Þjóðviljinn - 15.02.1966, Side 5

y
Sriðjöífagur 15.' febi-öar 1966 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA g
FISKIMÁL
eftir Jóhann
J. E. Kúlcfl
Nýlega er afstaðið 50 ára
afmaeli togaraútgerðar á ís-
landi. Þessi útgerðarstarfsemi
má nú muna sinn fífil fegri
og betri daga, því að aldrei
frá upphafi hefur vegur þess-
arar útgerðar verið minni
heldur en í dag eftir margra
ára viðreisn S.iálfstæðisflokks-
ins og Alþýðufokksins í sjáv-
arútvegsmálum. Þetta er því
miður sannleikur sem verður
að segjast umbúðalaust, því að
það er öllum fyrir beztu, líka
þejm sem þóttust sjálfkjömir
til að marka stefnuna í sjáv-
arútvegsmálum. en vpru ekki
menn til þess þegar á reyndi.
Einn allra ljótasti kaflinn
i hrakfallasögu íslonzkrar tog-
araútgerðar undir ,,viðreisn“,
er sala sæmilegra togara úr
landi fyrir brotajárnsverð. Á
sama tíma og þetta er látið
gefast fyrir atbeina banka og
ríkisvalds, þá er hvorki hreyfð
hönd né fótur til að rétta við
hag þessarar útgerðar. Það átti
þó öllum að vera vitað mál
fyrirfram, að ef togaraútgerð-
in væri á einu vetfangi svipt
öllum sínum beztu miðum hér
við land. þá hlaut það að koma
þungt niður á henni. Skipting
landhelginnar í veiðisvæði
strax í kjölfar útfærslunnar,
þar sem fslendingar einir
hefðu leyfi til veiða, það var
það sem koma þurfti og ef
það hefði verið framkvæmt af
fyrirhyggju og af sanngimi,
þá kom ekki til mála að reka
togarana í burtu af öllum
sínum beztu miðum, heldur
átti samkvæmt eðli málsins að
úthluta þeim veiðisvæðum
innan landhelginnar.
Hefði þetta verið gert. þá
væri hagur togarahna betri
nú en raun ber vitni. Og frá
vísindalegu sjónarmiði hefðum
við lika staðið betur að vigi,
því að þá hefði nú verið auð-
velt að gera samanburð á
veiðisvæðum, t.d. netabáta
annars vegar og togara hins-
vegar, en nú er þetta ekki
hægt, því að engin reynsla
er fyrir hendi á þessu mikil-
væga sviði.
Þá fyrst var það tímabært
að banna togveiðar íslenzkra
skipa innan landhelginnar. ef
vísindaleg rannsókn var bú-
in að sanna, að togvarpan væri
slíkur skaðvaldur fiskistofn-
unum, umfram önnur veiðar-
færi, að ekki væri vit í því
að nota hana. Engin slik sönn-
un er fyrir hendi í dag, og
það sem verra er. það hefur
ef hin erlendu skip hefðu not-
að þorskanet í stað togvörpu
hér á okkar miðum og beitt
því veiðarfæri á likan hátt
og okkar eigin bátafloti hefur
gert um árabil. Ég er marg-
búinn að benda á þá nauðsyn
að úthluta veiðisvæðum eftir
veiðiaðferðum innan landhelg-
innar og þar á engin veiðiað-
ferð að vera bönnuð fyrir-
fram. ekki heldur togveiðar,
svo ég t’ali nú ekki um notk-
un flotvörpu sem kemur hvergi
nærri botni, en er þó bönnuð
af einhverjum annarlegum á-
stæðum, þrátt fyrir að sú
snurpunót, þá þóttu íslenzkir
togarar ekki aðeins gjaldigeng-
ir til þessara veiða, heldur
þóttu þeir afburða sildveiði-
skip vegna hins mikla burðar-
magns. Það var fyrst og
fremst á veidigetu togara
sinna sem útgerða'rfélagið
Kvöldúlfur byggði sínar síld-
arverksmiðjur fyrir síðari
heimsstyrjöld. Þá hefði enginn
trúað því að góðir togarar
yrðu látnir grotna niður í
höfnum í stað þess að veiða
síld yfir sumarið.
Með tilkomu kraftblakkar-
innar komst sú trú inn í höf-
BV„ MAl frá Hafnarfirði, eitt stærsta og nýjasta togskip sem Islcndingar eiga.
ekkert verið gert til að leiða
sannleikann i ljós i þessu
máli,
Andúð þá, sem hér hefur
rikt meðal annarra fiskimanna
á togveiðum, hana má fyrst
og fremist rekja til hinnar
miklu sóknar erlendra togara
á íslenzk grunnmið all't írá<^
því að togveiðar hófust. Það
eru ekki nema fá ár siðan
mörg hundruð erlend togskip
drógu vörpur sinar yfir veiði-
svæði íslenzka bátaflotans,
vetur, sumar, vor og haust,
sem sé allt árið. Það var frek-
leg rányrkja sem varð að úti-
loka. Skaðsemi togvörpunnar
á íslenzkum miðum var þá
fyrir hendi, vegna hinnar
miklu skipamergðar fyrst og
fremst. Mitt álit er það, að
ástand þessara mála hefði þó
orðið verra en raun ber vitni,
veiðiaðferð var ekki til þegar
sett voru hér lög um botn-
vörpuveiðar.
