Þjóðviljinn - 08.10.1963, Blaðsíða 10

|0 SlDA
HðÐVILIINN
Þriðjudagur 8. október 1963
Skúli minn. Hcr er kominn vinur þinn tii þess að gefa þcr á’ann.
Hallfríður Jónasdóttir
Þeir urðu óþolinmóðir. Þeir
gerðu skyssur og það nægdi til
að veikja samtökin í heild. Við
fórum að missa stuðning fólks-
ins. Það varð hrætt Nógu hrætt
til að draga sig í hlé og láta
allt danka. En vlð getum ekki
sætt okkur við það, því að nigg-
aramir eru ennþá í skólanum.
Þú skilur það?
— En ég get kannske ekki
ætlazt til þess að þú skiljir al-
veg hvemig málin standa, en
þú verður þó að skilja aö að-
staða okkar er þannig að við
verðum eitthvað til bragðs að
taka. Eitthvað sem tryggir okk-
ur stuðning fólksins að nýju. Eg
talaði við einn af stjómarmeð-
limunum og við brutum heilann
um þetta og loks fundum við
möguleika. Og þá kemur til
þinna kasta.
Ella horfði á glóðina í augum
Adams Cramers.
— Ef satt skal segja. hélt
hann áfram, þá stendur þetta
allt og fellur með þér, Ella.
Ekki aðeins samtökin og allt það
heldur einnig líf föður þíns.
Mennimir sem börðu á honum í
morgun em trylltir. Þú „ást
hvað þeir gerðu. Ef við gemm
ekki eitthvað, þá máttu vera
viss um eitt: Þeir drepa Tom.
Eg veit það, vegna þess að þeir
sögðu mér það. Þeir fara beint
inn á spítalann og mola á hon-
um hausinn, og þeir verða svo
margir að iögreglustjórinn veit
ekki einu sinni hvað haun á að
gera. Trúðu mér, Ella. þetta er
alveg satt.
Adam Cramer sló öskuna af
sigarettunni ' og horfði þungbú-
inn á glóðina nokkur andartök.
Síðan sagði hann: — Að föður
þínum frátöldum, er ein persóna
sem heldur negrakrökkunum
saman núna. Hann heitir Jói
Green. Hefurðu heyrt talað um
hann?
Ella kinkaði kolli.
— Jæja þá. Hlustaðu þá vand-
lega og ég skal segja þér hvað
þú verður að gera. En mundu
það, að mér finnst það ekki
geðfelldara en þér, og mundu
líka að það er eina leiðin tp
Hárgreiðslaw
Hárgrelðslu og
snyrtistofa STEINU og DÖDrt
Laugavegx 18 III. h. flyfta)
SlMI 24616.
P E R M A Garðsenda 21
SÍMI 33968, Hárgreiðslu- os
snyrtistofa.
Dðmur! Hárgreiðsia við
allra hæfi
TJARNARSTOFAN.
Tjarnargötu 10, Vonarstrætis-
megln. *— SfMI 14662.
hArgeeiðslustofa
AUSTURBÆJAR
(María Guðmundsdóttir)
Raugavegi 13 — SÍMI 14658
•— Nuddstofa á sama stað. —
að bjarga lífi föður þíns.
Hann talaði hægt og stillilega
en glóðin í augum hans rénaði
ekki.
26
Þennan morgun hafði allt
gengið betur. Krakkamir voru
hræddir en þeir mölduðu ekki
í móinn, og foreldramir komu
ekki með mótbárur heldur þótt
þeir væru hræddir líka. Maður
sem trúði á þau. hafði gefið
þeim styrk þegar þau þurftu
þess með, maður sem hafði ekk-
ert að vinna en miklu að tapa,
og lá nú særður á sjúkráhúsi.
Og þau vissu öll, að þau máttu
ekki bregðast þessum manni. Og
þegar Jói barði að dyrum, þá
komu þau, og þau gengu saman
niður hlíðina, litu hvorki til
hægri né vinstri og þau fóru i
skólann og Jói vissi að nú hlytu
þau að sigra.
A leiðinni inn ganginn að
kennslustofu ungfrú Angoff, var
hann að hugsa um Tom McDan-
iel og hann skammaðist sín fyr-
ir sitt fyrra vonleysi og gladd-
ist um leið yfir því að hann
skammaðist sín. Því að það tákn-
aði að bann var ekki lengur
vonlaus. Nú var hann ekki að-
eins að halda loforð sitt við lát-
inn mann.
