Þjóðviljinn - 08.10.1963, Blaðsíða 6

g SlÐA
HðÐVIUINH -------------------------------------------------------- ----*----- Þriðjudagur 8. október 1963
UPPSKERUTIMI I NAND
Efnaiðjuver í Wilhelm-Pieck-Stadt-Guben, fæðingarborg fyrrverandi forseta DDR. Fyrir liremur ár-
um var þetta iðjuver aðcins til úr pappa og tilvonandi byggingarsvæði þakið skógi. Eftir eitt ár
BERLðNAR-
BRÉF
1 gær, 7. október, voru lið-
in 14 ár frá stofnun þýzka
alþýðulýðveldisins (DDR).
Á slíkum dögum er oft rifi-
aður upp æviferiU afmæl-
isbamsins. Að þessu sinni
skal þó aðeins drepið á
viss efnahagsleg viðfangs-
efni þess sfðustu tvö árin.
s,Eins og þér sáið, svo mun-
uð þér og uppskera". og á það
ekki sízt við um efnahagsmál.
Síðastliðin tvö ár hafa verið
ár mikilla sáninga í DDR.
Undirstaða þjóðfélagsins, fram-
leiðslugrundvöllurinn, hefur
verið treystur og ávextirnir
byrja brátt að ná þroska. ár
sem þessi, þegar allt kapp er
lagt á uppþyggingu þungaiðn-
aðarins, kalla borgarablöðin
gjaman „fómarár alþýðunnar
í þvinguðu hagkerfi“ (sbr. Sov-
étríkin á sínum tíma, Kína,
Kúba og önnur ríki nú). Það
mun eiga að tákna, að mönn-
um sé ekki það frjálsræði gef-
ið að láta uppbygginguna
duttlungafúlilu og orkuvana
auðvaldskerfi eftir. Og þar
skilur vissulega miili tveggja
heima: þess, sem hugsar að-
eins um gróða dagsins — og
þess, sem byggir fyrir nýjan
tíma, framtíðina. Af ávöxtun-
um munuð þér þekkja þá.
2 ár eru liðin frá því að
farið var að hafa fullt eftir-
lit með landamærum DDR, frá
því múrinn frægi kom til sög-
unnar. Tilkoma hans hafði og
mun hafa sína stjómmálalegu
og hemaðarlegu þýðingu og þá
ekki síður efnahagslega. Ekki
er að efa, að vanmetin höfðu
verið þau lamandi áhrif, sem
afturhaldsöfl V-Þýzkalands
myndu geta haft við opin
landamæri á uppbyggingu
DDR. Lokun landamæranna og
það sem hefur verið gert síð-
astiiðin 2 ár í DDR hefur eytt
þessum áhrifum að miklu leyti-
Við lokunina hvarf vöru-
smyglið; þúsundir manna, sem
unnu í V-Berlín en neyttu
síns daglega brauðs austan
megin, hurfu til vinnu austan
megin, þar sem þeir bjuggu,
fótunum var kippt undan
mannveiðakerfinu, skemmdar-
verkum fækkaði o.fl. En hin-
um lamandi áhrifum vestan
frá og afleiðingum þeirra var
enn ekki að fullu eytt. Að því
hefur verið unnið sl. tvö ár.
Skal að sinni greint nánar
frá tveimur aðalorsakavöldum
þessara lamandi áhrifa: þeirri
spennu, sem V-Þýzkalandi tókst
að koma á atvinnulífið í DDI?
og þeirri samsetningu utanrík-
isviðskipta beggja þýzku ríkj-
anna, sem veittu V-Þýzkalandi
góða möguleika til stöðugra
efnahagstruflana.
Eínahagsspennan
Grundvöllur þess, að V-
Þýzkalandi hafði tekizt að
koma á mikilli spennu í efna-
hagslíf DDR, fólst í því, að
DDR hafði ekki tekizt að ná
þeim efnahagslegu lífskjörum,
sem ríktu í V-Þýzkalandi.
Tvær hélztu orsakir fyrir því
eru þær, að DDR varð að
byrja með mun verri undir-
stööu (nær öll þungaiðnaðar-
framleiðslan var í V-Þýzka-
landi, svo að í A-Þýzkalandi
varð að byrja á algjörri upp-
byggingu hans með nær ekk-
ert í höndtmum) og V-Þýzka-
land hefur haft einn allra
framleiðsluvöxt auð-
valdsríkjanna á þessum tíma.
