Þjóðviljinn - 09.03.1966, Blaðsíða 8

g SfÐA — ÞJÖÐVILJTNN — Miðvikudagar 9. marz 1066
• Bandarískur
húmor
• 1 kvöld klukkan 20.45 verð-
ur kynningarkvöld á amerísk-
jum bókmenntum og listum á
vegum Upplýsingaþjónustu
Bandaríkjanna hér.
Kynningarkvöld þetta er
annað í röðinni, og mun dr.
Ralph L. Curry prófessor,
sendikennari í amerískum bók-
menntum við Háskóla íslands
á vegum Fullbright-stofnunar-
innar flytja fyrirlestur um
ijAmerican Humor" með skýr-
ingum af segulbandi. Ennfrem-
ur verður sýnd hálfrar klukku-
stundar kvikmynd um pólitísk-
ar skop- og ádeilumyndir i
Bandaríkjunum, er nefnist
„Then Damn Pictures'*.
Listkynning þessi fer fram i
ameríska bókasafninu í Bænda-
höllinni, Hagatorgi 1.
• Sannleikurinn
og launin
Einn lesandi Þjóðviljans hef-
ur sent eftirfarandi vísu um
dóminn yfir Einari Braga:
Siðferðíð hefur sadda gflatt,
sulturinn blæs í kaunin.
Við borgum fyrir að segja
satt,
svikarinn hlýtur launin.
P. Þ
• Flutningur
• í Þjóðviljanum 4. marz sl.
var komizt svo að orði í grein
um sölu rjkisjarða: „heimild
fyrir ríkisstjórnina að selja
Reyðarfjarðarhreprp jörð sem
flutt var af þingmönnum Aust-
fjarða í neðri deild“. Því er
spurt:
Varð ekki heldur þröngt um
þá
í þingsölunum bara í heild,
er þingmenn Austur-fjörð-
um frá
fluttu jörð í neðri deild?
Svar óskast
• Trúlofun
• Nýlega hafa opinberað trú-
lofun sína, ungfrú Ingibjörg
Gísladóttir afgreiðslustúlka,
Hlégerði 14 Kópavogi, og Guðni
Sigvaldason jámiðnaðarnemi,
Teigagerði 13 Reykjavík.
• Þankarúnir
• Sé nokkuð óhrjálegra en
samvizka sem er til sölu, er
það samvizka sem hægt er að
leigja.
Edouard Herriot
franskur sfjórnmálamaður.
• Fando og Lis
Leikritin Fando og Lis eftir Arrabal og Amalía Odds Björnssonar sem Leikfclagið Gríma synir
um þessar mundir í Tjarnarbæ, hafa vakið mikla athygli og umtal. Þykja ckki sízt aðallcikendur í
Fando og Lis, þau Amar Jónsson og Maxgrét G uðmundsdóttir, sem sjást hér að ofan í hlutverk-
um sínum, standa sig með prýði. Næsta sýning er annaðkvöld klukkan níu.
• Ásgrímssýning framlengd
• Geysileg aðsókn hefur verið að Afmælissýningu Ásgríms Jónssonar alla dagana sem hún hefur
verið opin og verður hún því framlengd í tvo daga. Sýningin er í Bogasal Þjóðminjasafnsins óg
verður opin í dag og á morgun kl. 2—10. — Myndin hér að ofan er af Höllu F.ialla-Eyvindar,
elzta málverkinu á sýningunni.
• Kirkjugarðs-
þankar
• Eftirlitsmaður kirkjugarða
flytur ermdi sem hann néfnir
Þrjár álnir lands, en það er sá
skiki, sem okkur hvérjum og
einum er úthlutað að þessa
heims veru lokinni og fáum að
halda þar til garðurinn er full-
ur, gömlu leiðin gleymd og
farið að bæta öðrum líkum of-
aná — eða gera garðinn að
skrúðgarði.
Smásaga kvöldsins er eftir
Bandaríkjamanninn Hannibal
Hamlin Garland. sem héfur í
sögum sínum fyrst og fremst
lýst lífi bænda á síðari hluta
19. aldar á víðáttumiklum
landbúnaðarsvæðum vesturríkj-
anna.
Lög unga fólksins og Daglegt
mál er vafalaust það af kvöld-
dagskránni, sem vendilegast er
hlustað á af unnendum þátt-
anna, hvors um sig.
13.00 Við vinnuna.
14.40 Sigríður Thorlacius les
skáldsöguna Þei, hann
hlustar.
15.00 Miðdegisútvarp. Þuríður
Pálsdóttir syngur. Philharrp,- v,
onía leikur Sigurð Jórsala-
fara eftir Grieg; Weldon
stjórnar. Schúler, Sendero-
vitz og Bengtsson leika Tríó
fyrir píanó og selló (K542)
eftir Mozart.
16.00 Síðdegisútvarp Linden,
Conniff, Blue Jeans, Cleban-
off-hljómsv.. Statler-hljómsv.
The Bachelors o. fl. syngja
og leika.
17.20 Framburðarkennsla
í esperanto og spænsku.
17.40 Þingfréttir.
