Þjóðviljinn - 27.11.1964, Blaðsíða 6

SÍÐA
MÓÐVILJINN
Föstudagur 27. nóvember 1964
wwwwwwwwwwwwvwwwwwww
600 þúsund
óra
hauskúpa
Vel varðveitt hauskúpa
af apamanni hefur fundizt
í jörðu í Kungvangling f
Lantien-héraði um 60 km
| frá Sían í norðvestur Kína.
| Hauskúpan er talin vera
| fimm til sex hundruð þús-
| und ára gömul.
| Höfuðkúpan er tiltölu-
| lega vel varðveitt og kfn-
? verskir steingjörvingafræð-
Iingar telja að hún sé lík-
lega nokkru eldri en höf-
uðkúpa Pekingmannsins,
5 sem er talin vera frá fjög-
| ur til fimm hundruð þús-
? undum ára. j
$ Höfuðkúpa Peking- ?
? mannsins fannst í helli, en ?
? Lentienkúpan í fornu ?
| botnlagi á viðavangi. Nú |
£ er Lantien-kúpan eina ?
? hauskúpan af apamanni, |
^ sem er til í Kína. Enginn |
í veit hvar hauskúpa Pek-
S ingmannsins er niðurkom-
5 in, en sfðast þegar til
5 fréttist var hún orðin eign
? Bandarfkjamanna.
5 í
vwvwwwwwwwwwwwvwwwwvwv
Bretar deila
um fjármá/
LONDON 25/11 — Neðri deild
enska þingsins samþykkti í gaer
hin svonefndu „aukafjárlög“
stjómar, Verkamannaflokksins,
en í sambandi við þau var m. a.
fyrst gerður heyrum kunnur
hinn umdeUdi 15%, tollur á ýms-
ar iðnaðarvörur. Þetta er í annað
sinn sem deildin fjallar um mál-
ið og er því nú svo gott sem
borgið í höfn samkvæmt ensk-
um þingvenjum. Það var James
Callaghan, fjármálaráðherra,
sefhT örð hafði fyrir stjóminni,
og kvað hann aukafjárlögin
hafa verið nauðsynleg til þess
að stöðva dýrtíð í landinu. Reg-
inald Maudling talaði af hálfu
stjómarandstöðu Hennar hátign-
ar og deUdi hart á stjómina
fyrir að hafa ýkt vandrasða-
ástandið sem ríkt hafi við
stjómarskiptin. Urðu miklar
deUur í þingsal og þingmenn
Verkamannaflokksins risu úr
sætum sínum og mótmæltu
Maudling kröftuglega.
FJÁRSJÓtUR
JAKIÍTlU
Áður en ég hafði verið
hálftfma í Jakútsk hafði ég
fengið þrjú boð.
Tvö boðin voru að taka
þátt f veiðiferð. Jakútar eru
góðir veiðimenn. Þriðja boö-
ið fannst mér þó forvitnileg-
ast: „Mundirðu kæra þig um
að lfta á gullnámusvæðið
okkar í Aldan?” Hérna í 6
þúsund km. fjarlægð frá
Moskvu fékk ég tækifæri til
þess að sjá með eigin aug-
um stórfenglegustu fjársjóði
Sovétríkjanna. Það er héðan
frá Aldan að kílógram á kíló-
gram ofan af gulli er daglega
sent í geymslur ríkisbankans f
Moskvu.
I Aldan er allur bærinn og
50 þúsund íbúar hans tengd-
ir gullnáminu á einn eða ann-
an hátt. Það em ekki kröpp
kjör, því ekki er sjaldgæft að
menn vinni sér inn 500 rúbl-
ur á mánuði (25000 ísl. kr.).
Þriðja hvert ár fá verkamenn
sex mánaða orlof á fullu kaupi.
Orlofinu eyða þeir oftast með
fjölskyldum sfnum á strönd-
um Kákasus eða Krím þar sem
þeir bæta sér upp langa, kalda
og sólarlausa mánuði.
Á löngum heimsskautsvetr-
inum sem stendur í átta mán-
uði fer kuldinn oft niður f
-f- 70 gráður á Celsius. Á stuttu
en ofsaheitu sumri getur hit-
inn farið upp f 40 gráður.
Þannig em hitasveiflumar
meira en hundrað stig. And-
lit fólks em veðurbarin og
augnaumbúnaðurinn saman-
dreginn vegna blindandi snjó-
birtu á vetuma og sólbirtu á
sumrin.
