Þjóðviljinn - 07.11.1962, Blaðsíða 5

T
-‘.liðvikudagur 7. nóvember 1?62
ÞJÓÐVILJINN
Gerðardómslögin eru ofbeldi
gegn v
ÞINCSIÁ ÞIÓÐVILIANS
mgunm
Á fundj efri deildar
Alþingis í gær voru
gerðardómslög ríkis-
stjórnarinnar til um-
ræðu. Hér verður á eft-
ir drepið á nokkur at-
riði úr ræðu Björns
Jónssonar við það tæki-
fseri.
Bjðrn minnti í upphafi máls
síns á aðdr^ganda þessa máls
og sagði. að þeð væri sögulegt
augnabiik fyrir íslenzku verka-
ij'ðshreyfinguna, þegar formað-
ur Alþýðuf'.okksins hefði nú í
annað skipti á sama ári gerzt
frumkvöðull lögg.iafar. sem
sviptir íslenzka sjómenn rétti
til /Iýðræðislegra samninga um
kaup og kjör. — Eins og mál-
um hefur verið háttað hefðu
bráðabirgðalögin verið sett
beinlínis til þess að rýra kjör
háseta og yrðu þau og gerð-
ardómsúrskurðurinn að skoð.
ast í ljósi þess. Þeir sem ’.ögðu
blesun sína yfir gerðardoms-
lögin væru þvi um leið
að leggja blessun sína yfir úr-
skurð gerðardómsins. Ríkis-
stjórnin hefði gripið inn í deil-
una. þegar LÍÚ var búið að
tapa hénni. — ékki með því að
ákveða óbreytt kjör eins og
fordæmi væru fyrir, þegar
verkalýðshreyfingin héfði kraf-
izt bættra kjara. heldur með
skipan gerðardóms, sem aug-
ljóslega var ætlað þið hlutverk
eitt að skerða kjör hásetá eins
og á stóð.
Úrskurður gerðardómsins.
taldi Björn að hefði lækkað
meðalhásetah’.ut um 10 þúsund
krónur. en meðalgróði utgerð-
armanna á skip myndi nema
um 250 þúsund krónum.
Þá vék Björn að rökstuðn-
ingnum fyrir kjaralækkuninni
og sagði m.a.:
.Gerðardómsmenn hafa rök-
stutt gerðir sínar með því, að
sú nýja tækni. fisksjár og
kraftblakkir, sem verið hafa að
ryðja sér til rúms á síðari ár-
um sé útgerðinni svo kostn-
aðarsöm að lækka verði kjör
sjómanna til að jafna metin.
Hafa menn nú heyrt öllu fjar-
stæðukenndari kenningu?
Ný tækni, stórauknir möguleik.
ar til afkasta við veiðar. ger-
breyting í aflamöguleikum —
allt þetta á að vera röksemd
fyrir kjaralækkun þeirra sem
í atvinnugreininni vinna.
Þekkja menn hliðstæðar rök-
semdir úr öðrum atvinnugrein-
um? Ég held ekki; enda hafa
allar þessar ,,röksemdir“ ver-
ið marghraktar og það af fleir-
um en sjómönnum og tals-
mönnum þeirra. Má bar til
nefna að Fiskifélag íslands
hafði gert áætlun um útgerð á
sumarsíldveiðum 1962 og kom-
izt þar að þeirri niðurstöðu að
útgerð með hinni nýju tækni
væri mun hagkvæmari en með
eldra fyrirkomulaginu.
Með hinni nýju tækni. sem
allt á að vera að sliga er átt
við kraftblökkina og fiskleitar-
tækin. Kraftblökkin mun kosta
i stofnkostnaði um 180 þús. kr
02 endist hún í f.jögur ár. Fisk-
leit.artækin eru misdýr. en sam-
eiginlegt er með þeim öllum að
bau hafa verið sett í bátana
iafnt þótt síldveiði hafi ekki
verið stunduð og koma að
gagni á veiðum allt árið. Hlut-
ur síldveiðanna í kostnaði
þeirra ætti því ekki að reikn-
ast ýkja mikill.
Á móti þessum kostnaðarlið-
um kemur svo margskonar
sparnaður vegna gerbreyttra
* « * ft r* S ,» * * 1 * t * •'
Almannavarnir og her-
varnir tvennt ólíkt
I gær var haldið áfram að
ræða frumvarp rikisstjórnar.
innar um almannavarnir í
neðri deíld Álþingis og varð
umræðunni ekki Iokið.
