Þjóðviljinn - 10.06.1964, Qupperneq 4

4 SlÐA
ÞIÖÐVILHNN
níiðvikudagur 10. júní 19S4
Otgelandi: Samelningarflokkur alþýöu — Sósialistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson. Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurdur Guömundsson.
Ritstjóri Sunnudagsins: Jón Bjamason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja. Skólavörðust. 19.
Simi 17-500 (5 línur) Askriftarverð kr. 90 á mánuði.
menning
genn líður að þeim degi að minnzt verður 20 ára
afmælis lýðveldisstofnunar á íslandi. Fremstu
listamenn okkar og menningarfrömuðir kynna í
tilefni þess fyrir landsmönnum þá listsköpun, sem
orðið hefur á þessu tímabili um leið og þeir, —
svo vitnað sé til orða Halldórs Laxness við setn-
ingu Listahátíðarinnar s.l. sunnudag, — „rann-
saka, hvort við höfum þessi árin skapað listræn
verðmæti, sem stuðla að því, að okkur sé yfir-
leitt sómi að því að heita íslendingar“. í þessari
merku ræðu vék Halldór að skiptum okkar við
erlendar þjóðir og komst m.a. svo að orði: „Stund-
um getur ístöðulítil smáþjóð gagnvart voldugum
nágranna tekið á sig mynd af hænuungum, sem
þyrpast undir ungamóður, ef einhver skarkali
heyrist, eða lambi, serrrstekkur undir móður sína
og sýgur hana, ef ímynduð eða raunveruleg hætta
s'teðjar að. Afstaða af þessu tagi er ekki mjög
efnileg í menningarlegu tilliti, ef hún verður ann-
að eðli smáþjóðar.“
Jjað er vissulega ástæða fyrir íslenzku þjóðina að
gefa gaum að þessum orðum Halldórs Laxness,
sem á okkar dögum hefur borið hróður landsins í
menningarlegum efnum víðar en nokkur annar
maður. Þess hefur oftar en einu sinni orðið vart
í samskiptum okkar við nágrannaþjóðir, að ráða-
menn okkar líta á landsmenn sem hverja aðra
hænuunga hjá hinni vestrænu ungamóður, — þótt
þeir hafi kannski fremur tekið líkingu af músar-
rindli og emi. Lýðveldiskynslóðin hefur vaxið upp
við erlent herlið í landinu, áhrifamikil öfl reyna
að gera ævarandi hernám að sjálfsögðum hlut og
fá fólk til að sætta sig við það. Margfalt hæítu-
legri er þó viðleitni þessara sömu afla til að drepa
allt íslenzkt menningarlíf í dróma bandaríska
dátasjónvarpsins á Keflavíkurflugvelli; gera ís-
lendinga að „hænuungum“ hermannasjónvarps-
ins í menningarlegum efnum.
jjessi hætta er að verða öllum hugsandi íslend-
ingum æ ljósari upp á síðkastið. Hún var und-
irrót áskorunar 60-menninganna svonefndu til Al-
þingis um að afnema þennan smánarblett á ís-
lenzku þjóðlífi. Og hún er jafnframt ein meginá-
stæðan fyrir því að Samtök hernámsandstæðinga
beita sér fyrir nýrri Keflavíkurgöngu þann 21.
júní næst komandi til þess að mótmæla hernám-
inu. Eða svo vitnað sé beint til þeirrar samþykkt-
ar, sem Samtök hernámsandstæðinga sendu blöð-
unum til birtingar um síðastliðna helgi, en þar
segir: „Keflavíkurgangan 1964 er farin til að ítreka
þau sannindi, að hemám hugarfarsins, ísmeygilegt
og seigdrepandi, er engu minni voði íslenzku sjálf-
stæði en bráseta bandarískra stríðsmanna í ára-
tugi“. — b. I
Hafnarf jarðardómurinn ekki afsökun
fyrir óheiðarlegt uppgjör á þorsknót
□ Morgunblaðið og Vísir og jafnvel fleiri blöð hafa birt villandi
og blekkjandi greinar um dóm í máli skipverja á „Ársæli Sigurðs-
syni“, vegna vangoldins kaups frá vertíðinni í fyrra. Hefur verið
reynt að láta líta svo út að þar sé dómsorð fallið um deilu þá, sem
reis um uppgjörið í vor vegna hinnar ósvífnu fyrirskipunar stjórn-
ar LÍÚ að gert skyldi upp fyrir þorskveiðamar í nót samkvæmt
netakjörum.
%
□ Margir útgerðarmenn hafa haft þessa fyrirskipun að engu og
gert heiðarlega upp samkvæmt eina gildandi hringnótasamningn-
um sem til er, og þannig munu allir bátarnir hafa gert upp í fyrra-
vor að Ársæli einum undanskildum.
□ Eins og Þjóðviljinn hefur margsýnt fram á, einnig áður en dóm-
urinn var upp kveðinn, hefur Hafnarfjarðarmálið ekkert almennt
gildi varðandi deiluna í vor. Dómurinn byggir á rangri og villandi
skráningu á bátinn í fyrra og gengur í því eins langt (og margir
munu telja lengra) en fært er.
