Þjóðviljinn - 28.11.1964, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 28.11.1964, Blaðsíða 7
Laugardagur 28. nóvember 1964 HÖÐVILiíNíí Höfundur greinar- innar, Ásgeir Svan- bergsson, lauk stúd- entsprófi árið 1952, en hefur búið að Þúfum í Reykja- fjarðarhreppi, Norð- ur-ísafjarðarsýslu, í um það bil áratug. ÁSGEIR SVANBERGSSON: ALÞJODLEG BÆNDA- StÁÐSTEFNA 1«^. ....id ijeir salnazt saman starioineua cins af sauivinnubúuuum i Þýzka a.j.j^u- lýöveltíinu og ræða um veðrið og búskapinn eins og gengur. Dagana 1. — 13. júlí 1964 var í fyrsta sinn haldin al- þjóðleg bændaráðstefna í Þýzka alþýðulýðveldinu. Þetta land, sem liggur í hjarta Ev- rópu verður æ meir vettvangur alþjóðlegra mannfunda einsog til dæmis kaupstefnunnar í Leipzig og Eystrasaltsvikunn- ar. Til bændaráðstefnunnar buðu samtök þýzkra bænda — VdgB — Vereinigung der gegenseitigen Bauemhilfe. Var aðaltilgangur samkomunnar að stefna saman bændum og bændafulltrúum ýmissa þjóða til að ræða viðhorf og vanda- mál en einnig til að kynnast landbúnaði í aiþýðulýðveldinu og því, hvemig þar er tekið á vandamálum landbúnaðar og sveitafólks. Ráðstefnuna sóttu á annað hundrað fulltrúar frá níu löndum, Sovétríkjunum, Pól- landi, Finnlandi, Svíþjóð, Nor- egi, Danmörku, íslandi og svo frá báðum þýzku ríkjunum, og voru heimamenn fjölmennast- ir. í þessum stóra hópi voru menn á öllum aldri, með ólík viðhorf og úr ólíkum starfs- greinum, bændur, formenn bændasamtaka, kennarar, bú- fræðingar og vísindamenn. ís- lenzka sendinefndin var fá- mennust, en í henni voru Ragnar Einarsson, starfsmaður vélasjóðs ríkisins, Magnús Óskarsson, tilraunastjóri á Hvanneyri og undirritaður. Þýzku bændasamtökin, sem voru gestgjafar, eru mjög víð- tækur félagsskapur, opinn öll- um, sem starfa við eða í tengslum við landbúnað. Þessi samtök eru einskonar sam- vinnufélag, sem annast meðal annars kaup, sölu og dreifingu á rekstrarvörum og fram- leiðsluvörum landbúnaðarins. Þau reka sláturhús, mjólkur- stöðvar, flutningafyrirtæki, bankastarfsemi og fleira. Þá reka þau umfangsmikla fræðslu- og upplýsingastarf- sem fyrir bændur og skipu- leggja auk þess sumarferðalög bænda og orlofsdvalir í eigin hvíldarheimilum. Einna helzt mætti líkja félagsskap þessum við samsteypu úr Búnaðarfé- lagi íslands, Stéttarsambandi bænda og SÍS. Það var fulltrúi þessa fé- lags, sem tók á móti íslend- ingunum á Schönefeld flug- velli í Berlín og bauð þá vel- komna. Var síðan haldið til hótel Berolina við Karl-Marx- Allee í miðri Berlín. í stríðs- lok stóð ekki steinn yfir steini á þessu svæði, og hefur mið- hluti Berlínar nú verið reistur 4 ný. Eru byggingar þar mjög nýtízkulegar og glæsilegar. í suðri og norðri Daginn eftir komuna til Ber- línar var haldið suður á bóg- inn til Leipzig. Leiðin _lá um landbúnaðarhéruð og íslend- ingsauganu þótti nóg um stærð akurflæmanna, sean námu tugum og hundruðum hektara, en hvergi var að sjá óræktaðan blett. í kvöldveizlu í Leipzig var svo ráðstefnan formlega sett af