Þjóðviljinn - 15.06.1965, Side 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 15. júní 1965
Dtgefandií Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guömundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V Friðþjófsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjamason.
Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson.
Ritstjóra. afgreiðsla, auglýsingar. prentsmiðja, Skólavðrðust. 19.
Símj 17-500 (5 linur). Askriftarverð kr. 90.00 á mánuði,
Að /eysa vandann
r'
J vor héldu atvinnurekendur í fiskiðnaði ráðstefnu
og birtu að henni lokinni ályktun um vanda-
mál sín og viðhorf. í henni voru taldir upp ýmsir
kostnaðarliðir fiskvinnslustöðvanna, sem væru
óhjákvæmilegir og óviðráðanlegir, en að þeirri
upptalningu loki'nni var sagt að svo lítið væri eft-
ir af tekjunum, að þess væri enginn kostur að
hækka kaupgjaldið og raunar þyrfti það helzt að
lækka ef afkoma frystihúsanna ætti að vera sæmi-
leg. í þessum málatilbúnaði birtist það forneskju-
lega og fávíslega viðhorf að vinnuaflið sé sá kostn-
aðarliður sem mæta megi afgangi, það sé einskon-
ar ruslakarfa sem hirt geti leifarnar þegar allir
aðrir hafa fengið sitt. Hver atvinnurekandi með
lágmarksdómgreind ætti þó að vita að vinnuafl-
ið er undirstaða framleiðslunnar og ástæða ’til að
telja það efst á blaði í óhjákvæmilegum kostnað-
arliðum; það er meira en lítið bogið við þá starfs-
grein sem lýsir yfir því að hún geti ekki greitt
sama kaup og aðrir. Og þegar um er að ræða einn
af;; undirstöðuatvinnuvegum þjóðarinnar er vanda-
málíð býsna stórfellt.
gnda þótt fullvíst sé að kveinsfafir frystihúsaeig-
enda séu stórlega ýktir, er hitt augljóst að þeir
eru afskiptir í samanburði við ýmsa aðra atvinnu-
rekendur í þjóðfélaginu. Það er eitt helzta ein-
kenni viðreisnarinnar að gróðinn hefur streymt
í hverskyns milliliðarekstur og þjónustusfarfsemi,
og. atvinnurekendur á þeim sviðum hafa jafnvel
ekki talið eftir sér að greiða tvöfalt það kaup sem
skráð er í samnineum. Afleiðingin verður auðvit-
að sú að menn leita til þeirra verkefna þar sem
meira sannvirði er greitt fyrir vinnuna, en í fisk-
iðnaði. við höfnina og í fleiri greinum verður sí-
vaxandi hörguli á vinnuafli með mjög háskalegum
afleiðingum Úr þessu ástandi verður ekki bætt
með neinum harmasöng frystihúsaeigenda, þess-
um aðstæðum verður ekki breyft með neinum
marklausum sýndarsamningum; hér er um að
ræða alvarlegt þjóðfélagslegt vandamál sem staf-
ar af rangri stjómarstefnu. Hjá því verður með
engu móti komizt að breyta þannig tekjuskiptingu
í þióðfélaginu að undirstöðuatvinnugreinar geti
goldið bað kaup sem hæst er greitt annarsfaðar
í sambærilegum störfum Hvorki atvinnurekendur
né rfkisstiórn geta með nokkru móti umflúið þessa
einföldu staðreynd.
gtjórnarblöðin tala nú mikið um „sanngirni“ og
.,samningslipurð“ og iafnvel ólíklegustu menn
taka undír þann söng En aWarleg þióðfélagsleg
vandamál verða aðeins levst með bví að takast á
við raunveruleikann S';álfan en ekki með neinu
orðaskvaldri Ef gerðir væru „sanneiamir" samn-
ingar sem ekkj levstu bann vanda sam hér hefur
verið vikið að mvndu beir ekkert crildi bafa: lög-
mai efnahagslífsíns mvndu halda áfram að hafa
SÍn riV)-ióki7cr.milp<Tii óhrif <~.a rrpra hirflíko romning0
marklausa um leið og þeir væru undirritaðir. — m.
