Þjóðviljinn - 10.06.1965, Qupperneq 6

g SÍÐA
ÞIÓÐVIIIINN
Fimmtudagnr 10. júní 1965
Bannið „Deutsche
Nationalzeitung"
— Bannið ,JJeutsche Nation-
alzeitung“ og það strax! Þessa
kröfu hefur hópur vestur-
þýzkra rithöfunda. prófessora,
guðfraeðinga og blaðamanna
sent Lúbke forseta. Þeir halda
því fram, að blaðið útbreiði
Gyðingahatur og fasistaáróður
og sé ógnun við allt frelsi þjóð-
félagsins.
„Deutscbe NationaJzsituns4* er
að flestra frjálslyndra manna
dómi viðurstyggilegt blað.
Sjálft segist það vera þriðja
Stærsta vikuritið í Vestur-
Þýzkalandi, hin tvö eru „Die
Zeit“ sém er fremur frjálslynt,
og „Christ und Welt“, sem er
heldur íhaldssamt. Upplag
vikublaðsins er 70—80 þús ein-
tök; útgefandinn, dr. Gerhard
Frey, færir sér í nyt allar teg-
undir af þýzkum þjóðemis-
hroka, en gætir þess vel að
láta blaðið ekki standa I nein-
um tengslum við stjómmála-
samtök nýnazista.
Sjálfur vonast Frey
bersýnilega til þess að verða
foringi nýrrar „þjóðemishreyf-
ingar“ i Vestur-Þýzkalandi þeg-
ar stundir liða. En áður en svo
megi verða, beitir hann vel-
þekktum aðferðum nýnazista
og reynir að þvinga heiðar-
legri stjómmálamenn til þess
að taka upp öfgafyllri stefnu.
Thalidomidgátan
Enn er thajidomid-harmleik-
urinn mönnum í fersku minni,
en hann haíði það í för með
sér, að í allmörgum löndum
Vestur-Evrópu fæddust fyrir
fáum árum 8.000 vansköpuð
böm. Að sjálfsögðu hefði þessi
harmleikur getað orðið sýnu
mildari, hefði ekki verið gróða-
fýsn og auglýsingabrellum til
að dreifa.
En málið hefur einnig aðra
hlið. Thalidomid hafði staðizt
allar öryggistilraunir, og það
meira að segja með prýði. Dýr
__________________________—<
Rætt um Dom~
ingomálið
U Þant gat á fundi Örygg-
iSráðsins um Domingomálið
nýlega um ýms atriði í
skýrslu sem sérlegur sendi-
maður hans til San Dom-
ingo, dr. Antonio Mayobre,
gaf honum þegar hann kom
aftur til aðalstöðva SÞ í New
York fyrir nokkrum dögum og
lagði skýrsluna í heild fyrir
ráðið.
Dr. Mayobre hafði m.a. sagt
að vopnahléð sem- komið var
á milli stjómlagasinna Caam-
ano ofursta og herforingja-
klíku Imberts Barrera væri
haldið að mestu leyti, en á-
standið væri enn mjög ó-
tryggt og bardagar gætu aftur
blossað upp hvenær sem væri.
Framhald á 9. síðu.
„Hitler rauf heimsfriðinn
með samþykki Stalins 1939,
og hleypti af stað síðari
heimsstyrjöldinni“.
(Jónas píramídaspámaður
Guðmundsson).
— Ég var ágætt dæmi um
enskt skólakeríi. Sem barn
hafði ég verið heilaþveg-
inn gegn ósk um að Iæra
nokkurn skapaðan hlut yf-
irleitt.
(Leikarinn Robert
Morley)
— I stjórnmálum er eilífð-
in aldrei Iengri en tuttugu
ár.
(Edgar Faure, fyrrverandi
forsætisráðherra Frakk-
Iands).
þola án þess að bíða tjón af
geysistóra skammta af thalid-
omid. Lyfið er einnig hættu-
laust fullorðnum og er almennt
talið sýnu minna eitrað, en
önnur svefnmeðöl, svo sem
barbitúr-sýra, derivater og
lúmínal,
Og fpurningin um að reyna
áhrif lyfsins á fóstrið hafði
ekki verið borin fram. Út írá
því var gengið sem sjálfsögð-
um hlut, að lyf sem værí móð-
urinni óskaðlegt. hlyti að vera
baminu óskaðlegt líka.
