Þjóðviljinn - 24.11.1963, Blaðsíða 4

g SlÐA
ÞJðÐVILTINN
Sunnudagur 24. nóvember 1963
Otgelandi: Sameiningarflokkur alþýdu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.|,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjamason. Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla, auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línuri. Askriftarverð kr. 80 á mánuði.
Hvert verður stefnt?
jTPkkí einungis Evrópa heldur allar álfur heims
hrukku við á föstudaginn þegar skotið heyrð-
íst vestan úr heimi sem varð John F. Kennedy
'Bandaríkjaforseta að bana. Um allan heim hafa
naenn fyllzf reiði og harmi vegna þessa svívirði-
legá morðs á þjóðhöfðingja og forystumanni hins
bandaríska sfórveldis. Án alls tillits til skoðana-
munar og þjóðemismunar hitfir 'fordæmingin ein-
Huga og miskunnarlaus þá morðhugsun og morð-
hönd, sem valdið hefur ódæðisverkinu.
ÍPðH þjóðfélags breyfisf ekki þó skipf sé um for-
sefa, en í hendur forseta Bandaríkjanna er
!Utgf ægivald, sem miklu getur ráðið um heimsv'ið-
burði, um þróun heimsmálá, um stríð og frið
rá jörðunni. Þess vegna er það einnig mikilvæg't
ftnír aðrar þjóðir en Bandaríkjamenn hver velst
íil þess embættis, hverjum slíkt ofurvald er lagt
f Hendur. Um það mun vart deilt að John F.
Kennedy hefur um margt verið óvenjulegur
OBandaríkjaforseti, yngri maður og opnari fyrir
menningu og mennfun en margur annar, ótrauð-
aii og djarfari að leggja á nýjar leiðir. Og enda
þójf megnið af þeirri umbótalöggjöf sem hann
boðaðí hafi’/strandað á skynlausri mótstöðu verstu
íKaldsafla og auðvaldsafla landsins, he'fur liðsinni
Eans við hina miklu frelsisbaráttu svertingjanna
Sem blossað hefur upp í Bandaríkjunum haft
yeruleg ’áHrif fil lyftingar þeirri baráttu, og mun
þess lengi mjnnzt.
rimælalausf h'efur Hinn myrfi forsefi átt hluf
að því, einkum þó síðasta árið, að draga úr
spennunní í heimsmálunum. Það var að vísu
Bandaríkjastjóm undir hans forsæti sem fyrir
árl leiddi allf mannkyn svo tæpt fram á brún
kjamorkusfyrjaldar að eift ógætnisskre’f mófað-
ilans Hefði nægf fil að sfeypa mannkyninu í bofn-
lausan glötunarhyl. En sú lífsreynsla, reynslan af
því hvemig þá tókst að a'fstýra stríði, virðist
meira en nokkuð annað hafa mótað þróunina frá
þeim 'tíma til friðsamlegra hor'fs, og át'ti Kenn-
edy 'forseti áreiðanlega sinn þátt í því.
Því er það að við dauða Hans nú ríkir meiri ó-
vissa um viðhorf Bandaríkjanna í heimsmál-
unum en um skeið, og ekki ólíklegt að hin aft-
urhaldssömu öfl bandaríska auðvaldsins, þau sem
enn halda að takast megi að yfirbuga heim sósíal-
ismans með stríðshótunum og kjarnorkustyrjöld
ef annað dugar ekki, hugsi sér til hreyfings að
föllnum Kennedy forseta. Sú þróun gæti einnig
snert íslenzku þjóðina djúpt til óheilla, vegna þess
að ísland hefur verið reyrt í hemaðarbandalag
við Bandaríkin. Af þeim sökum er eðlilegt að ís-
lendingar fylgist vel með framvindu mala eftir
morð hins bandaríska þjóðhöfðingja, og verði vel
á verði gegn hugsanlegri stefnubreytingu í átf fil
aukinnar stríðshættu. — s.
SKAKÞATTUR
Manndrápsskap og
,benónýska' beztu
eíginleikarnir
f tilefni af því, að Sveinn
Kristinsson hefur nú látið af
umsjón þessa þáttar, þá fannst
mér vel til fallið að hafa smá-
viðtal við hann, því að hann
er maður fróður um skákmál.
Ég tók mig því til og hélt á
fund Sveins og hóf upp er-
indi mitt. Sveinn tók mér ljúf-
mannlega eins og hans var von
og vísa.
— Þú ert fseddur og uppal-
inn í Skagafirði, Sveinn.
Hvernig var skákiðkun háttað
þar í þínu ungdæmi?
— Áhugi fyrir skák var all-
mikill. Töfl voru til á flestum
bæjum bæði í sveitinni og á
Sauðárkróki, þar sem ég ólst
upp. Skákklukkur þekktust
hinsvegar ekki. Menn tóku sér
því umhugsunartíma eftir
hentisemi, og tóku skákir yf-
irleitt eina eða tvær klukku-
stundir.
