Þjóðviljinn - 15.06.1965, Qupperneq 2

2 SlÐA — ÞJÓÐYIXjJxNN — Þriðjudagur 15. júní 1965
FERÐABÍLAR
9—17 farþega Mercedes-Benz hópferðabílar áf nýjustu
gerð til leigu í lengri og skemmri ferðir.
Símavakt allan sólarhringinn
FERÐABÍLAR, sími 20969.
Haraldur Eggertsson.
Skipin .eru komin á miðin — en hvað vitum við um hráefnið?
Sumarsíldveiðin út af Aust-
landi hefur farið mjög mynd-
arlega af stað, og mikillar síld-
ar orðið vart. Þegar þetta er
skrifað, þá eru allar þrær síld-
arverksmiðjanna á Austfjörð-
um sagðar fullar, en ekki
nema aðeins tvær verksmiðjur
þar famar að bræða. Þetta er
nokkuð síðbúinn undirbúning-
ur hverjum sem um er að
kenna,. en vonandi verða allar
verksmiðjurnar komnar í gang
þegar þetta birtist.
Hvað tefur
okkar verð?
Þó sildarvertíðin sé byrjuð
þá er ekki ennþá búið að
verðleggja síldina sem verið er
að legggja upp hjá verksmiðj-
unum þessa dagana. Þó skipin
séu komin á miðin og farin
að veiða, þá veit hvorki út-
gerðin né sjómennirnir neitt
um hráefnisverðið. Og þó
byggist að sjálfsögðu afkoma
bæði fiskimanna og útgerðar,
ekki minna á sildarverðinu
heldur en aflamagninu. En
þetta er ekkert nýtt háttarlag
viðvíkjandi verðákvörðun á
fisk og síldarhráefni til út-
gerðar og sjómanna því þannig
hefur þetta gengið til um
mörg ár. Og svo þegar loks
hráefnisverðið hefur verið birt,
þá hefur reynzt býsna erfitt
að finna sambandið á milli
þess og heimsmarksaðverðs á
þeim afurðum sem úr þessu
sama hráefni hafa verið unnar.
Eða hver treystir sér til, að
skýra það á sæmilegan hátt, að
fisk og sfldarverð burfi að vera
hér á íslandi rúmlega 50%
lægra heldur en í Noregi, án
allra uppbóta þar. Ég vil vin-
samlega mælast til þess, að ef
til er íslenzkur hagfræðingur
eða viðskiptafræðingur sem
treystir sér til þessa verks, að
hann gefi sig þá fram, og vinni
þetta verk fyrir ópnum tjöld-
um. Það er enginn vafi á því
að fylgzt yrði með þeim út-
reikningum af áhuga hjá
mörgum.
Verðlagsráð
Það hefur sannazt á undan-
gengnum árum, að Verðlagsráð
sjávarútvegsins eins og það er
mótað frá löggjafans hendi,
veldur engan veginn því verk-
efni að verðleggja fisk og síld-
arhráefni til vinnslu. Og eigi
það að starfa áfram í fram-
tíðinni þá er áreiðanlega mikil
þörf á því að taka þetta fyrir-
komulag til gagngerðrar end-
urskoðunar og gera á því mikl-
ar umbætur. Ég efast ekkert
um, að ýmisir færir menn sem
vilja gera sitt bezta skipi
Verðlagsráð, en það er bara
ekki nóg eins og fjölmörg
dæmi sanna, því hinar lög-
helguðu starfsreglur koma í
veg fyrir, að sanngjam árang-
ur fáist við verðákvörðunina.
Vantar dráttar-
brautir
Þegar farið var út í það
þarfa verkefni að stækka sfld-
veiðiskipin, eins og byrjað var
á í tíð vinstri ríkisstjórnar-
innar og haldið áfram síðan,
þá virðist það hafa algjörlega
gleymzt, að vélbátafloti, sem
samanstóð af stærri skipum,
hann þurfti stærri dráttar-
dráttarbrautir en fyrir voru í
landinu. Það hefur að vísu
heyrzt, að von sé nýrra og
stærri dráttarbrauta í Neskaup-
stað og í Ytri-Njarðvík. En
seinagangurinn í þessu máli er
alltof mikill og hefur nú þeg-
ar valdið miklum skaða. 1 vor
að lokinni vetrarvertíð, þurfti
stór hópur vélbáta að leita úr
landi til að komast í dráttar-
braut til botnhreinsunar og
smá viðgerða. Þetta er alveg
óbolandi ástand, ef stjómar-
völdin ætla að láta það vara
lengi. Af þessum sömu sök-
um komust líka • margir sild-
arbátanna síðar á miðin en
þeir ætluðu sér. Það hljóta all-
ir að sjá að syona ástand má
ekki vara lengi. og þvf verður
frá opinberri hálfu að greiða
fyrir þeim fyrirtækjum, sem
vilja koma upp dráttarbraut-
um á meðan þær vanta svo
tilfinnanlega eins og nú er.