Nú er Svétlof dauður — og Sjolokhof sextugur — Það
er svo bágt að standa í stað — Lygn streymir Don
og karlaraus
Vissulega ber alltaf eitt-
hvað til tíðinda í sovézk-
um bókmenntaheimi. Sá
margumtalaði Évtúsjenko var
að skrifa mikla drápu á dóg-
unum sem birt var í tímariti
ungra rithöfunda. Drápan er
fimalöng og heitir ..Rafstöð-
in við Bratsk", hvorki meira
né minna, og þeir sem ’esið
hafa segja að þama hafi Év-
túsjenko ausið miklu vatni;
þó takist honum sæmilegaupp
á stöku stað.
Míkhaíl Svétlof lézt fyrir
skömmu. Hann var ákaflega
viðfelldið skáld og viðfeild-
inn maður, einn af þeim sein
gengu sig inn á ritvöllinn á
ungum aldri um það leyti sem
byltingin var að staðfesta s'g-
ur sinn í Sovétríkjunum.
Hann orti frægt kvæði um
borgarastyrjöldina, sem viða
var sungið — og þá líka á
Spáni í borgarastyrjöldinni
þar. Það segir frá úkraínsk-
um strák sem hefur fundið
í bók það fagra nafn Grenada
og hann hefur ort söng um
þetta fjarlæga spánska Tand
og kveðst hafa yfirgefið sitt
hús til að bændur þar syðra
eignuðust land sitt. Þessi.ungi
maður fellur f orustu, en íé-
lagar hans bera söng hans á-
fram. stjúkandi bogum þján-
inganna um fiðlur tímans.
Hrifning og bjartsýni ein-
kennd'j þessa liðnu daga og
þessa eiginleika tókst Svetlof
að varðveita og bera fram
af fullri einlægni. Hann orti
einhvemtfma gamansamt
kvæði um hetjur rússneskra
klassískra bókmennta og þeirra
dapurlegu endalok: þær voru
drepnar í einvígum, hengdar
eða hentu sér undir eimreíðar
— Évgení Onegfn, það ógæfu-
sama afkvæmi Púskfns, kail-
ar lír eltRT minni vandræða-
manns úr frægri sögu Ler-
montofs: „Hvílfk skel’iog
vfnur minn, meðan Postoéfskf
situr f spilavítinu rrturkar
Raskolníkof niður gamlar
konur." Kvæðinu lýkur á bví.
að Svetlof hefur skrifað skáld-
Sjolokhof býr í þorpi einu í Kúbanhéraði og er jafnan gest-
kvæmt hjá honum. Hér sést hann, spjalla við skólaunglinga
frá Rostof.
sögu og þá hlíft hetjum sín-
um við svo dapurlegum ör-
lögum og heldur viljað farast
sjálfur en senda þær út i
dauðann. Og þeta fólk kemur
svo að fylgja honum til graf-
ar og segir: „Svetlof er dauð-
ur. Hann var sannur rithöf-
undur“. Já, þar var hann
reyndar, ekki kannske m'kill
rithöfundur, en sannur.
Þá hafa Sovétmenn haldið
upp á sextugsafmæli Mi-
khaíls Sjolokhofs. Það virðist
reyndar næsta undarlegt að
Sjolokhof sé ekki orðinn aldri
en þetta, því það virðist óra-
tími liðinn síðan margir góðir
menn hr!fust af hans fyrstu
miklu bók, Lygn streymir Pon,
og sögðu glaðir við sjáifan
sig að hér væri hið mikla
epfska skáld byltingarinnar
fætt. Þetta var árið 1928, en
þá kom fyrsti hluti þessarar
frægu skáldsögu út í tfmanti.
Og víst var þetta fróðleg saga
og skemmtileg: enn hefur
sovézkur rithöfundur ekk’.
gefið fyllri, litauðugri, sann-
fróðari og átakameiri Iýsingu
á þeim miklu stormum póli-
tískra oq mannlegra ástríðna
sem dundu yfir Rúsland bylt-
ingaráranna. Og sagan er
gerð af dæmafáu öryggi af
svo ungum höfundi að vera
— hann þekkir bæði tak-
markanir sínar og er um leið
ekki feiminn við að ráðast i
stórræði: þekking hans á llfi
og viðhorfum kósakka Suður-
Rússlands er fulkomin og
þaðan sækir hann sinn styrk
— á hinn bóginn takmarkar
hann sig ekki við að lýsa ör-
lögum þessa sérstaka þjóðfé-
lags í byltingunni, heTdur
tekst að veita útsýn yfir
„Rússlands óravegu víða".
