Þjóðviljinn - 30.12.1962, Blaðsíða 9

Sunmidagur SQ. . deseacfljer 1*93? 1 ......... -------------------------------------------- ÞJÓÐVTLJINN
Einar Olgcirsson.
til fulls, — svo er og anð-
kommúnisminn í dag yfirskyn
hjins harðsvíraða auðhringa-
valds til þess að Ieggja undir
sig Island til fulls, — eigi að-
eins til hættulegra herstöðva,
heldur og að innlima það efna-
hagslcga og stjórnmálalega í al-
riki auðvaldsins í Vestur-Ev-
rópu.
Islenzkt auðvald treystir
þannig fyrst og fremst á erlent
auðvald — „efnahagsráöstafan-
ir“ þess og áróðurskerfi — sér
til fulltingis og reynir að feta
í fótspor þess um stjórnmála-
ráðstafanir gegn lýðræði, þing-
ræði og þjóðfrelsi.
En íslcnzk alþýöa verður
fyrst og fremst að trcjsta á
sjálfa sig. Hiín á að vísu vini
í vinnandi stéttum erlendis,
sem reynast henni vel í raun,
svo sem aðstoð í erfiöum j’crk-
föllum eða hin virka samtið
Sövétríkjanna gegn iöndunar-
banni Breta sýndu. En það að
b jarga íslenzku lýðræði og
vernda sjálfstæði vort, það get-
ur aðcins verið verk íslenzkr-
ar alþýðu sjálfrar, rctt eins og
endanleg frelsun hennar af
oki auðvaldsins verður að vera
hennar eigið verk, ef vel á að
vera.
Hagsmunir íslenzkrar alþýðu
knýja hana til samstöðu og
baráttu, — hvernig sem reynt
er að eitra hluta af íslenzkum
verkalýðssamtökum með and-
kommúnisma og lama í
stéltabaráttunni. Verkamenn
og aðrir lauriþegar, bændur og
borri annai’S millistéttafólks
hefur fengið að kenna á vægð-
arlausri lífskjaraskerðingu auð-
valdsins undanfarið og reynt að
forða sér frá skortinum með
því að sökkva á kaf í vinnu-
þrældóminn, — þeir, sem það
gátu. Kaupgeta tímakaups
lægst launuðd verkamanna er
nú 13% lægft en 1959 (eða
b'ka 1945!), þótt nokkrar grein-
ar verkamariha hafi sloppið
-'!ð minni lækkun. Og hjá
h-^ndum í súmum sýslum fara
; rstekjum aC landbúnaði niður
í 40 þúsund Krónur. — Þannig
verður ýmist/ vinnuþrældómur,
kiararýrnun ‘eða sár fátó-kt
I?.
hlutskipti alþýðufólks, þegar
heildartekjur þjóðárinnar eru
meiri en nokkru sinni fyrr og
tæknibylting í síldveiðunum
veldur mestu uppgripum, sem
Islandssagan hefur þekkt, — en
auðvaldið ekki kann að hag-
nýta.
Samstaðan í stéttabaráttunni
er fyrsta boðorð verkalýðs-
hreyfingarinr.ar, — drengileg
samhjálp allra verklýðssam-
taka til að sigra auðvaldið. Og
kjörorðið „allir fyrir einn og
einn fyrir alla“ — á ekki að
þýða „Dagsbrún fyrir alla“ I
verkfalli eins og svo oft hingað
til, heldur framar öllu öðru
hitt: að öll verklýðsstéttin, all-
ir launþegar, eigi að standa
allir sem einn gegn auðvaldinu
og flokkum þess í kosningabar-
áttunni sem er jafn þýðingar-
mikill þáttur stéttabaráttunnar
og verkfallsbaráttan.
Lífið mun kenna þeim hluta
launþeganna, sem enn ekki
skilur það, nauðsyn samstöð-
unnar í stéttabaráttunni. En
lífið er oft harður skóli. Það
væri betra fyrir þetta fólk að
læra þetta strax af dýrkeyptri
reynslu annarra.