BRÉF m BRðÐSR BENJAMÍN
Reykjavík, 14. júní 1965.
Hr. ritstjóri,
Magnúg Kjartansson
Þjóðviljanum
Reykjavík.
Kæri vinur!
Nú hafa örlögin gert okkur
að pennavinum! Ég vil þakka
yður fyrir skjóta birtingu bréfs
míns. Ég sé að þér eruð sam-
mála mér um mikilvægi Skál-
holtssöfnunarmálsins. En þér
gangið heldur langt að kalla
bréfið „afdráttarlauga staéíes'E-
ingu“ á því að allt sé rétt sem
þér hermduð í grein yðar um
reksturskostnaðinn af Skái-
holtssöfnuninni (sem þér raun-
ar kallið Skálholtssöfnunina
h.f., af ástæðum sem mér eru
óskiljanlegar). Ég staðfesti að-
eins að kaup framkvæmda-
stjórans væri kr. 18.000 á mán-
uði og upplýsti að hann hefði
eina aðstoðargtúlku á launum.
Um heildarkostnaðinn sagði ég
ekkert, og „staðfesti" þvi ekk-
ert um hann. En ég endurtek
það, að fjöldi sjálfboðaliða
vinnur algjörlega kauplaust að
söfnuninni. Það eru því mikil
verðmæti, sem þetta fólk gef-
ur.
Þér reynið að gera bóka-
safnskaupin tortryggileg með
því að segja frá því að „virðu-
legur borgari" muni háfa hags-
muna að gæta { sambandi Við
kaupin á safninu. Mér er með
öllu ókunnugt um það, hvað
kann að vera satt í þessari
sögu yðar. Ég hefi haldið að
við Qest viðskipti væru tengd-
ir hagsmunir af ýmsu tagí. Þeir
geta verið misjafnlega heilbrigð-
ir, eins og fleira í mannlíf-
inu. Af lestri Þjóðviljans hef ég
ráðið að „hagsmunir" væru þar
ekkert bánnorð. Og ég hef
margsinnis séð farið mörgum
og fögrum orðum um margvís-
lega stéttarhagsmuni. En eru
stéttarhagsmunir annað en
einkahagsmunir margra? Sjálf-
um finnst mér hafið þam-a á
milli ekki mjög langt.
Við sem vinnum að Skál-
holtssöfnuninni hugsum fyrst
um Skálholt og sjálf okkur,
ekki um það hvað einhver
„virðulegur borgari“ kann að
hafa í hag af verkum okkar.
Aðalatriðið er að við sjálf ger-
um rétt. Ég skal útlista þetta
svolítið nánar.
Þér vitið að mikið er deilt
um kaup og kjör. Kaupgjaldið
hefir farið sífellt hækkandi í
krónum undanfarinn aldar-
fjórðung. Flestir myndu líta
svo á að velsæld og hamingja
manna hafi ekki aukizt í hlut-
falli við kaupgjaldið. Margir
telja mennina jafnvel vansælli
nú en þá. Er þá kepiH eftir
röngum hlut? Ég held það. Öll
mannleg störf eiga að vera
þjónusta við guð. Sá sem vinn-
ur aðeins fyrir kaupgjaldið
eitt. hann uppsker kaupgjaldið,
aðeins það og þá hluti, sem fást
fyrir kaupgjald. En nú vitum
við báðir að þýðingarmestu
hlutir lífsins fást yfirleitt ekki
fyrir peninga. Þessi verkamað-
ur hefir móttekið laun sín að
fuliu. Hinn, sem helgar fförf
sín guði, uppsker auk kaup-
gjaldsins það sem er guðlegt,
lífsgleði.
