Þjóðviljinn - 02.04.1963, Blaðsíða 6

£ SÍÐA
HÓDVILIINN
Þriðjudagur 2. apríl 1963
Gsgn kjsrorkukafbátum
Bandaríkin hcfa fariö fram á að fá flotastöð í Japan
fyrir kjarnorkuknúna kafbáta sem búnir eru Polaris-
flugskeytum með kjarnahleðsium og hefur það mál verið til umræðu miili stjórna landanna und-
anfarið. Jafnframt hafa verið haldnir í Japan margir mótmæiafundir gegn þessum fyrirætlunum
og er myndin tekin af einum slíkum, sem haldinn var á hafnarbakkanum í bænum Yokosuka.
200 skip nú í smíðum í öðrum löndum
Sovézki kaupskipaflotinn
stærstur í heimi árið 1980?
Sovéíríkin leggja nú höfuðáherzlu á að stækka kaúp-
og fiskiskipaflota sinn og stefna að því að eiga stærsta
flota heims árið 1980, segir fréttaritari brezka blaðsins
Daily Mail í Moskvu. Nú eru um 200 skip í smíðum
fyrir Sovétríkin í öðrum löndum og samningaumleit-
anr standa yfir um smíði margra annarra skipa.
NATO gegn austurviðskiptum
Reynt að stöðva innflutning
málma frá Sovétríkjunum
Ráð Atlanzhafsbandalagsins
hefur I hyggj* að setja nýjar
hömlur á viðskipti við sósíal-
istísku löndin. Það hcfur scm
kunnugt er gcrt samþykkt sem
bannar aðildarríkjum banda-
lagsins að flytja út stálrör til
Sovétríkjanna, en aðeins Vest-
ur-Þýzkaland hcfur hlýtt þvi
banmi. Nú er röðin hinsvcgar
komin að innflutningi á krómi
frá Sovétríkjunum, sem vestur-
þýzk biöð scgja að ætlunin sé
að takmarka.
Króm er mikilvægt hráefni
við framleiðslu á stáli og Sovét-
ríkin eru einn stærsti framleið-
andi þess í heiminum. Vestur-
þýzkir iðnrekendur segja að
krómframleiðendur í Tyrklandi
og Ródesíu hafi kvartað við
Bandaríkjastjóm yfir útflutrr-
ingi Sovétríkjanna á þessum
málmi til landa í Atlanzhafs-
bandalaginu og einkum því að
•þau selja málminn við vægara
verði en þeir telja sig geta tek-
ið fyrir hann.
Mega ekki vera of háð inn-
flutningi frá''Sovétríkjunum
Encfa þótt menn skyldu hal.J
að ráðamenn á vesturjöndun
gætu ekki haft mikið á mó-'
því að fá þerinan mikilvæg.'
málm. sem beir telja siálfir
hernáðarnauðsynja. við væg.t
vérði frá Sovétríkiunum. líta
herf-ringiar þeirra öðrum aúg
um á málið. segir frétiaritar-
norska Dagbladets í Bonn. Þeii
halda því fram að það sé ‘
hæsta máta óheooilegt að að
ildarr'ki Atlanzbafsbandalags-
ins verði um of háð inn •
flutníngi á krómi frá Sovéirík'
unttm.
Vestttr-Þýzkaland flytur tv
RO.OOD lestir af krómgrýti fr’
Sovétríkiunum árlega. en þa’'
er um fiórðj hhiti af ölium inn
flutningnum. Um hað bil sam
magn kemur frá T.vrklnnd
Teismenn vesturhvzka stálið’
aðartns segia að hluti af be=-
um innflufninei frá Sovétrík
unttm sé seldnr á verði sem »
sðeins um helmingur af heim
markaðsverðinu.
rtttast dfsHHtu Bonn-
stjórnarinnar
Vesturbýzka stjórnin hef
ekki fengizt til að staðfe-'
bessar blaðafregnír. en a'
bendtr til hess að bað sé mik''
rætt. á bak við tiöldin. segi’-
fréttaritarinn, og greinilegt -r
að forsvarsmenn vesturbýzkn
stáliðnaðarins óttast að ríkis-
stjómin muni enn meta meira
sjónarmið Atlanzhafsbandalags-
ins en hagspruni hans.
