Þjóðviljinn - 12.02.1964, Blaðsíða 7

Tiðvikudagur 12. febrúar 1964
HÓÐVILIINN
StÐA 1

í-í:í¥Síí
Wx-xíl.w
ir-í^i <' <\<mk'.

:;í*ÍW:

■:

mmmmnummitmhnnt
.■.........■.■.■.■...y.v........-/^.

■ : : ■ . ■:
. ..:.. "■■■■■■: '
■•• :•:•: ■:• :••••. :•:.•■••: .:•::•.. ••:'. :•: .v.-.v:: :•:•
«Scí5SS:<¥
lláðhúsið á sinum stað við Vonar stræti í norðurenda Tjamarinnar. |
Þegar ég byggi, þá byggi ég
stórt, sagði Bartur í Sumar-
húsum.
Þessi lífsspeki Bjarts, sem
orkaði á mann eins og skrítla
fyrir þrem áratugum, virðist
nú vera runnin máttarstólpum
þjóðfélagsins, jafnt andlegum
sem veraldlegum, í merg og
bein. Má þar einu gilda, hvort
húsið er ætlað guði til dýrðar
eða Mammoni til þjónkunar,
stórt skal það vera, hvað sem
tautar og raular. Þjónar drott-
ins og þjóna'r Mammons virð-
ast vera í harðri keppni um,
hvorir geti byggt stærri og
veglegri hallir herrum sínum
til vegsemdar. Og minna þann-
ig á íþróttamenn, sem eru að
keppa í langstökki, eða kúlu-
varpi.
Slys
Á jólunum talaði séra Jakob
um yfirvofandi heimsendi, sem
hann af eðlilegum ástæðum
vissi þó ekki hvenær kæmi. En
á nýjárinu, eða rétt eftir það,
var þó dómsdagur orðinn það
fjarlægur prédikaranum, þeim
SKULI GUÐJÖNSSON á Ljótunnarstöðum skrifar um utvarpsdagskrána:
AD BYGGJA STORT
er áður var nefndur, að hann
taldi vel ómaksins vert að Ijúka
Hallgrímskirkju hinni meiri á
næstu tíu árum. Það er að visu
létt verk að benda á hvílík
fjarstæða þetta fyrirtæki er,
enda oft verið gert, og skal
ekki á það bætt. En á hitt
vildi ég minna, að ég minnist
þess ekki að hafa nokkru sinni
heyrt nokkur skynsamlég rök
fyrir stærð kirkjunnar. Þvert
á móti er því líkast, að eng-
inn vilji taka á sig ábyrgðina
af því að húsið var hugsað
svona stórt. Það virðist með
öðrum orðum vera eins og
hvert annað slys, sem enginn
mannlegur máttur hafi getað
komið í veg fyrir. Séra Jakob
gat þess hinsvegar í áður-
nefndri ræðu, að úr því sem
komið væri, myndi vera ókleift
að minnka kirkjuna og er það
út af fyrir sig eflaust rétt.
Bændahöllin o.fl.
Raunar mættum við vera
forsjóninni þakklátir, ef Hall-
grímskirkja væri hið eina tal-
andi tákn um óráðsíu og ó-
tímabært steigurlæti í bygg-
. ingamálum.
Við heyrum talað um banka
og útibú þeirra, sem rísa af
grunni svo að segja með hverju
tungli. Og við heyrum talað
um verzlunarhallir, sem verða
æ fleiri og stærri í sniðum,
með hverju árinu sem liður.
Og við höfum heyrt talað um
Bændahöllina svonefndu, sem
á það sammerkt við Hallgríms-
kirkju, að enginn vill eiginlega
bera ábyrgð á því, að hún
varð eins og hún er. Hús allra
stétta fremur en þeirrar, sem
hún er við kennd.
Eins og óbreyttír safnaðar-
meðlimir Hallgrímssóknar hafa
sennilega ekki verið spurðir
um, hve stóra kirkju þeir kysu
sér, þannig voru bændur þessa
lands ekki um það spurðir, hve
mikið þeir vildu á sig leggja
til þess að byggja yfir félags-
samtök sín í höfuðstaðnum.