Sperling, rit- ara VdgB, sem óskaði mönn- um velfarnaðar á ferðalögum, sem í hönd fóru, en fulltrúar þökkuðu fyrir sig. Síðan var haldið til Mark- kleeberg, en það er um stund- arfjórðungsleið frá Leipzig. Þar er á hverju ári haldin mikil landbúnaðarsýning með þátttöku margra þjóða, og sækir hana mikill fjöldi gesta. Sýning þessi á að vera til kennslu og fróðleiks fyrir bændur og búalið í DDR og einnig til kynningar fyrir borgarlýð og útlendinga. Á sýningunni gat að líta allt hið nýjasta í vélum, tækni og byggingum. Þá voru sýnd ýms búfjárkyn og kynntar stefnur og árangur í kynbótum og bú- fjárrækt. Þar voru sýningar- og fyrirlestrasalir þar sem ein- stakir þættir voru teknir fyrir, einnig voru deildir, er. gáfu yfirlit í tölum og myndum um ástand og horfur í landbúnaði. í hverri deild voru sérfræðing- ar og leiðbeinendur sem svör- uðu spurningum gestanna. Það sem var mest áberandi á sýningu þessari var hin afar fjölbreytta véltækni sem virt- ist ná yfir öll starfssvið bónd- ans, sérstaklega bar mikið á jarðyrkjuverkfærum og upp- skeruvélum. Flestar hinna stórvirku véla voru' sýndar að starfi. Geysilegur fjöldi fólks var þarna og kemur bænda- fólk langt að til að sjá og skoða. Einnig mátti sjá hópa barna og unglinga úr borginni undir leiðsögn kennara, sem fræða þau um atvinnulífið á þennan hátt. Að aflokinni dvöl í Leipzig var haldið í norðurátt, alla leið að Eystrasalti, þar sem heitir Kúhlungsborn, en það er elzti og stærsti baðstaður Þýzkalands. Þar höfðum við aðsetur næstu daga og ferð- uðumst um norðanvert lýð- veldið til að sjá landbúnaðinn með eigin augum og kynnast lífskjörum og viðhorfum fólks- ins. Þó að landbúnaður sé ekki aðalatvinna Þjóðverja, virðist landið samt vera mesta gósen- land til þeirra hluta. Tveir þriðju hlutar af yfirborði landsins er ræktað land. Mest er ræktað af rúgi, hveiti, kart- öflum og sykurrófum. Fer það eftir veðurfari og jarðvegi á hverjum stað hvað mest er ræktað. Mikil uppskera fæst einnig af hampi, olíuplöntum, ávöxtum og grænmeti. Af bú- fé hafa þeir aðallega naut- gripi, svín og hænsn. Með því að umreikna allt búfé í stór- gripaeiningar koma 72,8 stór- gripir á hverja 100 hektára ræktaðs lands. Samsvarandi tala í Bretlandi er 59, í Frakk- landi 54. Áætlunar- búskapur Það er strax auðséð, að landbúnaður DDR er mjög frá- brugðinn því, sem við eigum að venjast, hvað öll ytri skil- yrði áhrærir, til dæmis að taka er meðalhiti júlímánaðar í nyrztu héruðum lýðveldisins 17,5 gráður og ársúrkoma að- eins rúmir 500 mm. Búfjárkyn og jarðargróði eru gjörólík okkar. Jarðvegur er mestan part sand- og leirjarðvegur. En félagsleg uppbygging og öll aðstaða bóndans í DDR er alveg jafn ólík. Síðan , 1952 hefur landbúnaðurinn færzt æ meira í form sósíalistísks stór- reksturs. Bændurnir hafa sam- einazt í svonefnd landbúnaðar- framléiðslufélög, eða land- wirtschaftliche produktions- genossenschaften. Það mund- um við kalla félagsbú eða stórbú með samvinnusniði. Þetta rekstrarform er nú