Um skákreglur er það að
segja, að þær voru ekki fast-
mótaðar og höfðu menn engin
kynni af skákreglum FIDE,
sem nú eru komnar til sögunn-
ar. Svo að ég nefni dæmi,
þá voru reglur um hrókun
mjög á reiki, sérstakjega þeg-
ar um langa hrókun var að
ræða. Framhjáhlaup þekktist
ekki nema meðal sigldra
manna.
Taflmennska var þannlg, að
menn lögðu mesta áherzlu á
örygglð, og leikfléttur voru
ekki tíðkaðar. Það þótti t.d.
mikið glæfrafyrirtæki að leika
drottningu ofaní lepp. Mikil
uppskipti voru taiin ódrengi-
leg, og var slíkt atíerli kall-
að „taflmorð'‘. Eitt sinn vgr
ég að tefla við mann og hafði
tekizt að krækja í peð. Skipti
ég nú upp mönnunum, til þess
að gera vinninginn léttari og
vann síðan skákina. Veitti þá
andstæðingur minn mér þung-
ar átölur og sagði, að ég heíði
gerzt sekur um „taflmorð‘% en
slíkt hefði aldrei þótt til fyr-
irmyndar.
Tapi tóku menn yfirleitt vel,
en sumir hinir skapmeiri
menn áttu það þð til að rusla
öllu um og fleygja taflinu út
á gólf.
— Telur þú að styrkleiki
skákmanna hérlendis og er-
lendis hafi aukizt að mun síð-
ustu ár eða áratugi og ef svo
er, á hvaða sviðum er um
mesta framför að ræða?
— Tæknin hefur aukizt,
einkanlega í byrjunum og
endatafli. Fyrir um það bil
þrjátíu árum voru ýmis tækni-
leg vandamál í endatafli við
að glíma, sem nú hafa verið
leyst. Þetta hefur auðvitað í
för með sér, að styrkleikinn
hefur vaxið, því að ékki er
um afturfðr að ræða ,á neinu
sviði.
— Hverja telur þú 10 beztu
skákmeistara heims nú?
— Það er ákaflega erfitt að
segja um það, og vil ég ekki
láta hafa neitt eftir mér í því
efni, en ég get þó sagt, að
eftirtaldir sex menn hafi yfir
þeim styrklelka að ráða, að
enginn verði örugglega sagður
þeim fremri: Petrosjan, Keres,
Botvinnik, Tal, Kortsjnoj og
Fischer.
— Hvað um framtíðarhorfur
i skákheiminum? Halda Rússar
forystunni?
— Ég tel að vinsældir skák-
arinnar fari vaxandi og eigi
eftir að aukast enn meir. Skák-
in á ónumið land víða, eins
og t.d. í Afriku og að mestu
ieyti í Asíu, þótt hún sé upp-
runnin þar.
Um einveldi Rússa í skák-
listinni vil ég segja það, að
það fer algjörlega eftir þvi,
hve aðrar þjóðir veita miklu
fjármagni til skákarinnar. Eng-
in af hinum svokölluðu menn-
ingarþjóðum hefur meiri hæfi-
leika til skákar en önnur. Það
gæti hins vegar tekið nokkuð
langan tíma að ná Rússum,
þótt nægu fé yrði til kostað,
því að yfirburðir þeirra eru
svo grunnmúraðir.
— Hvaða eiginleika telur þú
að menn þurfi helzt að hafa,
til þess að ná langt í skák?
— Enginn getur náð langt
í skák, nema hann hafi skap
til þess að drepa mann, ef á
slíkan úrkost reynir. Til þess
að tefla skák þarf mikla hörku,
ekki ósvipað og I hernaði.
Einnig þurfa til að koma
margir aðrir eiginleikar, svo
sem hugmyndaflug, þolinmæði,
athyglisgáfa, benónýska — —
— Ha, hvað, sagðirðu Ben-
ónýska? Hvað er það?
— Já, en það er nokkuð erf-
itt að skýrgreina það hugtak.
Það finnst ekki í nokkurri
orðabók, ekki einu sinni þess-
ari nýju 65 þúsund orða. Þó
skal ég leitast við að skýra
þetta margslungna hugtak með
nokkrum orðum. Það er meðal
annars það, að fara ekki bein-
ustu leiðina að marki, heldur
þræða krókaleiðir og refil-
stigu, ennfremur að játa aldrei
ósigur og missa aldrei vonina,
hversu erfitt sem taflið er. Ég
tel t.d. að Ohurchill hafi sýnt
vissa tegund af „benónýsku“,
þegar hann vildi ekki gefast
Sveinn Kristinsson
upp fyrir Þjóðverjum 1940.