En tvennt er það þar að auki,
sem allri íslenzkri alþýðu þarf
að skiljast sem fyrst, ef hún á
að valda því sögulega hlut-
verki, sem þróun Islands legg-
ur henni á herðar:
1 fyrsta lagi að ná ríkisvald-
inu undan áhrifum harðsvírað-
asta hluta auðmannastéttar-
innar, þess er stendur í nán-
ustu sambandi við erlent auð-
vald, og beita því ríkisvaldi i
samráði við öll önnur öfl lýð-
ræðis og þjóðfrelsis með þjóð-
inni til þess að tryggja lýð-
réttindin og sjálfstæðið, aflétta
vinnuþrældómnum, stórbæta
lífskjör alþýðu með rétt-
látri skiptingu þjóðartekn-
anna, og eflingu ís-
lenzks atvinnulífs á grundvelli
efnahagslegs sjálfstæðis, sér-
staklega með fullvinnslu ís-
lcnzkra afurða hér heima.
1 öðru lagi að veita íslenzkri
þjóð þá andlegu rdisn og póli-
tísku forustu, sem þarf tii þess
að þjarga þjóðarerfð og þjóðar-
menningu gegnum brimboða ís-
lenzka auðvaldsskipulagsins og
sjálfsforræði þjóðarinnar úr
sogandi hringiðu alþjóöaauö-
valdsins, — og nýskapa síðan
þjóðfélag vort á grundvelli ís-
lenzks lýðræðis og þjóðfrelslis,
manngildis og menningar, og
þeirrar samvinnu og sameignar,
er einnig veitir rúm þjóðhollu
einstaklingsframtaki. Og kraft-
inn til að valda þessu verkefni:
veita slíka reisn og slíka for-
ustu getur aðcins sósíalisminn
og sósíalistísk verklýðshrcyf-
ing gefið íslenzkrl alþýðu.
Það sannar reynslan nú þeg-
ar.
III
Sósíalisminn skóp reisn þess-
arar aldar á Islandi. Hann var
hin stríðandi stefna, er hóf al-
þýðuna til sjálfstrausts og
sóknar. Hann var undiraldan
að einni rismestu menningar-
hreyfingu Islandssögunnar. —
Þannig var það og þjóðfrelsis-
hreyfingin, sem skóp reisn 19.
aldarinnar eigi sízt í bókmennt-
um og stjórnmálum, þó hún
sigraði eigi fyrr en eftir að
öldinni lauk.
Sósíalisminn og verklýðs-
hreyfingin hófu þrautpínda al-
þýðu aldamótaáranna upp til
þess stríðandi verkalýðs, er
háði hetjubaráttu sína á
kreppuárunum við auðvald og
eymd, — og sigraði 1942 með
þeirri lífskjarabyltingu, er um-
hverfði eymdinni í bjargálnir
nútímans. En í tvo áratugi hef-
ur aibýðan orðið að standa í
harðvítugri vöm fyrir þeim
lífskjörum — og orðið að horfa
á þau rýrð, af því auðvaldið
hélt ríkisvaldinu og heldur því
nú harðvítugar en nokkru sinni
fyrr.
Sósíalisminn var hugsjóna-
stefnan, sem hreif mestu snill-
inga þjóðarinnar í bókmennta-
heiminum til baráttu. Stephan
G. Stephanson og Þorsteinn Er-
lingsson gerðust brautryðjendur
hans um aldamótin. en síðan
brauzt hann í gegn sem hin
stríðandi stefna róttækustu
skálda og rithöíunda með
„Bréfi til Láru“ hjá Þórbergi,
með stórfenglegum skáldsögum
Halldórs Kiljans Laxness, með
eggjandi ljóðum Jóhannesar úr
Kötlum og myndaði með
„Rauðum pennum“ og „Máli
og menningu" þá breiðu, vold-
ugu fylkingu íslenzkra mennta-
manna undir forustu Kristins
E. Andréssonar sem í aldarfjórð-
ung hefur sett slíkan svip á
menntalíf Islands að ljómi
stendur af því um Evrópu, —
svo sem eitt sinn forðum —
sá bjarmi frægðar og snilldar,
sem engin lágkúra auðvaldsins
né spilling hernámsins fá byrgt.
Stórhugur sósíalismans, er
einkennir Sósíalistaflokkinn
megnaði að knýja borgara-
flokkana til mestu framfaraá-
taka £ íslenzkum þjóðmálum á
þessari öld:
Sósíalistaflokkurinn mynd-
aði með Sjálfstæðisflokknum
og Framsóknarflokknum það
bandalag lýðveldisflokkanna
30. nóv. 1943, er ákvað og fram-
kvæmdi stofnun lýðveldis á Is-
landi 17. júní 1944.
