafnvel þótt eldflaug-
arnar væru þar fyrir allra aug-
eru á annað borð fylgjandi
friðsamlegri sambúð, verða þeir
að gera svo vel að sætta sig
við að iðka hana á vesturhveli
jarðar eins og í öðrum heims-
hlutum”. Þessi ummæli reittu
James Reston, aðalfréttaritara
New York Times í Washington,
svo til reiði að hann talaði af
sér. „Auðvitað er það rétt,”
sagði Reston, „að bandarískt al-
menningsólit er svo sannfært
um eigin verðleika að það ætl-
ast til að við höfum herstöðvar í
íran og Tyrklandi rétt við sov-
ézku landamærin, en neitar
Rússum um sama rétt á Kúbu..
Ef í þessu gætir hræsni . . .
verðum við bara að biðja Breta
að umbera hana . . . Banda-
Fidcl Castro brýnir fyrir löndum sínum í sjónvarpi að vera á verði gagnvart árásarfyrirætlun-
um Bandaríkjanna.
þeirra neita að lúta fyrirskip-
unum umsátursmanna. Engin
þörf er á að útlista hvaða af-
leiðingar slík ofbeldisárós get-
ur haft á öld kjarnorkuvopna
og eldflauga sem draga heims-
álfa á milli. Kennedy viður-
kenndi líka berum orðum i
ræðu sinni, að ákvörðun hans
drægi heiminn fram á brún
kjarnorkustyrjaldar.
Réttlæting Bandaríkjaforseta
á hernaðaraðgerðum gegn
siglingum til Kúbu var sú, að
það hefði komið í ljós fyrra
þriðjudag að verið væri að
reisa skotpalla undir eldflaugar
á Kúbu. Það voru ekki nýjar
fréttir, sjálfur hafði hann áður
tilkynnt að þess hefði orðið
vart að Kúbumenn fengju frá
Sovétríkjunum loítvarnaeld-
flaugar og eldflaugar til varn-
ar gegn herskipum. En nú kvað
hann njósnaflugvélar Banda-
ríkjanna hafa ljósmyndað skot-
palla undir eldfiaugar af stærri
gerðum, sem borið gætu kjarn-
orkusprengjur 1600 til 3200
kílómetra. öll frásögn Banda-
ríkjaforseta af þessum mann-
virkjum var með þeim hætti
að enska skáldið Graham
Greene ætti að geta krafið
hann með góðum órangri um
bætur fyrir rithnupl. Islenzkir
útvarpshlustendur fengu eitt
sinn að heyra sögu Greenes af
enska ryksugusalanum í Hav-
ana, sem kom heiminum á
um, hefur Bandaríkjastjórh
ekki snefil af rétti til að grípa
tii ofbeldisaðgerða af þeim sök-
um. Sjálf hefur hún dreift flug-
stöðvum og eldflaugastöðvum
allt í kringum Sovétríkin, jafn-
vel þétt upp að landamærum
þeirra eins og í Tyrklandi. Hafi
Bandaríkin rétt til að ráðast
ó samgönguleiðir Kúbu vegna
þess að vopnum frá Sovétríkj-
unum sé komið fyrir á eynni,
þá hafa Sovétríkin nákvæm-
lega sama rétt til hernaðarað-
gerða gegn öllum þeim löndum
A-bandalagsins og annarra
hernaðarbandalaga Vesturveld-
anna sem hafa leyft Banda-
ríkjunum að koma sér upp her-
stöðvum sem beint er gegn
Sovétríkjunum. Mégi Banda-
ríkin setja hafnbann á Kúbu
að geðþótta sínum, leyfast Sov-
étríkjunum samskonar aðgerð-
ir til dæmis gagnvart Borg-
undarhólmi eða Tyrklandi, svo
ekki sé minnzt á Vestur-Berlín.
Með umsátinni um Kúbu hefur
Bandaríkjastjórn hafið svo
hættulegan leik að jafnvel þeir
sem að jafnaði telja verk henn-
ar vammlaus fá ekki orða
bundizt.
Fyrir rúmri viku sagði brezka í-
haldsblaðið Observer, en eig-
andi þess er Astor lávárður,
sem á bandaríska móður og
jafnan hefur verið einn helzti
talsmaður brezk-bandarískrar
samvinnu: „Ef Bandaríkjamenn
ríkjastjóm hefur ekki í hyggju
að iðka friðsamlega sambúð við
kommúnista á þessum helmingi
jarðar, hvað sem sumir banda-
menn okkar í Bretlandi leggja
til . . . Frá sjónarmiði Banda-
ríkjastjórnar er málið í raun-
inni pólitískt viðfangsefni:
Hvernig fara skuli að því að
hindra Kúbu i að ná pólitísk-
um áhrifum eða undirróðurs-
aðstöðu utan landamæra sinna,
og hvemig koma eigi í veg fyr-
ir að Kúba verði aðlaðandi
sýningargluggi fyrir kommún-
isma hér á vesturhveli jarðar.”
