Þjóðviljinn - 16.02.1966, Blaðsíða 6

0 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Midvikudagur 16. fébrúar 1966.
• Áhugi á
dagskránni
• Eins og lesendur hafa sjálf-
sagt tekið eftir, þá er á þessari
síðu hér, sem stundum er sú
sjötta og stundum sú áttunda
eftir því hvort blaðið er 10 eða
12 síður, allskonar efni, út-
varpsdagskráin, bíófréttir, sagt
frá nýútkomnum tímaritum og
yrkingar, skrítlur og aðrar
smáklausur og svo síðast, en
ekki sízt smábréf frá lesendum
um almenn efni og dagleg
vandamál, kvartanir eða hros,
eftir því sem við á. Eins konar
bæjarpóstur eða í ætt viðhann,
en bréfin ykkar mættu gjama
vera fleiri!
Það er eitt, sem ég verð
alltaf jafn hissa á, og það er
hve miklir útvarpshlustendur
Islendingar virðast vera, a.m.k.
eftir þeim bréfum að dæma,
sem berast. Mikill hluti þeirra
fjallar nefnilega um dagskrá
útvarpsins og eru flestir óá-
nægðir með einhver smáatriði,
en það er nú líklega bara
vegna þess, að hinir, sem á-
nægðir eru nenna ekki að vera
að skrifa um það.
Að endingu: Gaman væri að
fá fleiri bréf, — líka um önnur
efni en útvarpið og dagskrá
þess!
@ Falleg sönglög
• „Söngelskur" hefur sent síð-
unni eftirfarandi bréf:
Það vakti athygli margra
þegar Þuríður Pálsdóttir söng í
útvarpið nokkur lög eftir Bjöm
Franzson við texta eftir Þor-
stein Valdimarsson. Þetta em
stórfalleg sönglög og svo góð,
að þau þurfa að heyrast nokkr-
um sinnum til að fólk læri
þau.
Nú er mér spurn: Hvers-
vegna era þessi lög ekki spiluð
oftar í útvarpið, og hversvegna
syngja ekki Þuríður og aðrir
vandaðir söngvarar fleiri lög
eftir þetta tónskáld?
Leita kannski islenzkir söngv-
arar langt yfir skammt þegar
þeir era að setja saman ís-
lenzk prógrömm, sem stundum
era dálítið vandræðaleg og
upptuggin?. — Söngelskur.
• Til að dansa
eftir eða hlusta á?
• Þá er hér bréf sem kona
nokkur sendi okkur nýlega:
Heiðar Ástvaldsson danskenn-
ari er maður sem tekur starf
sitt alvarlega og er mætur
maður í faginu. Hann reyndi
gegnum útvarp að kenna Is-
lendingum að dansa og þótt það
mistækist var það kannski ekki
hans sök og var hann reyndar
að vinna verk, sem ætti frem-
ur að heyra undir fræðslulög-
gjöfina og dans ætti auðvitað
að kenna í öllum skólum.
En nú er Heiðar hættur að
reyna að kenna íslendingum að
dansa f útvarpinu, en hann er
samt ekki farinn alveg burt frá
útvarpinu, því að hann velur
alltaf danslögin á sunnudags-
kvöldum. Mér líkar ekki þetta
val af því að það er eiginlega
alltaf verið að skírskota til
þess að fólk dansi eftir dans-
lögunum, en mér finnst, að
danslög ættu engu að síður að
vera til að hlusta bara á þau
í rólegheitum og þau mættu
gjama vekja svolitla rómantík
og stemnjngu heima hjá fólki.
En þetta eilífa Tja-tja-tja og
enskur vals er dálítið tilbreyt-
ingarlaust til lengdar fyrir eyr-
að og svo trúi ég ekki, að
hvergi séu samin og sungin
danslög nema í Ameríku og
Englandi og þeir hjá útvarpinu
gætu komizt að öðru ef þeir
opnuðu fyrir einhverjar stöðv-
ar uppi i Evrópu. en stundum
hefur mig raunar grunað, að
þeir ættu ekkert viðtæki í
þeirri stofnun a.m.k. er alveg
ótrúlega margt sem þeir heyra
ekki af því sem gerist í heimin-
um utan Hringbrautar.
