Þjóðviljinn - 16.02.1963, Blaðsíða 6

g SÍÐA
ÞJÓÐVILJINN
Laugardagur 16. febrúar 1963
Þrælastríðið bandaríska er
enn ekki til lýkta leitt
Það er ekki unnt að fordæma
ríki sem er reiðubúið til að
beita hervaldi til þess að
vernda rétt einstakra þegna,
sagði hinn kunni bandaríski
blaðamaður Karl Mcyer við
Washington Post í tilefni af þvi
er James Meredith innritaðist
fyrstur negra í háskólann í
Mississippi.
En land, sem ekki getur
verndað þegnréttindi á annan
hátt er heidur ekki algjörlega
fjálst.
14.000 manna herlið sem
þurfti að vernda Meredith gegn
12.000 íbúum háskólabæjarins
Oxford eru sönnun þess að
borgarstríðið bandaríska er cnn
ekki til Iykta Iéitt.
Frelsið er dýrt
Nú eru rúmlega hundrað ár
liðin frá því að herlið Grants
hershöfðingja neyddi Mississ-
ippi-herjnn til uppgjafar í
Vicksburg og hálfu ári síðar
afnam Lincoln forseti þræla-
stríðið.
Og einmitt þegar 100. árstíð
þessa atburðar var fagnað
þurfti Bandaríkjastjóm að
senda herlið til Misslssippi til
að vemda negrann James Mere-
dith.
undan honum að komast inn í
skóiann og urðu að gjalda fyr-
ir það talsvert hærra verð en
hann.
Meredith var sá fyrsti sem
tókst að sigrast á kynþáttamis-
rétti yfirvaldanna í Mississippi
— en hann var ekki sá fyrsti
sem reyndi það.
Tveir negrastúdentar gerðu
tilraun til þess á undan hon-
um. Um þann fyrri vita menn
aðeins það að hann var lagður
inn á geðveikrahæli fylkisins
vegna þess „að negri sem reyn-
ir að k-omast inn í skólann okk-
ar hlýtur að vera brjálaður".
Tímaritið The Rapportcr rann-
sakaði hitt málið og reyndist
það vera frábært dæmi um
bandarískan fasisma.
Clyde Kennard, íyrrverandi
fallhlífarhermaður í Þýzka-
landi og Kóreu, hafði um ára-
bil stundað nám í háskóla í
Chicago. Hann gerði tilraun til
þess að fá að halda áfram námi
í Mississippi, ekki vegna stjóm-
mála heldur af heimilisástæð-
um. flann valdi „Southem
College“ í Hattiesburg, en sú
var heimaborg hans.
Hann reyndi ekki að fá
stuðning frá sambandsstjórninni
né dómstólunum. Hann var i-
haldssamur suðurríkjamaður og
Meredith frammi fyrir Johnson, vararíkisstjóra í Mississippi. I
þetta sinn tókst hvítu mönnunum að varna honum dyranna.
Skömmu síðar kom heriið sambandsstjórnarinnar og braut mót-
spyrnu kynþáttahataranna á bak aftur.
Mississippi er enn við sama
heygarðshomið. Merediths er
gætt af 350 manna lífverði.
„Frelsið er gífurlega dýrt“,
sagði hann við lífvörð sinn fyr-
ir skömmu og um stundarsak-
ir leit út fyrir að það væri of
dýrt. Mississippi fagnaði en
Washington skelfdist er Mere-
dith tilkynnti að hann myndi
ekki snúa aftur til Oxford er
vormisseri hæfist.
Enda Þótf hann hafi nú á-
kveðið að halda áfram námi þá
er Ijóst að negrar í þrælarík.j-
unum geta ekki neytt þegnrétt-
ar síns nema með stuðningi frá
byssustingjum stjómarhersins.
Brjálæði að
sækja um skólavist
Aðstæður Merediths eru hon-
um síður en svo nokkurt fagn-
aðarefni. Hann hefur að vísu
brotið sér leið og það kostaði
tvö mannslíf og milljónir doll-
ara. En það er ekki líklegt að
margir feti í fótspor hans næstu
árin. Tveir negrar hafa síðan
sótt um skólavist en báðum var
vísað frá.
Hefði hann gefizt upp hefði
ekki aðeins viðleitni stjómar-
innar verið unnin fyrir gýg,
heldur hefði hann einnig svikið
fyrirrennara sína sem reyndu á
hafði ekkj trú á afskiptum
ráðamannanna í Washington
af málefnum einstakra fylkja.
