Þjóðviljinn - 14.03.1963, Blaðsíða 6

SlÐA
HÓÐVILHM
Fim-mtudagur 14. marz 1963
Varhugaverð stefna borgarstjórnar að beina
bðrnum og unglingum inn
á almennan vinnumarkað
Við umræður l>ær scm urðu í
borgarstjórn Keykjavíkur um
sumaratvinnu ungljnga og á var
drepið hér í blaðinu s.l. sunnu-
dag varaði Adda Bára Sigfús-
dóttir alvarlcga við þvi, að börn-
um yrði beint eftirlitslaust inn
á almcnnan vinnumarkað mcð
því afl hvetja iðnfýrirtæki til
Þess að taka þau í þjónustu
sina yfir sumarið eins og lagt
var til af hálfu ncfndar þeirrar
er skipuð var til þess að at-
huga sumaratvinnu unglinga og
í tillögum borgarráðs cr lagðar
voru fyrir borgarstjórn.
1 tillögum nefndarinnar og
samþykkt bæjarráðs var gert ráð
fyrir því, að samtökum iðnað-
armanna, Félagi ísl. iðnrekenda
og Landssambandi iðnaðarmanna
yrði ritað bréf þar sem þessum
aðilum væri bent á að hagnýta
sér vinnuafl barna og unglinga
(12—16 ára) yfir sumarið.
1 umræðum um málið á fundi
borgarstjórnar 21. febrúar sl.
benti Adda Bára á, að sam-
kvæmt barnavemdarlögunum
væri bannað að ráða böm innan
15 ára í verksmiðjur og sömu-
leiðis að ráða unglinga innan
16 ára í iðnnám. Minnti hún
jafnframt á, að enn hefði ekki
verið gefin út reglugerð sú um
vinnuvemd barna og unglinga
sem gert er ráð fyrir í barna-
vamdarlögunum og fiutti í því
tilefni eftirfarandi tillögu:
„Borgarstjórn áiítur, að
tryggja beri eftír föngum, að
unglingar og börn vinni ekki
of langan vinnudag á almenn-
um vinnumarkaði og bcinir því
Adda Bára Sigfúsdóttir
til ríkisstjórnarinnar, að hún
gefi út rcglugerð þá um vinnu-
vcrnd barna og unglinga, sem
gert cr ráð fyriir í 39. grein
laga um vernd barna og ung-
menna, frá 1947.“
Var tillaga þessi samþykkt á
borgarstjórnarfundinum 7. marz.
Þá lagði Adda Bára til á fund-
inum 21. febrúar, að samþykkt
borgarráðs um að skrifa iðn-
fyrirtækjum til þess að benda
þeim á börn og unglinga sem
vinnuafl værl breytt og var cif-
þessum lið fundargerðar borgar-
ráðs svo og á fyrrgreindri til-
lögu öddu frestað til næsta
borgarstjómarfundar til þess að
reyna að ná samstöðu um málið
í borgarstjóm.
Á fundinum 7. rnarz kom í Ijós,
að samkomulag hafði ekki náðst
og lagði Adda Bára þá fram j
eftirfarandi breytingartillögur
við samþykkt borgarráðs:
Stjóm Bridgefélags Reykja-
víkur hefur ákveðið að taka
þátt í alhejms-tvímennings-
keppni, sem spiluð verður
fimmtudaginn 28. marz á sama
tíma alls staðar í heiminum.
Það em Englendingar, sem
standa fyrlr keppni þessari og
er hún haldin til ágóða fyrir
hungrað fólk í heiminum
(Freedom from Hunger Camp-
aign). Þessi keppni er fastur
liður ár hvert og hafa mann-
úðarmálefni svo sem lömunar-
veiki- og krabbameinsrannsókn-
ir verið styrkt.
Keppnin er spiluð sem venju-
leg tvímenningskeppni en hinir
frægu bridgeblaðamenn
Kenneth Konstam
Ewart Kempson
Rixi Markus
G. C. H. Fox
Harold Frankl.
Harrison Gray
Victor Franklin
Tony Priday
Terence Reese
hafa valið 28 skemmtileg spil
í keppnina. Það skal skýrt tek-
ið fram, að spilin eru ekki röð-
uð, heldur spil, sem komið hafa
fyrir í keppnum. Eftir keppnina
fær hver þátttakandi bók með
spilunum í, ásamt skýringum
sérfræðinga. Ritstjóri bókarinn-
ar er Albert Dormer.
í keppninni er spilað um bik-
ar, Charity Challenge Cup, og
fær sigurvegarinn að varðveita
hann i eitt ár. Einnig eru fjög-
ur verðlaun og sigurvegari á
hverjum stað fær opinbera við-
urkenningu.