18.00 Utvarpssaga bamánna; —
Flóttinn.
18.30 Tónleikar.
20.05 Efst á baugi.
20.35 Þrjár álnir lands. Aðálst.
Steindórsson eftirlitsmaður
kirkjugarða flytur erindi.
21.00 Lög unga fólksins. Berg-
ur Guðnason kynnir.
22.05 Lestur Passiusálma.
22.20 Frú Ripley tekst ferð á
á hendur, smásága eftir H.
Garland. fyrri hluti. Þýðandi
Ragnheiður Jónsd. Lesgri:
Anna Guðmundsd. leikkona.
22.45 Tónverk fyrir tvö píanó
og fjórhentan píanóleik eft-
Stravinsky.. Arthur Gold og
Fizdale leika. a) Konsert fyr-
ir tvö píanó. b) Átta smálög
fyrir fjórhentan píanóleik.
c) Sónötu fyrir tvö píanó.
23.25 Dagskrárlok.

GRÖÐUR- ocr:y JL
KflZuns
FERÐASAGA FRÁ TÍBET
Eftir STUART og ROMA GELDER 37
ámælis vert fyrir stjóm Bret-
lands. Jafnframt (og lét sér
ekki fyrir brjósti brenna að
segja þetta, eins og honum hafi
verið ókunnugt um tildrög þess,
að ferðin til Lhasa var farin)
segir hann það vera hörmu-
légast af öllum villum þeirra,
gð þeir skyldu láta sér hug-
kvæmast, að „segja stríð á
hendur mesta stórveldi nútím-
gns, án þess að eiga skárra til
vopnagerðar en handsnúið hjól
og stálsmiðju sem stjórnað var
af jámsmið sem játaði múh-
ameðstrú.** Honum þótti sá
„sauðþrái Tíbeta, að vilja reyna
að verjast brezkri innrás í
landið allt að því átakanlegur.**
Honum þótti sem landinu væri
í heild sinni vel stjórnað, og vel
farið með fólkið, en bætti því
raunar við: „Því eraðvísuekki
leyft að taka fram fyrir hend-
ur þeim sem völdin hafa, en
meðan það lætur sér lynda að
halda sér innan þeirra tak-
marka sem aðstaða þess (á-
nauðin) býður því, og um fram
allt. forðast að móðga valdhaf-
ana (andmæla ánauð sinni),
mega þeir una góðri ævi undir
leiðsögn yfirboðara sinna“. Ekki
þótti rithöfundi þessum kenna
neinnar mótsagnar við orð sín
í því, að landinu var stjórnað
af tveimur stéttum, „landeig-
endum og prestum, sem hvor
um sig beita valdi sínu óskor-
að þar sem það nær ti.l, og
tjáir engum að leita réttar síns
gagnvart þeim“. Ekki heldur í
því. „að sjá þessa einstæðu
bændaþjóð svo sokkna í hjátrú
sem mest mátti verða, en án
allrar dýpri trúarsannfæringar
eða hjátrúartilfinninga, vera
kúgaða af svo ofvöxnum munk-
lifum og prestaveldi sem hvergi
eru til dæmi um annarsstaðar.**
Þessir valdhafar, segir
O'Connor, eiga í því sammerkt
við þá sem réðu fyrir Evrópu
á miðöldum, að „þeir hafa gert
sér ótal tæki til áþjánar, logiö
upp svívirðilegum helgisögnum
og gefið allri hjátrú og hindur-
vitnum byr undir vængi.“
Meira en 100000 munkar, —
flokkur heimtufrekra slæpingja
— voru dæmdir til aðgerða-
leysis meðan þeir létu ófrjálsa
menn vinna fyrir sér á jörðum
sem þeir töldu sig eiga.
En auk þess sem O’Connor
taldi vera hið löglega eignar-
hald þeirra, þótti honum þeir
taka stórar fúlgur árlega fyrir
prestsverk sín við barnsfæð-
ingar, andlát, giftingar og
messur á hátíðum. — Enginn
fastur taxti var til, og tak-
markaðist þetta því einungis
við geðþótta prestanna og að
hinu leytinu það hvað sá sem
átti að greiða, hefur til. Til
þess að skilja hvernig klaustr-
in útsugu fólkið, segir hann
ennfremur, er nóg að koma í
eitt af hinum stærri klaustrum
og skoða hvílíkur reginmunur
er að þessum stórkostlegu hús-
um með öllu því ‘skrauti, sem
þar hleözt upp, og hcimilum
jafnvel hinna bezt stæðu af
leikmönnum.
Þessi frásögn Waddells lækn-
is var gefin út 1895. Landon og
O'Connor skrifuðu sína sögu
um ferðina til Lhasa árið 1905.