Sósíalistaflokkurinn myndaði
með Sjálfstæðisflokknum þá
nýsköpunarstjóm, er lagði
grundvöllinn að þeirri tækni-
legu umsköpun og endumýjun
framleiðslulífsins, sem afkoma
Islendinga enn byggir á að
mestu. Og svo langt tókst þá að
knýja sömu flokkana, sem nú
eru sokknir í nato-fenið, fram í
þjóðfrelsisbaráttu, að þeir neit-
uðu Bandaríkjunum um 99 ára
herstöðvar á Islandi.
Sósíalistaflokkurinn mynd-
aði sem aðili að Alþýðubanda-
laginu, vinstri stjómina með
Framsókn og enn á ný tókst
að reisa þióðina til hinna vold-
ugu átaka landheigismálsins
við sjálfan brezka jötuninn —
og sigra hann, ef ei hefði verið
svikið innan frá síðar.
En þessir sömu borgaraflokk-
ar, sem í fylgd með Sósíalista-
flokknum vinna afrek í örlaga-
málum Islands, sökkva sér nið-
ur í arðrán á alþýðu og ánetj'
un hjá erlendu auðvaldi, ef
þeir sitja einir saman að stjóm,
— eins og ömurleg „helminga-
skiptastjóm“ þessara fésýslu-
flokka 1950—56 sýndi bezt.
★
En nú reynir meir á það en
nokkru sinni fyrr að Sósíalista-
flokkurinn megni að veita þjóð-
inni þá forustu er þarf til þess
að vinna hvorttveggja: forða
alþýðunni frá einræði auð-
valdsins — og forða Islandi frá
því að lenda í klóm Efnahags-
bandalagsins. Og til þess að
vinna þetta tvennt er ekki nóg
að afstýra aðeins illum örlög-
um. Slíkt verður ekki gert
nema með sigri jákvæðrar
stefnu. Þrennt er það, sem þarf
að einkenna slíka stefnu:
1. Undirstaða hennar er
máttur sósíalistískrar verklýðs-
hreyíingar, er megnar að sigra
í kaupgjaldsbaráttu: bæta lífs-
kjörin og afnema vinnuþræl-
dóminn og varðveita ávexti
þess sigurs eftir pólitískum
leiðum. Slík voldug verklýðs-
hreyfing fylkir um sig þeim
launþegum, sem eiga allt sitt
undir afli verklýðssamtakanna,
— og skapar samstarf við
bændastétt landsins.
2. Eðli slíkrar stefnu er það
víðsýni, er megnar að fylkja
saman til sköpunar og trygg-
ingar efnahagslegs sjálfstæðis
þjóðarinnar hinum ýmsu stétt-
um og flokkum landsins. Til
þess að byggja upp traust
„velferðarríki" efnahagslega
sjálfstæðs Islands, þarf verka-
lýðurinn og aðrar launþega-
stéttir að taka höndum saman
við samvinnuhreyfinguna og
þjóðholla atvinnurekendur, er
varðveita vilja efnahagslegt
sjálfstæði vort. um áætlunar-
búskap er hafi og rúm fyrir
einstaklingsframtakið.
En það er nauðsynlegt að
minnast bess að án þeirrar
hugsjónar að þjóna vinnandi
stéttunum, er ætíð hætta á að
samvinnuhreyfingin, — sem
sjálf er í eðli sínu einn þáttur
sósialismans, — sökkvi niður
í braskfen Olíufélagsins. Og at-
vinnurekendum, — sem trúa á
einstaklingsframtak, en vilja þó
efnahagslegt sjálfstæði og fram-
farir, m.a. á grundvelli full-
vinnslu íslenzkra afurða, — er
hollt að hugleiða að án þess
máttar, sem víðfeðma samtök
vinnandi stétta eru, þá verða
þeir erlendum einokunarhring-
um að bráð, svo sem nú er
stefnt að.*
3. Slík stefna þarf að tileinka
sér þá reisn, sem Island hefur
átt mesta. Forfeðrum vorum
þeim, er fyrir þúsund árum
töldu ekki eftir sér að hafa
sambönd austur til Garðaííkis
og Miklagarðs og vestur til
Vínlands á farartækjum beirTa
tíma, myndi þykja vér ættlerar,
ef vér treystum okkur ekki til
bess á undraöld tækninnar að
annast jafnt viðskiptasambönd
í Vesturheim og Suðurálfu sem
Austurveg, ef hrokafullir auð-
kóngar Evrópu neituðu oss um
viðskipti við þá, nema fá sjálf-
ir að stjórna efnahagsmálum
vorum frá „íslandskontór í
Brussel." — Og eigi myndu
þeir Islendingar, er neituðu
flotastöð í Grímsey fyrir rúm-
um niu öldum, hafa þolað dáta-
draslið á Miðnesheiði, sízt með
hættunni af helrykinu, er fylgir
því. Ef sú stefna tekur um
stjórnvöl Islands, sem afstýrir
einræði og innlimun, en gerir
lýðræði og þjóðfrelsi Islendinga
eins raunhæft í framkvæmd og
brautryðjendur frelsis vors
hugsuðu sér það, — þá mun
slíka þjóðfrelsisstefnu eigi
heldur skorta endurhljóm í
bókmenntum vorum og listum,
heldur þvert á móti hefja þjóð-
menningu Islands á nýtt og
hærra stig.