Hún er eina ríkisstjómin í
Vestur-Evrópu sem orðið hefui
við tilmælum Atlanzhafsbanda-
lagsráðsins, sem runnin voru
undan rifjum Bandaríkjastjórn-
ar, að banna útflutning á stál-
rörum til Sovétríkjanna. Hún
heldur því fram að þessi til-
mæli séu bindandi fyrir öll að-
ildarríki bandalagsins.
Brezka stjómin hefur hins
vegar enn ítrekað að banda-
lagið geti ekki gefið aðildar-
-ríkjunum- nein íyrirmæli um
slík viðskipti og'margt bendir
til þess að brezk stjáliðjuver
hyggist taka við þeim viðskipt-
um sem vesturþýzku stálfram-
leiðendurnir hafa orðið að
haatta við.
Fréttaritari Dagbladcts segir
að meiri háttar uppistand
myndi hljótast af því í Vestur-
Þýzkalandi, en hins vegar sé
talið að de Gaulle sé þess mjög
fýsandi að Bretar hlaupi þama
í skarðið. Það myndi vafalaust
auka skilning í Vestur-Þýzka-
landi á fjandskap hans í garjð
Breta.
í Moskvu eru nú staddir fuli-
trúar brezkra skipasmíðastöðva
sem gera sér vonir um að
ganga frá samningum um smíði
verksmiðjutogara fyrir Sovét-
ríkin.
— Hvort sem þeir samningar
takast eða ekki, segir fréttarit-
ari hins brezka blaðs, mun
Kreml halda áfram að fram-
kvæma áætlun sína um að láta
fánann með hamri og sigð blakta
ekki aðeins úti I geimnum,
heldur-yfir öllum höfum heims.
Ætlunin er að gera sovézka
kaupskipaflotann þann stærsta
í heimi. Fyrst verður farið
fram úr Bandaríkjunum, síðan
Bretlandi.
Unnið er dag og nótt í öllum
skipasmíðastöðvum Sovétríkj -
anna, en afköst þeirra nægja
alls ekki. Fréttaritarinn bendir
á eftirtalin atriði:
1) Engin önnur siglingaþjóð á
nú jafn mörg skip í smíðum
og Sovétríkin. Hinar stóru
skipasmíðastöðvar við Svarta-
haf hafa verið stækkaðar mjög,
til að þær geti annað hinni
miklu eftirSpum.
2) A.m.k. 200 olíuflutninga •
skip, önnur vöruflutningaskip
Mesti kjarnaofn
heims í Bajern
Kjarnorkustofnun Vcstur-Ev-
rópu, Euratom, hcfur ákveðið
að leggja fram átta milljónir
dollara (um 359 milj. kr.) til
smíði og rcksturs kjarnaofns í
Gundremmingcn í Bajcrn I V’
Þýzkalandi. Þctta vcrður
stærsti kjarnaofn sinnar tcg-
fundar I hdimi.
og farþegaskip eru nú í smíð-
um fyrir Sovétríkin í öðrum
löndum. Samið hefur verið um
smíði skipa í Japan, ítalíu.
Austur- og Vestur-Þýzkalandi.
Póllandi, Júgóslavíu og Búlgar-
íu. M.a.s. í Tékkóslóvakíu sem
hvergi liggur að sjó er verið að
smíða minni skip fyrir sovézk-
an reikning.
3) Samanlögð lestatala sov-
ézkra kaup- og fiskiskipa er nú
5.000.000 lestir. Ætlunin er að
fara fram úr Bandaríkjunum
árið 1980, en lestatala banda-
rískra kaupskipa er nú
24.000.000 lestir, og síöan Bret-
lands (26.000.000).