Á grundvelli þess, að V-
Þýzkaland var á undan í
efnahagsþróuninni, gat það
boðið fag- og menntamönnum
hærri laun. Vissum stofnun-
um var komið á fót í V-
Berlín, sem höfðu það verk-
efni að veiða menn vestur yf-
ir. (Nú má aftur sjá straum
menntamanna, sem streyma
frá Austurríki til V-Þýzka-
lands — nær helmingur allra
nýútskrifaðra). Þessi þáttur
gat komið sér afar illa fyrir
ríki, sem byggir á áætlunar-
búskap. 1 miðjum klíðum
hverfur allt í einu t.d. verk-
fræðingur — og jafnval með
teikningamar. Einfalt dæmi má
setja upp til að sjá önn*r fjár-
hagsleg vandræði: Fagmaður
kemur og segir: Fái ég ekki
launahækkun um svo og svo
mikið, þá er ég farínn. Þannig
skapast jafnvel launamisrétti
milli verkamanna sjálfra og
stéttarsamstaða þelrra veikist.
Þessi þrýstingur frá V-Þýzka-
landi hafði meðal annars þau
áhrif að DDR „fór að taka út
á framtíðina". Það fé, sem á-
ætlað hafði verið til útvíkkun-
ar framleiðslunnar kom ekki
fram að fullu. 1 stað þess
hækkuðu laun mikið. Þetta
hafði ýmsar afleiðingar. Bygg-
ingum sumra iðjuvera og verk-
smiðja seinkaði, og neyzlu-
vöruframleiðslan samsvaraði
ekki fylliiega laimum manna,
þó að ríkisstjóm DDR hafi
neyðst að hverfa meir að
neyzluvöruframleiðslunni en
góðu hófi gegndi. (Þó væri
hreinasta fjarstæða að segja að
hér ríkti almennur vöruskort-
ur). En hvortveggja er grund-
völlur fyrir óánægju: töf á
ráðgerðum framkvæmdum og
ekki fyllilega nóg framboð á
vissum iðnaðarvarningi miðað
við laun)).
Til ýmissa aðgerða var grip-
ið af hálfu hins opinbera, til að
hamla gegn afleiðingum þess-
arar spennu. Einkum var það
gert með því að örva þátttöku
nlmennings sjálfs til sparifjár-
söfnunar. Hún hefur verið afar
mikil. ..Úttektin á framtíðina”
hefur því í raun orðið sú, sem
annars hefði átt sér stað. Eftir
lokun landamæranna í ágúst
1961 lækkuðu laun ekki, en
horfið var að því að treysta
framleiðsluem'nUvöilinn með
umfangsmiklnm l-.iey-1 gum á
efnahagsskipulaginu, án þess þó
að lífskjörin bötnuðu neittveru-
lega. Það mætti spyrja: Hví
ekki að hleypa smá verðbólgu
af stað og hækka vörverðið al-
mennt (í stað þessarar ,,stöðv-
unarstefnu“)? í hvers þágu yrði
það? Verkalýðsins? Áætlunar-
búskaparins? Þeirra, sem sýndu
verkamannastjóminni traust og
lögðu fé sitt á sparisjóð? Stjóm-
in hefur þau tæki í höndum,
sem geta kornið í veg fyrir
verðbólgu eins og auðvalds-
stjóm hefur tæki í höndum til
að koma á og auka verðbólgu.
Og báðar beita þessu tæki
samkvæmt stéttareðli sínu.
En sparifjársöfnun og ann-
að álíka eru aðeins bráðabirgða-
ráðstafanir gegn afleiðingunum.
Hin eina og sanna ráðstöfn
var að tryggja efnahagsgrund-
völlinn, aðeins þannig var
hægt að vinna bug á orsökinni,
því að það eitt að loka mörk-
unum var ekki lausnin, heldur
hafði sú aðgerð þau áhrif á
þessi mál, að hægt var að taka
á þeim með festu.
Utanríkis-
verzlunin
Fyrst eftir stofnun beggja
þýzku rikjanna (1949) lagði
rikisstjórn DDR áherzlu á að
auka öll verzlunartengsl við
V-Þýzkaland. Eftir því sem ár-
in liðu uxu kraftar auðhringa
og hemaðarsinna í V-Þýzka-
landi. Ríkisstjórn DDR hvarf
þá frá tillögu sinni um sam-
einingu landsins á grundvelli
sameiginlegra kosninga. Eftir
því, sem afturhaldsöflunum óx
fiskur um hrygg í V-Þýzka-
landi, fóru þau að setja fótinn
fyrir viðskiptin við DDR. Auk
þess fóru þau að trufla vöru-
flutninga, t.d. að tefja ein-
hverja vörusendingu um
nokkrar vikur. (Dæmi er þann-
ig um tilkomnar tafir á hlut-
um í skipaáttavita, sem eru
svo fullgerðir í DDR. Slíkt
getur stöðvað smíði skips.