Þær alþingiskosningar, er
fram fara á þessu ári og undir-
búningurinn undir þær ráða ör-
lögum Islands í þessum efnum.
Látum óheillaártöl Islandssög-
unnar vara oss við. 1262 gekk
meirihluti Islands undir erlend-
an konung, 1264 Island allt. Al-
þýðan var þá orðin háð höfð-
ingjunum og fékk ei viðnám
veitt, þrátt fyrir góðan vilja.
Nú á Island alþýðusamtök, —
pólitísk og fagleg — og nú
verða þau að sigra.
Ef íslenzk alþýða magnar svo
mátt sinn að hún frelsi sjálfa
sig úr viðjum auðvaldsskipu-
lagsíins, vinnuþrældómi þess og
vaxandi arðráni, þá mun hún
og frelsa ísland. A því er eng-
inn efi, — og að þvi mun
koma.
En jafnvel þó kraftur hennar,
kynngi og réisn nægi enn ektít
til þess að hún frelsi sjálfa sig
til fulls úr viðjum auðvalds-
ins, — þá getur þó reisn
hennar nægt tii þess að reisa
svo aðra, — máttur hennar
megnað að magna svo aðra, að
íslandi verði forðað frá einræði
auðvalds og innlimun i er-
lcnt auðkóngariki. Svipuðu
hefur kraftur hennar áorkað
áður fyrr á þessarl öld.
Uppspretta þessa kraftar, afl-
vaki þessarar reisnar alþýð-
unnar, hefur verið Sósíalista-
flokkurinn og hugsjón hans,
sósíalisminn (og sósíalisminn:
það er uppreisn allra kúgaðra
stétta og þjóða, sameinaðra *
einn farveg: þann að fram-
kvæma draumsjónina um sam-
eignarþjóðfélag jafnaðarins, þar
sem stéttir og stéttamunur og
stríð eru ekki lengur til, fátækt
og vanþekkingu útrýmt, — þar
sem mennimir eru að lokum
frjálsir, eigi aðeins undan arð-
ráni yfirstétta og yfirþjóða.
heldur og undan fargi alls rík-
isvalds)
Alþýðan og Island hafa því
aldreí átt eins mikið og nú und-
‘ir tryggð Sósíalistaflokksins við
hugsjón sfna, því það er hún
sem hefur gefið honum sið-
ferðilegan mátt til þeirrar for-
ustu, sem hann hefur haft í
þjóðlífi voru, þrátt fyrir and-
kommúnisma og auðvald — og
undir víðsýni hans, því í krafti
þess hefur honum tekizt að
fylkja hinum ólíkustu öflum
saman á hinum ýmsu skeiðum.
til þess að vinna þau verk. sem
lslandi reið allra 'mest á. —
Og svo þarf að verða enn.
IV
Þótt íslenzk alþýða þurfi nú
að verjast einræði auðvalds oe
bjóð vor að standa á verði gegn
*Ég hef í nýútkomnum Rét-i
rætt allýtarlega „nokkur úr-
ræði“ okkar sósíalista í efna-
hagsmálum og endurtek það
ekki hér.
----------------------SlÐA r
innlimun í auðhringastórveldi,
— þá gengur þróunin i veröld-
inni hratt og öruggt í rétta átt:
til þjóðfrelsis og sósíalisma.
Heimsbylting undirokaðra
þjóða gegn nýlendukúguninni
.heldur áfram. Fjölmörg ný Afr-
íkuríki hafa öðlazt stjórnarfars-
legt sjálfstæði. Önnur, sem áð-
ur höfðu náð því marki, búa
sig nú til harðrar baráttu fyr-
ir efnahagslegu sjálfstæði sínu
gagnvart auðhringunum. En
margar þjóðir, svo sem hraust-
ir íbúar Angólu, heyja enn
frelsisstríð sitt við ríki Atl-
anzhafsbandalagsins, þessa
samsæris nýlendukúgararma.