ríkj- andi í landbúnaði DDR og hef- ur nú 85% alls ræktaðs lands. Bændurnir hafa gert sér ljóst, að afkastamöguleikar smábú- anna voru fullnýttir og það rekstrarform var orðið fjötur á framleiðslunni. Til þess að auka framleiðsluna og bæta lífskjörin varð einkarekstur- inn og einyrkjahokrið að víkja fyrir hinum vélvædda stór- rekstri samvinnubúanna. Sam- eiginleg jarðyrkja gerði kleift að taka í notkun stórvirkustu vélar og sameiginleg gripa- hirðing gerði kleift að byggja vönduð gripahús þar sem vél- ar leysa mannshöndina af hólmi við störfin. Þá er það einnig mikilsvert, að samvinn- an létti erfiðustu störfunum af bændunum og gerir þeim í vaxandi mæli fært, að afla sér með skólagöngu eða á annan hátt, fræðslu og þekkingar í starfi, sér og öðrum til ágóða. Þessi stórfellda nýsköpun landbúnaðarins var því a,ðe»ns möguleg, að nýir þjóðfélags- hættir, sósíalistiskur áætlunar- búskapur, var fyrir hendioá landinu. Ákveðin og meðvituð þróun efnahagslífs samkvæmt fyrirfram gerðri áætlun er ein af megin undirstöðum sósíal- istiskra framleiðsluhátta. Hið samvirka þjóðfélag er ein samstæð efnahagsheild og það er bráðnauðsynlegt, að hinar einstöku greinar þessarar heildar séu samstiga í fram- þróun sinni. Til dæmis er hinn vélrekni landbúnaður nátengd- Framhald á 8. síðu. AAAAAAAAAWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWVWWWWWWVAAAWWWWWWWWWWWWWWWWWWIVWWWVWWWWWWWWWAAAAAAWWWWWIWWWWWWWWWWWWVWWWWWWWWVWWWWVWWVVVVWWWWWWVWWWW RETTUR Tímáritið Réttur sem hefur um langan tíma verið vett- vangur hinna róttækustu skoð- ana í íslenzku stjómmálalífi, er nú kominn á allvirðulegan aldur — sá árgangur þess sem nú er að koma út er sá 47. í röðinni. Þrjú hefti eru komin út í ár og það fjórða á leiðinni og er meira líf með ritinu en stundum áður. Ritstjóri tímaritsins, Einar Olgeirsson, skrifar allmargar greinar í bessi hefti um ís- lenzk stjómmál. Hér er ekki staður til að drepa á þær hverja og eina — en Réttar- greinar Einars hafa Iengi ver- ið forvitnilegur lestur hverjum þeim sem vill fylgjast með stjórnmólalífi: á síðum Réttar hafa oft verið settar fram í fyrsta sinn þær skoðanir sem síðar höfðu úrslitaáhrif á stefnu Sósíalistaflokksins og róttækrar verkalýðshreyfingar. Af pólitískum preinum þessa árs mætti éinkum minna á „Heildarskipulagning nauð- synleg í íslenzkum iðnaði” (2. hefti), en þar em dregnar fram nokkrar ágætar stað- reyndir sem sýna hve það er dýrkeyptur lúxus fyrir Islend- inga að vera að burðast með kapítalista. Sú vísa verður aldrei of oft kveðin. Einar skrifar og grein- ar um menningarmál. Grein- in „Draupnir Ragnars og afl- vaki Islendingasagna” (3. hefti) er skrifuð í þeim þarfa til- gangi að brýna fyrir mönnum, að baráttan fyrir bættum lífs- kjörum verði ekki takmörkuð við efnahagslega baráttu eina — að hún missi að verulegu leyti marks ef henni fylgi ekki menningarsókn verkalýðsins. Þar reynir Einar og að svara beirri spumingú sem Halldór Laxness varpaði fram á lista- þingi í vor, hvernig