3.000 fiskiskip
Sovétríkin leggja ekki síður
áherzlu á smíði fiskiskipa og
eiga nú þegar fullkomnustu
skip þeirrar tegundar. Verk-
smiðjutogararnir sem þau vilja
láta smíða í Bretlandi eru þó
sagðir taka öilu fram, sem áður
hefur verið gert á því sviði.
1 dag eiga Sovétríkin 3.000
fiskiskip sem veiða á rriiðum
um allan heim, 6egir fréttarit-
ari Daily Mail.
Þá er í Sovétríkjunum einnig
lögð höfuðáherzla á hafrann-
sóknir. Margir beztu vísinda-
menn landsins starfa að þeim.
Mörg fullkomin hafrannsókna-
skip hafa þegar verið byggð, en
önnur eru í smíðum. Geysi-
miklu fé er varið til þessara
rannsókna, en sovézk stjómar-
völd telja því fé vel varið.
Hörð samkeppni
I-Iörð samkeppni er milli
skipasmíðastöðva á vesturlönd-
um o^ í Japan um að fá að
smíða' skip fyrir Sovétríkin.
Ilafa Japanir sem nú eru orðn-
ir einir mestu skipasmiðir
heims einkum haft sig mjög í
frammi og þannig boðið Sovét-
ríkjunum mjög hagstæða
greiðsiuskilmála. Það er til
mikils að vinna, því að skipa- ,
félög á vesturlöndum halda nú
mjög að sér höndum með ný-
smíði skipa, en Sovétríkin hafa
farið íram á það við japansk-
ar skipasmíðastöðvar að þær
geri tilboð í smíði skipa sem
að verðmæti eru talin vera 100
milljónir sterlingspunda og bú-
izt við að sú upphæð muni
hækka.
Þá hafa Sovétríkin einnig
gert stórar pantanir hjá skipa-
smíðastöðvum í Svíþjóð, Vest-
ur-Þýzkalandi og á Italíu.
i
Gamlar útvarps
stöðvar
1 tilkynningu frá stjórn stofrx-
unarinnar sem aðsetur hefur i
Brussel segir, að þessi kjama-
ofn „muni geta framleitt raf-
magn við verði sem sé sam-
keppnisfært við verð á raf-
magni sem íramleitt er á ann-
an hátt“.
Ætlunin cr að þessi kjarna-
ofn verði fyrst og fremst
byggður og rekinn í tilrauna-
skyni og sérfræðingar úr öðrum
aðildarríkjum Euratom geti
fengið þar þjálfun í starfi sem
kæmi þeim aö notum í heima-
löndum þeirra,
Ofninn verður byggður af vest-
urþýzku íyrirtæki sem stofnað
var í íyrra af tveimur stærstu
rafmagnsframleiðendum Vest- ö
ur-Þýzkalands, Rheinisch-Wesr- k
falisches Elektrisitatswerk og V]
Bayernwerk.
Bandaríkin munu einnig J
leggja fram fé til smíði kjama- 1
ofnsins og 20 milljónir dollara k,
fást að láni úr Import-Export ^
bankanum bandaríska. Vestur- k
þýzka stjórnin hefur tekið á sig |
að greiða halla af rekstri k
kjarnaofnsins ef hann verður B
nokkur. ,
inúíánar fá j
ekki að kjósa j
Aiired Heusinger var áður einn af hers-
höfðingjum Hitlers, Nú er hann yfirmaður
fastahers NATÓs í Washington. Þessi Ijósmynd er samsctt og
hefur verið nefnd „Hættuspil hins óforbetranlcgaí*.
Hæftuspil
Indíánahöfðinginn Emest Bene-
dict af Mohawk-ættinni hefur
hótað að vísa á brott hverjum
sem dirfist að neyta atkvæðis- 1
réttar síns í kanadísku kosning- w
unum sem fram eiga að fara B
í þessum mánuði. k
— Ættin telur sig vera sjálf- |
stæða þjóð, og meðlimir hennar
geta því aðeins haldið áfram
að kalla sig Indíána að þeir
láti vera að kjósa eins og
kanadískir ríkisborgarar.
Otvarpið er ekki eins mikil
nýjung og oft er haldið fram.