Einar Olgeirsson (Alþbandal.)
kvað hér um mikið alvörumál
að ræða. Spurningin snerist um
það. hvort það sé mögulegt og
þá hverjir möguleikar séu á
því að bjarga íslendingum, ef
landið drægist inn í kjamorku-
| styrjöld. — Sig
' hefði því furð-
f að á málflutn-
| ingi framsögu-
{nvanns meiri-
{hlutans. sem
|tekið hefði
ibann kostinn
að fara með
•persónuleg
brigslyrði í ræðu sinni einkum
varðandi afstöðu sína og ann-
arra Alþýðubandalagsmanna.
Hefði G. J. talið afstöðu hans
1941 hafa mótast af því, að
Rússar hefðu þá verið banda-
menn Breta í stríðinu. En svo
alger væri fáfræði Gísla Jóns-
sonar. að hann gætti bess ekki.
að i febrúar 1941 voru Rússar
ekkí komnir í stríðið og þar
með dytti botninn úr röksemda-
fær?1u Gísla. Svo leyfði hann
cér að halda því fram. að af-
Alþýðubandalagsins væri
•7ið það miðuð. að auðvelda
■^ússum innrás í landið! Ef
f'-ís’i Jónson vildi tala um inn-
rá.s i.landið væri honum holú
oð mjnnast þess. hverjir hefðu
sert hér innrásir 1940 og hveri
ir hefðu verið með svipaða til-
Uijrði í landhelgi fslands 1958
i ^triðsárunum hefðu Banda-
-■'Viamenn komið á eftir Bret-
nm og sett ríkisstjórninni úr-
slitakosti um að samþykkja
hernám íslands og þeir héidu
landinu enn hernumdu. Þessar
aðgerðir hafi stofnað lífi þjóð-
arinnar í voða og geri þgð enn.
— Og það mætti einnig ræða
um það, hverjir hafi samþykkt
þessar aðgerðir.
Þá vék Einar að efnisatriðum
frumvarpsins. Það væri álit sitt'
og Alþýðubandalagsins, að það
/æru hinar erlendu herstöðvaj
sem leiddu yfir þjóðina tortím-
ingarhættu í styrjöld. Á hið
sama hefði hann bent 1941. að
dvöl hernámsliðsins í miðri
Reykjavik byði heim árásar-
hættunni. En menn mega ekki
gera sig seka um að ta-la um
loftvarnarráðstafanir siðasta
stríðs sem sambærilegar við
það sem nú væri kallað al-
mannavamir. Eyðileggingar-
máttur vopnanna hefði tekið
slíkum gerbreytingum, að ein
lítil sprengja á mælikvarða nú-
tímans hefði sama sprengi-
magn, og allar sprengjur, sem
varpað var í síðasta stríði. Að-
eins eitt væri sambærilegt hér
á landi við aðstöðu okkar í --3-
asta stríði: Hættan sem íslend-
ingum er • búin stafar af dvöl
erlends hers í landinu. Við
yrðum að miða okkar aðgerðir
við það, að yfir þjóðinni vofði
alger tortímingarhætta, ef land-
ið lenti í kjarnorkustríði. Hér
er því ekki um að ræða spum-
ingu um afstöðu okkar til Vest-
urveldanna eða Austurveld-
anna. — kapitalisma eða sósíal-
isma, — heldur einfaldlega um
bað. hvernig bjarga megi þióð-
inni frá hörmungum styrjald-
ar. Sín skoðun væri því sú, að
eina færa leiðin væri að losa
okkur við herstöðiná. ölíum er
ljóst, að í stríðsþátttöku er eng-
in vörn, en herlið NATÖ gerir
okkur þátttakendur í stríði um
leið og það hefst. Fyrsta sppr-
ið til almannavama hér á
landi er að fjarlægja herstöð-
ina.
Þá sagði Einar, að sín skoðun
væri jafnframt, að næsta skref-
ið væri að unnt væri að gera
þau mannvirki hér á landi ó-
nothæf, sem einkum mætti bú-
ast við að styrjaldaraðilar
teldu koma sér að gagni við
styrjaldarrekstur og ætti hann
þar við flugvellina í Reykjavík
og Keflavík.
