Þjóðviljinn - 18.08.1963, Blaðsíða 2

r SfÐA
ÞJ6DVILIINN
Surmudagur 18. ágúst 1963
Tedrykkia með mæðrunum
Framhald á viðtölum við
útlendinga, sem hér dvelj-
ast í surnar við síidarvinnu.
Egli Theo er svissneskur
barnakennari og á heima í
Buchkantónu í Ztirich og vinn-
ur á Söltunarstöð Haraldar
Böðvarssonar á Siglufirði.
Hann varð 23 ára um
verzlunarmannahelgina. Egli •
Theo getur ekkert sagt ljótt
um íslendinga og heldur ekki
neitt gott og er sannur sonur
svissneskrar utanríkisstefnu í
áratugi.
Hann hélt ákveðinn þessu
striki og varð ekki haggað.
Þetta er mikil gæðasál og
alinn upp í fastmótuðu ríki
og allir hlutir eru rígskorðað-
ir og umhverfið steinrunnið að
formi.
Amma hans fór að skæla,
þegar hann fór til íslands.
Hvemig datt þér í hug að
koma hingað til íslands? Egli
Theo verður leyndardómsfullur
á svipinn og stendur settlega
upp og sækir svarta skjala-
möppu úr skinni og hann er
ákaflega uppveðraður og há-
stemmdur, þegar hann leysir
rauða silkiborðann og dregur
síðan upp máða úrklippu úr
svissnesku vikublaði, sem heit-
ir „Familien Blatt“.
f ljós koma myndir af
tveimum íslenzkum stúlkum i
síldargalla og eru þær að
salta síld. Þær voru í fyrra-
sumar á Siglufirði.
önnur er kynnt sem for-
stjóradóttir úr matvælaiðnað-
inum á vesturströndinni og
heitir Friða Samúelsdóttir frá
Isafirði.
Hin er kaupmarihsdóttir frá
Akureyri og heitir Ásdís Árna-
dóttir og er símastúlka í höf-
uðstað Norðurlands.
Hugsa sér. íslenzkar milli-
stéttastúlkur vinna erfiðis-
vinnu. Það er eins og að dýfa
stórutánni í ískalt vatn. Hef-
urðu hitt þessar stúlkur?
Mikið væri gaman að heim-
sækja þær á heimili foreldra
þeirra, segir barnakennarinn
og Ijómar aliur.
Sitja yfir tebolla og mjall-
hvítur dúkur á borðum ,og
spjalla við mæður þeirra um
svissnesk börn í þjóðbúning-
um með litla fána og bera
pentudúkinn upp að munninum
og dusta <fis af jakkahominu.
Hvílíkur endir á fslandsferð.
Spurningin er: Vestur eða aust-
ur. Forstjóradóttirin eða kaup-
mannsdóttirin.
Verð sennilega að henda upp
fimmeyringi. Herbergisfélagi
hans er nývaknaður í efri
kojunni og geispar letilega og
kiíkir niður á félaga sinn.
Barnakennarinn ljómar eins
og tungl í hásuðri. Það rifar
í glyrnur landans og hann
stynur upp þunglega. „Sá
passar nú i kramið hér á
Siglufirði". — G. M.
Tómleikinn í sálinni
/
Grikkinn Christos Fantazis frá
Aþenu gengur þungur á brún
um götur Siglufjarðar og vinn-
ur í Síldarverksmiðjunni
Rauðku.
Hann er fámáll og fáskiptinn
og talar þó reiprennandi ensku,
þýzku og frönsku. Ánóttunum
er hann að læra ítölsku.
Hann talar íslenzku sæmi-
Jega.
Hann leggur ætíð lítið til
málanna í orðræðum og situr
bara og hlustar og hann hlust-
ar af djúpri íhygli flakkarans.
Fullur Akureyringur spurði
hann einn daginn. Are you
communist? Og það heyrðist
eitt' lítið „yes“. Svo var ekki
sagt meira þann daginn.
Við sátum á kaffihúsi og
rædöum urii íslendinga. Hon-
um tekst að skapa djúpar
þagnir í samræðulist og hann
er að brjóta heilann um eitt-
hvað merkilegt og glóð kviknar
og slokknar tíðum í tinnusvört-
um augum og þau horfa i
gegnum mann.