Eigi skipið svo að seljaist til
Sovétríkjanna, þá seinkar
máske afgreiðslu þess fram yf-
ir umsaminn tíma o.s.frv.) Sé
þetta framkvæmt skipulega
með hinar og þessar tilteknar
vörur, þannig að ekki er hægt
að vita íyrirfram, hverjar þær
eru í þetta og þetta sinn, get-
ur það verkað afar illa á þró-
unarhraða alls áætlunarbú-
skaparins.
Fyrir tæpum tveimur árum
sagði svq V-Þýzkaland óvið-
búið upp viðskiptasamningi
við DDR, sem nam um 10%
af utanríkisverzlun DDR.
(Sem dæmi um samhjálp sósí-
ölsku ríkjanna mætti skjóta
hér inn í, að einmitt þegar
rifting viðskiptasamningsins
átti sér stað, sat sovézk verzl-
unarsendinefnd á samninga-
fundum við v-þýzka. Samning-
unum var nærri lokið. Sovézk-
ir drógu þá þó á langinn og
sögðu að varasamt væri að
gera verzlunarsamning við
ríki, sem hikaði ekki við að
rjúfa hann snögglega. Stuttu
síðar lögðu þeir þó fram
óskavörukaupalista. V-þýzkir
sóu strax að hér voru flestar
þær vörur komnar á nýja list-
ann, sem DDR hafði keypt frá
V-Þýzkalandi — og neituðu.
Varð ekkert af samningum
að sinni — og ekki fyrr en
samningurinn við DDR hafði
verið tekinn í gildi aftur. Það
tiðkast mjög að sósíölsku
löndin kaupi þannig hvert fyr-
ir annað vörur að vestan og
framleiðsluleyfi -á grundvelli
þess framleiðir það land svo
vöruna fyrir hin, þannig að
gjaldeyrisútlát þeirra í heild
verða minni).
Eftir riftingu samningsins
hóf DDR að gera sig óháð
V-Þýzkalandi af kappi með
því að hefja sjálft framleiðslu
á ýmsum vörum sem áður
voru keyptar frá V-Þýzka-
landi og íæra sum viðskipt-
in yfir á önnur lönd.
Að vera viðskiptalega óháð,
þýðir ekki að verzlunarvið-
skiptin skuli minnkuð, heldur
að samsetning (strúktús) vöru-
viðskiptanna sé breytt þannig,
að eitt landið geti ekki sett
öðru efnahagslega kosti án
þess að lenda sjálft í sömu
klemmunni.
Að þessu hefur verið unnið,
jafnframt því að auka magn
vöruviðskipta við V-þýzkaland.
Því að fyrir utan efnahagslega
nauðsyn og ágóða fyrir bæði
ríkin af vöruviðskiptunum, er
þessi þáttur þungur á metun-
um beggja rikjanna í eðlilegra
og friðsamlegra horf.
Uppskerutíminn
nálgast
Síðastliðin tvö ár, frá þvi
múrinn kom til sögunnar,
hafa farið i að eyða þeim mis-
brestum, som opnu landamær-
in ollu. Þeim hefur verið var-
ið til að gera DDR efnahags-
lega óháð V-Þýzkalandi, til
áframhaldandi verkaskiptingar
við sósíölsku löndin, til þeís
að hin sósiölsku efnahagslög-
mál fengju nú i fyrsta sinn
að virka fyllilega, ótrufluð af
skaðvænum áhrifum vestan
frá. í þeim tilgangi hefur ver-
ið unnið að endurverðlagningu
framleiðslutækja, innfærslu
nýs efnaihagsskipulags, sem
miðast að betri virkjun sósí-
alskra efnahagslögmála og
samræmis launa við afköst
manna. Þessari endurverðlagn-
ingu og innfærslu er enn eigi
að fullu lokið og áhrif þeirra
enn eigi komin fram. Gert er
ráð íyrir að þessum aðgerðum
verði lokið fyrir árslok þessa
árs, en þá mun ný 7 óra á-
ætlun (1964—1970) hefja
göngu sína. Undinstaða snöggra
framfara hefur verið lögð.
Eins og þér sáið, svo mun-
uð þér uppskera: Uppskeru-
tíminn er í nánd. Fyrstu á-
vextirnir munu brátt birtast á
borðum manna:
— Frá 1. október hækkaði
næturvinnukaup og hvíldar-
tími barnshafandi kvenna úr
11 vikum í 14 vikur. — Frá 1.
janúar lengist orlofstími um
4 daga hjá þeim, sem vinna
í mikilvægum iðngreinum
(efina-, raftækja- vélaiðnaði
o.fl. og ellilaun (og farlama)
hækka frá 50 til 250 kr. á
mánuði.
SENDLAR
Sendlar óskast hálfan daginn í ve'tur.
OLlUFÉLAGIÐ h.f
Sími 24380.
Bifreiðaleigan HJÓL
I l i