Þjóðviljinn - 20.09.1964, Page 12

Kraftaverkið í Þjóðleikhúsinu
Sunnudagur 20. septemter 1964 — 29. árgangur — 213. tölublað.
Orðsending til
lesenda blaðsins
■ Miklir örðugleikar eru nú á að fá böm til að bera blaðið t£I
áskrifenda. Eins og sjá má á auglýsingu á öðrum stað í blað-
inu hætta böm í fjölmörgum hverfum næstu daga.
■ Blaðið væntir þess að kaupendur sýni nokkra biðlund með-
an verið er að ráða bót á þessu og beinir þeim eindregnu tilmæl-
um til allra velunnara sinna, sem kynnu að vita af börnum eða
öðrum, er gætu veitt aðstoð sína um lengri eða skemmri tíma
og tekið að sér blaðburð, að láta blaðið tafarlaust vita.
■ Þá vantar einnig að blaðinu sendisveina til að fara með van-
skilablöð og annað sem stuðlar að auðveldari útkomu blaðsins.
Þjóðviljinn er eina blaðið, sem heldur uppi vörn og sókn gegn
taumlausu veldi peningavaldsins. Þar á má ekkert hlé verða.
■ Til þess teflir blaðið aðeins fram sönnum málstað og góðum
vilja. Sá vilji skal nú eins og endranær tryggja útkomu blaðsins.
Takmarkið sé: Trygg útkoma blaðsins í öllum hverfum.
Álit gagnfræðaskólakennara:
Aðrar breytingar nauðsyn-
legri en lenging skólatima
Nýtt leikár er að hefjast
í Þjóðleikhúsinu og hefst með
frumsýningu á leikritinu
„Kraftaverkið“ í kvöld. Þetta
Ieikrit fjallar um bandarísku
skáldkonuna Helen Keller og
erfiðleika hennar sem blindr-
ar og mállausrar stúlku í
æsku. Persónur allar eru
sannsögulcgar og ganga und-
ir réttum nöfnum í leikrit-
inu og leikritið fjallar um
tímamót í lífi skáldkonunn-
ar.
Leikstjóri er Klemens Jóns-
son og þýðinguna gerði Jón-
as Kristjánsson eftir þessu
leikriti WiIIiams Gibson.
Hér á eftir birtum við
texta úr leikritinu og eru
meðfylgjandi myndir teknar
á æfingu leikritsins síðastlið-
ið föstudagskvöld.
Kennslukonan er af írskum
ættum og er þrákelkni í blóð
borin og hún kemur að norð-
an. Hún fyrirhittir ungt villi-
dýr á hefðarheimili í Suð-
urríkjunum. Það er bæði
blint og heyrnarlaust og spillt
af dekri fjölskyldunnar. Við
matborðið fær hún að hring-
sóla i kringum borðið og
vaða í diskana hjá heimil-
isfólkinu með óhreinum
höndum og fær bita á hverj-
um diski.
Feðgarnir eru að rífast um
þrælastríðið.
„Meðan þessi undirleikur
fer fram heldur Helen á-
fram hringferð sinni um
borðið og nálgast disk
kennslukonunnar. Hún hrær-
ir með höndunum í matnum
á diski James pg síðan á
diski föður síns, en þeir taka
því báðir eins og sjálfsögðum
hlut og gefa því lítinn gaum.
Síðan kemur Helen fálmandi
með óhreinum höndum fram-
hjá sínum eigin diski og að
diski Anniear. Hún > ber
höndina að honum, en Annie
sem beðið hefur eftir þessu,
tekur með hægð um hönd
hennar og færir hana frá.
Helen fálmar aftur. Annie
grípur ákveðið um úlnlið
hennar og færir hönd henn-
ar frá borðinu. Helen skýt-
ur enn fram höndum og
þeim er vikið frá. Helen tek-
ur að slá frá sér og hljóða.
Keller lítur á þær.
Keller: Hvað gengur á?
Kate: Ungfrú Annie. Ég
skal segja yður, að hún er
vön að taka það sem hún
vill af diskunum okkar.
Annie: (rólega) Já, en ég
er ekki vön því.
Keller: Nei, auðvitað ekki.
Viney.
Kate: Jimmie. gefðu henni
eitthvað til að róa hana.