Svo brestur stíflan og hann
talar lágt og hratt með hár-
fínum geðbrigðum í _ röddinni
og hugsunin stendur einkenni-
Asna-
spark
Á miðvikudaginn 1 fyrri
vlku birti ríkisstjómin í út-
varpinu fréttatilkynningu sína
um Hvalfjarðarsamningana,
og þeir sem eitthvað fylgj-
ast með fréttu fljótlega alla
málavexti. Engu að siður koon
vikublaðið Frjáls þjóð út
þremur dögum síðar án þess
að minnast einu orði á Hval-
fjörð; í stað þess að berjast
gegn hemáminu helgaði það
forsíðu sína því brýna og
rismikla vandamáli hvort ekki
væri rétt að leggja forseta-
embættið niður. Það var ekki
fyrr en í blaði sem dagsett
var í gær, að ráðamenn
Frjálsrar þjóðar áttuðu sig á
þvi að ástæða væri til þess
að segja eitthvað frá samn-
ingunum um Hvalfjörð.
Því er hér minnzt á þessa
sérstæðu blaðamennsku, að
í því eintaki Frjálsrar þjóð-
ar, þar sem loksins var sagt
frá Hvalfjarðarsamningunum,
höfðu menn það einna helzt
til málanna að leggja að
ræða — og það þrívegis —
um „algera þögn“ Þjóðviljans
um Hvalfjörð! Þeir sem að
Þjóðviljanum standa eru van-
ir ýmsum getsökum og kippa
sér ekki upp við smámuni,
en staðhæfing eins og þessi
lýsir svo mikíHi andlegri ó-
ráðvendni að naumast verð-
ur við nokkuð jafnað, þegar
þess ér gætt að svokallaðir
bandamenn eiga i hlut. Þjóð-
viljinn hefur gert sér sér-
stakt far um að fylgjast með
öllum ráðagerðum um Hval-
fjörð og framkvæmdum þar
i hátt á annan áratug, allt
frá því að Olífélagið h.í.
var látið leppa geymana þar
fyrir Bandaríkin 1947. Þjóð-
viljanum hefur margsinnis
tekizt að ljóstra upp um
kröfur Bandaríkjanna um
Hvalfjörð og torveldað her-
námssinnum að láta undan
þeim. Allt frá því að Guð-
mundur í. Guðmundsson
samdi um lóranstöðina á
Snæfellsnesi 1959 hefur Þjóð-
viljinn sannað lesendum sín-
um að nú væri ótvírætt að
því stefnt stig af stigi að gera
Hvalfjörð að kafbátaiægi.
Þjóðviljinn stuðlaði að því
af alefli að almenningur risi
gegn þessum fyrirætlunum
með þátttöku í Hvalfjarðar-
göngunni miklu á síðasta ári.
En hvernig" var stuðningi
Frjálsrar þjóðar þá háttað?
Og hvar var suma helztu
ráðamenn blaðsins að finna.
þegar aðrir mótmæltu?
Hver er tilgangur Frjálsrar
þjóðar með því að telja það
nú brýnast verkefni að flytja
upplognar getasakir um Þjóð-
viljann? Skrifum þessum
virðist ætlað það hlutverk að
fá lesendur til að trúa því
að t rauninni berjist enginn
gegn hemámi og Hvalfjarð-
arsamningum nema þessir
geðvondu sérvitringar í Ing-
ólfsstræti 8. Ef maður temdi
sér málflutning eins og þann
sem Frjáls þjóð iðkar, væri
auðvelt að halda því fram
að hér væri um að ræða vís-
vitandi óþurftarverk, unnin í
því skyni að sanna hemáms-
sinnum að þeim væri óhætt
að fara öllu sfnu fram, þeir
þyrftu ekki að óttast neinn
andstöðu sem mark væri á
takandi. En auðvitað er þetta
aðeins glópska, asnaspark
manna sem þrá að vera ein-
öngruð og misskilin séní og
verður að löngun sinni. —
Austri.
lega fersk og lifandi fyrir hug-
arsjónum.
Þegar hann lauk herþjónustu
tvítugur að a-ldri, þá lagði
hann land undir fót og hefur
flakkað um Evrópu í sex ár.
Hefur unnið fyrir sér ó véla-
verkstæði í Norður Frakklandi,
benzínstöð í Sviss og skipa-
smíðastöð í Hamborg.
Hann heyrði fyrst um Is-
land yfir bjórglasi hjá rosk-
inni gleðikonu í St.Pauli og
þessi eyja í Norðurhöfum var
sveipuð himneskum ljóma og
skærri birtu í huga gömlu kon-
unnar og þráði hún að kom-
ast hingað og eiga hér rólega
eíli.
Hún grét yfir- Islandi og
henni þótti svo vænt um Is-
'áhd. ’ Þétta hlýtur að vera
merkilegt land hugsaði Grikk-
inn með sér og skömmu síð-
ar var hann kominn hingað.