í fjögur ár reyndi Kennard
að semja við yfirvöld háskól-
ans og fylkisins. Nú kynntist
hann fyrir alvöru þeim aðferð-
um, sem suðurríkin noía til þess
að vernda siðvenjur sínar. Há-
skólaráð og ríkisstjórnin reyndu
að tala um fyrir honum. Fylk-
ið bauðst til að greiða fyrir
hann kostnað af skólagöngu
alls staðar annars staðar en í
Mississippi.
„Ógætilegur akstur“
1 fylkinu er starfandi nefnd
sem vinnur að því að halda
kynþáttamisréttinu við lýði og
kallast hún hinu tilkomumikla
nafnj Missjssjppi Sovereignjty
Commission. Hún gerði allt
sem í hennar valdi stóð til að
vara hvítu mennina við hinum
framhleypna negra. Önnur dul-
arfull stofnun sem nefnist Miss-
jssippi Southern Security Force
tók að rannsaka fortíð Kenn-
ards og var sú rannsókn nóg
til að gera hann grunsamlegan
enda þótt ekkert vafasamt
kæmi á daginn.
En Kcnnard lét engan bilbug
á sér finna. Að lokum var hann
handtekinn á háskólalóðinni
árið 1959 er hann var í þann
veginn að leggja fram form-
lega inntökubeiðni. Hann var
handtekinn fyrir ógætilegan
akstur. 1 annað sinn fundust
nokkrar vínflöskur í bíl hans
eftir að lögreglan hafði lagt
hald á hann (í Mississippi er
enn vínbann).
„Verð ekki píslarvottur
vegna eins negra“
Samt sem áður var ekki unnt
að vísa umsókn Kennards á bug
á þessum forsendum. Hún var
auk þess studd þeirri staðreynd
að hann hafði háskólamenntun
að baki sér. Forseti háskólans
tilkynnti að umsókn væri fá-
ránleg og að hann gerði sig
ekki að píslarvotti vegna eins
negra.
Ríkisstjórnin óttaðist mcst að
Kennard myndi enduriaka um-
sóknina með meðmælum írá há-
skólanum í Chicago — þá væri
ekki um annað að ræða en að
loka skólanum.
En til þess kom þó ekki. Það
heppnaðist sem sé að loka
Kennard inni í fangelsi eftir
fullkomið réttarmorð. Réttar-
höld voru haldin til málamynda
vitnin gátu ekki munað hvað
þeim hafði verið sagt að segja,
í kviðdómnum sátu meðiimir
„Hins hvíta borgarráðs“. Kenn-
ard var dæmdur sekur um að
hafa tekið þátt í innbrotsþjófn-
aði og hlaut sjö ára fangelsis-
dóm.
Það varð aldrci neinn ys eða
þys kringum Kennard. Meðan
bandaríska ríkisbáknið aðstoðar
Mercdith við að halda áfram
námi sínu er forgöngumaður
hans gleymdur og á enn eftir
að sitja fimm ár í fangelsi.
En mál Kennards er mun
dæmigerðara um ástandið 1
Mississippi. Þetta á ekki ein-<3
ungis við um skólavist, á sama
hátt er barizt um öll þegnrétt-
indi.
Krossferð gegn
kommúnisma
Aðferðir kynþáttahataranna
hafa breyzt frá tímum borgara-
stríðsins. Nú er kynþáttamis-
réttið liður í umfangsmikilli
krossferð gegn kommúnisman-
um. Fjölmargar stofnanir nota
íhaldssemi suðurríkjamannanna
til að „afhjúpa“ kommúnisískt
samsæri í sérhverri tilraun til
að brjóta á bak aftur miðalda-
venjur um misrétti kynþátt-
anna.
Övíða hefur krossförunum
orðið jafnvel ágengt sem 1
Mississippi. Robert Welch, upp-
hafsmaður John Brich-félagsins,
sér um ritskoðun á skóiabókum.
Nýtt félag til að vinna að „vís-
indalegri kynþáttastefnu" og
hið alræmda hvíta borgarráð
sjá um að öll mótmælj gegn
kynþáttamisréttinu eru skoðuð
sem verk Moskvu. Borgarráðið
hvíta á marga háttsetta stjórn-
málamcnn að, þar á meðal
Eastland öldungadeildarmann,
sem er formaður þeirrar nefnd-
ar öldungadeildarinnar sem
fjallar um „innra öryggi ríkis-
ins“.