Hann stanzaði við skápinn
sinn, tók upp vasaklútinn sinn
með mestu rósemi, vætti hann
og þurrkaði burt orðin er sknf-
uð höfðu verið með krít á græn-
málaðan málminn.
BURT MEÐ NIGGARANA
Síðan opnaði hann skápinn og
setti tvær bækur í efstu hillina
og tók fram aðrar tvær. Um leið
og hann var að læsa skápnum
aftur, heyrði hann rödd fyrir
aftan sig.
— Fyrirgefðu.
Hann snéri sér við og stóð
andspænis laglegri, hvítri stúllru
í skólabúningi. Hún sýndist
hrædd og taugaóstyrk og hann
ákvað að bezt væri að læsa
skápnum og halda áfram inn í
kennslustofuna og standa ekki
þama hjá hvítri stúlku.
— Ert þú Jói Green?
Hann stanzaði. Gangurinn var
næstum tómur, Ðestir nemend-
umir voru þegar komnir inn
í stofumar. — Það er rétt.
— Ég er Ella McDaniel. Dóttir
Toms McDaniels.
— Nú. Jói steig skref. — Ég
er búinn að frétta hvað gerðist
í gær. Ég vona að honum líði
betur.
— Viltu gjöra svo vel að sfciia
bakklæti til hans frá okfcur,
ungfrú, sagði Jói. Hann vann
gott verk. Hann er góður maður.
— Ég veit það.
Jói tók eftir því að stúlkan
horfði ekki í augu honum og
hún virtist vera að verða tauga-
óstyrkari. Hann smellti lásnum
á og sneri húninum. — Það er
víst bezt að koma sér, sagöi
hann og brosti. Bjallan er að
þvi komið að hringja.
Stúlkan kinkaði kolli.
Hann lagði af stað niður gang-
inn.
— Bíddu andartak.
Hann snéri sér við. Fjórir eða
frmm nemendur hímdu í gang-
inum fyrir framan uppsláttar-
tðfluna eða skápa sína. Einn
þeirra kom kunnuglega fyrir.
— Héldurðu að þú vildir gera
mér greiða? sagði stúlkan.
— Auðvitað, sagði Jöi. Ef ég
get.
— Það er bara smávegis. Ég
— jú, sjáðu tn, ég virm í birgða-
herberginu og ég þarf að ná í
dálítið. Ég þyrfti að fá hjálp.
— Eftir skólatíma áttu við.
— Nei, núna strax.
— Jæja, ég verð að spyrja
ungfrú Angoff. Bíddu andartak,
ég skal ....
— Ég talaði við hana, sagði
stúlkan í flýti. Hún féllst á það.
Það tekur ekki nema nokkrar
mínútur. Mig langar bara að
biðja þig að hjálpa mér smá-
vegis.
Jói yppti öxlum. — ADi í lagi,
sagði hann.
Ella McDaniel sneri sér xdð
og gekk af stað inn gangiim. Jói
kom á eftir. Þau gengu að innsta
stiganum, niður margar tröppar
og niður á neðstu hæðina sem
notuð var sem geymsla.
Þar var dimmt og hljótt, bieitt
og loftþungt, þefur af pappír,
jámi og kolaryki, rétt eins ag
í verksmiðju að næturlagi. 1
loftinu var dauft liós og Jói var
lengi að venjast dimmunni.
— Komdu sagði stúlkan.
Jói sagði : Allt í lagi, og depl-
aði augunum. Allt í kringum bau
voru kassar í háum röðum, 4
milli þeirra mjóir og skuggalegir
gangar. — Ég sé svo illa, sagði
hann.
— Eltu mig bara.
Hann gekk hægt á milli kass-
anna, strauk hliðar þeirra með
fingrunum. Stúlkan gekk rösk-
lega á undan.
— Bíddu héma andartak, sagði
hún. þegar þau voru komin á
enda í göngunum. Ég ætla að
kveí.kja betra Ijós.
JÓi beið, síðan sagði stúlkan:
— Allt í lagi, og hann gekk inn
{ birgðaherbergið.
Etia McDamel stóð við dymar.
— Þama u.nni. sagði þún. snéri
sér við og benti. — 1 efstu hill-
unni. Þú sérð kassann, sem
merktur er Púðar?
— Hvar? Já, þama. Undir stóru
kössunum tveimur?
— Já einmitt.
— Viltu að ég nái í hann?
— Já.
— Allt í lagi. Er nokkur stigi
héma?
— Ég held það. Jú, þama,
hann er lagður saman held ég.