Þessu hyggst Kennedystjómin
koma til leiðar með því að ein-
angra Kúbu út á við og efla
mótspymu gegn Castro innan-
lands með öllum ráðum, segir
Reston. Hann nefnir bandarísk-
ar vopnasendingar til skæru-
liða' í fjöllum Kúbu, leiðangra
skemmdarverkamanna og
njósnara sem enginn vandi sé
að koma á land á langri og
vogskorinni strönd eyjarinnar.
ITmsátur bandaríska flotans
J um Kúbu er eðlilegur liður
í þeirri undirróðurs- og ein-
angrunarherferð gegn bylting-
arstjóminni sem Reston lýsir.
Einn starfsmanná hans í Wash-
ingtonskrifstofu New Yorlc
Times, Max Frankel, lýsir því
í blaðinu 15. októbér hve
Bandaríkjastjóm sé sár raun
að því hve erfitt sé að egna
Kúbumenn til viðbragða sem
unnt sé að nota sem átyllu til
aðgerða gegn þeim: „Ríkis-
stjóm Fidels Castro hefur ekki
veitt nánu og stundum ögrandi
eftirliti með Kúbu neina mót-
spyrnu. Skýrt hefur verið frá
því að her Kúbu hafi lagt sig
í framkróka til að forðast á-
rekstra við (bandarísk) herskip
og flugvélar á eftirlitsferðum...
Á austurhluta eyjarinnar virð-
ast Kúbumenn einnig hafa gert
ráðstafanir til að hindra að til
nokkurra árekstra komi milli
liðs þeirra og Bandaríkjamanna
í flotastöðinni við Guantanamo-
flóa . . . Þrátt fyrir ítrustu við-
leitni Bandaríkjamanna og
bandamanna þeirra viðKaríba-
haf til að hafa upp á sönnun-
um fyrir ólöglcgum • vopnaflutn-
ingum frá Kúbu, hefur enn ekki
fundizt „svo mikið sem ein
vatnsbyssa”, eirts og (banda-
rískur) embættismaður orðaði
það.”
Observer víkur einmitt að
því i svari til Restons, að
noti Kúba vopn fró Rússum til
árásar á eitthvað annað land í
Rómönsku Ameríku, myndu
ekki aðeins bandamenn Banda-
ríkjanna heldur einnig flest
önnur ríki telja bandaríska í-
hlutun réttlætanlega. „En það
væij, alveg jafn fordæmanleg
árás,” bætir blaðið við, „ef
Bandaríkin réðust ó Kúbu og
legðu hana að velli vegna þess
eins að bandarískum ráðamönn-
um gezt ekki að stefnu dr.
Castro eða sambandi hans við
Sovétríkin sem hann hefurfull-
an rétt til að halda uppi. . . .
Það sem er skelfilegast við af-
stöðu Bandaríkjamanna til
Kúbu, eins og svo oft á öðrum
sviðum þar sem kommúnismi
kemur við sögu, er sú algera
blindni, sú fyrirlítning á sjón-
armiðum annarra, sem ein-
kennir þjóðina allt frá New
Tork Times til hafnarverka-
manna í New York,” segir hið
brezka íhaldsblað.
Uggurinn sem árásarfyrir-
ætlanir Bandaríkjanna gagn-
vart siglingum til Kúbu hafa
vakið um allan heim stafar af
því, að þegar menn hlýddu á
Kennedy ílytja sjónvarpsræðu
sína sáu þeir fyrir sér nakið
hauskúpuandlit valdstefnunnar.
Kúbustjórn segir Bandaríkja-
forseta fara með staðlausa stafi,
þegar hann heldur því fram að
verið sé að koma upp á Kúbu
skotpöllum fyrir sovézkar eld-
flaugar sem dragi um mestöll
Bandaríkin og víðar um Amer-
íku. I rauninni skiptir það ekki^
mestu hvor fer með rétt ,aál.
