Þjóðviljinn - 04.05.1965, Blaðsíða 2

Þjóðviljinn - 04.05.1965, Blaðsíða 2
2 SIÐA MÓÐVILJINN Þriðjudagur 4. maí 1965 FISKIMÁL — Eftir Johann J. E. Kúld ÍSLENZK TOGARAÚTGERÐ OG FRAMTÍÐ HENNAR Á að drepa hana úr hor? Á íslandi hefur það löngium þótt slæmur búskapur, ef menn hafa drepið mjólkurkyr sínar úr hor, eða ef þær hafa orðið reisa á básunum sökum van- hirðu og umhirðuleysis. Slíkt og þvílíkt kom heldur ekki fyr- ir í langri búskapargögu ís- lenzku þjóðarinnar nema þá í eldgosa- og ísaárum þegar flest- ar bjargir voru bannaðar. Kýr- in hefur um aldir verið undir- staða heimilanna, hennar lífi og nyt varð að halda við, svo lengi sem kostur var, því að á henni byggðist heilbrigði og kraftur kynslóðanna. Á sama hátt og kýrin hefur verið und- irstaða íslenzkra heimila gegn- um aldir, þannig hefur íslenzk togaraútgerð um áratugi verið undirstaða íslenzks þjóðarbú- skapar og fiskiðnaðar, sérstak- lega hér í Reykjavík og Hafn- arfirði og þá einnig hin síðari ár úti á landi svo sem á Ak- ureyri. Þennan sannleika ættu menn að vita, sem gefa sig út fyrir vitiboma stjómmálamenn hér á landi, en á þessu er nú mikill misbrestur. Þegar nýsköpunarstjómin endurnýjaði togaraflotann við endalok síðustu heimsstyrjald- ar, þá var það gert vegna þess að enn á þeim tima vissu menn á fslandi, að togaraútgerð varð að vérá kjölfesta íslenzkrar fiskútgerðar ef vel átti að fara. Nú hafa hinsvegar íslenzkir menn í ábyrgðarstöðum gleymt þessum sannleika, um það vitn- ar íslenzka togaraútgerðin í dag, svo illa er hún komin. fslenzku togaramir eru nú flestir orðnir gamlir og úr sér gengnir, og viðhald þeirra verð- Trollið dregið inji> á skuttogara. ur verra og erfiðara með hverju ári sem líður. Aðeins lítill hluti flotans eT aí þess- um sökum fær um að sækja á fjarlæg mið yfir vetrarrriánuði ársins og taka á sig þau veð- ur sem slík sjósókn útheimtir. Yngstu skipin j flotanum sem ér hægt að télja á fingrum annarrar handar, þau eru að vísu góð og mikil sjóskip og á þeim hægt að sækja hvert sem vera skal, en það er hins vegar staðreynd, að þau eru ekki lengur samkeppnisfær til veiða, samanborið við þá nýju skuttogara sem nú verða æ fleirj á hafinu með hverju ári sem líður. Þetta eru staðreynd- ir sem menn verða að vita, þegar þeir ræða um ástand ís- lenzkrar útgerðar og fisk- vmnslu' í ctág. Stóru hraðfrystíhús- in eru grundvölluð á togaraútgerð Vest- rænt lýðræði Smáríki það við Karíbahaf sem nefna mætti Dóminíku hefur undanfarna daga orðið að þola innrás bandarískra hersveita, og í fyrrinótt lýsti Johnson forseti yfir því af mikilli hreinskilni að hann hefði mælt svo fyrir að hern- aðarofbeldi skyldi beitt til þess að koma í veg fyrir að kommúnistar tækju völdin. Uppreisnarmenn í Dóminíku sverja það að vísu eindregið af sér að þeir aðhyllist því- líkar stjórnmálaskoðanir, en mðvitað eru úrskurðir John- ons forseta um það efni óá- frýjanlegir. Og hitt er megin- atriði að Bandaríkin lýsa yf- ir því að þau hafi heimild til þess að hlutast með of- beldi til um innanlandsmál hvers þess smáríkis sem leyf- ir sér að taka upp stjórnar- stefnu sem Johnson forseta fellur ekki í geð. Þetta ger- ist um sömu mundir