Jói laut niður og dró fram lít-
inn stiga. Hann reisti hann við
og reyndi hann. Síðan leit hann
á stúlkuna og sagði: — Má ég
spyrja þig að einu, ungfrú Mc-
Daniel?
Hún sagði ekkert.
— Af hverju baðstu mig að
hjálpa þér?
— Ég veit það ekki, sagði hún.
þú sýndist vera sterkur.
— Jæja, ég vil gjaman hjálpa
þér. En ég held eklti — ég á
við, ég er ekki vics um að þetta
sé góð hugmynd. Sjálfrar þín
vegna, á ég viö. Ckilurðu það?
— Mér datt það ckki í hug,
sagði hún.
Jói brusti. — Það er fallegj
sagt, sagði hann og gekk ::pj
stigann. Hann var rétt hæfilega
langur. Hann teygöi ör sér og
færði cfsta kassann. lagðl hann
á hliöi/i.a. Síðan fcaði hann tfl
næsta kassa, sem var erfiðara.
Kassinn sem merktur var Púð-
ar, var þungur, en hann náði
góðu taki á homum, stedg þétt í
stigann og gekk afturábak niður.
Hann stti kassann á steingólf-
ið og leit upp. Stúlkan var farrn.
Hann fann til snöggrar ótta-
kenndar* en bægði henrri frá sér.
—Þarftu að nota þetta allt sam-
an? sagði hann.
Ekkert svar.
Hann gekk að opnum dyrun-
um og horfði fram í skuggalegan
kjallarann og sá ekkert nema
kassahlaðana.
— Ungfrú!
Hann var að snúa við iim í
herbergið, þegar hann heyrði
stúlkuna æpa. Öpið var hátt og
skerandi og um leið vissi hann
hvað var að gerast. Hann vissi
hvað var að gerast og h»að
myndi gerast.
Hann stóð þama og hlustaði
á ópin, á þögnina, síðan á fóta-
takið á leið niður stigann, yfir
steingólfið í áttina til hans, og
hann gat ekkert nema beðið.
27
Þeir sátu hljóðir við borðin,
enginn sagði neitt, enginn hreyfði
sig. Þunglamalegur loftventillinn
snerist letilega, en loftið bærðist
ekki — það var þykkt og þungt
í kaffihúsinu. Harold sat hvít-
klæddur og drottnandi við end-
ann á afgreiðsluborðinu; Jóna
sat við hinn endann og las í
heftri bók. Við miðborðið sátu
Bart Carey, Phil Dcmgen og Ab-
ner West. Þeir voru að spila
rommí. Lorenzo Niesen horfði á
þá en án alls áhuga. Nokkmm
sinnum opnaði hann munninn, en
hann sagði ekkert.
Við homborðið hjá glugganum
sat Adam Cramer með spenntar
greipar.
Einhver sagði: — Hún er tíu
mínútur yfir.
— Niesen tautaði: Drottinn
minnl í lágum hljóðum, tók upp
vasaklút og batt hann um háls-
inn.
Fimm mínútur liðu.
Svo opnuðust dymar á kaffi-
húsinu og Danni Humboldt kom
inn.
Hann var eldrauður í raman
og stóð á öndinni.
— Það skeði. sagði hann.
Adam Cramer leit hvasst á
hann, yggldi sig lítillega og sagði:
— Vertu rólegur, Dannj. Við vit-
um ekki um hvað þú ert að íala.
Hvað skeði?
Danni Humboldt brosti.
— Rólegur nú.
Carey var sá eini af hinum
mönnunum, sem sýndi piltmum
áhuga. Hann leit framan í Adam
og sneri stólnum sínum.
— Niggari í skólanum reyndi
að nauðga stelpu! sagði Danni
Humboldt æstur.
— Hvað þá? Séra Lorenzo
hristi samstundis af sér sljóleik-
ann. Augu hans urðu éldfrán.
— Niggari. Þið vitið, þessi
Jói Green.
Adam Cramer gekk yfir til
piltsins og lagði höndina á öxl
honum. — Ertu að gera að garmri
þínu? sagði hann.
— Fjandinn hafi það, nei.
Skeði fyrir tuttugu mínútum. Það
var Elia McDaniel, þið vitið,
dóttir náungans sem liggur a
spítalanum.
— Jseja? Phil Dongen kom ó
vettvang.
— Jú, *flir heyrðu hávaðann,
ópin sMljið bið. Og hún fcom
æðandi inn í herbergi herra
Crandslls og blúesan hcnnar var
rifln og hún var aö skæla. Hún
hafði verið að ssdtja .....