Eru togarar ekki lengur
nothæfir til síldveiða?
Á meðan nótabátar voru not-
aðir vjð síldveiðar með
Einn af nýsköpunartogurunum svonefndu.
uðið á mönnum að nú væri
ekki lengur hægt að gera tog-
arana út til síldveiða og þar
situr þessi trú ennþá. hvað
íslendinga áhrærir, þrátt fyrir
að búið er ag afsanna þessa
kenningu algjörlega af Norð-
mönnum. Bæjarútgerðin í
Reykjavík gerði að vísu eina
tilraun til síldveiða með kraft-
blökk, þegar Hallveiigu Fróða-
dóttur var haldið úti til þeirra
veiða ytfir sumjartímia fyrir
nokkrum árum. sem því mið-
ur sýndi ekki nógu góðan
árangur, en sannaði hins veg-
ar ekkert í þessu máli. Síðan
hafa verið settar þverskrúfur
og stýrisskrúfur á ýms stór
skip sem notuð eru til síld-
veiða með kraftblökk til að
auðvelda þeim snúninginn
þegar nótinni er kastað. Og
á sl. sumri afsönnuðu Norð-
menn. sem þó voru viðvan-
ingar í notkun kraftblakkar á
móti ísienzkum skipstjórum,
að ekki aðeins er hægt að
nota stóra togara til síldveiða
með krafiblökk heldur sagði
blaðið Fiskaren þannig frá
reynslunni viðvíkjandi síld-
veiðum með kraftblökik um
borð í togaranum Stáltind frá
Melbu, að skipið hefði reynzt
alveg sérstaklega vel til þess-
ara veiða.
Á sama tíma og þetta er
að gerast hér í næsta landi
við okkur þá er verið að gefa
Grikkjum síðasta togarann
sem héðan hefur verið flutt-
ur út. Og ekki vantar þó ut-
anferðir íslenzkra ráðamanna
í sj ávarútvegsmálum, þó slíkt
sem þetta fari fram hjá þeim.
eins og margt annað sem að
gagni mætti koma.
Er ekki kominn tími til að
þessi vantrú á notagíldi okk-
ar gömlu síðutogara verði lát-
in si'gla sinn sjó, og raunhæf-
ari vinnubrögð tekin upp í
þessum málum. í bönkum og
af sjávarútvegsmálaráðuneyt-
inu sjálfu, sem náttúrlega á
að marka stefnuna í þessum
málum og öðrum sem til vel-
farnaðar getur lei'tt fyrir okk-
ar sjávarútveg? En það er ekki
langt síðan að Útgerðarfélagi
Akureyrar var neitað um fyr-
irgreiðslu í bönkum til að út-
búa einn togara sinna til síld-
veiða með kraftblökk, en á
sama tíma voru norskir bank-
ar að lána útgerðarmönnum
þar í landi til samskonar
breytinga og löldu sjálfsagt að
taka þá áhaettu.
Nú þegar ég lít yfir hörrn-
ungarsögu islenzkrar togara-
útgerðar síðustu árin. þá undr-
ar mig mest, hvað íslenzkir
togaraejgendur og forsvars-
menn slíkra útgerða hafa get-
að látig bjóða sér, án þess að
rísa upp til skipule.grar and-
stöðu gegn þeirri stefnu sem
þessu hefur ráðið og sem
mörkuð hefur verið af mönn-
um lítilla sanda og lítilla sæva
á þessu sviði.
Á þessum merku tímamót-
um í íslenzkri togaraútgerð Þá
er það ósk mín þessari útgerð
til handa. að hún losni brátt
úr þeim álögum. sem leikið i
hafa hana svo grátt að undan-
förnu, en við taki betrl tím-
ar, þegar menn læra að nota
þá síðutogara sem til eru. í
stað þess að gefa Þá úr landi.
Að hlutur þessarar útgerðar
verði réttur þannig, að hún
fái að sitja vig sama borð og
aðrir sem úitgerð stunda í
þessu landi. Og að síðustu, að
brátt hilli undir endumýjun
Sotans með smíði skuttogara.