og tveir áratugir eru liðnir síðan fas- isminn var lagður að velli í Evrópu. Því var þá haldið fram að ekki hafi verið bar- izt um sigur og ósigur ríkja, heldur hugsjóna, og mega nú fbúar Dóminíku og Vietnams hugleiða hverjar hugsjónir hafi reynzt bera sigur af hólmi. I Dóminíku er mikið bandarískt fjármagn, eins og í flestum öðrum löndum róm- önsku Ameríku, og þar f landi hafa lengi drottnað villimannlegir einræðisherrar sem sérstakir umboðsmenn þess lýðræðis sem bandarísk stjómarvöld aðhyllast. í Dóminíku finnast einnig ýms náttúruauðævi, til að mynda báxít sem notað er til alú- mínvinnslu. Kannski hefur bandaríski herínn gert innrás sína í Dóminíku til þess að tryggja væntanlegri alúmín- bræðslu á Islandi nægilegt hráefni við verði sem alþjóð- legt fjármagn telur hæfilegt. Verði alúmínbræðslan reist hér og ákveði Alþingi Is- lendinga siðan eftir nokkur ár að þjóðnýta fyrirtækið, kann mönnum að vitrast það í verki hvers vegna hluti af árásarher Bandaríkjanna hef- ur einnig aðsetur hér á landi. — Austri. Rekstur stórra hraðfrystihúsa verður að grundvallast á nægu aðstreymi hráefnis til húsanna, annars eru þau reist á sandi og verða ekki fær um að greiða það hráefnisverð, sem útgerðin á kröfu til að fá. Eitthvað á þessa leið fórust norskum rekstrarfræðingi orð þegar hann ræddi uppbyggingu hraðfrystihúsaiðnaðarins fyrir nokkrum árum þar í landi. Og í þessu sambandi hefur það verið álit, að ég held alveg einróma, hjá sérfræðingum norskrar útgerðar, að þetta lífsnauðsynlega aðstreymi af hráefni til frystihúsanna verði tæpast tryggt svo vel fari nema með útgerð togara. Af þessum sökum hófu Norðmenn sína togaraútgerð þó þeir væru þjóða andstæðastir slíkri út- gerð áðnur. Það er af þessum söfcum sem fyrirtæki eins og Findus í Hammerfest tók á leigu stór- an hóp togara til að tryggja sér hráefni nú á sl. vetri. Af- koma hraðfrystihúsaiðnaðar er dæmd til að vera léleg ef hús- in skortir verkefni stóran hluta úr árinu. Tiltölulega lágt hrá- efnisverð og kaupgjald, eins og hér hefur verið staðreynd um margra ára skeið, geta ekki jafnað þau met. Hraðfrystihús nágrannalanda hafa á undan- förtium árum greitt bæði hærra hráefnisverð og hærra kaup- gjald við sinn fiskiðnað, en þó getað keppt við íslenzkar frystihúsaafurðir á heimsmark- aði. Þetta er staðreynd sem ekki þýðir að loka augunum fyrir, og gefur ótvírætt bend- ingu um, að leita beri annars- staðar heldur en í kaupgjaldi og hráefnigskorti þessa iðnað- ar, orsakanna fyrir þeirri lé- legu afkomu sem forráðamenn iðnaðarins staðhæfa að sé þar fyrir hendi. íslenzk togaraútgerð varð að sjálfsögðu hart úti við útfærslu fiskveiðilandhelginnar, eins og haldið hefur verið á þeim mál- um hér. Það er líka staðreynd að bolfiskafli hefur rýrnað á Norður-Atlanzhafi nú um ára skeið. En það er síður en svo, að íslendíngar hafi orðið harð- ara úti í þeim efnum heldur en aðrar fiskveiðiþjóðir nema síður sé. Ég vil benda á eina mikilsverða staðreynd sem menn virðast nú ekki muna eftir lengur. Það eru ekki nema tiltölulega fá ár síðan íslenzk- ir togarar skópu gróskutíma- bil í hraðfrystihúsaiðnaði hér við Faxaflóa og víðar, en ég er ekki grunlaus um, að