Stjóm Brldgefélagsins sótti
um þátttöku fyrir tvo 14 para
riðla, og hafa félagsmenn
forgangsrétt nokkra fyrstu dag-
ana á þátttöku. Sú regla verð-
ur þó viðhöfð, að fyrstu 28
pörin, sem tilkynna þátttöku.
komast að. Þátttökugjald er á-
kveðið 120,00 krónur fyrir par-
ið. Þátttaka tilkynnist sem
fyrst til Brands Brynjólfssonar
sími 17324 eða Stefáns Guð-
johnsen sími 10811. Stjórn
Bridgefélagsins hefur einnig á-
kveðið að veita ein verðlaun >
keppninni auk þeirra erlendu.
♦
Fjórum umferðum er nú lok-
ið í Reykjavíkurmótinu og er
bridge
röð og stig efstu sveitanna í
meistaraflokki eftirfarandi:
Sveit: Stig.
1. Ólafs Þorsteinssonar BR 21
2. Einar Þorfinnssonar BR 19
3. Þóris Sigurðssonar BR 18
+ biðleik
4. Jóns Stefánssonar BDB 7
Sveit Þóris er eina taplausa
sveitin í meistaraflokki, en
vegna veikinda á hún biðleik
við sveit Jóns Magnússonar.
Mótið heldur áfram í Skáta-
heimilinu í kvöld kl. 20, og
spila þá m.a. saman sveitir
Ólafs og Þóris.
♦
Þið sem spilið bridge, þekkið
öll rifrildisskjóðurnar, hvers
höfuðtakmark í spilinu, er að
rífast. Eitt sinn varð ég vitni
að því, þegar tveir slíkir voru
makkerar. Sagnir höfðu gengið
pass, pass, pass og pass. Meðan
næsta spil var gefið, sagði ann-
ar þeirra ósköp sakleysislega:
„Ég var alveg kominn að þvi að
opna á þremur tíglum í síðasta
spil“. „Hm“ sagði makker hans
jafn sakleysislega, „ef þú hefðir
gert það, hefði ég sagt þrjú
grönd". „Ertu vitlaus" sagði sá-
sem-hérumbil-hafði-sagt-þrjá-
tígla náunginn og var nú ekki
alveg eins blíður á manninn.
„Þú veizt, að þriggja opnanirn-
ar mínar eru svo fárveikar, að
þú mátt ekki hreyfa við þeim
með minna en stóra grandopn-
un. Nú. við hefðum áreiðan-
lega verið doblaðir og þrjá níð-
ur.“ „Eg hefði samt sagt þrjú
grönd,“ sagði hinn þrákelknis-
lega, „Hvers konar þriggja opn-
un hafðirðu eiginlega". bætti
hann við heldur hvass.
Þetta gekk -svona góða stund.
Enginn tók upp spilin sín og
deilan jókst orð frá orði. Loks-
ins, stóð annar þeirra upp.
snéri sér að áhorfenda: „Viltu
gera svo vel að ljúka rúbertunni
fyrir mig. Ég get ekki haldið
áfram að spila við þennan
fávita“ . . . Það hafði því slitnað
upp úr spilamennskunni vegna
deilna um sagnir sem aldrei
voru sagðar.
Látið þetta aldrei henda vkk-
ur.
„Borgarráð telur rétt að
skrifa samtökum vinnuveit-
enda í borgiinni og Landssam-
bandi iðnaðarmanna mcð ósk
um athugun á því hvort hjá
mcðlimum þcirra gcti vcrið
um hcppilcga sumarvinnu
fyrir börn og unglinga, 12—
16, að ræða. Þcir sem tclja
sig gcta vcitt unglingum sum-
aratvinnu skulu beðniir að til-
kynna það foiráðamönnum
vinnuskólans og gcra grcin
fyrir vinnuskilyrðum og
vinnutíma.
Jafnframt leggur borgarráð
til að bamaverndarncfnd fcii
Vinnuskólanum að annast
cftirlit mcð ncðangrcindum
atriðum:
1) A vinnutími barna og
unglinga sé hóflcgur og tryggt
að þau geti notið nægjanlegr-
ar útivistar að sumri til.
2) Að aðbúnaður á vinnu-
stað og verkcfnin sjálf séu
við hæfi.