James: (mjúklega): En hún
hagar sér nú hvergi betur
en vlð borðið. Hérna. Réttir
henni fleskbita yfir bcrðið.
Helen slær á framrétta hönd-
ina. Hún seilist aftur á disk
kennslukonunnar. Annie
grípur aftur um úlnlið henn-
ar og átökin magnast.
Keller: Látið þér undan
henni í þetta sinn, ungfrú
Sullivan. Það er eina leiðin
til þess að fá að segja örfá
orð af viti. Ef þáttur sonar
míns í samræðunum getur
þá heitið því nafni. (Hann
rís á fætur) Ég skal sækja
annan disk handa yður.
Annie: (grípur um Helen)
Ég hef disk, þakka yður fyr-
ir.
Kate: (kallar): Viney. Ég
er hrædd um það sé satt
sem höfuðsmaðurinn segir.
Hún situr við sinn keip
þangað til hún fær það sem
hún vill.
Keller: (við dyrnar) Viney,
komið þér með annan disk
handa ungfrú Sullivan.
Annie: (ísköld) Ég hef disk.
Það er ekkert að diskinum,
og ég ætla að nota hann“.
Vandræðaleg þögn ríkir á
sviðinu og leikurinn æsist.
„Helen sparkar með tánni
í stólinn og hnígur niður á
gólfið. grátandi af reiði og
uppgerðarsársauka. Annie
heldur enn um úlnlið henn-
ar og horfir niður á hana,
en Kate rís á fætur“.
Kate: Nú hefur hún meitt
sig.
Annie (hörkulega): Nei,
hún meiddi sig ekki neitt.
Keller: Viljið þér gjöra svo
vel að sleppa henni?
Kate: Þér þekkið ekki
barnið nógu vel, ungfrú
Annie. Hún heldur áfram.
Annie: Ég þekki vel upp-
gerðar skælur o^ krakka sem
búið er að stórskemma með
eftirlæti.
James: Heyr, heyr.
Keller: (mjög gramur):
Ungfrú Sullivan. Þér mund-
uð skilja barnið betur ef þér
ættuð til ofurlitla meðaumk-
un. Viljið þér nú gera eins
og ég —
Annie: Meðaumkun.
(Hún ^eppir Helen og
snýst gröm gegn Keller sem
situr hinum megin við borð-
ið. Helen rýkur í disk Annie-
ar. En Annie steypir sér yf-
ir hana eins og fálki og
grípur um úlnlið hennar.
Reiðin sýður í Annie).
Með þessum harðstjóra?
Allir hlaupa eftir duttlung-
um hennar, og fær hún ekki
allt sem hún heimtar? En ég
kenni í brjósti um hana fyrir
það að sólin mun ekki skína
bara til þess að þóknast
henni alla hennar ævi, þó
að þið séuð alltaf að telja
henni trú um það. og hvaða
gagn haldið þér að meðaumk-
un yðar geri henni þegar þér
verðið komnir undir græna
torfu, Keller höfuðsmaður?
Keller (fokreiður): Kate, i
öllum hamingju bænum,
viltu —
Kate: Góða ungfrú Annie,
ég held það borgi sig ekki
að missa —
Annie: Ykkur þykir það
þægilegt, það er ástæðan.
Það er minni fyrirhöfn að
kenna í brjósti um hana
heldur en að kenna henni
mannasiði, er það ekki?. . . .
Keller: Ég fæ ekki séð að
þér hafið kennt henni neitt
enn. ungfrú Sullivan.
Annie: Ég skal byrja núna
á stundinni, ef þér viljið
fara út, Keller höfuðsmaður.
Keller (forviða): Fara út —
Annie: Viljið þið gera svo
vel, öll saman.
Fjölskyldan strunsar stór-
móðguð út úr stofunni og
skilur blindu dótturina eftir
hjá írsku kennslukonunni.
Nú hefst mikill bardagi og
fer fram í mörgum lotum í
borðstofunni milli hins unga
villidýrs og fröken Sullivan.
Mikil andleg spenna er í
þessum átökum og leikurinn
tvísýnn lengi vel, en fjöl-
skyldan bíður í ofvæni fyrir
utan.