hrá- efnisverðið til togaranna hefði mátt vera hærra þá, og báðir hefðu á því grætt, útgerðin og frystihúsin, þegar alls hefði verið gætt. Eftir að hrað- frystihúsin hér hætta að geta byggt sinn rekstur á að- streymj nægjanlegs togarafisks þegar úti va.r vetrarvertíð vél- bátaflotans á hverju ári og síld til frystingar ekki fyrir hendi, þá fór strax ag braka í undirstöðunni, sem krefst þess að nægjanlegt aðstreymi af bolfiski verði tryggt til hús- anna með togarafiski, þvi að öðruvísi verður það tæplega tryggt. Þetta mál liggur mjög ljóst fyrir að mínu viti. Við höfum nú þegar byggt upp einn allra stærsta frystihúsaiðnað miðað við nærliggjandi lönd. Þessi iðnaður krefst mikils og varan- legs aðstreymis af góðu bol- fiskshráefni eigi honum að geta vegnað sæmilega í framtíð- inni. Þessvegna er það þjóðar- skylda nú, að togaraflotinn ís- lenzki verði tafarlaust endur- nýjaður með skuttogurum af þeirri stærð og gerð sem hent- ar bezt þessu aðkallandi verk- efni, að tryggja aðstreymi af vinnsluhráefni til hraðfrysti- húsanna. Sendum okkar beztu togaraskipstjóra út Það er orðið miklu meira en tímabært að farið verði að sinna þessu máli af einhverju viti svo alvarlegs eðlis sem það er, og versnar alltaf á meðan forráðamenn þjóðarskútunnar sofa á verðinum, í stað þess að vaka eins og þeim hefur verið trúað fyrir. Ég sting upp á því, að ríkið sendi út þrjá valinkunna tog- araskipstjóra nú á þessu ári, og verði þeir látnir kynna sér í ýmsum löndum Evrópu, stærð- ir og gerðir þeirra skuttogara, sem haldið er út til veiða það- an, og gætu reynzt heppilegir til útgerðar héðan, með það sérstaka verkefni fyrir augum að fullnægja hráefnisþörf hrað- frystihúsanna. Þar sem hægt er að slá því föstu, að ríkið eigi á því stóra sök hvemig komið er fyrir íslenzkri tog- araútgerð í dag, þá er ekki til of mikils mælzt þó farið sé fram á það, að ríkið hafi um það nokkra forustu og veiti til þess stuðning sinn, að undinn verði að því bráður bugur að endumýja íslenzka togaraflot- ann með heppilegum skuttogur- um. Og svo ég víki að síðustu aftur að upphafi þessa þáttar. Það er lélegur bóndl gem ekki hefur sinnu eða vit til að end- umýja bústofn sinn, áður en hann verður arðlaus, slíkir voru í mínum uppvexti kall- aðir búskussar.. Og þegar um er að ræða þá kúna sem sjálft heimilið hefur um langan ald- ur grundvallazt á. þá hefnir það sín grimmilega ef ekki er um hana hirt. Togaraútgerðin hefur verið mjólkurkú íslenzks þjóðarbúskapar á sextíu ára tímabili og oft mjólkað vel. Við þurfum ekki nema að lit- ast um hér í höfuðborginni til að sannfærast um, að sú mjólk hefur verið kjamafæða sem þessi góða kú hefur gefið af sér. Það ætti sannarlega að varða við lög ef íglenzkt ríkisvald fellir úr hor slíkan kostagrip. K L U K K A N V A R VIÐTAL VIÐ EINN ÖTULASTA BARÁTTUMANN E I T T VERKALÝÐSINS FÆST t ÖI.r.UM BÓKAVERZLUNUM E I T T Bókaútgáfan FRÓÐI Jurta- smiörliki er heilsusamlegt og bragðgótt, og því tilvalið ofan á brauð m og kex. Þér þurfið að reyna Juria- smiorlíki til að sannfærast um gæði þess. AFGREIÐSLA SMJÖRLÍKISGERÐANNA h.f. Auglýsið i ÞJÓÐVILJANUM

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.