3) Að ákvæðum barna-
vcrndarlaga um bann við
verksmiðjuvinnu barna innan
15 ára sé framfylgt.“
Við umræður um málið lögðu
fulltrúar * Alþýðubandalagsins,
Adda Bára Sigfúsdóttir og Alfreð
Gíslason, áherzlu á það, að
Vinnuskólinn yrði efldur sem
mest þannig að hann yrði fær
um að taka við .börnum og ung-
lingum á þessum aldri yfir sum-
arið í stað þess að beina þeim
inn á almennan vinnumarkað.
Aðrir borgarfulltrúar er til máls
tóku virtust hins vegar fylgjandi
þeirri stefnu, að beina ungling-
unum sem mest inn í atvinnu-
lífið og hlutverk Vinnuskólans
væri aðéins að taka við þeim
sem ekki fengju aðra vinnu.
Tillögu öddu Báru var vísað
frá með 11 atkv. gegn 3 svo og
viðaukatillögum frá Alfreð Gísla-
syni, er birtar verða hér í blaðinu
síðar, en samþykkt tillaga frá
Birgi ísleifi Gunnarssyni er var
efnislega samhljóða upphaflegri
samþykkt borgarráðs.
Mannavei5ar

f rembihnút
I»að má nú scgja að þcssi ná-
ungi sé allur í einum hnút og
þaö mcira að segja rcmhi-
hnút. Maðurinn hditir annars
Laszlo Szabo og sýnir jogaæí-
ingar í sjónvarpinu í Búdapest.
Aðalfundur Kven-
réttindafélagsins
Kyenréttindafélag Islands hélt
nýlega aðalfund sinn. Úr stjórn-
inni átti að ganga að þessu sinni
varaformaður félagsins, Lára
Sigurbjörnsdóttir, en hún var
einróma endurkjörin.
Einnig skyldi kjósa þrjár
stjórnarkonur, og voru þessar
kjörnar: Svafa Þórleifsdóttir, Lóa
Kristjánsdóttir og Þóra Einars-
dóttir, tvær þær fyrrnefndu voru
cndurkjörnar.
Varakonur voru kjörnar: Anna
Sigurðardóttir, Guðríður Jóns-
dóttir og Elín Guðmundsdóttir.
Aðrar konur í stjórn Kven-
rcttindafélags Islands eru: Sig-
ríður J. Magnússon, foiTnaður,
Kristín L. Sigurðardóttir, Val-
gerður Gísladóttir, Guðrún Heið-
berg og Guðný Helgadóttir.
Framhald af 5. síðu
skátaforjngjarnir segja um
slíkt?
Ef góðtemplari yrði uppvís að
leynivínsölu, yrði skýrt írá því
i tilkynningu frá stjórnarvöld-
unum að hann væri góðtempl-
ari. Myndi góðtemplurum þykja
slíkt nokkur vinargreiði?
Og ef margnefndur Ragnar
Gunnarsson hefði verið með-
iimur Óháða safnaðarins, sem
vel má vera að hann sé, hefði
auðvitað átt að skýra frá því I
tilkynningu dómsmálaráðherr-
nns, svo að öllu réttlæti yrði
fullnægt. Hvað myndi Emil
minn Björnsson hafa sagt um
slíkan fagnaðarboðskap?
Ætli honum hefði ekki þótt
það nokkuð beiskur biti að
þurfa að birta slíka stjórnar-
tilkynningu í útvarpinu.
Eins og komizt er
að orði
En meðal annarra orða:
Stendur fréttastjóri útvarpsins
svo umkomulaus og hjálpar-
vana frammi fyrir ríkisstjóm-
inni, að hann finni sig til-
neyddan að birta hvaða til-
kynningu frá henni möglunar-
og athugasemdalaust, enda bótt
hún brjóti reglur stofnunarinn-
ar um hlutleysi og óáreitni i
garð manna og málefna?
Sá fréttastjórinn sér ekki
einu sinni fært að reka inn I
tilkynningu stjómarinnar þenn-
an venjulega varnagla sinn:
Eins og komizt er að orði? En
þessi vamagli er sem kunnugt
er æði oft notaður og stundum
af litlu t^Jefni.
Tilkynningin um meint póli-
tískt heimilisfang hins undar-
lega manns, Ragnars Gunnars-
sonar, þjónar engum réttarfars-
legum tilgangi. Hún er aðeins
birt í fljótræði og af pólitísku
ofstæki, af pólitískum ráðherra,
i þeirri góðu trú, að orðið gæti
pólitískum andstæðingum til
einhverrar óþurftar.
Gamall kunningi
Nú er mál að venda sínu
kvæði í kross og drepa á eitt-
hvert hugþekkara efni undir
lokin.