Auk skólamálanna er bar-
áttan hvað hörðust um kosn-
ingaréttinn. „1 ríki okkar cru
allir jafnir“, segir Eastland
öldungadeildarmaður, í kjör-
dæmi hans, Sunflower County,
eru 14.000 negrar cn 8.000 hvítír
mcnn. Aðeins 114 ncgranna
hafa kosningarétt. I sumum
kjördæmum í Mississippi hefur
enginn ncgri þau réttindi.
Þessu ástandi er haldið vlð
lýði með skráningarlögunum,
sem valda því að hættulegt er
fyrir negra að krefjast kosn-
ingaréttar, og hinum alræmdu
hæfniskönnunum.
Samkvæmt skráningarlögún-
um skal meðal annars birta
nafn umsækjandans í blöðunum
í hálfan mánuð. Á þann hátt
geta föðurlandsvinirnjr hvítu
komið sér upp fullkominni skrá
yfir „útsendara kommúnism-
ans“. Hæfniskörmuninni er auk
þess beitt til að vísa svörtum
menntamönnum frá, eins og ný-
lega kom í ljós í umræðum á
þinginu.
Sambandsstjórnin hefur höfð-
að fjölda mála vegna þessa yf-
irgangs og unnið helming þeirra.
Ein slík málaferii áttu sér stað
fyrir skömmu í höíuðvígi East-
lands öldungadeildarmanns, en
þar er enn til siðs að skjóta þá
negra sem gerast svo djarfir að
sækja um kosningarétt.
Þjóðfélagsranglæti er
stoð kynþáttamisréttis
Kennedy-stjórnin hefur oft
sýnt viðleitni til þess að veita
negrunum sömu þegnréltindi og
hvítir menn hafa. Hinsvegar
má útilokað kallast að sú við-
leitni beii raunnæfan árangur
meðan misréttið í atvinnu- og
efnahagslegu tilliti er enn til
staðar.
1 Washington-borg s:álfri var
kynþáttaskilnaðurinn í skólum
afnuminn árið 1959. Árið 1962
voru samt sem áður aðeins hvít-
ir eða svartir í sjö af hverjum
tíu sk'lum í borginni. Þctta er
ekki vegna kynþáttahaturs,
heldur vegna þess að æ flytja
fleiri hvítir menn út í úthverf-
in og svartir í miðborgina sem
breytist við það í fátækrahverfi.
Þessi þróun á sér stað alls stað-
ar í Bandaríkjunum og það er
hvorki unnt að stöðva hana
með baráttu fyrir þegnréttind-
um né hæstaréttardómum.
„Pennastrikið" fræga í kosn-
ingabaráttunni árið 1960 getur
í Bandaríkjunum starfa Samtök til varnar þcgnréttindum.
Fyrir nokkrum árum gáfu samtokin út hcimildasafn undir
nafninu „Við ákærum vegna mr- ,’-ápa“. Myndin hér að ofan
er úr safni þessu og sýnir tvo negra, Dowley Morton og
Bert Moore, þeir voru á sínum tíma teknir af lífi án dóms
og laga í Columbus, Mississippi.
heldur ekki breytt ástandinu.
Samkvæmt því loforði afnam
forsetinn alla rikisaðstoð við
byggingu íbúða sem aðeins voru
ætlaðar öðrum kynþættinum.
Gallinn er sá að flestar negra-
fjölskyldur hafa ekki efni á að
búa í nýjum íbúðum, hvað þá'
sínum eigin húsum.
Það er sárgrætileg staðreynd
að kynþættimir eru nú enn að-
greindari en fyrir tíu árum.
Þegar til lengdar lætur er þjóð-
félagsþróunin í Bandaríkjunum
tryggasta stoð kynþáttamisrétt-
,De Sade markgreifí 'gengur
Ijósum logum íKaupmannak
Fyrir nokkrum dögum vur
handtckinn t Kaupmannahöfn
32 ára gamall bókari og gjald-
kcri. Var hann sakaður um
skjalafals og að hafa dregiö
sér ranglega um fimm milljónir
króna.
Maður þessi hafði Icngi lifað
tvöföldu Iífi. Ilann bjó mcö vin-
konu sinni og barni í Iátlausri
íbúð og gagnvart þeim var hann
gjaldkerinn Jörgen Schmidt.