Því miður var áframhaldið
ekki eins glæsilegt. Nokkru
eftir 1930 kom út fyrsta bindi
skáldsögu hans „Nýplægð
jörð“, sem fjallar um tilorðn-
ingu samyrkjubúa í sveifcum
landsins. Margt var gott um
þá bók, skemmtilegar persón-
ur spranga þar um, fullar af
lífsþrótti, ástríðum og hæpnu
orðbragði, og sitthvað tókst
Sjolokhof að segja um þá
þjóðfélagsþróun er þarna
gerðist með harkalegum að-
ferðum, sem öðrum tókstekki.
En það var ákaflega löng bið
á áframhaldinu — seinna
bindið kom ekki út fyrr en
rétt fyrir 1960. Sumir kenna
Stalín um, aðrir brennivíni,
og enn aðrir skjóta márnu
yfir á órannsakanlega vegi
guðs. Verst var, að þetta'
seinna bindi olli mönnum
vonbrigðum ótvíræðum — þar
kemur að vísu ýmislegt mark-
vert fyrir og enginn frýr Sjc-
lokhof góðrar rússnesku. En
allt varð þetta einhvemveg-
inn svo smátt í sniðum, al-
varleg vandamál leystust upp
í karlarausi, stundum spaugi-
legu að vísu, en yf'rieitt lítt
merku.
Aþeim tíma er leið á milli
binda skrifaði Sjolokhof
fremur lítið. Þó hrifust marg-
ir af stuttri sögu, sem mun
' hafa komið út um 1956 og
bóttu þá svo mikil tíðindi
hafa gerzt, að dagblaðið
Pravda, málgagn Komúnista-
flokksins, hirti. hana alla á
e’num degi og var ekki margt
annað í blaðinu þann daginn.
Söguþráður er einfaTdur: mað-
ur fer í stríð og er tekinn
höndum, begar hann kemur
heim að öllum brautum Tokn-
um kemst hann að þvf að öll
fjölskylda hans hefur farizt
i loftárás. Síðan tekur hann
að sér munaðarlausan dreng
og kveðst þá vera týndur
faðir hans. Og Sjolokhof nær
öruggum tökum á þessum efm-
viði; þessi saga varð í raun
og veru eftirminnilegur við-
burður. Það spillti heldur ekki,
að af henni var gerð ágæt
kvikmynd; henni stjómaði
Bondartsjúk sá sem nú er að
ljúka við risakvikmynd eftir
sögu Tolstojs Strfð og ,-friður..
Sjolokhof hefur um hríð
unnið að miklu skáTdverki urri
heimsstyrjöldina og hefur
sumt af bví birzt á prent:. Sú
bók verður varla ný „Lvgn
streymir Don“, en hann stýrir
ótvírætt heim penna að full
ástæða er til þess, að góðir
menn óski þessum þekkta höf-
undi langra lífdaga.
A.B.
Samþykktír aðalfundar S.H.
Fiskiðnaðarskóli:
* Aðalfundur SH, haldinn í R-
vík í maí 1965, lýsir ánægju
sinni yfir að nú skuli unnið
markvisst að stofnun fiskiðn-
aðarskóla. Er það brýnt hags-
munamál fiskiðnaðarins, að
slík stofnun verði sett á fót.
Hvetur fundurinn tii, að máli
þessu verði hraðað og að fisk-
iðnaðarskólinn taki til starfa
hið fyrsta, en þess verði þó
jafnframt gætt, að vanda hið
bezta allan undirbúning og
framkvæmd og skólinn verði
skipulagður f nánum tengslum
við fiskiðnaðinn.
Sklpulag útflutningsmála:
Aðalfundur SH, haldinn f R-
vík f maf, 1965, telur nauð-
synlegt að ítreka fyrri sam-
bykktir sínar um að það sé
stórskaðlegt framtíðarþróun fs-
tenzkra marka^smáTa erlendis
að margir útflvtjendur fjalli
um bessi mál og varar við af-
leiðingum slfkrar stefnu.
Það er. enn sem fyrr, álit
fundarins. að tilhögun bessara
mála sé bezt komið þannig að
tveim stærstu fiskframleiðslu-
og söluaðilum bióðarinnar sé
veitt 1eyfi til útflutninc=
frvstra siávarafurða.
Línufiskur:
öllum, sem við sjávarútveg
og ffskiðnað fást er Ijós hin
mikla þýðing línuveiða fyrir
útflutningsframleiðsluna. Þró-
un síðustu ára hefur, illu heilli
orðið á þann veg, að grundvell-
inum hefur verið kippt undan
línuveiðurn. Er þetta hið al-
varlegasta mál fyrir útflutn-
ingsfi;amleiðsluna og yrði það
mikill hnekkur, ef línufiskur-
inn hyrfi af hinum erlendu
mörkuðum.