Flugvélar um allt
Fyrir fimmtíu ámm var
Jakútfa „rimlalaust fangelsi”.
Þeir sem vom sendir þangað
höfðu enga möguleika til þess
að komast nokkumtíma til
baka. Nú á dögum finna íbú-
amir til máttar síns og meg-
ins. Þeir vita einnig að þessi
hluti Sovétríkjanna er einn
hinn þýðingarmesti f landinu.
Land ævarandi frosts nær inn
á heimskautssvæðiö og geymir
óþrjótandi auðævi: gull og eð-
I þessari grein segir Moskvufréttaritari
vestur-þýzka blaðsins Die Welt, Heinz
Schewe, frá kynnum sínum af Jakútíu,
landi ,,ævintýralegra auðæva“.
alsteina. í Jakútíu er allt
nema jámbrautir. I þessu
landi, sem er 10 sinnum
stærra en Vestur-Þýzkaland
em um hálf miljón íbúa. Það
er 13 tíma flug frá Moskvu til
Jakutsk, höfuðborgar Jakútíu.
Þegar ég flaug þessa leið var
ekki eitt einasta sæti laust í
vélinni. Margir farþeganna
vom jarðfræðingar ákafir í að
finna nýjar auðlindir. Á þessu
landssvæði hefur stökkbreyt-
ing orðið í samgöngumálum,
flugvélar em komnar í stað
hesta. Á flugvellinum em
margar gerðir af flugvélum,
allt frá afgömlum til allra
nýjustu.
Við hliðina á nýju flugstöð-
inni er gamalt bjálkahús, þar
sem flugstöðin var til húsa
fyrir skemmstu. A flugvellin-
um var svo sundurleitur hóp-
ur að þar hljóta að hafa verið
fulltrúar allra hinna rúmlega
100 þjóða sem byggja Sovét-
ríkin. 400 km. éra til Áldan og
tvíhreyfla 11-14 fer þessa leið
á tveim tímum. Farið kostar
19 rúblur.
Það var laugardagur og þvi
stuttur vinnutími. Kl. 3 deyr
vélaglamrið út og kyrrð fær-
ist yfir Aldán. 1 ár hófst „gúll-
tíminn” í Aldan 14 dögum fyrr
en venjulega.
Ibúar Aldan eru ekki hrædd-
ir um að gullbirgðir í Sovét-
ríkjunum muni nokkum tíma
þrjóta. „Við eigum ótæmandi
sjóði” sagði Xvan Bridikhin
forstjóri jarðfræðideildarinnar
í Jakútsk. Gullið sem við
vinnum hér er ekkl í molum,
heldur gullsandur, og hér er
meira af guHi en á nokkrum
öðram stað í Síberíu.
Bátur með botnsköfu ligg-
ur á ánni eins og gríðarstór
froskur. Sandurinn er fluttur
á færibandi af botninum, og
sérhæfðir verkamenn skilja
gullið frá leirnum.
Daglega eru mörg kílógrömm
af gulli send í aðalgeymslurnar
í Aldan og vikulega er gull-
ið flutt flugleiðis til Jakútsk.
Þaðan er þessi dýrmæti farm-
ur fluttur til Moskvu. Gull-
vinnslutíminn í Aldan nær
frá marzlokum til októberloka.
en þá læsa frosthörkurnar
frekari starfsemi.
Tilbúið loftslag
Baráttan við náttúraöflin
hefur vakið ímyndunarafl jak-
útskra húsameistara. Þeir hafa
ákveðið að byggja nýja dem-
antaborg í miðri tægunni
(skógarflæmi sem ná norður
á túndru) rúmlega 1000 km
frá Jakútsk. Hún verður byggð
á þann hátt að hægt verður
að vinna við demantanám
jafnvel í bitur-gaddi.
Þegar er farið að byggja
hana og þessi framtíðarborg,
sem er • hin yngsta í Jakútíu
á að heita Aikhal, en það er
jakútska og þýðir frægð eða
heiður.
Nýlega fundust hérna mjög
auðugar demantanámur, og 'nú'
á að reisa borgina á tæpum
fimm áram. Það kostar 1000
miljón rúblur að koma henni
upp, en hún mun endurgreiða
ríkinu það mörgum sinnum í
eðalsteinum.
