Þjóðviljinn - 21.03.1964, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 21.03.1964, Blaðsíða 7
Laugardagur 21. marz 1964 ÞJ6ÐVILJINN Vanþróuðu löndin rísa gegn ríkjandi verzlunarháttum Koparnámurnar miklu í Katanga. Áratugum saman hefur arðurinn af málmum og dcmöntum sem grafnir cru úr jörðu í Kongó runnið til hluthafanna í Brussel, París, London og New York i Ifij TÍE MNDi A mánudagínn kemur saman /V í Höll þjóðanna í Genf fjölsót.tasta alþjóðaráðstefna sem nokkru sinni hefur verið hald- in. Fulltrúar 122 ríkja allt frá víðlendustu stórveldum niður í dvergriki eins og Monakó og Vatíkanið eru væntanlegir til að fjalla um heimsverzlunina. 1 iðnþróuðum löndum Vestur- Evrópu og Norður-Ameríku hefur verið hljótt um þessa ráðstefnu og undirbúninginn að henni, enda er til hennar stofnað gegn vilja forusturíkja auðvaldsheimsins. En fylking nýfrjálsu ríkjanna innan SÞ er orðin svo fjölmenn að Banda- rödn og fylgiríki þeirra fengu ekki rönd við reist þegar ríki Asiu, Afríku og Rómönsku Ameríku og sósíalistisku lönd- in lögðust á eitt á Allsherjar- þinginu 1962. Þar var samþykkt að efna á vegum alþjóðasam- takanna til alþjóðaráðstefnu um milliríkjaviðskipti Röksemdir Vesturveldanna fyrir að þessi mál væru bezt komin í hönd- um GATT, tollasamningabanda- lagsins sem þau ráða, máttu sín einskis, og er þó þorri van- þróuðu landanna sem ókafast heimtuðu ráðstefnuna í þeim samtökum. Vesturveldin urðu að hugga sig við að þeim tókst •ð koma því til leiðar að ríkj- um sem hvorki eru aðilar að SÞ né sérstofnunum samtak- anna er ekki boðið til fundar- ins í Genf. Þar með eru Kína, Austur-Þýzkaland. Norður-Kó- rea og Norður-Víetnam útilok- uð frá þátttöku, en nú hefur kvisazt að franska stjómin hyggist beita sér fyrir að Kína verði boðið að senda fulltrúa til Genf. Ráðstefnan í Genf er knúin fram af byltingarkenndri breytingu sem er að verða á hugsunarhætti og lífsviðhorfi þjóðanna í vanþróuðu löndun- um, yfirgnæfandi meirihluta mannkynsins. Þessi umskipti hafa verið nefnd „bylting vax- andi eftirvæntingar“. Þjóðir sem frá örófi alda hafa vanizt því að öll alþýða manna búi við skort og fáfræði þjökuð af plágum og sjúkdómum sætta sig við hlutskipti sitt meðan þær vita ekki að annars betra sé kostur. En samgöngur og fréttatækni nútímans hafa fært örsnauðum almenningi í Asíu, Afríku og Rómönsku Ameríku heim sanninn um að hungur, klæðleysi og drepsóttir eru ekki ásköpuð örlög öllum þorra manna. Sú vitneskja hefur bor- izt um allan hnöttinn að á sumum blettum hans er neyðin ekki lengur lífsförunautur lýðs- ins. Þar njóta alþýðumenn vel- megunar og þæginda sem til skamms tíma áttu sér hvergi stað utan hugarheims ævin- týranna. Þjóðir vanþróuðu landanna krefjast þess að fá einnig að verða aðnjótandi þeirra gæða sem tæknin hefur að bjóða, og stjómendur sem ekki reynast þess megnugir að uppfylla vaxandi vonir þegna sinna geta ekki vasnzt að verða langlífir í löndunum. Iðnvæðing, tækniframfarir, aukin alþýðumermtun eru hvarvetna kjörorð dagsins. en í vanþróuðu löndunum lætur ávöxturinn, bætt kjör almenn- ings, á sér standa. Aukning matvælaframleiðslunnar gerir víðast eklci betur en halda í við fólkwfjölgunina, og sum- staðar fjölgar munnunum sem metta þarf örar en sláturpen- ingi og matjurtum. f iðnþróuð- um löndum hafa lífskjör hvar- vetna batnað frá því heims- styrjöldinni síðari lauk og sumstaðar er framförin stór- kostleg, en á sama tíma hafa lífskjör staðið í stað víða í van- þróuðu löndunum