Þegar er kunnugt varð um
thalidomid-harmleikinn, tóku
læknar að ræða það sem þeir
nefndu thalidomidgátuna. Ó-
teljandi tilraunir á dýrum
gerðu hvorki lækna né fóstur-
fræðinga ánægða. Thalidomid
framkallaði enga vansköpun
með rottufóstrum, en rqttur
eru algengustu tilraunadýr
fósturfræðinnar. Hinsvegar
geta mikið notuð lyf eins og
penieilin, streptomycin, insulin
og cortizon orsakað vansköpun
með dýrafóstri, en eru óskaðleg
fóstri mannsins.
Hefur þetta þaðí för með sér,
að við þurfum enn um langa
hríð að búa við öryggisleysi og
að ekki sé unnt með dýratil-
raunum að gera fér fyrirfram
ljósa hættuna af nýjum lyfj-
um?
Prófessor Andrei Pavlovitj
Dyban, þekktur sovézkur fóst-
urfræðingur, telur ekki rétt að
draga svo víðtækar ályktanir.
Hann segir sem svo:
— Við erum ekki enn svo
langt komnir, að við getum
reynt ðll hundruðin nýrra lyfja
á dýrafóstrum. F.n það er
vandamál sem auðveldlega má
ieysa Galdurinn er sá einn að
finna rétt kerfi við slíkar ör-
yggistilraunir. En það hefur
aftur það 5 för með sér, nð við
verðum að ieysa „thalidomid-
gátuna“. Fyrr en það er gert,
náum við engum árangri.
RADDIR í „RÍKI
ÞAGNARINNAR
Heimur undirdjúpanna er
oft nefndur „ríki þagnar-
innar“, sem er skáldlegt nafn
en á sér enga stoð í veruleik-
anum. Fiskifræðingar segja,
að sjávarguðinn Neftúnus
hefði fljótlega orðið óður af
þeim eilífa hávaða sem auð-
mjúkir þegnar hans fram-
leiða. í heimi undirdjúpanna
er nefnilega mikið um raddir,
enda þótt eyru okkar heyri
þær ekki.
Nýlega heimsótti ég haf-
fræðistofnunina í Moskvu til
þess að fræðast cgn nánar
um þessi atriði. Aðsto.ðarmað-
ur dró fram segulbandstæki
og þegar fylltist herbergið af
hljóðum sem liktust öskri,
kurri, hvíni. blístri og kvaki.
Það sem ég heyrði var upp-
taka frá Azovshafi og hljóðin
voru „samtöl“ marhnúta, ým-
ist við át eða hrygningu.
Karlmarhnúturinn er harð-
Ur í hom að taka: Jafnvel
versta fjandmann sinn, rán-
fiskinn Sandart, rekur hann
á flótta. Er froskmaður kem-
ur að fisklnum ræðst hann að
honum og lemur fætur hans.
Marhnúturinn hefur yfir ýms-
um vopnum að ráða: Hann
veitir þung högg og bítur íast
og svo skýtur hann steinum
og leðju sem hann fyllir
muninn af á hafsbotni, áður
en hann gerir árásina.
Visindamennimir höfðu ekkj
aðeins áhuga á neðanjarð-
arbardögum heldur einnig
á röddum hinna „þögulu“ ibúa
hafsins. Hvemig uppgötvar
karldýrið en þó einkum kven-
dýrið marhnút, sem liggur
falinn við hreiður sitt? Tæp-
lega með hjálp sjónarinnar,
þar sem marhnúturinn velur
hreiðri sínu eða hrygningar-
stöð stað í óhreinum sjó inn-
an um ójöfnur og rusl á hafs-
botni. Ef til vill gefur karl-
dýrið sig til kynna með sér-
stökum merkjum, en ef svo
er, hvemig verða þá hinir
fiskamir varir við þessi
merki?