Gunnar M. Magnúss
Skipstjóri skrifar:
Um sjóhæfni fiskiskipa
í grein í Þjóðviljanum 4. vita þetta, því þegar hann tek- snertir. Virðist bygging þess-
febrúar 1964 var spurt um það ur við nýju skipi þarf hann ara tækja hafa skorðazt við
hvort tæknilegar prófanir á
módelum af fiskiskipum, sem
byggð hafa verið fyrir Islend-
inga hafi verið framkvæmdar
og samræmdar þeim veiðarfær-
um og tækjum sem notuð eru
á skipunum og á hvaða for-
sendum útreikingar um sjó-
hæfni skipa og stöðugleika séu
byggðir.
1 grein í Þjóðviljanum 8.
sama mánaðar eftir hr. Hjálm-
ar Bárðarson skipaskoðunar-
stjóra segir: ,,Það er mikill
og virðist enn almennur mis-
skilningur að stöðugleiki og
sjóhæfni skipa sé prófað með
módelum í tilraunastöðvum.
Þetta er mjög sjaldan gert og
er enn á algeru byrjunarstigi".
Síðar segir í greininni: „Stöð-
ugleiki skipa er hins vegar
reiknaður út fýrir skipin. Þó
hefur þetta yfirleitt ekki ver-
ið gert fyrir fiskiskip til
skamms tíma. Ný íslenzk fiski-
skip, srníðuð erlendis, hafa
verið reiknuð út samkvæmt
kröfu í umburðarbréfi skipa-
skoðunar rikisins frá 5. des.
1962“.
Því vil ég enn spyrja: Er
gert ráð. fyrir þv£ í þess-
um stöðugleikaútreikningum.
hvernig veiðarfæri á að nota
á skipið, hvemig staðsetning
þeirra er á skipinu og þeirra
tækja sem notuð eru við veið-
amar, ballest, hleðslu, opnum
eða lokuðum göngum undir
bátapalli, ísmyndun o.fl. at-
riðum? Eftir hvaða formúlum
er þessi stöðugleikaútreikningur
fimdínn og gerður?
Það er lífsnauðsyn fyrir
bvern skipsstjórnarmann ,að
að fá sem gleggst yfirlit um
byggingu þes.s og allt er varð-
ar sjóhæfni skipsins, svo sem
kjalfestu, hleðslu, staðsetningu
veiðarfæra .og tækja við veið-
amar, þunga véla og annarra
hreyfanlegra tækja, sem skipt
er um eða sett í skipið, svo
að hann geti hagað sér í sam-
1-æmi við það.
Með hverju nýju skipi þarf
að fylgja ýtarleg skýrsla um
þessi atriði. Þó ber þess að gæta,
að oftreysta ekki slíkum út-
reikningum, og mun reynslan
ávallt verða bezti ráðgjaíinn.
I sambandi við hinn mikla
innflutning fiskiskipa, sem
gerður er án vei-ulegrar reynslu
um sjóhæfni þeirra og stöð-
ugleik, gætir mikillar fljót-
fæmi, þegar ýtarlegar prófanir
eru ekki látnar fram fara á
módelum af þeim skipum sem
á að byggja. Skipaskoðunar-
stjóri telu’’ það ýmsum vand-
kvæðum bundið. eins og seg-
ir £ grein hans, og séu Danir
til dæmis að láta vinna að
prófun á einu skipi í módel-
tank, en sú rannsókn sé bú-
in að standa yfir á annað ár
og sé ekki enn lokið. En ýms-
ar fleiri þjóðir eru með þessi
rannsóknartæki, og eru Islend-
ingar með þeim fremstu á
þessu sviði, þannig að áreið-
anlega mætti leita betur fyrir
sér um slíkar rannsóknir en
gert hefur vgrið.
Hinar geysimiklu framfarir
sem orðið hafa á flugförum
og farartækjum á landi minna
á þá staðreynd, að framfarir
á farartækjum á sjó hafa litl-
ar orðið hvað öryggi þeirra
þröngsyn sjónaxrmð sem ekki
má breyta út af, en aðalá-
herzlan er lögð á að finna upp
ný björgunartæki og semja
víðtækar varúðarreglur um
notkun þessara tækja um leið
og þau koma frá verksmiðj-
unum (sem að vísu er nauð-
synlegt eins og er). En skyn-
samlegra sýndist að leggja
meiri vinnu í að leita að leið-
um til að gera skipin sjálf ör-
uggari.