— Hætt að dansa.
• Já, því ekki
það?
• „.... Og það er heldur ekki
ósennilegt, að þær stjúpmæður
séu til, sem neiti stjúpsonum
sínum um blíðu sína, þótt þær
vilji annars allt fyrir þá gera.“
(Kvikmyndagagnrýni í Mbl.)
• Glettan
— Vonandi lætur konan þín
sér nægja tekjur þínar til að
lifa á?
— Jú, jú, en mig vantar
bara eitthvað til að lifa á
sjálfur.
• Mjólk eða kók?
• í þættinum Raddir lækna er
talað um mataræði barna. Það
hlýtur að vera alveg prýðilegt
viðfangsefni — alltaf erum við
að heyra spánnýjar kenningar
um þau efni. Síðast heyrðum
við ungan lækni (að vísu ekki
í útvarpi) mæla gegn sífelldu
GRÓÐUR-
REGN
FERÐASAGA FRÁ TÍBET
Eftir STUART og ROMA GELDER 20
ég náði upp slíminu af þessari
leiðu blöndu af menguðu lofti,
og svo hurfum við aftur inn i
rökkrið fyrir innan.
1 þetta sinn var okkur fylgt
gegn um aðal helgidóminn, inn
mjóa, mygluþefjandi ganga.
Við okkur horfðu úr vegglægj-
um meðfram allri leiðinni
hundrað lítilla guða, sem sum-
ir vora klæddir í silki og
knipplinga, þeir horfðu á það
hvernig við stauluðumst; hlæj-
andi, munúðsælir, afskiptalaus-
ir, trylltir, illgjarnir, háðslegir,
kærleiksríkir. Myrkrið þéttist
og okkur sýndist tötralegar
mannsmyndir koma á móti
okkur eins og hroðalegar draum-
sýnir, og svífa svo þegjandi
framhjá. Þegar við litum aftur
fyrir okkur, sáum við að þetta
voru karlar og konur, sem
skunduðu meðfram röð af
stórum bænahjólum úr eir, sem
líktust trumbum að formi, og
vora meðfram veggnum á
göngunum endilöngum. Þau
héldu að þetta mundi létta sár
sporin á hinni erfiðu og óra-
löngu leið til Nirvana.
Við beygðum okkur til þess
að komast hjá því að reka höf-
uðin í gluggakarma og eltum
munkana gegnum tjöld úr járn-
hringum, sem tengdir voru
jámbútum sem líktust mélum.
og héngu yfir innganginum að
litlum kapellum, sem vora
greyptar í þessa þykku veggi.
Loftið var kæfandi þykkt af
ósreyk frá lömpunum.
Á hverju altari var eirker.
bar sem logaði á smjöri fyrir
framan guðamynd með kórónu,
sem var svo umfangsmikil að
við lá að hún fyllti herbergið,
en fjölda margir minni guðir
sátu hjá og höfðu minni Ijós.
Þessir gangar og þessar kapell-
ur eru hið helgasta af öllu helgu
í Lhasa.
Við reikuðum þarna á milli
helgidómanna, unz gömul kona
með talnaband í upplyftri hendi
bandaði okkur frá með ákefð.
Við litum upp og sáum að við
stóðum frammi fyrir Jo.
Fyrir framan þennan ómetan-
lega dýrgrip og helgidóm var
röð af fögrum lömpum, gerð-
um af mikilli kunnáttu, og voru
úr skíra gulli, og að öllu leyti
eins og kaleikar kristinna
manna. Við skinið af þessu þíða
Ijósi tindraðu gimsteinarnir
sem skreyttu myndimar eins og
stjömur á næturhimni.
Sjálfur sat hann í hásæti, en
hásætisstólpamir úr silfri og
himinninn yfir borinn uppi af
tveimur silfurdrekum, hið mesta
listasmíð, en andlit Hins full-
komna horfði við okkur með
uj phafínni eilífðarró.