Ég hefi lesið mikið í Þjóð-
viljanum um undarlegt árang-
ursleysi áratuga kaupgjaldsbar-
áttu. Þarna er því verðugt um-
hugsunarefni.
Þetta er árstími þegar mikið
ber á fuglunum. Á föstudaginn
sá ég bregða fyrir bróður rjúp-
unnar. En það var aðeins rétt
í svip.
Yðar einlægi og gamansami
bróðir.
Benjamín Eiríksson
form. Skálholtsnefndar
1965.
Norskt bræðslu-
síldarverð
Eins og frá var sagt hér í
þættinum 19. janúar í vetur
þá var samið um verð á
bræðslusfld af Islandsmiðum
til norskra sfldarverksmiðja í
byrjun janúar sl. og hækkaði
þá norskt bræðslusfldarverð
nokkuð frá sl. ári. Bræðslusíld-
arverðið sem Norðmenn- sömdu
um í vetur er eftirfarandi: Til
1*. júlí er verðið norskar kr.
30,20 fyrir hverja 100 lítra af
síld, eða í ísl. kr. 181,20 fyrir
hverja 100 lítra. Þetta verð-
ur ísl. kr. 271,80 fyrir hvert
150 1. mál. Eftir 1. júlí hækk-
ar verðið svo í n. kr. 32,90
eða ísl. kr. 197,40 fyrir hverja
uppmælda 100 lítra af síld.
Þetta verður ísl. kr. 296,10 fyr-
ir málið. Þetta er hið raun-
verulega verð sem norsk-
ar síldarbræðsluverksmiðjur
greiða fyrir síld af Islandsmið-
um komna til norskrar hafn-
ar. Það skal fram tekið að
þetta hráefnsiverð er sam-
kvæmt norskum upplýsingum
miðað við verð á sfldarlýsi og
mjöli á árinu 1964. Til við-
bótar þessu verði greiðir svo
norska ríkið sem styrk til út-
gerðar og sjómanna n. kr. 5,00
á hverja 100 lítra af bræðslu-
sfld, eða ísl. kr. 45 á hvert
síldarmál. Þessar ríkisuppbæt-
ur eru alveg óviðkomandi síld-
arbræðslunum og útdeilingu á
þeim hefur með höndum sam-
eiginleg stofnun fiskimanna og
útgerðar.
Síldarmjölsverð fer ört
hækkandi. Vegna þess að ans-
jósuveiðar við Perú og Chile
hafa orðið mikið minni í vetur
en menn þar gerðu sér vonir um,
þá hefur verð á síldarmjöli
farið ört hækkandi nú í vor
og heldur ennþá áfram að
stíga, enda segja norskar
blaðafregnir að allt síldarmjöl
frá vetrinum og vorinu sé nú
uppselt í Noregi, og mun það
sjaldgæft, ef ekki einsdæmi á
þessum tíma árs. Útlitið á
heimsmarkaði fyrir síldarmjöl
er því eins og stendur talið
mjög gott.
Bíða með breyt-
ingu
Það hefiír orðið að sam-
komulagi í Noregi á milli síld-
arverksmiðjanna annarsvegar
og fiskimanna og útgerðar
hinsvegar, að verðhækkun sú
sem orðið hefur á heimsmark-
aði á afurðum síldarverksmiðj-
anna, frá því samningar voru
gerðir um verð á bræðslusíld
í vetur, skuli fyrst um sinn
leggjast í sameiginlegan sjóð
til að mæta verðfalli síðar. En
þó er búizt við, að ef þessi
munur á heimsmarkaðsverði
verður mjög mikill miðað við
verðið í fyrra sem hráefnis-<s>
samningarnir eru grundvallað-
ir á, að þá geti svo farið síð-
ar, að einhver hluti þessarar
hækkunar bætist við norska
bræðslusíldarverðið i sumar.
Lítil söltun?
Vegna hagstæðs bræðslusíld-
arverðs hjá Norðmönnum þá
var þátttaka þeirra skipa sem
ætla að salta síld hér á mið-
unum sára lítil þegar ég síð-
ast frétti. Það sem aðallega
mun ráða þess.ari litlu þátt-
töku í síldarsöltuninni hér á
miðunum í sumar, er það að
menn óttast að síldin verði
misjöfn að stærð eins og í
fyrrasumar. En flokkun síld-
ar í stærðarflokka er miklum
erfiðleikum bundin um borð í
skipunum og getúr þá líka orð-
ið erfitt að losna við úrgangs-
síldina, ef skip sem viljakaupa
hana eru ekki viðlátin.