— ítg vissi þetta alltaf, sagði
Framhald af 4. síðu.
við Qialdið og allt það, sem
þvi fylgdi, hægfara foríngja
verkalýðshreyfingarinnar og
svo það, sem einna erfiðast
var, brokkgenga forystu
Ólafs Friðrikssonar í hópi
Marxista. Einhvemveginn
tókst þetta þó, svo að þegar
þeir komu út til íslands,
„lærðu“ Marxistamir, Ársæll
Sigurðsson, Brynjólfur
Bjamason og Einar Olgeirs-
son, gátum vér sem heima
sátum, skilað í hendur þeim
álitlegum og traustum hópi
góðra manna, sem vom þess
alhúnir að hlíta ráðum þeirra
og forystu. Þar áttu félagar
eins og hún Fríða drýgstan
þátt.
Síðar meir gerðust margir
góðir hlutir innan hreyfingar-
varrar, meðal annarra að hinn
26. maí 1928 giftist Hallfríður
Brynjólfi Bjamasyni. Eg vil
ekki segja hér, að hún hafi
síðan „staðið við hlið manns
síns,“ eins og venja er að
segja, heldur hafa þau stáðið
saman síðan, bæði jöfn að
virðingu allra félaga þeirra,
sem bæði hafa þekkt hezt.
Hallfríður hefur ekki verið á-
hangandi kona, heldur sjálf-
stæður aðili ! þeirri haráttu,
sem bæði hafa barizt. Sú har-
átta var oft erfið og hörð.
Brynjólfur varð að sæta of-
sóknum eins og fleiri hermenn
verkalýðsbaráttunnar.
Einna táknrænast er. þegar
einhver bezti vísindamaður Is-
lendinga, dr. Bjami Sæmunds-
son, hafði mælt með þvi, að
Brynjólfur tæki við náttúnu
fræðfkennslu í Menntaskólan-
um, er hann sjálfnr hætti og
látinn var dr. Helgi Jónsson.
Þá fannst engin ðnnur leið til
þess að koma í veg fyrir það,
en að höfða guðlastsmál gegn
Brynjólfi vegna ritdóms, sem
hann hafði skrifað nm „Bréf
til l<áru“ eftir Þórberg. Eina
málið á Islandi af því tagi. —
Síðan hafa þau staðið saman,
Hallfríður og Brynjólfur í
harðri baráttu, bæði fyrir rúg-
brauði og margaríni á fyrstn
áratugum og allan tíman fyrír
framgangi og sigri verkalýðs-
ins á Islandi. Eg vona, að
minn góði og gamli félagi
Brynjólfur firrtist ekki, þótt
ég játi þá trú mína, að haxm
værí lðngu dauður, ef Fríðu
hefði ekki notið við, sem eig-
inkonu og félaga. Hann hefði
ekki tekið mark á heilsu sinnL
Svona rétt til gamans vil ég
geta þess, að einkadóttir
þeirra Hallfríðar og Brynjólfs,
hún Elín, gekk, er hún hafði
aldur og ástir til, að eiga son
Helgu þeirrar Erlendsdóttur,
er ég fyrr gat, en hafði gerzt
bóndakona á Sjálandi.
Svo vil ég þakika þér, Fríða
mín, fyrir allt, sem þú hefur
afrekað frá því að þú gekkst
í Jafnaðarmannafélag Reykja-
\-ikur fyrir um það bil 42 ár-
um. Eg þakka þér Fríða min
fyrir hlýju og bros, bjartsýni
og starfsþrek, en umfram allt
þakka ég og aðrir gamlir fé-
lagar þór fyrir Billann.
Hendrik Ottósson.
Ellilffeyrir
í almannatryggingalögum nr. 40 frá 1963, sem
taka gildi 1. janúar 1964, er ákveðið, að allir, sem
eru 67 ára eða eldri þsnn 1. janúar 1964, eórí pftt
til ellilífeyris.
Með hliðsjón af c-íangreindum bíeytingum aug-
lýsist eftir umsóknum þeirra, sem kunna að ö&-
ast rétt tii ellilífeyris er o.fangr>rad icg íaka gildi
1. [femíar 1964.
í Reykjavík fást umsóknareyðublöð á skrifstofu
vorri Laugavegi 114, og óskast þau útfyUt eins og
form þeirra segir til um, ef eftir Kfeyrinum er
óskað og send oss fyrir 1. nóvember 1863. Utan
Reykjavíkur fást umsóknareyðublöð hjá umboðs-
mönnum vorum, syslumönnum og bæjarfógetum.
Tryggingastofnun ríkisins
— lífeyrisdeild —
♦
í
1
1