Þjóðviljinn - 26.03.1963, Síða 7

t.íiðjudagur 28. marz 1983
HÓÐVILHNN
sir>A
Deila Sveinafélags járniðnaðármánna og BSA-verkstæðis
Hefur Vinnuveitenda-
sambandið fyrirskipað að
rjúfa gert samkomulag?
!
Það munnlega samkomulag
um kaup bifvélavirkja á Akui-
eyri, sem gert var þann 8. fe-
brúar sl. milli Sveinafélags
jámiðnaðarmanna á Akureyri
annarsvegar og bifreiðaverK-
stæðanna á Akureyri hinsvegar
hefur valdið nokkrum blaða-
skrifum og miklum umræðurn
mánna á meðal og þá alv’g
sérstaklega tilraun eins verk-
staeðisins — B.S.A.-verkstæðis-
ins — til að sniðganga sam-
komulagið, standa ekki við það,
sem lofað hafði verið og sam-
komulag orðið um
Til þess að ljóst megi öllurn
vera, um hvað samkomulag
varð og um hvað er deilt, skal
gangur þessa máls rakinn f
stórum dráttum.
Samkomulag um
20% hækkun
Sveinafélag jámiðnaðarmanna
hafði, samninga sína lausa í
vetur eins og flest önnjr
Ný skáldssga
eftir Dery
Ungverski rithöfundurinn
Tibor Dery. sem dæmdur var
í fangelsi fyrir hlut sinn að
uppreisninni 1956, en látinn
laus fyrir tveimur árum, er
lagður af stað í ferðalag um
yestur-Evrópu ásamt konu
sinni. Áður en hann lagði upp
afhenti hann forlagi sínu
handrit að skáldsögu sem
hann skrifaði í fangelsinu.
verkalýðsfélög og hófust samn-
ingaumleitanir þess við verk-
stæðiseigendur á Akureyri eftir
að verðlagsyfirvöldin höfðu
gefið bifreiðaverkstæðunum
frjálsar hendur varðandi álagn-
ingu á útsenda vinnu á verk-
stæðunum. Þegar verkalýðsfé-
lögin hér í bæ gerðu svo sam-
komulag um 5% hækkun allra
taxta frá og með 21. janúar og
1. febrúar sl. var fyrir alvöru
hert á samningaumleitunum.
Niðurstaða þessara samninga
varð svo sú, eins og fram kem-
ur í yfirlýsingu frá stjóm og
samninganefnd Sveinafélagsins.
dags. 16. marz sl„ að samkom-j-
lag varð um að kaup allra
sveina í bifvélavirk.iun skyldi
vera áður umsamið hæsta kaup
að viðbættum 20°/f og að sjálf-
sögðu öll yfirvinna reiknuð út
frá því.
Einungis hæsti
taxtinn til umræðu
1 samningaumleitunum var
aldrei minnzt á annan kaup-
taxta sem kaupgrundvöll. held-
ur en hæsta taxtann, sem sam-
kvæmt síðustu samningum var
kr. 1545.00 á viku. í þeim samn-
ingum hafði verið gert ráð fyr-
ir þremur kauptöxtum, byrjun-
artaxta kr. 1440.00 á viku, sem
hækkaði í kr. 1510.00 á viku
eftir 3ja ára starf og í kr. 1545,-
00 á viku eftir 5 ára starf hjá
sama fyrirtæki. Fyrirsvarsmenn
verkstæðanna, sem þátt tóku i
samningunum. lýstu því yfir,
að kaup hjá þeim væri ein-
vörðungu miðað við 5 ára taxt-
ann (1545.00 kr.) og á hina taxt-
ana var aldrei minnzt og eng-
inn virtist gera ráð fyrir til-
veru þeirra.
------------------------------S>
Allir virfMst
sammála
Bhð frá 17föndum
í jtrem heimsálfum
Blaðaútgáfa sem ekki á sinn
Ifka er útgáfa esperantoblaðs-
ins Paco (Friður), en það er
mánaðarblað, málgagn Heims-
friðarhreyfingar esperantista,
sem cr hluti af hinni almennu^"
friðarhreyfingu.
Aðalritstjóri blaðsins er Svíi,
Gösta Holmkvist, en blaöið er
gefið út sinn mánuðinn í hverju
landi, og sjá innlendar ritnefnd-
ir að mestu um ritstjóm, og
hvert land kostar sín útgáfu-
blöð. Að jafnaði er meginefni
hvers heftis ritað af mönnum
frá því landi sem gefur blaðið
út þann mánuðinn, og birtast
þar greinar um fjölbreytileg
efni, sögur og kvæði.