Hér hefur hann dvalizt í tvö
ár. Fyrst vann hann á Ála-
fossi og eitt kvöldið vann hann
yfirvinnu til miðnættis. Kort-
ið hans var aðeins stimplað
út hálf niu um kvöldið. Það
fékkst ekki leiðrétt. Hann fór.
Útlendingar mega gæta sin hjá
íslenzkum vinnuveiendum. Það
eru margar slíkar sögur á
kreiki í hópi útlendinga hér.
Þá hefur hann unnið hjá
frystihúsinu Júpiter & Marz
og Byggingariðj unni í Reykja-
vík. Síðastliðinn vetur vann
hann í Saltfiskverkunarstöð
Helga Benediktssonar í Eyjum.
Pantazis hefur gert athug-
anir á hinu hreyfanlega vinnu-
afli í verstöðvum hér á landi
og þekkir það fólk bezt.
Þetta er fólkið, sern vinnur
fyrir norðan á sumrum og fyr-
ir sunnan á vetrum og flakk-
ar milli verstöðva.
Hann heldur að þetta fólk
sé um tvö þúsund. Þessi fá-
menni hópur skapar með vinnu
sinni mestu verðmætin í þjóð-
arbúið og vinnutíminn er
ofsalegur.
Þetta fólk er kærulaust um
sinn hag og uggir ekki að sér.
úífskjör almennings hrapa 6-
trúlega hratt niður á við og
vonleysi ríkir í hugum þessa
fólks. Þetta fólk er ekki ham-
ingjusamt.
Ég hef heyrt marga íslenzka
fjölskyldumenn í verstöðvunum
tala um þessi rýrnandi lífs-
kjör og kaupið gerir ekki bet-
ur núna en hrökkva fyrlr
brýnustu lífsnauðsynjum, þrátt
fyrir þexman langa vinnutíma.
Áður fyrr skapaðist afgangur
af sumarvinnu og vetrarvinnu.
Það sýnist tekið fyrir það.
Þetta fólk er þreytt og sljótt
af gífurlegum þrældómi og
uggir ekki að sér um hags-
muni sína. Það lættti- traðka
á sér og vantar samtök sín
<8-
ÍiWÍÍÍ

Egli Theo
Christos Pantazis
á milli. Aðbúnaður þess hér
á Siglufirði er niður fyrír alí-
ar hellur og enginn virðist
hreyfa mótmælum við þessu
húsnæði.
Þetta fólk kann ekki að njóta
lífsins í tómstundum og líður
illa, tómleiki er í sálinni. Eirðar-
laust og miður sín flýr það á
náðir mikillar áfengisneýzlu.
Hvergi hef ég séð eins álmenna
og illa drykkju eins og í ver-
stöðvunum.
Þetta fólk vantar eldlega
hugsjón. Það verður að rísa
upp og heimta hlut sinn í líf-
inu. — G.M.
-----—f----------I---------------
Hættulegur
atvinnurógur
Þjóðviljanum hefur borizt
eftirfarandi athugasemd vegna
skrifa Nýrra vikutiðinda um
„Siglórt-síld:
„Undir fyrirsögninni „Millj-
ónahneyksli" og með undir-
skriftinni Nemo birtist grein
í Reykjavikurblaðinu „Ný
vikutíðindi“ 9. þ.m. |um „Sigló“
síld. í greininni eru slíkar að-
dróttanir og rógur um fram-
leiðslu niðurlögðu sildarinnar,
sem Síldarverksmiðjur ríkisins
annast í umboði stjórnar Nið-
ursuðuverksmiðju ríkisins, að
stjórn verksmiðjunrtar hefur
á fundi sínum í dag ákveðið
að höfða mál gegn ritstjóra
„Nýrra vikutíðinda" og fá
ummæli blaðsins dæmd ó-
merk.
Greinarhöfundur heldur þvi
m.a. fram, að „Sigló“-síld sé
allsstaðar óseljanleg á erlend-
um markaði því að í síldina
og sósuna sé bætt rotvamar-
efni, sem bannað sé að nota
„hvarvetna nema í Bandaríkj-
unum“ og sé þess ekki getið
á umbúðunum. Með skrifum
þessum er „Sigló"-síldin gerð
tortryggileg í augum neytenda.
Rotvarnarefni það, sem notað
er í „Sigló“-síldina, er 0,1%
Natríumbe-nzoat og er það
greinilega tekið fram á dósa-
umbúðunum í þeirri upptaln-
ingu á efnum þeim, sem síld-
arsósan er gerð úr. Notkun
natríumbenzoats í niðurlagt
fiskmeti er m.a. leyfð í Nor-
egi, Svíþjóð. Danmörku, Hol-
landi, Vestur-Þýzkalandi, Sviss.