Gagnvart öllum öörum — cinn-
ig vinnufélögunum — var hann
franskur markgreifi og hét
Marzl dc Sadc! Kvaðst hann
vera ættingi hins íræga íranska
markgrcifa mcð saina nafni cn
rið hann cr sadisminn kennd-
ur.
Falsgreifinn kvaðst hafa erít
margar milljónir og bjó í mikil-
fenglegu stórhýsi. I-Iann sagði
vinnufélögum sínum að hann
héldi starfi sínu aðeins til þess
að blekkja skattyfirvöldin en
mánaðarlega streymdu til sín
vaxtafúlgur frá Sviss. Raunar
dró hann sér fé frá fyrirtæk-
inu og krækti sér í fimm millj-
ónir á tveimur árum.
Kóróna á nafnspjaldi
De Sade markgreifi bar nafn-
spjald með áletraðri kórónu. 1
höll sinni gekk hann oft í að-
skornum flauelsbrókum, hvítri
silkiblússu með púffermum og
með gullhringa á hverjum
fingri. Hann ók alltaf í dýrind-
i is bifreiðum og kostaði það eitl
hann um 30 þúsund krónur á
mánuði. Um hverja helgi flaug
hann ásamt siðameistara sínum
til Parísar og bjuggu þeir kump-
ánar í dýrustu gistihúsum í
borginni og nutu óskiptrar
viröingar.
I höllinni í Kaupmannahöfn
hékk málverk eftir sjálfan
Gainsborough — eftir því sem
falsgreifinn sagði. Sérfræðingar
hafa rannsakað myndina og<j,
segja að hún sé vel gerð eftir-
liking í dýrum ramma. Gest-
um sínum sagði greifinn að
listaverkið væri um 40 milljón
króna virði.
Nýlega hélt aðalsmaðurinn
dýrlega veizlu og voru sam-
starfsmenn hans mcðal gest-
anna. Kampavín flaut í striðum
straumum og ekkert var sparað
í mat og drykk.
Grunsamlcgir rcikningar
Margír vissu raunar að aðais-
nafnbótin var fals, þar á meðal
iögreglan. En enginn hafði
minnsta grun um það hvaðan
Jörgen Sehmidt kom allt féð.
Loks fannst bankastjóra ein-
um eitthvað grunsamlegt i
reikningum fyrirtækisins og
boðaöi yfirmann falsgreifans á
sinn fund. Þar með var draum-
urinn búinn. Schmidt var vopn-
aður skammbyssu er hann var
handlekinn.
Mcð fyrirlitningu neitaði hann
að hafa ætlað að beita vopninu.
Kvaðst hann vera andvígur öllu
ofbeldi.
—O—
Fyrir réttinum skýrði hann
frá því að hann hefði dregið
sér um fimm milljónir á hálfu
þriðja ári. Laun hans voru upp-
haflega 7.300 krónur en hækk-
uðu síðar upp í 9.000, en það
nægði honum ekki. Tók hann
þá að færa upphæðir af reikn-
ingi fyrirtækisins yfir á sinn
eigin reikning og tókst að
halda því leyndu þar til nú.
Stríðsglœpir
Vestur-þýzk yfirvöld hafa nú
rausnazt til þess að veita átta
Sovétborgurum vcgabréfsárltun
scm þcir hafa sótt um til þess
að fá tækifæri til að bcra vitni
í málafcrlum gegn tólf nazist-
ískum stríðsglæpamönnum scm
nú ciga sér stað í Koblcnz.
Mcnn þessir urðu sjónarvottar
að ýmsum glæpum hinna á-
kærðu. Þeir sóttu um árit-
unina í nóvember síðastliðn-
um, skömmu eftir að réttar-
höldin hófust, en svar barst
ekki fyrr en fyrir fáeinum
dögum er vestur-þýzka sendi-
ráðið í Moskvu skýrði frá því
að leyfin yrðu veitt.
Sendiráðið neitaði binsvegar
að veita tveim sovézkum lög-
mönnum vcgabréfsáritun, en
þcir hafa sótt um að fá að
vera Viðstaddir málaferlin.
Sovézku lögmennirnir full-
yrða, að hinjr ákærðu beri á-
byrgð á dauða hálfrar annarrar
milljónar manna, sem flestir
voru Gyðingar.
»
K,