ísland er eitt þeirra landa
sem staðið hafa að útgáfu þessa
einstæða blaðs, og hefur espe-
rantóhópurinn „Mateno" annazt
útgáfuna. Fulltrúi heimsfriðar-
hreifingar esperantista á lslandi
er Óskar Inglmarsson, en
Kristófer Grímsson hefur með
höndum útsölu blaðsins. 1 ls-
lenzku blöðumun hefnr verið
margt ísíenzkt efni, greinar,
sögur og kvæði, frwensaxmð og
þýtt
Örmv.r lönd sem íjefa ,&acef*
ú........ eru Danmörk, Sov-
þjóð, England, Frakkland, Ital-
ía Austurríki, Tékkóslóvakía,
Ungverjaland Pólland, Austur-
Þýzkaland, Búlgaría, Kína, Jap-
an, Kórea, Vietnam og Ástralía.
Það hvarflaði vist ekki að
neinum, þegar samningaviðræð-
um var slitið með áður greindu
samkomulagi, að nokkur mis-
skilningur væri uppi um það,
sem gert hafði verið. Meira að
segja mun fyrirsvarsmaður eins
verkstæðisins, sem ekki tók þátt
í samningunum hafa aflað sér
upplýsinga um, hvemig sam-
komulagið væri hjá forráða-
manni þess verkstæðis, sem síð-
ar kom í ljós að hafði brjóst-
heilindi til að standa ekki við
orð sín, og fengið góð og greið
svör um það, og nákvæmlega
á þann hátt, sem Sveinafélagið
og öll verkstæðin nema eitt,
túlkaði samkomulagið.
Nú leið og beið, menn undu
glaðir við sitt, allt var fallið
í ljúfa löð að sinni — að því
er virtist. Svo kom að því, að
sveinar í bifvélavirkjun fengu
laun sín greidd í fyrsta skipti
eftir að samkomulagið var gert
og þá skeði það furðulega: B.
S. A.-verkstæðið reyndist ganga
á bak orða sinna, rjúfa gert
samkomulag, greiða hluta þeirra
sveina — nánar tiltekið þrem-
ur — er hjá því unnu, lægra
kaup en lofað hafði verið. Mun
slíkt einsdæmi, að ekki sé hægt
að treysta loforðum vinnuveit-
enda, gefnum í fjölda votta
viðurvist. Reynt er svo að fóta
sig á því, að samkomulagið hafi
verið um að hækka alla taxta
um 20%, en á það var aldrei
minnzt í samningunum, eins og
áður segir.
Nú má það ljóst vera, að eng-
inn gengur á bak orða sinna i
slíkum tilvikum og hér um
ræðir án verulegra orsaka, enda
mun forsvarsmönnum B. S. A.-
verkstæðisins ekki hafa venð
sjálfrátt, enda áður þekktir að
öðru. Kunnugir þóttust líka
þekkja, að hér hefði Vinnuveit-
endasamband Islands lagt á
sína dauðu hönd, og ætlar þeim
vesalings mönnum, er því sam-
bandi ráða, seint að skiljast, að
hægt sé að leysa deilur um
kaup og kjör án þess að lama
einhverjar atvinnugreinar eða
atvinnutæki, og keyrir þó þetta
tiltæki þeirra um þverbak, þar
sem eini aðilinn, sem á þessu
fáránlega brölti tapar er B. S.
A.-verkstæðið sjálft, eina bif-
reiðaverkstæðið á Akureyri,
sem er í Vinnuveitendasam-
bandinu!
Var kippt í spottann?
Hafi meiningin verið að gera
Sveinafélagi jámiðnaöarmanna
eitthvað til miska, er í því efni
um svo fullkomið klámhögg að
ræða, að algert einsdæmi er,
þar sem félagið mun styrkjast
við þessi átök, og enginn bif-
vélavirki missa neins í hvað
kaup snertir, þvert á móti.
Viðbrögð
Sveinafélagsins
Sveinafélagið svaraði svikun-
um á samkomulaginu með því
að taka þegar í stað af B.S.A.-
verkstæðinu öll svoköHuð
„gervimannsleyfi“ — leyfi
Sveinafélagsins þarf til að láta
óiðnlærða menn vinna í við-
komandi iðngrein — og enn-
fremur beitti félagið sér
fyrir því, að þeir þrír sveinar.
sem samkomulagið hafði verið
brotið á, hættu störfum hjá B.