Hér eiga 5000 manns að búa
f 12 fimm hæða húsum, sem
munu standa í hálfhring og
verða tengd hvert öðru með
göngum sem verða aðalgatan f
Aikral. 1 göngunum verður
tilbúið loftslag, sem veðurlag-
ið fyrir utan getur ekki haft
nein áhrif á. Göngin verða 12
metra breið. Helmingur þeirra
Vetur er strangur í norðurhlutum Síberíu, þar sem margir
þjóðflokkar lifa á veiðum og flakka um með hreindýrahjarð-
ir sínar.
verður fyrir umferð en á hinu
6 metra beltinu verða veitinga-
hús og verzlanir. í miðbænum
verða helztu oplnberar stofn-
anir f Aikhal til húsa. Þar
verður menningarhöll, tónlist-
arsalur með sæti fyrir 400
manns, íþróttamiðstöð og vetr-
argarður. Hérna verður einn-
ig skóli fyrir 600 börn.
Nariman Sukhanof húsa-
meistari Jakútsk kvaðst þess
fullviss, að þessi áætlun um
demantaborgina með gervi-
loftslaginu mundi komast í
framkvæmd.
Demanturinn
Valentína
Það er ekki langt sfðan Jak-
útxa var auður blettur á landa-
bréfinu, „blettur” sem náði
yfir þrjár miljónir ferkíló-
metra. „En líttu á hvemig
þetta horfir núna”, sagði Ivan
Bridikhin og breiddi úr korti.
Það var þakið litadeplum
--------------------------
Allt starfsllðið heiðrað á
200 ára af mæli Ermitage
Allt starfslið Ermitage listasafnsins i Leningrad hlaut
æðstu viðurkenningu sem veitt er í Sovétríkjunum: Len-
ínorðu, þegar 200 ára afmæli þessa heimsfræga safns var
haldið hátíðlegt fyrir nokkru.
Ékaterína Furtseva menntamálaráðherra Sovétríkjanna
sagði, að safnið væri ekki aðeins „þjóðarstolt, en allur
heimur stærði sig af því“.
Þrjár nýjar sýningar voru
opnaðar í safninu, en á því
era nú um tvær og hálf miljón
safngripa, listaverk og menn-
ingarminjar hvaðanæva að úr
heiminum.
Vladimir Levinson-Lessing
forstjóri safnsins segir, að það
hafi verið reiknað út, að ekki
sé hægt að skoða safnið á
minna en tveim áram þó ekki
væri staðnæmzt nema í eina
mínútu við hvern grip.
Safnið var stofnað 1764 í
Sankti Pétursborg til að hýsa
225 málverk, sem keisaraynjan
Katrin mikla hafði látið kaupa
erlendis.
Ný listaverk bættust sífellt
við safnið, en um fjölmörg ár
var það aðeins takmarkaður
hópur manna. sem fékk að
njóta þeirra.
Það er stntt síðan að
Nikolai Eliseyev verka-
maður við neðanjarðar-
brautina í Leningrad varð
þekktur maður. Hann var
32. miljónasti gestur á
Ermitage safninu.
Eliseyev fékk að gjöf
aðgöngumiða, sem gildir
ævilangt.
Nú kemur það stundum fyr-
ir, að allt að 15 þúsund manns
heimsækja Emitage, og á
hverju ári koma meir en tvær
milljónir gesta í safnið.
Hvað er að sjá?
Hvað er að sjá í Ermitagc
Mörg þúsund málverk þeirra
á meðal verk eftir Leonardo
da Vinci og aðra ítalska meist-
ara. 30 af 1.057 sölum í safn-
inu eru eingöngu fyrir mál-
verk ítölsku snillinga Endur-
reisnartímans.
Mjög gott safn er til af
listaverkum frá Bretlandi,
Þýzkalandi, Spáni og Belgíu.
Á safninu er mest úrval
Rembrandt mynda samankom-
ið á einum stað í heimL Og
aðeins í Frakklandi sjálfu er
til meira af frönskum lista-
verkum.
Meðal hinna mest metnu
listaverka í deild vestur-ev-
rópu listar eru „Madonna
Benois" og „Madonna Litta“
eftir Leonardo da Vinci,
„Krjúpandi piltur" eftir Mic-
helangelo og nokkur málverk
eftir Raphael.