Á höfðinu bar hann viðamikla
kórónu úr gulli, sem skreytt var
túrkisum, greyptum í lauf og
sat í hverju laufi lítill búddha
úr gullj f miðlaufinu var svo
stór túrkís, að hann er sagður
vera hinn stærsti sem til er.
Sögusögn segir að þessi dýr-
gripur sé gjöf frá hinum mikla
siðbótabanni fimmtándu aldar.
Tsong Kapa, sankti Benedikt
tíbezks munklífis. Framan á
brjóstinu bar þessi mynd mikið
skart af gullkeðjum, perlum,
túrkísum og kóröllum,
Það er trú í Tíbet að myndin
af Jo, sem gerð er úr gulli
blönduðu silfri, kopar og zinki,
tákni samsetningu sköpunar-
verksins, sé ekki af manna-
höndum gerð, heldur sé hún
smíð Visvakarma, skapara
heimsins. Við sneram okkurfrá
þessari tign, ímynd friðar og
kyrrðar, að hinni skelfilegu
gyðju þessa helga staðar, Pald-
en Lhamo, sem Tíbetar halda
að hafi endurholdgazt sem
Viktoría drottning. Ekki er
víst að ekkjan í Windsor-höll
hefði verið hrifin af því. Þessi
ógeðslega þríeygða grýla í Jok-
han ríður múlasna og étur
mannsheila úr höfuðskel. En
satt rataðist Tíbetum á munn í
spádómum, þegar þeir fullyrtu,
að enginn af þegnum Viktoríu
mundi ráðast inn í land þeirra
meðan hún væri á lífi. Þrem
áram eftir dauða hennar réð-
ust brezkar hersveitir yfir
landamæri Tíbets, og komust
alla leið til Lhasa.
Þeir ferðamenn, sem séð
höfðu þessa dýrgripi á undan
okkur, höfðu komið að þeim i
því ástandi, að þeir vora svo
til þaktir „heilögum músum“,
brúnum, sem svo spakar vora.
að þeir gátu klappað þeim.
Þegar þær drápust, voru þær
malaðar í smátt, og hafðar í
lyf. En við sáum enga mús.
Líklega hafa þær hræðzt að
kommúnistar mundu skera af
sér rófuna með flántngarhnífi.
Fjórtán þúsund pund, um 6300
mjólkurþambi ungbarna, hann
kvað það miklu skynsamlegra
að gefa þeim kók í vatni.
Hvernig fer um íslenzkt þjóð-
erni þegar svo er komið —•.
það vitum við sannarlega ekki.
Smásaga dagsins er íslenzk
— höfundur hennar Oddný
Guðmundsdóttir, sem ýmislegt
hefur unnið þokkalega á rit-
velli.
13.00 Við vinnuna.
14.40 Sigríður Thorlacius les
skáldsöguna Þej. hann hlust-
ar.
15.00 Miðdegisútvarp. Karlakór
Reykjavfkur syngur. Vínar-
oktettinn leikur Oktett fyrir
fjórar fiðlur, tvær víólur og
tvö selló op. 20 eftir Mend-
elssohn. D. Koppel leikur
Stef með tilbrigðum op. 40
eftir Carl Nielsen.
16.00 Síðdegisútvarp. Clebanoff
hljómsveitin, Paul og Paula,
The Finnish Letkiss All-
Stars, The Platters, Haugen
hljómsveitin, Haskins og At-
well leika og syngja.
17.20 Framburðarkennsla
í esperanto og spænsku.
17.40 Þingfréttir.
18.00 Útvarpssaga barnarma:
Flóttinn eftir Constance Sav-
ery. Rúna Gísladóttir les eig-
in þýðingu (2).
18.30 Tónleikar.
20.00 Daglegt mál.
20.05 Efst á baugi.
20.35 Raddir lækna. Gunnar
Biering talar um mataræði
bama.
21.00 Lög unga fólksins. Gerð-
ur Guðmundsd. kynnir.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
Lestur Passíusálma (8)
22.20 Nótt allra nótta, smásaga
eftir Oddnýju Guðmundsd.
Flosi Ólafsson leikari les.