S. A.-verkstæðinu og hafa þeir
nú tekið upp störf á öðrum
vinnustöðvum í sinni iðngrein,
vinnustöðvum, þar sem ekki er
reynt að svíkja af þeim kaup,
Eftir stendur B. S. A.-verkstæð-
ið lamað hvað starfsgetu ' nert-
ir og rúið áliti heiðarlegra
manna. Skyldi það ekki senda
Vinnuveitendasamb. skrautritað
þakkarávarp!
Hverju munaði í
launum?
Samkvæmt samkomulaginu
bar að greiða öllum sveinum
í bifvélavirkjun kr. 1854.00 á
viku, en B. S. A-verkstæðið
greiddi þeim þremur mönnum
sem deilan stendur um kr.
1812.00. Munurinn er kr. 42.00 á
mann eða alls kr. 126.00 á
viku, en það verða sem næst
kr. 546.00 á mánuði, eða kr.
6552,00 á ári. Það er allt og1
sumt. En eru þetta þær fjár- j
hæðir fyrir vinnustað, þar sem |
um og yfir 20 manns vinna, |.
að þeirra vegna sé starfsgeta \ \
hans stórlega lömuð, og mann-
orð forsvarsmanna hans veru-
lega skert? Bágt er að trúa
að í landinu fyrirfinnist nokkr-
ir menn, sem á þeirri skoðun
séu nema stjórnendur Vinnu-
veitendasambandsins, enda hefði
aldrei til þessara átaka komið,
ef þeir hefðu haft vit á að láta ||
Tónleikar
Sinfóníu-
sveitarínnar
Tónverk eftir þrjá fulltrúa
engilsaxnesks þjóðemis og
einn Islending fyllti efnisskra
Sinfóníuhljómsveitarinnar á
tónleikum hennar fimmtu-
dagskvöldið 21. þessa mánað-
ar.
I
!
málið afskiptalaust.
Henry Cowell
SnjaHt og vel lék hljóm-
sveitin undir stjóm Strick-
lands tvö af hinum kunnari
verkum Englendinganna Elg-
ars og Delíusar sem voru
nærri því jafnaldrar og báðir
dánir árið 1934, Delíus í Eng-
landi og talinn enskur í tón-
list sinni, — „Introduction og
Allegro" og „Gengið í Paradís-
argarð“. Bæði þessi verk eru
faHeg og vel samin og var
ánægjulegt í þau að hlýða.
Islenzka tónverkið var eftir
Jón Leifs, þættir úr tónleik-
um við „Galdra-Loft“ Jóhanns
Sigurjónssonar, fuUsamið á ár-
unum 1924 og 1925. Þetta er
sérkennileg og víða mjög á-
hrifamikil tónlist, og hefur
Jón náð þama býsna góðum
tökum á því að túlka geðblæ
þeirra atriða leiksins, sem tón-
listin á við, en tilsvarandi
textabætti sagði Gunnar Eyj-
ólfssonar leikari fram af mild,-
um krafti. Var þakkarvert rf
hljómsveitinni að lofa tón-
leikagestum að hlýða á þetta
verk. — Var Jón að lokum
kallaður fram fyrir áheyrend-
ur og alúðlega hylltur fyrir
verk sitt.
Síðast á efnisskrá var svo
„Sinfónía nr. 16“ eftir banda-
ríska tónskáldið Henry Cowells
köHuð í efnisskránni „hin ís-
lenzka“. — Vorið 1959 flutti
hljómsveitin sinfóníu eftir
annað bandariskt tónskáld,
CecH Effinger, sem í efnisskrá
þeirra tónleika var kölluð „Is-
landssinfónían“. Það var 6-
heppilegt nafn, vegna þess að
tónverkið átti ekkert skylt við
Island eða íslenzka tónlist um-
fram það, að höfundur hafði
tileinkað það Sinfóníuhljóm-
sveit Islands. Um þessa sin-
fóníu CoweHs má miklu frem-
ur til sanns vegar færa, að
hún sé kölluð „hin íslenzka“.
því að höfundur notar þar ís-
lenzk stef bæði beinlínis og ó-
beinlínis og hefur reynt, víða
með allgóðum árangri, að ná
anda íslenzkra þjóðlaga. Sin-
fónían er skemmtileg áheym-
ar, og er margt gott um hana.