Ég vil skjóta því hér inn
að fundin hefur verið upp að-
ferð til að eyða ísingu af málmi
með veikum rafstraumi, og
æskilegt væri að látin væri
fara fram rannsókn á því hvort
ekki mætti nota þá aðferð við
að eyða ísingu af skipum.
Skipaskoðunarstjóri segir að
sér hafi borizt tillaga um
breytingu á gerð skipa. og hef
ég kynnt mér þá hugmynd (séð
módel af skipinu), og er þar
aðallega um breytingu á botn-
lagi skips að ræða ásamt öðru
fyrirkomulagi. Tæknilega séð
virðist þessi hugmynd vel
framkvæmanleg, og væri á-
stæða til að taka hana til nán-
ari rannsóknar. Það er ekki
rétt frá skýrt í grein skipa-
skoðunarstjóra um þessa til-
lögu, að tveir venjulegir skips-
bolir séu tengdir saman hlið
við hlið. Þetta er einn skips-
bolur með tveim kjalmyndun-
um og breidd þess nokkru
meiri en breidd venjulegs
skips sömu lengdar. Tæknileg
rannsókn yrði að sepía til um
kosti slíks skips að því er
vai4ar sjóhæfni og stöðugleik.
Skipstjórl.
En þeir sem ákváðu stærð
og gerð þessara tveggja stór-
hýsa, Hallgrímskirkju og
Bændahallarinnar, eiga sér
hvortveggju hina sömu afsök-
un, sem í raun og veru er á-
gæt afsökun og allt af i fullu
gildi: Þeir vissu ekki hvað
þeir voru að gera. Þessvegna
verður þeim fyrirgefið.
Samkvæmt útvarpsfréttum
og margvíslegu umtali á þeim
vettvangi, er að renna ný
stjama upp á húsagerðarhimin
höfuðstaðarins, svo skær, að
Hallgrímskirkja og Bændahöll
munu blikna.
Þetta fyrirbæri er ráðhúsið
rnikla, sem ráðgert er að reisa
í Tjöminni. Þetta fyrirbæri var
kynnt útvarpshlustendum með
slíkum hætti að það minnti á
kynningu á nýjum viðreisnar-
tillögum frá rikisstjórninni eða
fréttir af tunglskoti frá Kenn-
edyhöfða.
Það var haldinn fréttamanna-
fundur, það var haldin sýning
og borgarstjórinn hélt eina af
sínum alkunnu ræðum, likt og
hann væri að taka á móti
norsku jólatré.
Síðan auglýsingahríðinni slot-
aði hafa að vísu tveir náung-
Sigurður Róbertsson
ar, þeir Andrés Kristjánsson
og Sigurður Jónasson, lýst van-
trú sinni á fyrirtækinu og
fundið því sitt af hverju til
foráttu.
Og kannske fer eins mþð hið
íyrirhugaða ráðhús, verði það
einhverntíma reist á þeim
stað, er því er fyrirhugaður,
og farið hefur með Hallgríms-
kirkju og Bændahöllina, að
enginn vill bera ábyrgð á vit-
leysunni.
Ef ég man rétt, munu vera
til lög um náttúruvernd, sem
meðal annars er ætlað það
hlutverk, að verr^da fagra, sér-
kennilega eða sögufræga staði
fyrir skemmdum, eða spillingu
af manna völdum. Til mun og
vera Náttúruverndarráð, ætlað
það hlutverk, að sjá um að
fyrrnefndum lögum , sé fram-
fyigt.
Hvort myndu áðurnefnd lög
reynast Reykjavíkurtjörn nægi-
leg vörn, gegn skemmdum og
spillingu af mannavöldum, og
hvort mun Náttúruverndarráð
reynast þess umkomið að
koma í veg fyrir að ráðhúsi,
eigi litlu, verði klussað niður
í þessa fögru tjörn?