22 45 Tónverk eftir Bartók: ,
Dúó fyrir fiðlur og ,,And-
stæður“ fyrir • fiðlu, klari-
nettu og píanó. Altmann og
Lardinois leika á fiðlur.
Bulte á klarinettu og Louel
á píanó.
kg af smjöri, er brennt í Jok-
han á hverri viku. Nú er ekki
lengur leyft að taka Ijóstoll af
bændum, en klaustrið á ekki
framar neinar jarðeignir eða á-
nauðuga menn, og er því háð
sem fólkið vill sjálft láta af
hendi rakna, og stendur raunar
ekkert á því enn. Eignir þessa
klausturs, sem annarra og þ.á.
m. Drepung, sem þátt tóku í
uppreisninni 1959, voru gerðar
upptækar. En stjómin lætur af
hendi örorku- og ellilífeyri
þeim munkum til handa, sem
ekki geta séð fyrir sér sjálfir
af þessum orsökum, og enn-
fremur fé til viðhalds klaustr-
inu.
Gamall munkur sagði okkur
að uppreisnarmenn úr flokki
leikmanna hefðu skotið af þök-
um klaustursins á fólkið á göt-
unni, og sært nokkra, en drep-
ið aðra. Holur voru í vegginn
eftir þessa skothríð, en leið-
inlegustu spellvirkin vora þau,
að uppreisnarmennimir höfðu
spillt branni klaustursins í
húsagarðinum, fyllt hann af ó-
þvera, saur og sorpi og rofn-
andi hundshræjum, áður en
þeir gáfust upp. Þeir höfðu
saurgað musterið með því að
ganga þar öma sinna f sölun-
um. Herinn hreinsaði brunninn
og útvegaði hreinf vatn.
1 Jokhan eru 2000 myndir og
myndastyttur, sumar úr dýrum
málmi og ríkulega settar dýram
steinum. Enga þeirra hafa Kín-
verjar skemmt, né hafa þeir tek-
ið neitt af dýrgripum klausturs-
ins eða húsbúnaði. Við spurð-
um: „Hvernig ferst kínverskum
stjómarvöldum, sem engan
trúnað Ieggja á kenningar trú-
arbragða ykkar, við ykkur
sjálfa?“
Munkurinn svaraði: ,,Þeir
hafa ekki okkar átrúnað, en
þeir fara að okkur með vægð
og kurteisi. Engum er leyft að
mpðga okkur opinberlega. Dag-
blað er gefið út í Lhasa. í
því sést aldrei neitt búddha-
trúinni til hjnóðs, en stundum
er deilt á gamla skipmlagið.
• Hjúskapur
• Þann 29. janúar voru gefin
saman í hjónaband af prófess-
or Ásmundi Guðmundssyni
ungfrú Steinunn Guðmunds-
dóttir stud. phil. og Þengill
Oddsson stud. med. Heimili
þeirra er að Hraunteigi 11.
(Ljósm. Stúdíó Guðmundar,
Garðastræti 8).
• Nýlega voru gefin saman í
hjónaband af séra Júlíusi Guð-
mundssyni ungfrú Heiður Ad-
ólfsdóttir og Ármann Axels-
son, Varmahlíð 33, Hveragerði.
(Ljósm. Nýja myndastofan,
Laugavegi 43b, sími 15125).
,,Koma eins margir að hlýða
messu hjá ykkur og áður var?“
„Já“, sagði munkurinn. ,í
búðunum fæst líka reykelsi,
bænahjól og bænamottur. Ef
stjómarvöldin ætluðu sér að
uppræta trúarbrögð okkar,
mundi þetta ekki fást, og ef
fólkið væri hætt að trúa,
mundi enginn spyrja um
þetta“.
Gömlu munkamir, sem ekki
komust upp þessa bröttu stiga
milli hæða í húsinu, gátu ekki
heldur tekið þátt í messum
niðri, sátu á bekkjum á göml-
um, eyðilegum stofum með tré-
gólfi, og létu tímann líða við
ekki neitt. Bekkirnir vora
líka legurúm þeirra. Kuflamir
þeirra vora þungir af óhrein-
indum, þeim hinum sömu sem
huldu allt í klaustri þessu,
bæði mann og hús, þunnri,
slímurgri skán. Partur af hús-
unum var lýstur mjóum glugg-
um sem þaktir vora gulum
pappír, en samt var ekki les-
bjart. Ég setti ljósmyndavél á
bekk við hliðina á virðulegum
munki. og tíbezki túlkurinn
flýtti sér að taka hana upp.