En engu að síður bæri okkur
vissulega, að gera ráðstafanir
til að verjast þeim hörmung-
um, sem hugsanlegt stríð gæti
leitt yfir okkuri Það væri að
sínu áliti nauðsynlegt, að fá
sérfræðing til þéss að segja
okkur sitt álit um það, hvað
hér yrði. ef hér væru engar
herstöðvar og hvernig al-
mannavörnum yrði hagað við
þær aðstæður. Hervamir og al-
mannavamir væru algerar
andstæður. 1 áliti Holtermanns
hershöfðingja kæmi fyrst og
fremst fram, að hann teldi
mikilvægt að geta haldið áfram
að berjast. Því þyrfti að koma
ríkisstjóminni og nokkrum
„góðum“ þingmönnum ásamt
almannavamastjóranum á ör-
uggan stað. þar sem þeir gætu
haft öruggt samband við her-
stjórn bandamanna. — Og síð-
an kæmi ,að það væri jú gott
og blessað. ef eitthvað af bless-
uðu fólkinu gæti líka lifað af.
— En í þessu máli getum við
ekki hugsað út frá þeirn sjón-
armiðum að fórna íslenzu þjóð-
inni fyrir hernaðaraðstöðu
Vesturveldanna. Það s.iónarmið
fær aldrei samrýmzt þvi að sjá
þjóðinni borgið ,ef t.il styrjald-
ar kæmi.
Valtýr Guðjónsson (Frams).
kvaðst, hafa lýst sig samþykk-
Framhald á 12. síðu.
veiðiaðferða og má þar nefna.
1. Tryggingakostnaður nótar-
og nótabáta lækkar um ca. 30
þús. á vértíð.
2. Stofnkostnaður, endurbæt-
ur og viðhald á nótabátum
hverfur og veldur þetta spam- j
aði að lágmarki um 25—30 '■
þús. kr. ;
3. Lækkun olíukostnaðar, I
þegar skipin hætta að draga!
báta. hlaðna nótum.
4. Hafa mætti svo í huga að I
með gengisbreytingunni frá i j
ágúst 1961 var síldveiðísjó- j
mönnum sem öðrum sjómönn- '
um gert að borga vátryggingar. 1
kostnað á móti útgerðarmönn-
um af óskiptu útflutningsverð-
mæti og er þar um tugþúsunda
hagnað að ræða fjTir útgerð-
ina en kjaralækkun sjómanna. j
5. Skipta' svo hinir gífurlega
auknu möguleikar til að ná
árangri í veiðum höfuðmáli.
Hin nýja tækni leggur stór-
aukna vinnu á sjómennina m.a.
vegna þess að nú er unnt að
stunda veiðar i verri veðrum
en áður. jafnt á nóttu sem
degi og með vaxandi afla eykst
vinna hásetanna jafnt á sjón-
um sem við land. Aukið fram-
lag sjómanna kemur því á móti
nýrri vélvæðingu bátanna".
í lok ræðu sinnar krafðist
Björn þess m.a. að fram færi
efnisleg atkvæðagreiðsla um
frumvarpið við fyrstu umræðu
svo að þingmönnum gæfist'
kostur á að láta ótvírætt í ljós
afstöðu sína til þessa máls.
Kynni þá svo að fara. að í Ijós
kæmi að ekki væri til þing-
meirihluti fyrir þessum lög-
um og væri það ríkisstjórninni
áminning um að reyna ekki
aftur .... slíkar aðferðir. Lögin
væru nú fallin úr giídi og Al-
þingi gæti þvi ekki leiðrétt orð-
inn hlut og væri það aðeins
vegna formsins. sem bráða-
birgðalögin lægju nú frammi
til umræðu.
Með því að greiða atkvæði i
gegn frumvarpinu við fyrstu
umræðu tækju menn í senn
efnislega afstöðu gegn bráða-
birgðalögunum og úrskurði
gerðardómsins. Og með því að
fella bráðabirgðalögin þannig
mætti ef til vill hindra að rik-
isstjórnin héldi lengra áfram
á þeirri braut, sem hún fór
inn á með þessum ofbeldislög-
um gegn sjómannasamtökun-
um Það værí því skerfur til
þess að leysa þá deilu sem yfir
stæði nú um sildveiðikjör sjó-
manna og sýndi að Alþingi
styddi ekkj neinar ofbeldisað-
gerðir gegn sjómönnum í þeirri
deilu ef löein yrðu felld við at-
kvæðagreiðslu að lokinni fyrstu
umræðu.
Á eftir ræðu Björns tóku til.
máls Ólafur Jóhannesson og
Jón Þorsteinsson en síðan var
umræðunni frestað.