Ekkert breyttist fyrr en kín-
verskir kommúnistar komu til
Tíbet 1951. Engar gagngerðar
breytingar urðu fyrr en 1959,
þegar fjórtándi Dalai Lama og
þeir sem þátt höfðu tekið i
uppreisninni með honum, flýðu
úr Iandi. Kínverjar höfðu þang-
að til, bæði sjálfir og þeir yf-
irmenn úr prestastétt og leik-
manna, sem þá studdu, reynt
að koma á umbótum með for-
tölum. T.d. voru vextir lækk-
aðir, spítalar og skólar byggð-
ir og vegir lagðir, svo nú var
í fyrsta sinn í sögu landsins
akfær vegur þangað frá öðr-
um löndum. En engin bylting,
hvorki þjóðfélagsleg, trúarleg
né fjárhagsleg, gerðist fyrr en
eftir árið 1959. Árið 1962, þegar
við komum til Tíbet, voru fram-
farir að aukast, en samt varð
þarna fyrir okkur land, þar
sem allt hafði staðið í sömu
sporum í margar aldir.
Fyrir utan það, að munkar
hafa nú orðið ekkert sérstakt
vald yfir fólkinu að lögum, og
að klaustrin eru færri og mann-
færri hvert um sig, en áður
var, eru trúarbrögðin hin sömu
sem þau voru. Þrjátíu árum
eftir að Landon, Waddel og
O’Connor skrifuðu um það sem
fyrir þá bar í Tíbet, segir
Spencer Chapman svo frá:
— Ekki eyöa munkarnir
tíma sínum í það að leiðbeina
fólkinu eða að mennta það. og
fær það heldur að taka þátt f
'J£ssu hjá þeim. Munkur lítui*
cl*ri við betlara, sem hansi'
«nætir á leið sinni. Þekking j'er
séreign munkanna og til þess
höfð að auka vald þeirra og
auð.
Þessi ferðamaður hitti þarna
fyrir þjóðfélag þar sem mútur
voru stundaðar eins og íþrótt,
og samgrónar því. Munklifnað-
ur, segir hann, hefur að ýmsu
leyti breytzt til eldri hátta, og
er nú svo komið að helmingur
þjóðarinnar lifir snýkjulífi á
hinum helmingnum, hinu vinn-
andi fólki, sem einskis á úr-
kosta sér til lausnar undan
þessu fargi.
Chapman kallar munkana f
Drepung „óþvegnar hrokafullar
afætur“. Og bætir þvi við að
„aldrei hef ég séð svipljótari
menn.“ Stundum kom þaðfyrir
að munkur leit hann svo 'Jlu
auga, að honum fannst sém
væri þessi maður „bólginn af
mannvonzku". „I>ví að líklega,
segir hann, „hafa þeir séð að við
(enska sendinefndin) vorum frá
landi framfara og umbóta, og
vissu sem var, að framfarir og
umbætur hlytu að binda endi
á vald þeirra.**
Fólkið er nú ekki lengur of-
urselt ágirndaræði prestanna, en
þeim sem á þá vilja hlýða, er
enn kennt, að til séu tuttugu
og átta himnar af ýmsum gráð-
um, og séu staðsettir 190000 km
fyrir ofan dvalarstað óguðlegra
anda, sem aldrei sitja á sátts-
höfði við guðina. Af heitum
helvítum eru 136 hvert upp af
öð!3>. Hið efsta er 19000 km
ifpHÍe neðan yfirborð jarðar.
Ít*.ð neðsta er 64000 km íyrir
'oeðan yfirborð jarðar. Waddel
Iæknir gizkaði á að hinir vitr-
ari munkar tryðu því að þær
skelfilegu píslir. sem útskúfaðir
eru sagðir verða að þola um
■sllan aldur. væru ekki annað
en sjúklegar ímyndanir manna,
en almenningur og hinir
heimskari af munkunum
(miklu fleiri) tryðu því að þéttá
væri raunverulegir dválarstaðir
framliðinna og kvalirnar eintdig
og mættu þeir eiga von á þvi-
líkum refsingum.
Verstar eru píslir þær, séín
ætlaðar eru þeim sem háfa
smánað Búddha, gert trúntli ó-
gagn, eða reynt að gera það,
eða úthellt blóði munlfH eða
annars guðsmanns. Þéir éru
settir í eilífan eld, sem aldréi
slokknar, og aldrei geta þéir
brunnið svo að eldurinn haldi
ekki áfram að pína þá. Trú-
villingar sem efas.t um sann-
indi trúarbragðanna og þráttg
um þetta við munkana, eru
settir í voðalega potta úr járói
og soðnir þar til eilífðar. En
ekki eru allar píslir á eina og
sömu lund. Sá sem sleppur við
hið heita fær að kenna á hinu
kalda Til eru átta helvíti svéll-
og vesalingarnir sem þar
lc'ida eru settir í ískalt vatn
sem þeir sleppa aldrei úr. 06
sleppi einhver syndarinn við
þessar voða-kárínur, þá gína
samt við honum áttatíu og f jög-
ur þúsund helvíti að auki. í
öllum áttum, og kann að vérá
að sums staðar séu pfslirnar
eitthvað vægari. Sé maður ékki
nógu vondur til að lenda í hél-
víti. og ekki nógu góður til áð
lenda f sælustað hólpinna, bá
verður hann að draua. I bví á-
standi hlýtur hann að hola ei-
líft hungur og eilífan borsta.
Sérstakar tpgundir af nfslurtl
eru beim ætlaðar sem mi nízk-