Til að rannsaka þetta útbjó
Jevgení Rqmanenko. vísinda-
maður sem starfar við haf-
fræðistofnunina, sérstakt
tæki með miklum styrkleika,
vatnsþéttum mígrófónhátalara
ásamt öðru. Þvj var komið
fyrir í grennd við hreiður
marhnútsins. Tækin náðu
mjög greinilega „rÖddum“
fiskanna — merkjum með
mismunandi styrkleika.
Um hrygningartímann leit-
ar karlmarhnúturinn að góð-
um stað í grennd við strönd-
ina, hreinsar hann síðan svo
eggin komist þar fyrir. Þegar
allt er til taks, kemur hann
sér fýrir við innganginn að
hreiðrinu og tekur að gefa
frá sér hás hljóð sem einna
mest minna á það, er hund-
ur urrar. Smám saman verða
þessi hljóð hærri.
Þegar kvenmarhnútamir
heyra þesgi hljóð, nálgast
þeir hreiðrið og raða sér að
lokum utan um það í hring
sem er ea. einn metri í þver-
mál. Meðan þessu fer fram,
gefur hvert kvendýr frá sér
sérstakt hljóð sem svar við
kalli karldýrsins.
Þegar hringurinn hefur ver-
ið myndaður velur karldýrið
úr það kvendýrið, sem mest
er kynþroska, rekur það síð-
an inn í hreiðrið með því að
?lá tl'l þess halanum. Síðan
rekur hann öll önnur kvendýr
burt, og eins fer fyrir hinni
,.útvöldu“ þegar er hún hef-
ur gotið eggjum sínunj.
Við. frekari rannsóknir kom
í Ijós, að kvenfiskamir brugð-
ust við á sama hátt, ef leik-
in var gegnum hátalara seg-
ulbandsupptaka af kynkalli
karldýr;ins. Síðan voru þeir
látnir hlusta á grófa eftir-
hermu mannsraddar af sama
11
hljóði og fór á sömu leið:
Fiskamir létu einnig blekkj-
ast af því. Ekki voru fiskam-
ir heldur sérlega næmir fyr-
ir breytingum á „röddinni“
og gilti einu, hvort eftirherm-
an var gerð með djúpri karl-
mannsrödd eða hárri kven-
mannsrödd: Aðalatriðið var
að hljóðfallið væri nokkum
veginn hið rétta.
Nú skyldi þó enginn ætla,
að fiskifræðingar séu að
leika sér að slíkum tilraun-
um sem þessum; þær gefa
nefnilega haft mikla hagnýta
þýðingu. Eftirlíking af hin-
um ýmsu hljóðmerkjum fisk-
anna gerir það kleift að auka
fiskistofninn á ýmsan hátt og
auka þá jafnframt veiðina.
(Novostis)
,Flutningur' meginlundunnu
Er kenning Wegeners rétt eftir allt saman?
Afundi með landfræðingum
og öðrum vísindamönnum
í Moskvu hefur landfræðingur-
inn dr. scient. Vasilij Vasiljef
frá háskólanum í Saratof ný-
lega lagt fram svokallað kenn-
ingakort, sem sýnir „flutning“
meginlandanna um hnöttinn og
það yfír hvorki meira né minna
en 25.0(10.000.000 ára tímabil.
Það ætti að vera öllum ljóst,
að austurströnd Suður-Ameriku
og vesturströnd Afríku falla
svo nákvæmlega saman, að
engu er likara en diski, sem
skorinn hefur verið í tvennt.
Þýzki vísindamaðurinn Wegen-
er setti líka íram þá kenningu,
að meginlöndin ,,syntu“ — á
sama hátt og ís syndir á vatni.
Dr. Wegener taldi það, að
núverandi meginlönd hefðu
myndazt við klofning mikils,
hringlaga meginlands og hefðu
hlutarnir síðan fjarlægzt hvor
annan. en enginn var fær um
að skýra það hversvegna þetta
hefði skeð og hvar á jörðinni
þessi kringlótta „ey“ hefði ver-
ið.