og sumstað- ar jafnvel versnað. Sú skoðun verður æ útbreiddari að á- stæða þessa hróplega mismun- ar á kjörum, að hinir ríku í heiminum verða sífellt ríkari en fátæktin sverfur æ harðar að hinum fátæku, sé ósann- gjöm kjör í verzlunarviðskipt- um iðnþróaðra og vanþróaðra landa. Útflutningsframleiðsla vanþróuðu landanna er einkum hráefni til iðnaðar og matvæli sem ekki er unnt að rækta nema við hitabeltisloftslag. Oft- ast er framleiðsla hvers lands um sig einhæf og háð gífurieg- um verðsveifltrm á heimsmark- aði. Undanfarin ár hafa við- skiptakjörin breytzt jafnt og b*4tt hráefnaframleiðtendunum í óhag. Svo Rómanska Ameríka sé tekin sem dæmi, hefur verðfall á hráefnum og mat- vælum þaðan síðasta áratug valdið lækkun á raunveruleg- um tekjum þjóðanna sem í hlut eiga um milljarð dollara á ári. Þessi skerðing á útflutn- ingstekjum vegna lækkaðs verðlags er þrefalt meiri en öll sú erlenda efnahagsaðstoð sem ríkjum Rómðnsku Ame- ríku hefur verið veitt á sama tíma. Þar á ofan hefur svo verð á iðnaðarvamingnum sem l>essar þjóðir flytja inn farið hækkandi á þessu árabili. f stórum dráttum er sömu sögu að segja frá Asíu og Afríku. Iðnaðarþjóðir heimsins hafa bætt hag sinn á kostnað snauðra hráefnaframleiðenda í vanþróuðum löndum. Á undan- fömum árum hefur verðlag á hráefnum og matvælum, aðal- framlaðsluvörum vanþróuðu landanna. lækkað um einn tí- unda á heimsmarkaðinum. A sama tíma hefur verð á iðnað- arvamingnum sem þau fá í stað- inn hækkað um einn tíunda. Viðskiptakjör vanþróuðu land- anna gagnvart iðnaðarlöndun- um hafa því versnað um hvorki meira né minna en einn fimmta. Heimsverzlunarkeríi sem veldur veikari viðskipta- aðilanum þvílíkum búsifjum er ekkert annað en nýlendu- stefna i nýrri mynd, og við það vilja þjóðir vanþróuðu land- anna ekki sætta sig lengur. GATT byggir starísemi sina, sem á að miða að því að greiða fyrir milliríkjaviðskipt- um, á gagnkvæmum tilslðkun- um á tollum og ððrum hðmlum á verzlun. Reynslan hefur sýnt að þetta fyrirkomulag er óvið- unandi fyrir vanþróuðu löndin. Þau fá ekki haldið hlut sínum gagnvart iðnaðarlöndirm sem standa á gömlum merg. Por- seti ráðstefnunnar í Genf, Raul Prebisch fyrrverandi þjóð- bankastjóri Argentinu, hefur gert grein fyrir ástandinu í langri skýrslu sem lögð verður fyrir fulltrúana. Einnig ber Prebiseh fram tillögur til úr- bóta. Hann leggur til að við- skiptaaðstaða vanþróuðu land- anna gagnvart iðnaðarlöndum eé efld með tvennu móti. 1 fyrsta lagi þarf að girða fyrir að verð á útflutningsvörum landa með einhæfa framleiðslu hrapi niður úr öllu valdi. Það vill Prebisch að gert verði á þann hátt að ákveðið verði lágmarksverð á hráefnum og matvælum á heimsmarkaðnum. 1 öðru lagi þarí ungur iðnaður vanþróuðu landanna á vemd að halda ef honum á nokkum- tíma að vaxa fískur um hrygg. Því leggur Prebisch til að horf- ið verði frá gagnkvæmum tollalækkunum, iðnþróuð lönd lækki tolla sína gagnvart van- þró'uðum löndum einhliða án þess að krefjast samskonar til- slakana fyrir vaming sinn. Áráðstefnu ríkja Rómönsku Ameríku um viðskiptamál sem nýlokið er í Alta Gracia í Argentínu kom í ljós að stjómir þeirra hafa bundizt samtökum um að standa sam- an í Genf, leita samstarís við vanþróuðu löndin í öðmm heimsálfum og knýja fram róttaekar breytingar á við- skiptaháttum fátækum þjóðum í hag. „Aðstæðurnar sem valda í Indlandi cr orkunotkun á mann ekki nema fimmtugasti hluti af því sem gerist í iðnþróuðum löndum. Meðaltekjur á mann eru innan við .4000 krónur á ári. Myndin sýnir stiflu við orku- ver í Hirakud sem reist er samkvæmt áætluninni nm iðnvæð- ingu landsins. Skinnoraou .».... .jjir i Kongó neyta matar sem þeir hafa fcngií i cinni af hjálparstöðvum SÞ. ---------------- SÍDA y vanþróun eru iðulega utanað- komandi erlendis frá en ekki innlendar," sagði Perette, vara- forseti Argentínu, í ræðu á ráft- stefnunni. Azevedo Rodriguez, fulltrúi Brasilíu, brýndi fyrir þingheimi að Rómanska Ame- ríka ætti sér ekki viðreisnar . von nema hún hafnaði forustu Bandaríkjanna á alþjóðavett- vangi og tæki upp sjálfstasfta stefnu miðafta við eigin þaríir. „Hagsmunir okkar eru allt aðr- ir en hagsmunir Bandaríkj- anna“, sagði Brasilíumaðurinn í aðalræðu sinni. Edward Burks, fréttaritari New Tork Times, telur ráðstefnuna í Alta Gracia bera vott um áður ó- þekkta samheldni og hörku ríkja Rómönsku Ameríku. Stjómir landanna séu sann- færðar um að þau hafi um langan aldur verið hlunnfarin í viðskiptum við iðnaðarríki Norður-Ameríku og Evrópu og vilji ekki una þvi lengur. Uppástungan um alþjóða við- skiptaráðstefnu er komin frá Krústjoff, forsætisráðherra Sovétríkjanna, og í viðtali við Pravda snemma í þessum mán- ufti gerði sovézki viðskipta- málaráðherrann Nikolai Patol- itséff lýðum ljóst að sovét- stjómin ætlar einskis að láta ófreistað til að koma sínum hugmyndum um fyrirkomulag milliríkjaviðskipta á framfæri í Genf, Patolitséff kallaði nú- verandi verzlunarhætti „arf frá tímum yfirráða rándýralögmáls heimsvaldastefnunnar um kúg- un og arðrán hins sterka gagn- vart þeim veika." Sovétstjómin hyggst leggja fram í Genf til- Iðgu um stofnun alþjóða við- skiptasamtaka sem standi öH- um ríkjum opin, afnumdar verði pólítískar viðskiptahöml- ur eins og tíðkazt hafa í kalda stríðinu og hagsmunir vanþró- aðra landa tryggðir með nýj- um reglum. Vesturveldin eru aftur á móti staðráðin í að halda fast við GATT, þar sem þau hafa alger yfirráð. Úrslit á ráðstefnunni velta á afstöðu vanþróuðu landanna. Þau eru sáróánægð með núverandi á- stand, en Vesturveldin gera sér vonir um að geta hamið þau í krafti drottnunaraðstöðu sinn- ar á heimsmarkaðnum. Hver sem málalok verfta í Genf er víst að samskipti iðnaðarríkja og vanþróaðra landa hljóta að setja æ meiri svip ó heimsmálin. Svo vill til að skiptingin í ríkar þjóðir og fátækar fylgir að mestu marka- línunni milli hvítra manna og litaðra. Hættan á að hags- munaárekstrar ali á kynþátta- hatri er ein sú geigvænlegasta sem yfir mannkyninu vofir. Þekki þjóðir Evrópu og Norð- ur-Ameríku ekki sinn vitjunar- tíma, neiti þær að fóma nokkru af forréttindaaðstöðu sinni til að greiða þjóðum fyrr- verandi nýlendna og hálfný- lendna götuna til velmegunar. getur það hefnt sin grimmi- . lega. M.T.Ó. Samið um bygg- ingu Gagnfræða- skóia verknáms Á fundi borgarráðs sl. þriðju- dag var samþykkt að heimila samninga við Braga Sigur- bergsson bvggingarmeistara um byggingu Gagnfræðaskóla verk- riáms við Ármúla en hann var með lægsta tilboð í verkið, kr. 9 millj. 283 þúsund. Ungverjar hafa engu að kvíða BÖDAPEST 19/3 — Forsætisráð- herra Ungverjalands, Janos Kad- ar, hélt í dag ræðu í Búdapest, þar sem hann sagði m.a., að Ungverjar kviðu engu þótt sov- ézka herliðið yrði kallað heim frá Ungverjalandi. Ungverjar væru hlynntir hverri þeirri til- lögu, sem miðaði að friði og hafi því stutt tillögur Sovétríkj- anna varðandi brottflutning er« lends hers úr öllum löndum.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.