SÉÐA 5
Þingfundir í gær
Fundir voru í gær i báðum
deildum Alþingis. í efri deild
voru til umr. bráðabirgðalög
ríkisstjórnarinnar í síldveiði-
deilunni i sumar Umræðunni
var ekki lokið og var henni
frestað oe önnur mál tekin
af dagskra
f neðri deild var frumvar
rikisstjórnarinnar um almanna
varnir t.il framhaldsumræðu oc
varð ekki okið Einar Olgeirs
son og Bjarni Benediktsson
töluðu i máli þessu en siðan
var umræðu frestað os önnur
mál tekin af dagskrá.
Ctgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — SósfalistafJofck-
urinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson. Magnús Torfl Olafeawk
Sigurður Guðmundsson (áb.l
Fréttaritstjórar: Ivar H. Jónsscm. Jón Bjamason.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: SkólavörðustfglS.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65.00 á tnánuði.
Hugsjónir
„þótt reynt sé að urða hugsjón í iðrum jarðar,
getur hún orðið öllum herjum yfirsterkari“,
sagði José Martí, leiðtogi Kúbumanna í frelsis-
baráttunni gegn Spánverjum í lok 19. aldar.
Þessi einföldu sannindi hafa mótað alla sögu
mannkynsins og aldrei í ríkara mæli en í þeim
miklu þjóðfélagsbyltingum sem einkenna okkar
öld. En mönnum er gjarnt að láta sér sjást yfir
þessa staðreynd og einblína í staðinn á vopnin
og valdið og telja að þar sé að finna hreyfiafl
þróunarinnar. Þessi blinda gengur svo langt að
mörgum hættir við að túlka alla þjóðfélagsat-
burði, hvar *sem þeir gerast á hnettinum og
hvernig sem til þeirra er stofnað, sem lið í valda-
baráttu stórvelda, en mannleg og félagsleg sjón-
armið komast ekki að. Þeir sem þannig hugsa
skilja ekki neitt sem fram fer í veröldinni og
atburðarásin mun í sífellu koma þeim að
óvörum.
Dyltingin í Rússlandi sem leidd var til sigurs
fyrir rettum 45 árum varð eftirminnileg
sönnun um yfirburði hugsjónarinnar yfir vopn-
um og valdi. Það var auðvelt verk fyrir sérfræð-
inga að reikna út áð byltingin væri vonlaus,
jafnt innlent vald sem erlent hafði yfir þeim
vopnum að ráða sem áttu að duga til að brjóta
á bak aftur fátæka bændur og verkamenn. Ekki
var byltingin í Kína síður fráleitt tiltæki í aug-
um þeirra sem ekkert skilja annað en hergögn.
Eða svo að við lítum til þeirra atburða sem enn
eru að gerast: hvers konar fásinna var það af
tólf ungum útlögum í fjöllum Kúbu að leggja
til atlögu við langþjálfaða herskara, búna banda-
rískum vopnum; hversu fráleitt var það tiltæki
byltingarmannanna í Alsír að rísa gegn einu
helzta herveldi heims, sem hafði meira að segja
yfir kjarnorkuvopnum að ráða? Allar þjóðfé-
lagsbyltingar okkar tíma eru sönnun um magn-
leysi þeirra sem trúa á valdið, staðfesting á yf-
irburðum hugsjónarinnar yfir vopnunum.
gósíalisminn er sú hugsjón sem einkennir þjóð-
félagsbyltingar okkar tíma og reynist yfir-
sterkari öllum vopnum og herskörum. Flestar
bær þjóðir sem barizt hafa til sjálfstæðis á und-
anförnum árum gegn yfirburðum vopna og valds
hafa nú sósíalismann að leiðarljósi þótt þær
velji sér margvíslegar leiðir að markinu. Ástæð-
an til þess að jafnt uppreisnarmennirnir á Kúbu
sem í Alsír eru að taka upp sósíalistíska þjóðfé-
lagshætti í löndum sínum er ekki vald hins
’nikla sovézka stórveldis. heldur umfram allt
■ömu framtíðarvonirnar sem eggjuðu bændur
'ö verkamenn Rússlands til dáða fyrir hálfum
ímmta áratug Tengplin milli rússneskn bvlt-
'ngarinnar og þerra bjóðfélagsumskipta sem
'ivqrvetna eru sð gerast eru ekki kiarnorkuvon-
og flugskeyti, heldur hugsjónir. — m.
V
4