Fram-
sóknarkyn
■
■
■
Upp er komin næsta fróð-
leg deila um vinnubrögð og
: starfshætti á vegum Búnað-
■ arfélags íslands. Þau virðast
; vera upptök deilunnar að
5 Halldór Pálsson búnaðar-
• málastjóri og Stefán Aðal-
steinsson búfjárfræðingi’r
■ hafa ólíkar skoðanir á erfða-
fræði og sauðfj árkynbótum,
þar á meðal á því hversu
: gagnlegir til undaneldis séu
| annars vegar hrútar með
mjög þéttu byggingarlagi og
j hinsvegar gisbyggðir og há-
j fættir hrútar. Hafa geisað um
■ þetta efni allharðar deilur í
Morgunblaðinu, þótt naum-
: ast verði séð að almenningur
j eigi þess kost að útkljá slíkt
; vandamál. — nema ætlunin
; sé að skera úr með þjóðar-
atkvæðagreiðslu. En ástæðan
\ til að erfðafræðin breytist
j þannig í blaðamennsku, er sú
■ að saman við vísindin virð-
: ist hafa blandazt persónuleg-
j ur metnaður, landbúnaðar-
: pólitík og almenn pólitík;
■
........
þannig skýrir Stefán Aðal-
steinsson svo frá að hann
hafði ekki af annarlegum á-
stæðum fengið aðstöðu til
erfðafræðirannsókna sinna og
reynt hafi verið að koma í
veg fyrir að hann fengi að
vinna úr gögnum með að-
stoð rafeindaheila.
í yfirlýsingu sem 11 ráðu-
nautar Búnaðarfélags Islands
birtu í Morgunblaðinu á
fimmtudaginn var komizt svo
að orði að aldrei mætti líta
á skoðanir eins og þær sem
Stefán Aðalsteinsson boðar
sem „heilagan sannleika,
jafnvel þótt þær kæmu frá
þeim tilraunamönnum, sem i
starfi sínu hafa sýnt jákvæð
viðhorf og unnið sér æðri há-
skólagráður fyrir störf sín.“
Við þetta gerir Stefán Aðal-
steinsson mjög fróðlega at-
hugasemd, svohljóðandi: „Það
er rétt að skjóta hér inn til
skýringar, að ef ég hefði á
sínum tíma sýnt „jákvæit
viðhorf" og viljað verða
Framsóknarmaður árið 1965.
þá hefði Búnaðarfélag ís-
lands stutt mig af alhug í
því að fá styrk til framhalds-
náms, og þá væri ég líklega
búinn að taka „æðri háskóla-
gráðu", þ. e. doktorsgráðu
sem námsgráðu í Bretlandi.“
Mér virðist þessi athuga-
semd vera lykillinn að hinu
sérkennilega deilumáli. Það
er alger óþarfi fyrir Stefán
Aðalsteinsson að framkvæma
erfðarannsóknir með nútíma-
legum vinnubrögðum, eða
mata rafeindaheila á arð-
semisgögnum. Það skiptir
engu máli hvort hrútarmr
eru með mjög þéttu bygging-
arlagi eða háfættir og gis-
byggðir. Það eitt sker úr að
íslenzkum ám sé eftirleiðis
einvörðungu raðað undir
Framsóknarhrúta.
Hvað
á Bjarni við?
Hinn mildi og blíði lands-
faðir, Bjarni Benediktsson
forsætisráðherra, dettur and-
artak út úr hlutverki sínu í
Reykjavíkurbréfinu í fyrra-
dag. Hann talar þar um þá
sem ekki vilji þiggja þann
hlut sem ráðherranum hefur
þóknazt að skammta og seg-
ir: „Annarleg öfl og ýmsir
sérhagsmunir eru hér að
verki og mun síðar gefast
færi á að gera upp við þá.“
Hvað á ráðherrann við með
þessum dylgjum? Eru
það félög verkafólks víðast-
hvar á landinu sem ' Bjarni
Benediktsson kallar annarleg
öfl, og í hverju á „uppgjör"
það sem hann boðar að vera
fólgið? — Austri.
■■■■■■■>*■■■■*■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■
RLENDAR FRÉTTIR