„Ungfrú Sullivan aflæsir
báðum stofudryunum og
lætur báða lyklana á hillu.
þar sem Helen nær ekki til
þeirra.
Diskana ber hún af borð-
inu og skilur þó tvo eftir.
Síðan tekur ungfrú Sulli-
van um hönd Helenar og
færir hana að hennar eigin
diski. Helen fálmár fyrir sér
og kemur við diskinn, —
kippir snöggt að sér hend-
inni og sezt síðan á gólfið
og lemur hælunum eins og
Keller. — (Ljósm. Þjóðv. G.M.).
villidýr. Annie sezt í sæti
sitt. Þegar Helen finnur pils-
ið hennar, hættir hún að
sparka, bíður þess sem verða
vill, sparkar aftur dálítið. . .
Helen grípur nú um stól-
fótinn og tekst næstum því
að kippa stólnum undan
henni. Annie hlammar sér
niður í stólinn og situr á
honum af öUum þunga. Hel-
en reynir aftur að velta
stólnum. Þá teygir hún sig
snöggt og klípur Annie í
síðuna. Annie kippist við og
snýr sér að Helen. Telpan
rís á fætur og þreifar for-
vitin til að finna hvað
Annie er að gera. Þá fer
Annie að borða og lætur
fylgjast með gafflinum upp
að munninum. Að því búnu
grípur Helen strax í matinn
á diski kennslukonunnar.
Annie færir ákveðin hendur
hennar að hennar eigin diski.
Helen svarar með því að
klípa Annie í lærið. Annie
hoppar upp, leggur frá sér
gaffalinn og situr með lok-
aðan munn.
Helen klípur hana aftur i
lærið, en nú bregður kennslu-
konan hart við og slær hönd-
ina frá. Helen slær frá sér
með krepptum hnefa og hæf-
ir Annie á eyrað. en Annie
svarar þegar í sömu mynt
og gefur Helen rokna löðr-
ung. Nú er það Helen, sem
verður bilt við. Annie ber
höndina iðrandi upp að and-
litinu, en þegar Helen slær
aftur til hennar, þá gefur
Annie henni annan löðrung.
Helen lyftir hnefanum hik-
andi til að slá einu sinni
enn. Annie lyftir hendinni
reiðubúin til að launa með
nýjum kinnhesti, og þær bíða
í þessum stellingum meðan
Helen hugsar ráð sitt.
Hún sér sig um hönd, læt-
ur hnefann síga, gengur á
svig við Annie og þreifar
sig yfir að stól mömmu sinn-
ar. en grípur í tómt.
Hún þreifar sig áfram inn
með borðinu, en finnur að-
eins auða stóla og hvergi
neinn disk og verður ringluð
á svip.
Hún fálmar sig aftur að
stól mömmu sinnar, snertir
vanga sinn og bendir á stól-
inn og bíður þess að heim-
urinn svari. . .
Þegar Annie ætlar sjálf að
setjast, vindur Helen sér af
stólnum, hleypur að fremri
dyrunum, kippir í handfang-
ið og sparkar í hurðina.
Annie rís aftur á fætur,
gengur yfir gólfið. dregur
hana á annarri hendi aftur
að borðinu, setur hana á stól-
inn og sezt sjálf. Helen
sleppur aftur og þýtur til
dyranna, og veltir stól móð-
ur sinnar á leiðinni.
Annie rís aftur á fætur og
eltir hana, og nú tekur hún
Helen á Ictft aftan frá og ber
hana sparkandi til baka að
stólnum. Hún setur hana nið-
ur og býst enn til að setj-
ast. Helen bröltir af stóln-
um.
Hún er enn gripin.
Annie hörfar eitt skref aft-
ur á bak og gefur gætur að
telpunni. Helen bærir ekki á
sér. Annie dregur djúp and-
ann. Þær eru báðar úfnar
mjög og allt á tjá og
tundri í stofunni. Tveir stól-
ar liggja á gólfinu og borð-
búnaðurinn í einum hi’æri-
graut. Annie reynir ekki að
laga til. Hún sezt á stólinn
sinn og safnar kröftum. . .“
Ný lota hefst' og meðal
annars er hellt úr vatnskönnu
yfir blindu stúlkuna.
Stríðið heldur áfram. . .