Eldflaugastöðvar á Kúbu gera
hvorki til né frá um valdajafn-
vægið í heiminum, enda þótt
aukin stríðshætta fylgi jafnan
hverri slíkri stöð. Washington
er jafn berskjölduð fyrir eld-
flaugum hvort sem þær kæmu
frá Kúbu eða Sovétríkjunum,
alveg eins og eldflaug frá
Bandaríkjunum gæti leikið
Moskvu jafn grátt og önnur
sem skotið væri frá Tyrklandi.
Eldflaugastöðvar á Kúbu skerða
ekki öryggi Bandaríkjanna um
hársbreidd. því engtnn staður á
hnettinum býr við neitt öryggi
sé eldflaug með kjarnorku-'
sprengju á annað borð beint
að honum. Bandaríkjastjórn er
því ekki að vemda öryggi þegna
sinna með aðgerðum gegn sigl-
ingum milli Sovétríkjanna og
Ben Bella forsætisráðherra Als-
ír (t. v.) og Dorticos forseti
Kúbu.
Kúbu. Hún er að le-itast við að
sýna vald sitt, að hún hafi
mátt til að kyrkja í greip sinni
hvert það ríki á áhrifasvæði
sínu sem gerist svo djarft að
bjóða' henni byrginn.
Bandaríkjamaður, sem deildi
við -evrópska kunningja um
framkomu stjórnar sinnar gagn-
vart Kúbu, minnti á að til væri
bandarískt máltæki, vandlega
innrætt mönnum í þjóðfélagi
samkeppninnar: Nice guys fin-
ish last. Þýða mætti það eitt-
hvað á þessa leið: Heiðarlegir
menn tapa alltaf. Síðan Kenne-
dy-fjölskyldan hófst til áhrifa
í bandarískum stjómmálum
hefur því verið lýst þráfald-
lega, hversu ættfaðirinn Joseph
Kennedy hafi lagt á það mikla
áherzlu að innræta afsprengi
sínu kapp og ófyrirleitni, bæði
í leik og starfi. Síðasta Stjóm-
arráðstöfun sonar hans bendir
eindregið til að þrátt fyrir
margyfirlýstan skilning hans á
að breyttur heimur krefst
breyttra hátta í skiptum ríkja,
nái hlýðni við boðorð gangster-
siðferðisins yfirtökum þegar á
reynir. Það verður ekki Kenne-
dy að þakka, ef Kúbudeilan
leysist betur en á horfist nú
sem stendur.
Eins og jafnan þegar svipað
hefur staðið á undanfarinár
em vonir manna um að vand-
ræðum verði afstýrt einkum
bundnar því að hin fjölmenna
fylking hlutlausra ríkja fái
borið klæði á vopnin áður en
það er um seinan. Afstöðu
þeirra má nolckuð marka af
framkomu og ummælum Ben
Bella, frelsishetju og forsætis-
ráðherra Alsír. Hann heimsótti
Kennedy forseta fyrstan er-
lendra þjóðhöfðingja eftir
valdatöku sína að unnu frelsis-
stríðinu gegn Frökkum. Sú
heimsókn var eðlileg, því
Kennedy hafði einna fyrstur
bandariskra stjómmálamanna
kveðið uppúr með að Banda-
ríkjunum bæri að stuðla að því
að Frakkar létu af blóðsúthell-
ingum í Alsír og gengju til
samninga við landsmenn. Af
fundi Kennedy hélt Ben BeJla
beint til Kúbu á fund Castro
og Dorticosar. Þar fordæmdi
'hann yfirgang Bandaríkjanna
gagnvart Kúbu og sagði: „Við
erura andvígir heimsvalda-
stefnu og nýlendustefnu í öll-
um mvndum, bæði opinskáum
og dulbúnum ....... 1 okkar
augum er Kúbumálið iafn
hættulegt heimsfriðnum og Ber-
línarmálið .... Alsír stendur
og mun alltaf standa með
Kúbu“. Ben Bella kvaðst vænta
þess að SÞ fordæmdu banda-
rískt hafnbann á Kúbu ef til
slíks kæmi.
M. T. ó.
Stúdentar í Róm
Andmæla Franco
Um síðustu helgi umkringdi
ítalska lögreglan mannfjölda
sem safnazt hafði saman um-
hverfis byggingu þá í Róm þar
sem Vatican-sendiráð Spánar
er til húsa.
Voru þar saman komnir
stúdentar sem létu í ljós and-
úð sína á Franco-stiórninni.
Stúdentarnir hrópuðu:
„Spagna si, Franco no“ og
hugðust setjast niður á gang-
stéttunum. Skarst þá lögreglan
í leikinn, handtók marga og
hrakti hina á brott með of-
beldi.
I