Ég ætlaði að setjast hjá þess-
um gamla guðsmanni, en þá
tók hann föstu taki um oln-
bogann á mér, og hvíslaði að
mér að ég skyldi vara mig,
að ekki skriðu á mig lýs.
Við fóram út úr þessum
mygluðu klefum, og blés þá í
andlit okkar hrein hressandi
gola frá snæfjöllum í fjarska,
en við fóram að taka myndir
af þessum logagylltu húsþök-
um, sem máluð vora og skreytt
útskurði af fáránlegum drek-
um og litlum bjöllum.
Björtum leiftram sló af
gullnum tumspíram á Potala
handan borgarinnar. Hér, þar
sem ekki var lengur neinn kæf-
andi daunn af óhreinindum.
smjöri, reykelsi og fúlum svita.
fór saman óviðjafnanleg nátt-
úrafegurð og Iist og snilli, sem
ekkert tekur fram. 1 þessum
heimi fannst samt fæstum, af
• Nýlega voru gefin saman í
hjónaband af séra Jákobi Jóns-
syni ungfrú Jóna Guðbjörg
Sigúrsteinsdóttir og Guðmund-
ur Haukur Magnússon iðnnemi.
Heimiii þeirra er að Ártúni 12,
SelfossL (Stúdíó Guðmundar,
Garðastræti 8).
• Laugardaginn 29. janúar voru
gefin saman í hjónaband af
séra Óskari Þorlákssyni ung-
frú Nína Hafdís Hjaltadóttir
og Harold Roy Arnold. Heim-
ili þeirra er að Skúlagötu 58.
(Ljósm. Stúdió Guðmundar,
Garðastræti 8).
jþeim sem þar voru og bundn-
ir vora á klafa fáfræði, ótta
og hindurvitna, vera líft, hin
eina von þeirra var betra líf
í farsælli holdtekju eftir
dauðann.
Blessaðir munkarnir, sem
sýndu okkur staðinn Jokhan,
höfðu fyrram lifað á gjöfum,
sem fólkið var til neytt að
láta af hendi af ótta við enn
skelfilegri ævi í næstu tilvera
sem mundi vera vís, ef prest-
arnir þykktust við- tregðu
þeirra að gera þeim til hæfis.
Tíbezkir prestar gátu bejtt
fullkomnu harðræði við leik-
menn, því enginn mátti nálg-
ast æðri máttarvöld nema þeir.
Ef leikmanni var neitað um
þjónustu prestsi, af því að
hann galt ekki skyldur sínar,
var hann bannfærður, honum
vora allar bjargir bannaðar.
Með því að vitna í kenning-
ar Búddha, gátu tibezkir guð-
íræðingar neitað því að sálu-
hjálp manns væri slíku háð,
en kenningar Búddha áttu
ekki fremur skylt við fram-
kvæmd þessara trúarbragða,
en kenningar Jesú Krists við
það athæfi að brenna trúvill-
inga á báli. Sumir af þeim
ferðamönnum sem komu á
undan okkur til Tíbet hafa lit-
ið á þetta frumstæða þjóðfé-
lag með fyrirlitningu. (Árið
1904 var líka siður að kalla
vinnulýðinn f Englandi ,,ó-
æðra fólk“!) Þetta má með
vissu til sanns vegar færast, en
þessir menn, sem svona skrif-
uðu, hafa sjálfsagt, eins og
við, sungið í bernsku sinni af
einlægni og trúnaðartrausti
bennan sálm:
Allthvað er fagurt hér í heim
handaverk Drottins er,
hið minnsta dýr og hið mcsta
af þeim
um mátt hans vitni ber.
Sá sem að byggir háa höll
og hinn sem er fátæks ranns,
þeirra hlutskipti, athöfn öll.
allt er að ráði hans.