Austurriki, Bandaríkjunum og
..Kanaria,..cn_ Englnnd. frland eg
ftalia leyfa ekki notkun þess.
sbr Tidsskrift for Hermetik-
industri. nóvemberhefti 1961.
Rannsóknanstofa, ,JF,iskifélagg.
fslands hefur fylgzt með fram-
'eiðslu „Sigló"-síldar frá upp-
hafi og hefur í dag gefið vör-
unni svohlióðandi vottorð:
, „Reykjavík. 16.8. ’63. Það
vottast hérmeð. að niðurlagða
síldin. sem Síldarverksmiðjur
ríkisins á Siglufirði hafa fram-
leitt undanfarið undir merk-
inu S i g 1 o, hefur verið hér
undir eftirliti frá bví fyrsta
Hefur vara bessi alltaf reynzt
vera fyrsta flokks og merking
hennar eins og tiðkast á am-
erískum markaði. Varan er
framleidd á sama hátt og
venjulegt er á Norðurlöndum.
Er notað í hana 0,1% af Na-
benzóati og þess getið á um-
búðunum, hvort tveggja eins
og gert er þar. Fiskifélag ís-
lands — Rannsóknarstofur —
Gerlarannsóknir — Sigurður
Pétursson (sign)“.
Fyrir einu og hálfu ári hófst
framleiðsla „Sigló“-sildar:.
Heildarverðmæti framleiðsl-
unnar á þessu tímabili er um
4 milljónir króna og hefur,
rúmur -helmingur verið seldur’’
hér innanlands, en nokkurt-
magn hefur farið á markað í
Danmörku og Bandaríkjunum.
Við framleiðslu „Sigló,“-sildar
eru bundnar miklar vonir. en.
eins og jafnan er um nýjá
vörutegund, þarf langan tíma
og mikið fjármagn til að rvðjá .
henni braut á markaðinum.:
Skrif „Nýrra vikutíðinda" 9.
þ.m. um ,.Sigló“-síld eru til-
ræði við þá viðleitni að skapa.
meiri verðmæti úr islenzkum
sjávarafurðum.
Siglufirði, 15. ágúst 1963.
F.h. stjómar Niðursuðuverk-
smiðju ríkisins
Vilhjálmur Guðmundsson".
LAUGAVEGI 18^- StMI 1 91 13
TIL SÖLU.
3 ja herb. jarðh.æö við
Barmahlíð.
3 herb. góð risíbúð í timb-
urhúsi við Njálsgötu.
4 herb. hæð við Ásvalla-
götu.
Höfum kaupcndum með
miklar útborganir að 2ja
til 3ja híírb. íbúðum í smíð-
um, 3ja til 4ra hcrb. í-
búðum nýjum eða í smíð-
um, einbýlishúsum og eldri
íbúðum af öllum stærðum.
|. -ifc-
! Lögreglu-og tollþjóm í Olafsvík er laust til umsóknar. Umsóknir lýsingum um fyrri störf sendist oddvit.a. hrepps, sem gefur nánari upplýsingar. ’sturf ásamt uþfeff Olafsvikur-
HREPPSNEFND ÓLAFSVlKURHREPPS.
Nýtf umboðsfyr-
irtæki Eimskips
Eimskipafélag Islands hefur til-
kynnt að hinn 31. ágúst muni
Thule Ship Agency Inc„ í New
York, hætta sem aðalumboös-
menn félagsins í Bandarfkjunum,
og að fyrirtækið A. L. Burbank
& Co„ Inc„ 120 Wall Street. New
York 5, taki við umboði félagsins
í Bandarík.tmum sem aðalum-
boðsmenn.
Einnig verður sú breyting gerð,
að tveir Islendingar munu fram-
vegis starfa við umbdðið í New
York, þeir Harald Faaberg full-
trúi, sem verið hefur deildar-
stjóri í Farþegadeild Eimskipafé-
lagsins í Reykjavík og Magnús
Pétursson. sem um alllatjgt skeið
hefur verið starfsmaður á skrif-
stofum Eimskipafélagsins í Rvík.
RÚMAR ALLA
FJÖLSKYLDUNA
KYNNIÐ YÐUR
MODEL 1963
0 „ — Sími 24204
sSp.!h^B3ÖRNSSON * co. P O BOX1M4. REVK)AylK
VONDUÐ
FALLEG
ODYR
son &co
Jtafrmœhwfi
i
A