□ Vegna tilrauna málgagna LÍÚ og einstakra útgerðarmanna til
að notfæra sér Hafnarfjarðardóminn til afsökunar því að gert sé ó-
heiðarlega upp fyrir þorsknótaveiðarnar, skal hann birtur hér í heild,
en hann er að ýmsu lærdómsríkur fyrir sjómenn, ekki sízt ætti
hann að vera ströng áminning um að gæta vel að skráningunni í
vertíðar byr j un.
Árið 1964, þriðjudaginn 2.
júní, var í sjó- og verzlunar-
dómi Hafnarfjarðar í málinu
nr. 165/1963: Jóhann Guð-
mundsson gegn Sæmundi Sig-
urðssyni, kveðinn upp svo-
hljóðandi dómur:
Mál þetta, sem dómtekið var
hinn 27. þ.m., hefur Jóhann
Guðmundsson, sjómaður, Aust-
urgötu 29, hér í bæ, höfðað fyr-
ir dóminn með stefnu. útg. 13.
nóv. 1963, gegn Sæmundi Sig-
urðssyhi, Aústuriötu 16. hér" í
bæ,:';til greiðslu skuldar að
fjárhæð kr. 11.514.52 auk 8°A,
ársvaxta frá 1. júlí 1963 til
greiðsludags og málskostnaðar
að skaðlausu. Þá krefst stefn-
andi þess, að viðurkenndur
verði sjóveðréttur í v/s Ársæli
Sigurðssyni II G.K. 80 til trygg-
ingar tildæmdum kröfum.
Af hálfu stefnds er þess kraf-
izt, að hann verði algerlega
sýknaður af öllum kröfum
stefnanda og honum dæmdur
málskostnaður úr hendi hans.
Málavextir:
Haustið 1962 réðst stefnandi
í skiprúm á bát stefnds. Ár-
sæl Sigurðsson II G.K. 80, sem
fór á síldveiðar með hringnót.
Eftir áramótin 1962—63 hélt
báturinn áfram síldveiðum til
5. febrúar, en þá voru skip-
verjar afskráðir og sfldamótin
tekin í land.
Lögskráning skipverja hafði
farið fram, eins og skylt er, 2.
janúar. Um miðjan febrúar fór
báturinn á þorskveiðar. Var
skráð á hann 14. febrúar en af-
skráð 18. maí. Einum til tveim
dögum áður en lögskráð var á
bátinn hafði þorskanót og
þorkanet ásamt tilheyrandi ver- ^
ið tekið um borð í hann. Frá
því veiðamar hófust og þangað
til um 24. marz var eingöngu
veitt í þorskanótina, en eftir
þann tíma voru þorskanetin
eingöngu notuð. A þessu tíma-
bili var afli bátsins rúm 1035
tonn, þar af veiddust 459.5
tonn í þorskanótina.
Þegar vertíðinni lauk og gera
skyldi upp hlut stefnanda. reis
ágreiningur milli aðila um það,
eftir hvaða skiptakjörum ætti
að gera upp þann afla, sem
veiddist í þorskanótina. Taldi
stefndandi, að stefndum bæri
að gera upp þennan hluta afl-
ans samkvæmt þeim skipta-
kjörum, er gilda á sfldveiðum
með hringnót, en samkv. 3. gr.
samnings um kaup og kjör á
sfldveiðum frá 20. nóv. 1962 er
hlutur skipverja á bátujm af
sömu st.ærð og Ársæll Sigurðs-
son ti 37.5°/( af heildaraflaverð-
mæti og skiptist í 11 staði.
beinlínis ráðið af lögskráning-
unni. hvaða kaup hann hafi
átt að fá, þar sem ekkert sé
tekið fram um það í 7. dálki
skipshafnarskrárinnar, hvað
umsamið kaup hafi átt að
vera Með undirskrift sinni í
skipshafnarskrána hafi hann
ekki undirgengizt neinn kjara-
samning. Beri að túlka þessa
Stefndur hélt því hinsvegar
fram, að aflahlutur stefnanda
ætti að gerast upp samkvæmt
þeim skiptakjörum. sem gilda
á línu- og netaveiðum án til-
lits til þess hvort aflinn hefði
verið veiddur í þorskanót eða
net, en samkv. 1, gr. kjara-
samnings frá 24. október 1962
skulu skipverjar á línu- og-
netaveiðum fá 29.5% af heild-
arafla bátsins i sinn hlut, sem
í þessu tilviki hefði einnig
skiptzt í 11 staði.
Stefnukrafan í málinu er það
kaup, sem stefnandi telur sig
eiga inni hjá stefndum vegna
vanreiknaðs aflahlutar af fyrr-
nefndum 459.5 tonnum. Krafan
sætir ekki andmælum, tölulega,
en stefndur hefur til ítrustu
vara mótmælt vaxtakröfunni
sem of hárri. Ágreiningur er
ekki um þau málsatvik, sem
áður er lýst.