Svona er hinn upgefni
texti leikritsins og nú er að
vita hvemig túlkunin tekst i
kvöld.
Félag gagnfræðaskóla-
kennara í Reykjavík
hefur sent frá sér álits-
gerð varðandi lengingu
þá á árlegum skólatíma
barna og unglinga, sem
verið er að framkvæma
í Reykjavík og lýsa
gagnfræðaskölakennarar
sig þar algjörlega and-
víga þeim hætti, sem
hafður er á þessari
breytingu í skólastarf-
inu.
1 álitsgerðinni er á það bent,
að lengingin á starfstima skól-
anna sé aðeins ein þeirra breyt-
inga, sem ýmsir forystumenn
fræðslumála séu sammála um
að gera þurfi á skólakerfinu.
Hins vegar virðist flestir skóla-
menn sammála um það, að leng-
ingin á starfstíma skólanna sé
miður æskileg. nema á undan
fari aðrar breytingar á fræðslu-
Fulltrúakiör
h|á ASB
ASB, Félag afgreiðslustúlkna
í mjólkur- og brauðsölubúðum
heldur félagsfund í húsi Dags-
brúnar og Sjómannafélagsins að
Lindargötu 9 á mánudagskvöld
kl. 8.30. Fundarefni er kosning
fulltrúa á 29. þing Alþýðusam-
bandsins.
Seán O'Casey
lézt í gœr
LONDON 19/9 — írska leik-
ritaskáldið Seán O'Casey lézt í
sjúkrahúsi í Torquay í Englandi
i gær, og var banamein hans
hjartaslag. Hann varð 84 ára
gamall.
0‘Gasey ólst upp í Dublin og
lærði ekki að lesa fyrr en hann
var tólf ára gamall. Með sjálfs-
námi aflaði hann sér viðtækrar
menntunar og ungur gekk hann
í írska frelsisherinn. Hann hóf
að rita leikrit fyrir Abbey-leik-
húsð í Dublin cg varð frægur
fyrir leikritið Júnó og páfuglinn.
kerfinu og uppbyggingu þess, —
eða þær breytingar yrðu að
minnsta kosti gerðar jafnhliða.
Álitsgerð Félags gagnfræða-
skólakennara er birt í heild á
4. síðu í dag.
í Þjóðviljanum í gær misrit-
aðist nafn ellefta varamanns á
A-listanum í Iðju. Þar stóð
Guðríður Einarsdóttir í Eygló,
en á að standa Guðrún Einars-
dóttir á sama stað.
15 dagar
eftír
í dag birtum við umboðs-
menn okkar í Norðurlánds-
kjördæmi vestra, Vestfjörð-
um og Vesturlandi. Geta þeir
sem hafa fengið senda miða
í þeim kjördæmum gert skil
I til þessara manna eða þá sent
okkur skil beint. Utanáskrift-
in er: Happdrætti Þjóðvilj-
ans, Týsgötu 3.
ísafjörður: Halldór Ólafsson
Blönduós: Guðmundur Theó-
dórsson
Hvammstangi: Skúli Magnús-
son
Skagaströnd: Friðjón Guð-
mundsson
Sauðárkrókur; Skafti Magn-
ússon
Siglufjörður: Kolbeinn Frið-
bjamarson
Akranes; Páll Jóhannesson,
Vesturgötu 148
Borgarnes: Olgeir Friðfinns-
son
Grafarnes: Jóhann Ásmunds-
son, Kverná
Ólafsvík: Elías Valgeirsson
Stykkishólmur: Jóhann Rafns-
son,
Á morgun höfum við skrif-
stofuna opna frá kl. 9—12 og
1*—6 Lítið inn til okkar sem
allra fyrst. Styðjum Þjóðvilj-
ann.
Fjölskyldan er stórmóðguð við kennslukonuna og er staðin upp frá matborðinu og strunsar
litlu síðar út og skilur dóttur sína eftir til ögunar í mannasiðum. Atriði í öðrum þætti.
Talið frá vinstri; Valur Gíslason sem höfuðsmaðurinn Keller, Kristbjörg Kjeld sem kennslu-
konan, Gunnvör Braga sem blinda stúlkan, Helen Keller, Arnar Jónsson sem James og
Helga Valtýsdóttir sem Kate
i
A