Kitkjugariarnir
«
t
Frumvarp um kirkjugarða
liggur fyrir Alþingi því sem nu
situr og er það mál þvl rætt
talsvert manna á meðal. Svo-
felld grein hefur blaðinu bor-
izt ti birtingar:
— Kirkjugarðar úti um land
eru ekki I vanhirðu vegna þess
að það skorti fé. Það eru greidd
sóknargjöld, sem eiga að not-
ast til hinnar almennu hirðu
kirkjugarðanna, sem er í því
fólgin að hreinsa garðinn á vor-
in, en slá hann einu sinni eða
tvisvar á sumri. Þetta er hin
almenna hirða, sem er lögskip-
uð. Og á formaður sóknarnefnd-
ar og sóknarnefnd öll að sjá
um. að þetta sé gert og að það
sé í fyllsta lagi. Leiðin sjálf á
hver hlutaðeigandi að hirða um
eða láta gera það á sinn kostn-
að. Það kunna að verða fáein
leiði útundan sem allir eru
dánir frá, en því ætti að vera
hægt að treysta, að þau yrðu
hirt af sóknamefnd eða kven-
félagi, ef það er á staðnum.
Það fer ekki saman að end-
urreisa Skálholt og Hóla, hin
fornu biskups- og menntasetur
og varðveita ýmissa fomminja
en ganga fram hjá almennri
hirðu á kirkjugörðum, þar sem
forfeður og mæður liggja dáin
og grafin, með öðrum orðum
þeir, sem gerðu garðinn frasc-
an.
I-Ivað er Skálholt og Hólar?
Ekki húsin. Það eru mennirnir,
sem hafa gert staðinn eða stað-
ina það sem þeir em, menntað
fólkið, fengið því þjóðfrelsi og
mannfrelsi, endurreist hið forna
lýðveldi o.s.frv. Og þama liggja
þessir menn dánir, gratnir I
kirkjugörðunum vanhirtu, eins
og þar væri gömul kofatóft.
Það er ekki vansalaust fyrir
hið íslenzka lýðveldi og þjóð-
þing þess, að þetta skuli þurfa
að koma til umræðu á því herr-
ans ári 1963. Og að helztu nið-
urstöður séu þær, að slétta út
Ieiði, rífa niður girðingar þar
sem þær eru, og grafa ofan 1
leiðl. Fá þeir dánu ekki einu
sinni að hvíla í friði? Hvað
þá að legstað þeirra sé sómi
sýndur. Ekki einu sinni með
hinni almennu lögskipuðn
hirðu. Og þó láta menn böm
sín og unglinga, hina uppvax-
andi kynslóð, bókstaflega leika
sér með peninga, að ég ekki
segi sóa þeim í ábyrgðarleysi
Og það er borðaður jólamatur
daglega. Gengið I skrautklæð-
um. Byggð skrauthýsi. Ekið 1
skrautlegum bifreiðum um
þvert og endilangt landið os
milli húsa. Skroppið til ann-
arra landa eins og menn
skruppu á berjamó áður fyrr
o.s.frv. Allt er hægt nema að
sýna þann manndóm að sýna
grafreit hinna dánu formæðra
og feðra þann sóma, að þjóðin
mætti vera stolt af. Sem sé
virðulegum skrúðgarði, þar sem
hvert leiði og hver grafreitur
fengju að vera í friði.
Islenzka þjóðin stærir sig áf
frelsl og víðsýni og menningu,
og vill vera í tölu hinna sann-
menntuðu þjóða á heimsmæli-
kvarða berst á með sendi-
herra úti um allan heim, situr
dýrar veizlur í tilefni þess á
svo margan hátt með ærnum
tilkostnaði I klæðaburði og
risnu á ýmsa vegu. Hvað er
að gerast í þjóðlífinu? Er þessi
litla þjóð á norðurhjara heims,
sem hefur barizt við hinar
mestu þrengingar fyrri alda og
sigrað, að verða hreinustu upp-
skafningar, spjátrungar? Hver
hefur undirbyggt allt þetta, sem
við nú höfum: skipakostinn.
bílana, skrauthýsin, skólana?
Sú kynslóð sem nú er gengin
til grafar, og sú sem nú er að
ganga til grafar, gamla fólkið.
Og þetta eru launin. Ætli yngri
kynslóðinni þætti þetta ekki
bunn útborgun?
Það sem á að gera er að
láta fara fram hirðu á hinum
vanræktu kirkjugörðum á
kostnað hreppsfélaganna, sem
hlut eiga að máli, en láta sókn-
arnefndina borga með sóknar-
gjöldum til hreppsncfndanna,
því að hreppsnefndin og hrepp-
stjóri hljóta að bera ábyrgðina
á svona skeytingarleysi.