Lagt hefir verið fram í mál-
inu staðfest endurrit af skips-
hafnarskrá Ársæls Sigurðsson-
ar II. G K. 80. Dálkur nr. 6
í skránni ber yfirskriftina:
,,Ferð sú eða farieið, sem sjó-
maðurinn er ráðinn til”, en örn ó Johnson drap~ á. j
næsti dalkur nr. 7: „Umsamið
þögn honum í hag. Eðlilég-
ast sé að líta svo á, að engin
breyting hafi orðið á kaupi
hans frá fyrra skráningartímá-
bili og leggja það kaup, sein
þá gilti, til grundvallar deilu-
efninu.
I öðru lagi heldur stéfnandi
því fram, að í S. grein samn-
ings um kaup og kjör á síld-
veiðum, sem áður getur og
kveður á um skiptakjör á síld-
Veiðum með hringnót, felíst
almenn regla, sem einnig verði.
að beita um aðrar veiðar
með hringnót.
Verði ekki á þessa málsá-
stæðu fallizt. telur stefnandi,
að beint liggi við að béita
fyrmefndri 3* grein með lög-
jöfnun um veiðar með þorska-
nót. Rökstyður stefnandi þessa
kröfu með því, að eðlilegast
sé að láta - sömu skiptakjör
gilda um veiðar með þorskanót
og síldveiðar með hringnót,
þar sem bæði veiðarfærin séu
hringnætur og veiðar með
þeún á ýmsan hátt hliðstæð-
ar. Þar við bætist, að það sé
ríkjandi venja að gera upp
aflahlut skipverja á veiðum
með þorskanót. Loks sé krafa
hans ekki ósanngjörn og beri
því með hliðsjón af 5. grein
laga um lausafjárkaup nr.
39 frá 1922 að taka hana til
greina. I þessu sambandi legg-
ur stefnandi áherzlu á, að út-
gerðarkostnaður sé mun minni
á veiðum með þorskanót en á
síldveiðum með hringnót, þar
sem þorskanót sé helmingi ó-
dýrara veiðarfæri en síldar-
nótin. Einnig sé veiðarfæra-
kostnaður meiri á veiðum með
Framhald á 9. síðu.
kaup”. Þegar skráð var á bát-
inn 2. janúar 1963 var skráð
í fyrri dálkinn „Síldveiðar”, en
í þann síðari „Skv. samningi”.
Er skráð var á bátinn 14.
febrúar 1963 var aðeins skrif-
að í fyrri dálkinn „Þorskanet”
en í þann síðari var ekkert
skráð. Stefnandi skrifaði nafn
sitt í skipshafnarskrána í síð-
ara skiptið en ekki í það fyrra.
Stefnandi rökstyður kröfu
sína með því. að ekki verði
Samkeppni litlu
flugféhganna
rædd á aðalfundi Flugfélags íslands
Til viðbótar þeim fréttum,
sem Þjóðviljinn hefur áður
sagt af aðalfundi Flugfélags
íslands í síðustu viku, skal
getið hér á eftir fáeinna at-
riða sem forstjóri félagsins,
skýrslu sinni, greint megin-
efni tveggja ræðna sem
fluttar voru á fundinum og
skýrt frá stjórnarkjöri.
Heildarvelta félagsins á árinu
varð rúml. 153,8 milj. kr.
Forstjóri ræddi ýmsa þætti
starfsemi félagsins, landkynn-
ingarstarf þess, en til þess ver
félagið miklu fé.
Ein flugvél félagsins er
staðsett í Grænlaridi og ann-
ast þar ískönnunarflug. Nýr
þáttur Grænlandsflugs var ték-
inn upp á árinu, skíðaflug til
einangraðra staða á austurströnd
landsins. Auk þessa efndi fé-
lagið til eins og fjögurra daga
skemmtiferða til Grænlands.
Starfsfólk félagsins var á ár-
inu 350 manns. Á fundinum var
samþykkt að greiða hluthöfum
10% ársarð.
Þá ræddi forstjóri vandamál
sem skapaðist við skefjalausa
samkeppni lítilla flugfélaga '■ á
flugleiðum félagsins innanlands
og sem gætu leitt til minnkandi
þjónustu við landsmenn ef ekki
yrði tekið á þeim málufn með
festu.
Ottar Möller forstjöri Eim-
skipafélags íslands kvaddi sér
Framhald á 9. síðu.
■ -J '4 ■'/
AKRABORC
Reykjavík — Akranes - Borgarnes
Hentugar, ódýrar og þægilegar ferðir. ^ Sérstakur afsláttur
fyrir hópferðafólk. ^ Sé farið frá Reykjavík að morgni og
«1 baka aftur að kveldi hefir gefizt tækifæri til stuttra
heimsókna og kynnisferða um hið fagra Borgarfjarðarhér-
aó. Akraborg styttir ferðina milli Akraness, Borgarness
og Reykjavíkur. ^ Ferðizt ódýrt og fljótt.
AKRABORG