Öumdeilanlegt er að þessi
veiðiaðferð gefur afbragðs hrá-
efni, betra en aðrar veiðiað-
ferðir.
Með tilliti til þýðingar þessa
fisks og samsetningar þeirrar
vöru, sem boðin er fram á
mörkuðum, ,er nauðsynlegt að
ráðstafanir verði gerðar til að
styrkja línuútgerð og tryggja
bar með fiskvinnslustöðvunum
úrvals hráefni.
Beinir aðalfundur SH. hald-
inn í Reykjavík f maí 1963,
beim eindregnu tilmælum til
hins opinbera. að gerðar verði
viðeigandi ráðstafanir tii að
trvggia rekstursgrundvöll heirr-
ar útgerðar. sem vill stunda
Ifnuveiðar
Loðdvraeldi:
Aðalfundur SH. haldinn f
Revkjavík f maí 1965, leyfir
sér að beina þeim eindregnn
tílmælum til háttvirts Alþing-
is. að það samþykki frumvarp
til laga um toðdýrarækt, sem
lagt var fram á 85. löggjafar-
þíngi. Telur fundurinn nauð-
synlegt að á lögunum verði þó
gerð sú breyting, að hrað-
frystihúsunum eða félögunum,
sem þau kunni að stofna, verði
gert auðvelt að stofna til loð-
dýraræktunar, og að eigi verði
settar óæskilegar takmarkanir
á athafnafrelsi manna á þesso
sviðl.
Úfflutningsgjald:
Aðalfundur Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna, haldinn f
Reykjavík í maf 1965, leyfir
sér að ítreka fyrri tilmæli til
hæstvirtrar ríkisstjórnar um
að hún beiti sér fyrir, að út-
flutningsgjöld og skattar af
unnum sjávarafurðum verði
afnumdir í þvf formi, sem
bað er nú og tekin upp f þess^.
stað sú aðferð. að leggia gjald-
ið á útflutt magn f stað verð-
mætis. lafnframt því. sem út
flutningsgjaldið verði lækkað
til muna.
Með bessari sambvkkt er
stefnt að hvf, a;"' við brevtingu
élaeningargrundvallar sé fram-
leiðsla fullu-jninna og verð-
mpiri sjóvarafurða örvuð
Aðalfundur Sölumi^stöðvar
hraðfrvstihúsanna. haldinn í
Revkiavík f maí 1965. sam-
hvkkir að heimila stjórn SH
að ráðast f bygringu nýrrar
•'iskvinnshivprksmiaiu á aust-
nrströnd USA.
Aðnlfundur Sölumi^stöðvar
hraðfrystihúsanna, haldinn f
maí, 1965, beinir þeim tDmæl-
um til hæstvirtrar ríkisstjórn-
ar, að hún tryggi hagsmuni
íslenzks sjávarútvegs í sam-
bandi við þær viðræður, sem
nú fara fram, um tolla og
viðskiptamál á vegum GATT.
Ennfremur vill fundurinn
vekja athygli á því, að tollur
á fiski frá Islandi, sem seldur
er til Englands, er nú 10%<
en tollur á fiski frá EFTA-
löndunum er aðeins 3% og
fellur bráðlega úr gildi.
Ljóst er, að þessi mikli tolla-
mismunur^ á fiski frá fyrr-
nefndum löndum stefnir hags-
munum Islendinga á hinum
veigamikla brezka markaði f
stórhættu. Þessar aðstæður
gefa tilefni til, að ýtarleg
rannsókn fari fram á því hvort
ekki sé unnt að ná sérstökum
viðskiptasamningum er tryggi
sambærilega viðskiptaaðstöðu
innan EFTA-svæðisins, eins og
lönd svæðisins njóta.
Seinheppinn!
Harry Silkstone frá Shef-
field í Englandi var heldur
óheppinn hér um daginn:
Fyrst réðist á hann bulla
og barði hann meðvitund-
arlausan. — Skiiningsríkir
vegfarendur vöktu hann til
lífsins með áfengi og á
heimleiðinni var hann tek-
inn fastur fyrir ölvun við
akstur Hann varð að borga
fimmtíu pund i sekt og var
sviptur ökuleyfi í eitt ár.