Elísabet Jónsdóttir.
Koma mér þá fyrst í hug
viðtöl þau, er Bjöm Þorsteins-
son átti við forstöðumenn
Þjóðminjasafnsins á aldaraf-
mæli þess.
Bjöm leiddi okkur deild úr
deild, og benti okkur á það
sem fyrir augu hans bar og
forstöðumenn hlutaðeigandi
deildar leiddu okkur í mikinn
sannleika um þau svið er þeir
höfðu yfir að ráða. Allt var
þetta mjög fróðlegt, að minnsta
kosti fyrir þá, sem ekki hafa
séð Þjóðminjasafnið síðastliðin
þrjátíu ár, og Bimi tókst að
gera þetta það mikið lifandi að
það var einnig skemmtilegt.
Það þykir ef til vill ótrúlegt,
en mest fannst mér þó til um
að heyra þarna eitt gamalt
orð, sem mér var svo tamt 1
æsku en er nú alveg fallið út
úr mæltu máli. Mér er þann
veg farið, að þegar ég heyri
orð sem ég þekktj og notaði
í æsku minni, en ekki síðar,
finnst mér næstum að ég hafi
rekizt á gamlan kunningja eða
vin. En orðið sem ég heyrði af
vömm Bjöms og ég þekkti svo
vel i æsku minni, var vefstað-
ur.
En jafnframt langar mig til
að leiða Bjöm í minn sann-
leika um þetta orð vefstaður.
Mér skildist á Bimi að orðið
vefstaður hefði lagzt niður með
kljásteinavefstaðnum gamla, en
vefstóll komið í staðinn, eftir
að nafni minn Magnússon
kenndi mönnum á hina dönsku
vefstóla þar sem vefarinn sat
og óf. En þessu er alls ekki
þann veg farið, að minnsta
kosti hér sem ég þekki til, hvað
svo sem orðið hefur annars-
staðar á landinu.
Nafnið á vefstaðnum færðist
yfir á hinn danska .vefstól. I
bemsku minni heyrði ég alltaf
talað um vefstað. Sjálfur hef
ég setið í vefstað og ofið vað-
mál. Það var eiginlega ekki
fyrr en hætt var að vefa í
heimahúsum, að vefstaðir • lögð-
ust siiður. Fólk fór yfirleitt ekki
að kalla vefstaðjnn vefstól fyrr
en það var hætt að vefa. Eg
held t.d. að vefstóll hafi ekki
orðið ríkjandi mál hér um slóð-
ir fyrr en um eða eftir 1920.
Hitt finnst mér svo trúlegt
að orðið vefstóll hafi komizt
inn í bókmál fljótlega eftir að
hin nýja gerð kom til sögunn-
ar. En fólkið sem óf mun hafa
haldið sig við vefstaðinn, með-
an ofið var. Fyrst þegar vef-
staðurinn hefur verið leystur
af hólmi fyrir fullt og allt, og
fólk fer að sníða sér föt úr
Gefjunarvaðmáli og Álafoss-
dúkum, fær vefstaðurinn nýtt
nafn og er kallaður vefstóll.
Svo fær vefstaðurinn, 'ef heppn-
in er með, að komast á byggða-
safn. Gamla nafnið gleymist, og
enginn veit annað en að vef-
stóllinn hafi heitið vefstóll, allt
frá dögum Skúla Magnússonar.
Skúli Guðjónsson.
Aðalfundur Meist-
fél. húsasmíða
Aðalfundur Meistarafélags húsa-
smiða var haldinn laugardaginn
2. marz sl. Formaður félagsins,
Gissur Sigurðsson, flutti ítarlega
skýrslu um starfsemi félagsins
sl. starfsár. Hann gat þess m,a.
að allir verðútreikningar á á-
kvæðisvinnu færu I endurskoð-
un, sem væri framkvæmd af
fulltrúum Meistarafélagsins. —
Ennfremur minntist hann á starí
það, sem unnið hefði verið i
þeim tilgangi, að meistarar hefðu
jafnan aðgang til þess að öðl-
ast byggingarleyfi I Reykjavík
og Kópavogi án tillits til búsetu
á öðrum hvorum staðnum.
1 stjóm Meistarafélags húsa-
smiða voru eftirtaldir menn
kfxsnir: Gissur Sigurðsson, for-
maður. Gissur Símonarson, vara-
formaður, Daníel Einarsson(
gjaldkeri, Kristinn R. Sigurjóns-
son, ritari og Karl Jakobsson.
vararitari. — Félagsmenn f
Meistarafélagi húsasmiða eru
207.
t
i
i
i