Góðir hlutir
Meðan borgarstjórn Reykja-
víkur bollaleggur um að setja
ráðhús ofan í tjörn sína, rík-
isstjórnin leggur nýja skatta
á þjóðina, Surtur heldur áfram
að gjósa og Noríimpnn kenna
Gylfa Gíslasyni að taka ofan
af ull, heldur útvarpið enn
áfram að gefa hlustendum sín-
um ýmsa góða hluti í dagskrá
sinni.
Sunnudagserindin hafa verið
-érstaklega ánægjuleg það sem
af er þessum vetri. Flokkurinn
um Árna Magnússon, var með
niklum ágætum, hvert erindið
öðru betra, þótt erindi pró-
Cessors Jóns Helgasonar hafi
borið af, og var það raunar
ekki m'eira en maður gat fcú-
izt við.
Nú er kominn nýr flokkur
um hverasvæði og eldfjöll, sem
einnig fer mjög vel af stað.
Framhaldsleikritið, sem flutt
var fyrripart vetrarins, Höll
hattarans, eftir Cronin, var
hressilegt, því að þ.iösnaskap-
ur hattarans var alltaf sjálf-
um sér samkvæmur.
Þá var í janúar flutt leikrit
eftir Shaw, Barbara majór,
bráðsmellið, en dálítið langort,
eins og gamla manninum hætti
stundum við. Raunar skildist
mér, að boðskapur þessa langa
leikrits væri einfaldlega sá, að
til þess að fólk geti meðtekið
fagnaðarboðskap kristindóms-
ins með nokkrum árangri, þarf
að uppfylla eitt grundvallar-
skilyrði. Það þarf að seðja
hungur þess áður. Það þýðir
ekki að boða soltnum mönnum
guðsríki.
En með því að kröfur fólks
til lífsins hafa vaxið geysi-
mikið síðan Shaw skrifaði
Barböru majór, þarf að upp-
fylla ýmsar aðrar kröfur, áður
en fólk getur orðið móttækilegt
fyrir guðsrikisboðskapinn. Það
þarf að fá því meðal annars góð
klæði, þokkalegt húsnæði með
sæmilegum húsgögnum, ísskáp,
þvottavél og helzt bíl, en um-
fram allt tryggingu fyrir því,
að þau hin tímanlegu gæði,
sem fólkið hefur áunnið sér,
verði ekki af því tekið, eða
skert, með einu pennastriki
hinna veraldlegu stórnarvalda.
Barátta fyrir bættum lífs-
kjörum er því í raun og veru
barátta fyrir eflingu guðsrík-
isins. Þeir guðsríkisboðendur,
sem ekki skilja þetta, ættu að
taka sér annan starfa fyrir
hendur.
Íslenzk leikrit
Það er alltaf mikill fengur
í að fá íslenzk leikrit og
Dimmuborgir Sigurðar Róberts-
sonar urðu því kærkomið út-
varpsefni. Og Dimmuborgir eru
sérkennilegt verk og maður
gleymir þeim ekki svo auðveld-
lega. Raunar hefði mátt búast
við meiri þjóðfélagsádeilu, þó
segja megi, að hennar verði
vart, svosem eins og í bak-
sýn.
En ef trúa má kenningu
Matthiasar Johannessens, þeirri
að kerfið skapi manninn, það
er, gott kerfí skani góða menn
og vont kerfi vonda menn, þá
ber Ögmundur Úlfdal kerfi
auðvaldsins ekki sérlega fagurt
vitni.
En hvar er þá það kerfi að
finna, sem gerir alla menn
sóða? Skyldi Matthías Jo-
hannessen geta bent okkur á
það?
Og nú er von á framhalds-
leikriti eftir Gunnar M. Magn-
úss og mun mörgum forvitni
á að hlýða. Kannske bað gefi
okkur eitthvert svar við þess-
ari brennandi spurningu um
•°rfið og manninn.
Komnir aftur
ú er Svavar Gests kominn
með sinn skemmtiþátt einu
sinni enn. Því er einhvern veg-
inn þannig varið með Svavar,
Tramhald á 8 siðu.