fámennir og snauðir þjóðflckkar sem fornir Grikkir, Gyðingar og Is- lendingar, hefðu getað unnið svo mikil menningarafrek og raun ber vitni. Einar vísar til hinnar óvenjulegu mannlegu reisnar þessara fmmstæðu ætt- arsamfélaga, sem gat fullkom- lega borið uppi rismikla list. og leggur, sem oft fyrr, mikla áherzhi á nauðsyn þess, að varðveita tengsl við menning- Einar Olgeirsson ararf þessa ágæta tímabils i mannfélagsþróun. Um annað íslenzkt efni i Rétti má segja, að það hefur bersýnilega lengi verið stefna Tf MARIT ritstjómar að safna f ritið frá- sögnum og skáldskap um lífs- stríð íslenzkrar alþýðu á erf- iðari tímum. 1 síðasta hefti finnum við tvö góð dæmi um slíkt efni. Tryggvi Emilsson segir átakanlega sögu af við- ureign fátækrar fjölskyldu við kaupmenn og yfirvöld fyrir hálfri öld. Svipaðar sögur era Tryggvi Emilsson sjálfsagt til margar, skráðar og óskráðar, en þessi tíðindi hefur Tryggvi gert eftirminni- leg fyrir sakir skýrrar og góðr- ar framsetningar. 1 sama hefti er og að finna heimsádeilu- kvæði frá 1892 eftir borgfirzkt alþýðuskáld, Jónatan Þorsteins- son. Svo skemmtilega yrkir þessi maður um ávirðingar sem þjóðin hefur lengi orðið að súpa seyðið af: Þar scm lá í Iandi og lýðsins framför drap öndvert stæður andi öllum félagsskap; á hinu flestir fengu skil, t öllu að pukra einir sér og eiga "v»kkuð Ernst Fischer En allavega þyrfti hinn ís- lenzki hluti tímaritsins að vera enn fjölbreyttari — þótt það sé reyndar hægara sagt en gert, þar eð pennagleðin er með öllu dottin úr flestöllum landsmönnum. En það skal og tekið fram, að það var góð hugmynd að fá ungan hag- frasðing, Hjalta Kristgeirsson, til að skrifa um hagfræðikenn- ingar marxismans. Vonandi verður ekki gefizt upp við það fyrirtæki. Erlent efni er að mestu leyti þýtt úr tímaritinu „Vandamál friðar og sósíal- isma”. Þar fer einna mest fyrir tíðindum frá þjóðfrelsis- bsráttu f ný’endum eða ný- frjálsum ríkjum. Ekki ber að neita því, að tíðindin era merk, en í flestum tilvikum eru þau ekki sögð á þann hátt að veki eftirtekt og umhugsun — í framsetningu og skilgreiningu ræður sterk tilhneiging til ein- földunar. Hinsvegar er mikill fengur að grein austurríska rithöf- undarins Ernst Fischers (2 hefti) „Listir og hugmynda- fræðileg yfirbygging” (þýdd úr „Marxism Today”). En þar sinnir Fischer af ágætri rök- vísi því áhugamáli sínu að kveða niður kreddubundnar einföldunartilhneigingar í af- stöðu margra marxista til lista og bókmennta, og svo háskalegar hugmyndir um undirgefni listamanna undir flokksstjórnir. Zilliacus átti og mjög læsilega grein um Verka- mannaflokkinn brezka (1. hefti) Þessi lauslegi samanburður bendir til þess, að tímaritið batnaði við að velja til þýð- ingar fyrst og fremst greinar eftir marxista frá nálægari menningarsvæðum — þeir hafa framsetningarmáta og um- ræðuaðferð sem er okkur að- gengile^ ★ Þess má og geta að árgang- ur Réttar kostar hundrað kr. og er það lítið fé.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.