Og sumir heir, sem frjálsir
urðu á árinu, — svo sem Serk-
ir, eftir sjö ára frelsisstríð við
franskan her, vopnaðan af
Atlanzhafsbandalaginu, — erfðu
frá evrópsku kúgurunum at-
vinnuleysi og eymd, sem öllum
mætti þjóðarinnar er nú ein-
beitt að að bæta úr.
En oss Islendingum er bað
sorg og smán að land vort
skuli enn vera í tengslum við
þetta Atlanzhafsbandalag ný-
lendukúgaranna.
Þróun sósíalismans heldur á-
fram með risaskrefum. Auð-
valdið er löngu orðið ófært um
að stöðva þá göngu. Tæknilegir
yfirburðir sósíalismans á ýms-
um sviðum, svo sem í geim-
ferðum Sovétborgaranna
tveggja í ágúst í sumar. verða
æ meiri, þannig að sjálf auð-
valdsrikin komast ekki hjá að
viðurkenna bað.
Yngsta ríki sósíalismans í
veröldinni, Kúba. dafnar vel
við bæjardyr auðjötunsins — og
virðist Golíat auðsins vera öllu
órórra innanbrjósts en hraust-
um Davíð alþýðunnar.
Samúð Islendinga reis hátt
með stríðandi og frjálsri al-
þýðu Kúbu á fundinum mikla
í Háskólabíói 28. október, þegar
Magnús Kjartansson skýrði frá
för sinni þangað og fyrsta
byltingarkvikmyndin um Kúbu
var sýnd.
Þá höfðu menn og upplifað
það nokkra stund að standa á
yztu brún kjamorkustríðs. Það
var viturleg framkoma Sovét-
stjórnarinnar gagnvart ofstopa
ameríska auðvaldsins, sem þá
forðaði veröldinni frá tortím-
ingu í kjamorkubáli.
Á þeim augnablikum fundu
menn hvar ábyrgðartilfinning-
in fyrir lífi mannkynsins er, —
hjá framherjum sósíalismans,
— og hve óþolandi það er til
lengdar að eiga lífið á jörðinni
í greipum auðjötna. hamstola
af valdagimd og peningasýki.
Alþjóðaþróunin 1962 sýnir
öllum hugsandi mönnum að
langsamlega mikilvægasta mál
mannkynsins í dag er trygging
friðarins, — það að hindra hina
ágengu auðhringi heims. sem
ráða vopnaframleiðslu auð-
valdslandanna og stórgræða á
henni, í þvi að hleypa af stað
nýju heimsstríði. Þessir feigu,
ofstækisfullu auðdrottnar og
þjónar þeirra sjá nú völd sín
í veröldinni rýma með degi
hverjum. Og þá er hættan að
þeir í ofboði eða jafnvel af
slysni vinni það óhappaverk að
hleypa kjamorkustyrjöld af
stað, eins og þeir voru næstum
búnir að gera út af Kúbu.
Og allt kennir þetta oss ís-
lendingum eitt: Vér eigum að
slíta því hemaðarbandalagi,
sem vér illu heilli höfum álp-
azt í með auðvaldi heimsins —
og varast framar öllu að láta
hið nýja auðhringaríki Vestur-
Evrópu gleypa okkur.
Frjálsir og sjálfstæðir eigum
við að stýra landi voru og
stjórna því einvörðungu með
hag þjóðar vorrar fyrir augum.
Megi oss Islendingum auðn-
ast að sameina beztu krafta
þjóðarinnar í því skyni á kom-
andi ári!
Megi árið 1963 verða það sig-
urár alþýðunnar og Islands, er
bindur enda á völd afturhalds-
ins og ítök erlends valds á Is-
landi!
Sósíalistaflokkurinn þakkar
öllum flokksmönnum. velunnur-
um og fylgjendum hinar mik'.u
fómir, er þeir hafa fært í ár
til þess að stækka Þjóðviljann
og týgja hann nýjum tækjum.
Sósíalistaflokkurinn sendir
allri alþýðu Islands baráttu-
kveðjur og óskar henni sigurs í
átökunum, sem framundan eru.
og ámar öllum Islendingum árs
og friðar. Einar Olgeirsson.