Þegar árið 1925 lét prófessor
Vasiljef frá sér fara bók,
sem hann nefndi „Um myndun
meginlandanna“. í þeirri bók
hélt hann því fram, að núver-
andi meginlönd hefðu myndazt
af tveim kringlóttum megin-
löndum sem verið hefðu sitt á
hvoru heimgkauti.
f dag hafa bætzt við svo
margar staðreyndir, að aftur
reynist unnt að koma að þess-
ari tilgátu.
Með hámákvæmum mæling-
um, sem gerðar hafa verið um
árabil, hafa menn nú fært
sönnur á það, að meginlöndin
eru á stöðugri hreyfingu. Ame-
ríka flyzt þannig 2—3 cm á ári,
Japan hreyfist um 8 cm árlega
og er hreyfingin í áttina að
miðbaug.
í lok árs 1964 var haldið í
Indlandi jarðfræðingaþing þar
sem fram komu ýmsar nýjar
upplýsingar um efnið. Vísinda-
menn frá Brasilíu hafa ná-
kvæmlega rannsakað strand-
lengjuna á austurströnd Suður-
Ameríku og vesturströnd
Afríku. Þeir telja sig geta
sannað það, að mikil samsvör-
un sé með jarðlögunum, sum-
staðar ótrúlega mikil. Með at-
hugunum og rannsóknum, sem
Sovézkir vísindamenn hafa
framkvæmt á heimskautasvæð-
unum, hafa menn slegið því
föstu, að hinn bráðnaði stein-
massi sé tekinn að storkna við
heimskautin; vegna tiltölulega
lítillar eðlisþyngdar þessara
kringlóttu meginlanda hafi þau
svo „synt“ um á yfirborðinu.
Kort það sem prófessor Vas-
iljef hefur gert yfir flutn-
ing „brotanna“ á að sýna or-
sök þess, er fjallgarðar mynd-
ast, og í hverri röð það verð-
ur. Tímabilin á þessari „töflu“
prófessorsins koma nákvæm-
lega heim og saman við það,

MANNDRÁPSTÆKNINNI FLEYGIR STÖÐUGT FRAM

Fornöld
Miðaldir
Nútíð
sem jarðfræðingar hafa komizt
að áður. Þar við bætist, að
kenningar Vasiljefs um það,
hvar núverandi meginlönd lágu
áður. eru sagðar hafa fengið
staðfestingu sína með hinum
nýtízkulegustu rannsóknar- og
mæliaðferðum.
Þessar rannsóknir hafa m.a.
sýnt það, að hin gífurlega ís-
breiða, sem aftur í grárri fom-
eskju huldi jörðina, náði ekki
yfir breiddargráðumar niður
undir miðbaug. Þau meginlönd,
sem nú eru á þessum breidd-
argráðum, voru þá heimskauta-
svæði og hulin ís.
Akorti sínu hefur prófesspr
Vasiljef sýnt hreyfiátf meg-
inlandanna og mismunandi
staðsetningu þeirra. Fyrst
skiptist norðurhlutinn í tvo
hluta, Eurasíu og Norður-Ame-
ríku með Grænlandi. „Brotin“
hreyfðust í átt að miðbaug.
Á einhverju stigi þróunarinn-
ar var Eurasía komin alveg
niður að miðbaug. Grænland
hélt áfram að vera aðskilið frá
Norður-Ameríku. Um svipað
leyti hófst skipting suðurhlut-
ans í tvo hluta, nefnilega
Afriku með Arabíu, Dekan
(núverandi Indlandsskaga) og
Ástralíu annarsvegar en hins-
vegar Suður-Ameríku með Ant-
arktis. Einnig þessi meginlönd
hreyfðust í átt að miðbaug.
Síðar i þróuninni komst Eur-
asía yfir miðbaug og úr hinni
áttinni kom Afríku-hlutinn.
Antarktis slitnaði úr tengslum
við Suður-Ameríku. Afríka tók
að nálgast Eurasíu og byrjaði
að „ýta“ þessu meginlandi til
norðurs. Fyrir þann þrýsting
mynduðust hinir gífurlegu
fjallmassar í Eurasíu.
Af hinum mikla þrýstingi
sem varð. skildust Ástralía
og Dekan frá Afríku. Dekan
fékk síðan fast samband við
Framhald á 9. síðu.