Frá örófi alda á þessari jörð
hafa verið sendar útvarps-
bylgjur frá aragrúa „náttúr-
legra“ útvarpsstöðva á jörð-
inni. Þessar stöðvar sem ná
því venjulega að verða um
40.000 á hverjum degi, eru yf-
irleitt reistar upp úr hádeg-
inu og rifnar svo niður, þeg-
ar kvölda tekur. Þær eru
heldur engin smákríli á borð
við Utvarpið hans Vilhjálms
Þ., heldur ná loftnetsstengur
þeirra gjama 10 kílófnetra
hæð, og breidd og lengd er
eftir þv£. Litlir smiðir eru
mennimir í samanburði við
Guð.
Þessar útvarpsstöðvar eru
þrumuskýin háu og tignar-
legu, sem hefjast á daginn i
sólarsterkju og svækju frum-
skóganna, og sjást reyndar
stöku sinnum rísa við hafs-
brún í íslenzkum útsynningi.
Langt er siðan menn kom-
ust að raun um þá náttúru
þrumuskýja að senda frá sér
rafsegulbylgjur. Það var jafn-
vel áður en farið var að nota
þessar öldur til útvarps.
Árið 1895 tók maður að
nafni A. S. Popoff eftir því
í Kronstadt að væri heyrnar-
tól sett í samband við vír,
sem látinn var standa upp i
ioftið, komu fram áhrif á
heymartólið í hvert sinn sem
eldingar urðu í nágrenninu.
Eldingamar senda frá sér
bylgjur af ýmsum lengdum,
en einna mest ber á bylgju-
lengdinni 30 km. Eru það 20
sinnum lengri öldur, en þær
sem Útvarp Reykjavík not-
ar. Þær geta dregið um 1500
km að degi til, en 5000 km að
nóttu.
Það er vel kunnugt, að í
skúraveðri eru útvarpstruflan-
Veöriö
ir þær, sem af þessu stafa til
óþæginda við hlustun. En
nokkur kostur fylgir þó þessu
leifturútvarpi. Með nákvæm-
um miðunarstöðvum er hægt
að sjá, hvaðan það stafar,
jafnvel þótt það komi úr fleiri
þúsund kílómetra fjarlægð.
Þetta þykir veðurfræðingum
gaman að vita, ekki bara af
einskærri forvitni, heldur til
þess að geta frætt aðra um,
hvar þrumuveðrin eru. Flug-
menn forðast þrumuský, og
stjómendur rafstöðva þurfa
að vera vel á verði, þegar
eldingar ganga.
Hugsum okkur nú, að f
Reykjavík sé ein slík miðun-
arstöð fyrir þrumur. Á skífu
getum við þá fylgzt með, í
hvaða átt eldingar eru 4
hverju andartaki. Setjum svo
upp aðra miðunarstöð á Vest-
fjörðum. en þá þriðju á Rauf-
arhöfn. Með símasambandi
gætum við þá komið því svo
fyrir, að á þremur skífum,
sem váeru hlið við hlið f
Reykjavík, mætti lesa, hvaðan
leiftrið er að sjá frá hverri
þessara stöðva. Með einfaldri
teikningu er þá unnt að finna
á korti upptök trufíananna.
Stöðvakerfi eins og þetta
hefur verið í gangi í Engiandi
og víðar síðan í seinni heims-
styrjöldinni, og berast athug-
anir þessar reglulega með
veðurskeytum. Meira að segja
árið 1924 var farið að endur-
skoða teikningu á veðurkort-
um með tilliti til slíkra athug-
ana.
Víst eru það oft fallegri
hljóð, sem Útvarp Reykjavík
gefur frá sér, en þau, sem
berast frá þrumuveðrum í út-
synningsklökkum. — Og þó
veit ég ekki, hvort sumum
Þykja þórdunur þess^r nokk-
uð óþægilegri áheýmar en
rafeindahljómlist nútímans. A.
m. k. eiga þær sér talsvert
lengri sögu og fyrir aldrinum
verður að bera virðingu.
Páll Bergþórsson.
». I