Áheyrandi fær ekki varizt
þeirri hugsun, að megin kosti
sína eigi hún einmitt að þakka
íslenzku þjóðlögunum, sem
urðu höfundinum hugmynda-
gjafi. — Ekki virðast mikil
brögð að því að sinfónían þró-
ist upp í það að verða ótónöL,-
eftir því sem fram í sækin
eins og höfundur á að hafa
lýst yfir við blaðamenn þó að
einhverjar tólftónaraðir séu
notaðar þarna innanum. Dá-
lítið er það líka skrítin og
harðla ógrundvölluð staðhæf-
ing, sem blaðamenn hafa eftir
tónskáldinu, að íslenzk þjóðlög
(ein þjóðlaga) séu orðin til i
tónstiga, sem bendi rökrétt til
hinnar ótónölu tónlistar nú-
tímans. — Höfundur var sjálf-
ur viðstaddur hljómleikana og
var kallaður fram, en áheyr-
endur klöppuðu honum lof í
lófa.
B. F.
tónlist
-4>M
Óryggisiítbúnað við bryggjurnar
má ekki trassa
— hending réði að hann sást
detta úr stiga sem sporðreist-
ist — Lík finnst í höfninni —
reyndist vera af skipverja sem
týndist af báti fyrir nokkrum
mánuðum — Kafari hefur verið
fenginn til að leita að líki af
manni sem talið er að hafi
fallið í höfnina er hann fór
um borð í bát sinn. —
Er ekki þungur áfellisdóm-
ur fólginn í þessum fréttum?
V<æri ekki fuHþörf, að Slysa-
vamafélag Islands óskaði eftir
rannsókn, eða Slysatryggingar
ríkisins, því að efalaust þurfa
þær að greiða allháar dánar-
bætur í sumum tilfellum?
Við sjómenn, sem erum oft
hér í höfninni, verður tíðum
sjónarvottar að því er menn
detta í sjóinn vegna hálku á
bryggjum eða lélegra stiga. Að
vísu var hægt, eftir áralanga
baráttu, að fá setta stiga á
bryggjumar við Grandagarð,
en þeir voru aHtof fáir og svo
hefur höfnin trassað að halda
þeim við. Það hefur ekkert
verið gert til að festa stigana,
ef þeir hafa losnað að
neðan, og handfestingar ekki
réttar ef þær hafa skekkzt.
Hafnarstjóri, ásamt hafnar-
nefnd, ætti að lffggja í eina
stigaæfingu um næstu stór-
straumsfjöru, og til að gera æf-
inguna áhrifameiri að láta einn
viðstaddra falla í höfnina við
eina af bryggjunum, mitt á
milli stiganna, þegar enginn
bátur liggur við bryggjuna. Þá
er ekki hættp á að tilraunamað-
urinn rotist við fallið.
Ég tel líklegt að tiVraunin
myndi hafa tilætluð áhrif, sér
staklega ef hún væri auglýst
á virðulegan hátt, blaðaljós-
myndarar á staðnum ásamt
fréttamönnum og almenn sam-
skot hafin til að safna aurum
handa hafnarsjóði, svo lagfær-
ingar á öryggisútbúnaði þyrftu
ekki að stranda á fjárskorti.
Og hvað er þá hægt að gera
til að' fækka dauðsföllum og
slysum við bátana og skipin í
höfninni? Tvennt vil ég nefna:
1. Að fullkomnir landgangar
séu um borð í skipin, sem liggja
við bryggjur og hafnargarða og
eru í viðgerð þar eða verið að
afgreiða. 2. Að höfnin ráði næt-
urvarðmann, þar sem aðalbáta-
flotinn liggur allar nætur, þeg-
ar ekki er verið að vinna, og
hafðir verði tiltækir hjólastig-
ar, sem eru þægilegir í með-
förum og hægt með auðveldu
móti að flytja á milli báta við
bryggjumar.
Fyrir nokkrum árum réðu
aðaltryggingafélögin mann um
nokkurt skeið til að fylgjast
með mannlausum bátum hér í
höfninni, ef það yrði til þess
að draga úr tjóni á skipunum.
Mun reyndin hafa orðið sú, að
laun gæzlumannsins voru fljót
að koma inn með minni tjóna-
greiðslum tryggingarfélaganna.
Að lokum aðeins þetta:
Hefur þjóðin efni á því, að
fjöldi manna týni árlega lífi
við bryggjur landsins vegn.a
lélegs og trassafengins útbún-
aðar á bryggjunni? Því að oft
gleymist við bryggjusmíðar að
gera ráð fyrir stigaútbúnaði
þar. Sjómannasamtökin veröa
að vera árvökul um þessi mál
og gera sér grein fyrir hverj-
ar úrbætur séu raunhæfastar.
Það á ekki að vera meiri hætta
fyrir sjómennina í höfnum
landsins en á hafi úti.
Páll Helgason.