Einnig nær þetta hugtak yfir
vissan þráa eða tortryggni í
garð hefðbundinna kennisetn-
inga og teoríufróðleiks. Annars
er erfitt að skýra þetta hugtak
til hlítar eða kanna inntak
þess að fullu, nema með því
að kynnast þeim manni sjálf-
um og hans taflmennsku, sem
það er kennt við. Ég hef sem
sagt enga trú á því, að skák-
snilli sé meðfæddur eiginleiki,
nema að því leyti, sem vissir
skapgerðareiginleikar eru með-
fæddir, en um það atriði væri
nærtækara að leita til sál-
fræðinga en mín, sagði Sveinn
að lokum. — Þ.S.
Hér birtist svo skák, þar
sem Sveinn leggur að velli
frægasta skákmann íslands
fyrr og síðar. Hún er tefld á
fslandsþinginu 1953.
Hv.: Friðrik Óiafsson.
Sv.: Sveinn Kristinsson.
Kóngsindversk vörn.
1. d4 Rf6 3. c4 g6 3. Rc3
Bg7 4. e4 d6 5. Rf3 0—0 6. Be2
í5 7. 0—0. Þvingar hvítan tii
pess að taka mikilvæga á-
kvörðun um hernaðarrekstur-
inn á miðvígstöðvunum. f
fljótu bragði kynni manni nú
að sýnast, að hvítur geti unn-
ið peð, en svo er eigi: 8. dxe5
dxe5 9. Dxd8 Hxd8 10. Rxe5
Rxe4 11. Rxf7 Rxc3 og svartur
vinnur. Leiki hvítur 8. Dc2,
nær svartur auðveldlega jöfnu
tafli með 8. — Rc6! Að þessu
athuguðu telur hvítur því væn-
legast að loka miðborðinu.
8. d5 Hf8. Eftir að hvítur
hefur lokað miðborðinu, er
stefnuskrá svarts ákaflega aug-
Ijós og skýr. Hann undirbýr
og leikur f5 til þess annað
tveggja að veikja miðborð
hvíts (exf5) eða fá „brúar-
sporð“ á f4 til undirbúnings
kóngssókn.
9. Rel Rbd7 10. Rd3 De7 11.
Ba3 Re8 12. a3. Nú kom bæði
12. b4 og Hcl til greina.
12. — f5 13. f3 f4 14. Bf2
Rdf6 15. c5 g5 16. Hcl Df7 17.
c5xd6 c7xd6 18. Bb5. Eftir
þennan leik tekur að síga á ó-
gæfuhliðina fyrir hvítum. Hvað
átti hann til bragðs að taka?
Svartur hótaði h5, Dg6 og því
næst g4, og hvítur fær ekki
hindrað þetta áform með því
að leika h3. Segjum 18. g4
Rxg4 19. fxg4 f3 20. Bxf3 Dxf3
21. Dxf3 Hxf3 22. Rel Hf7 23.
Be3 Bf6 24. h3 h5 og svartur
hefur betur. Eða 20. Rel fxe2
21. Dxe2 Df4 o.s.frv. 18. g3
er ef til vill bezti leikurinn,
en eftir 18. — fxg3 19. hxg3
(eða 19. Bxg3 Rh5)' h5 20.
Dg6 o.s.frv., er frumkvæðið í
svarts höndum. Maður fær því
varla sneitt hjá þeirri skoð-
un, að staða svarts sé þegar
betri fyrir 18. leik hvíts.
18. g4! Það var mikilvægt
fyrir svartan að geta leikið
þennan leik án frekari undxr-
búnings. Riddaraleikur hvíts
gerði þetta mögulegt, með því
að nú væri peðið á e4 óvald-
að eftir 19. fxg4.
19. Db3 19. Rxa7, Bd7 19.
— Dg6 20. Rxa7 gxf3 21. Bxfl3
Bg4 22. Rel Rxe4 23. Dxb7
Re8f6. Auðsætt er, að svartur
hefur haft betur í sviptingum
undanfarinna leikja. Lið hans
er mun samstilltara og hefur
náð framvarðstöðvum hvíts
Framhald á 5. síðu.
SUNNUDA GSKROSSGÁTA
LÁEÉTT: 1 brennivínsteg. 6 ánægð 8
fjarskiptastaður 9 á lit 10 grimmur 12
dáðimar 14 ofar 16 afturgöngur 18 flík
21 stútur 23 undirstöður 25 reyna 28 sál-
að 29 afar slæmt 30 málmur 31 verstur.
LÓÐRÉTT: 1 undrandi 2 vorkenna 3 hlý
4 skemmist 5 dregur 6 skass;'7 dáinna 11
ás 13 neglt 15 ílát 16 áreiðan!ev+ 17 önug
19 bænahús 20 bið 22 hlýjaði 24 blæs
26 óliðugt 27 á ný.