Fréttabréf úr Mývatnssveit:
Náttúruverndarráðið verður að
gera hreint fyrir sínum dyrum
Hálfrar aldar afmæli ís-
lenzkrar togaraútgerðar
Garði 6/2 — Hér er stillt veð-
ur og bjart í dag, frost 9—10
stig sem ekki þykir mikið hér
um slóðir. Undanfarið hefur
verið hér norðaustan stormur,
en fannkoma aldrei mikil. Um
síðustu helgi gekk hér yfir
norð-austan stórveður sem
annarsstaðar á landinu. Sn]ó-
koma var þá lítil. sem íyrr
segir, og er fremur snjólétt í
sveitinni. Sluppum við hér
betur en mörg önnur byggðar-
lög í ofveðri þessu, og varð
hér ekkert tjón af völdum þess.
Fært er á jeppum víðast
innsveitis, en vegurinn til Húsa-
víkur er lokaður á kafla eins
og stendur. Af þeim sökum
verður mjólk ekki komið héðan
til Húsavíkur.
Veturinn hefur verið fremur
gjafafrekur það sem af er.
Heilsufar gott hjá mönnum og
búpeningi. Fremur dauft hef-
ur verið yfir félagslífi okkar
hér í vetur. Veldur því meðal
annars stirð veðrátta. Vonandi
rætist úr því þegar á veturinn
líður.
Þrjú íbúðarhús eru hér í
smíðum, verða fokheld fyrir
veturinn og er nú unnið að
frágangi þeirra innanhúss. Tvö
þessara húsa eru í Baldurs-
heimi, og eiga að leysa af hólmi
gamla steinhúsið, sem sá stór-
hugaði athafnamaður Þórólfur
Sigurðsson byggði ásamt Jóni
bróður sínum árið 1912. Var
þar vel að verki staðið á þeim
tíma, enda eitt fyrsta íbúðar-
hús úr steinsteypu hér um slóð-
ir.
Hér hafa allir nóg að starfa,
bæði við venjulegan búrekst-
ur, sem ekki gætir enn sam-
dráttar í, einnig veitir Létt-
steypan h.f. töluverða atvinnu
og er unnið þar af kappi, enda
annar verkstæðið tæplega eft-
irspurn. Þá er nú blessaður
kísilgúrinn, en á vegum þess
fyrirtækis er verið að reisa helj-
armikið skrifstofuhús á verk-
smiðjulóðinni væntanlegu hjá
Bjarnaflagi. Heyrzt hefur að
bygging þessi eigi að vera full-
búin fyrir vorið. Var byrjað
\ húsinu í haust og unnið af
mörgum mönnam frá þvi kl. 7
að morgni til kl. IOV2—11 á
kvöldin, eða 15—16 tíma á dag
allan tímann, þar til húsið var
steypt upp í byrjun desember.
Er það einsdæmi hér að hús
séu steypt á þeim árstíma. Ekki
veit ég hvort sveitungar mínir
einhverjir hafa kveðið líkt og
þeir í Sólvík, sem segir í Járn-
hausnum: „Ó Guð! Gef oss
meira puð!“, en hafi svo Verið,
hafa þeir fengið bæn sína
heyrða í sambandi við byggingu
þessa . Þess skal getið, að menn
úr nærliggjandi byggðarlögum
eru eins margir eða fleiri en
Mývetningar í vinnu þessari.
Helzt er að skilja að allt sé
óráðið hvort nokkuð verði úr
þessu kísilgúrævintýri, en
margar hljóta þær miljónir að
vera sem fara þá í súginn af
almannafé vegna þeirra fram-
kvæmda sem hér hafa verið á
vegum kisilgúriðjunnar frá því
ó síðastliðnu vori.
Mörgum hér þykir undarleg
yfirlýsing iðnaðarmálaráðherra,
sem hann gaf á Alþingi, að
fullt samráð hefði verið haft
frá upphafi við sveitarstjóm
hér og landeigendur, varðandi
alla starfrækslu væntanlegrar
kísilgúrverksmiðju. Sömuleiðis
að samráð hafi verið haft við
náttúruverndarráð og náttúru-
fræðinga varðandi kisilgúr-
vinnsluna.
Er það á allra vitorði, að
fuglalifi og silungi getur stafað
hætta af þessu brambolti öllu.
Til þess má aldrei koma, og
er það hrein svívirða að bjóða
eða þiggja fébætur fyrir tjón
á fuglalífi og silungi í Mý-
vatni. Það er hvorttveggja eitt
af því sem aldrei verður með
peningum bætt.
Það er full ástæða til að
krefjast þess, að náttúruvemd-
arráð og náttúrufræðingar geri
hreint fyrir sinum dymm, hvort
þeir hafi verið spurðir ráða,
og sé svo, hverju þeir hafi þá
svarað, og yfirleitt hvað þeir
hafi um þetta mól að segja
frá náttúrufræðilegu sjónar-
miði.
StarrL
<