í Ermitage er eitthvert
stærsta safn austurlenzkra
listar sem til er. Þar eru list?
og menningarminjar frá forn
öld og miðöldum í Egypta-
landi, Iran, Tyrklandi, Ind-
iandi og Kína.
Þarna er einstætt safn af
Ermitage safnið er til húsa f Vetrarhöiiinni, sem sést hér á
myndinni, en hún var áður aðsetur keisaranna. En auk þcss eru
sýningarsalir safnsins í fjórum byggingum öðrum. Fimmta bygg-
ingin: Ermitage leikhúsið, er eingöngu notuð fyrir fyrirlestra
og Iistsýnlngar. — Undraverðast við safnið er ekki hvað það er
stórt, heldur hvað það er fjölskrúðngt. í því geta gestir kynnzt
listaverkum svo að segja alls staðar að úr heimi og frá öllum
menningarskeiðum, allt frá upphafi mannlifs.. — f seinni heims-
styrjöldinni voru flestir safngripirnir fluttir til Ural í öruggt
sltjól, en fáeinir safnverðir urfiu þó eftir til þess að líta eftir
gripom, sem ekki var hægt að flytja.
skýþískum gullgripum og fá-
xéðir skartgripir, sem eru
varðveittir á sérstakri skart-
gripa deild.
í Ermitage eru persneskir
silfurgripir, rómverskar högg-
myndir og málaðir vasar
grískir, einstæð listaverk í
Byzan stil frá 6. til 15. aldar.
Safnið skiptist á sendingum
við önnur söfn. Nú era td.
Picasso myndir af safninu á
sýningu í Kanda og ítölsk sýn-
ing £ Ferueyjum.
gylltum, silfurlitum, rauðum,
grænum, bláum, fjólubláum,
svörtum ... Hver einasti dep-
ill táknar þúsundir miljóna
rúblna. Þetta kort sýndi nátt-
úruauðævi landsins.
Um þúsund km vestur af
Jakútsk reis ný borg fyrir
fimm áram. Hún heitir Mimij
(friðsamur) og húsin era reist
á deijiantanámum í þókstaf-
legum skilningi. Fyrir nokkra
fannst þar afburðafagur 51
karata steinn og var hann
skýrður Valentína til heiðurs
Valentínu Nikolayevu-Tsjeres-
hkovu fyrstu konu sem flaug
út í geiminn.
Það mundi ekki koma nokkr-
um á óvart, þó að í Mirnij
eða einhverri annarri nýfund-
inni demantanámu í Jakútfu
mundi finnast demantur sem
væri stærri en sá heimsfrægi
Orlov demantur sem er 194
karöt. Katrín mikla fékk hann
í afmælisgjöf frá uppáhaldinu
sínu Orlov greifa.
„Bráðlega förum við fram
úr Suður-Afríku, sem fram-
leiðir mest af demðntum í
heimi”, sögðu starfsmennimlr
með bjartsýni.
Víst er um það, að jarð-
fræðingar eru alltaf að finna
nýjar og nýjar demantanám-
ur f ævintýralegum fjárhirzl-
um túndrunnar.
„Kemur það fyrir að fólk
finni demanta eða gull og
skili því ekki?” spurði ég yf-
irmann jarðfræðinga í Jakút-
fu.
„Verkamenn okkar eru svo
vellaunaðir”, sagði Ivan Brid-
ikhin, „að þeir verða ekki fyr-
ir neinum freistingum að
stinga einhverju undan. Þetta
fólk hefur gjörhreytt viðhorf
við dýrum steinum og gullmol-
um. Þetta era fyrir þeim ekki
annað en venjulegir hlutir.
Ekkert sérstakt svona rétt eins
og kol eða mór.”
Nýlega hefur gas og olía
fundizt í Jakútíu, og það mun
valda byltingu í orkumálum
sjálfstjómarlýðveldisins.
Kartöflur, kál, agúrkur og
tómatar era ekki þýðingar-
minni en gull og tíýrir stein-
ar. Á þessum sviðum er líka
sótt fram. Ný gróðurhús era
reist og um leið og Lena hef-
ur 'rutt af sér ísnum sem hún
ber norður með ógnarlegum
hávaða f maílok setja íbúarn-
ir niður kartöflur og annað
grænmeti. Tími fyrir þennan
gróður er aðeins þrír mánuð-
ir.
^ sama tíma era jarðfræðing-
Framhald á 9. síðu.