Þjóðviljinn - 19.05.1966, Blaðsíða 2

2 SlÐA — ÞJÖÐVIEJINN — Fimmliudagur 19. mai 1966
Breyfing jbarf aS\ verSa á barnaverndarmálum:
Þekking og skilningur komi
í stað fáfræði og hleypidóma
Gyða Sigvaldadóttir hefur starfað sem fóstra
og forstöðukona á barnaheimilum borgarinnar í
átján ár og verið fulltrúi Alþýðubandalagsins í
bamavemdamefnd undanfarin fjögur ár.
Þar eð við vissum að þessi reynsla hefur
kennt Gyðu sitthvað, fórum við þess á leit að
fá viðtal við hana um bamaverndarmálin.
Tók hún því fálega í fyrstu, kvaðst snúast
öndverð gegn þeim vinnubrögðum að allir fari
að vasast í þessum málum rétt fyrir kosningar,
þeir sem með völdin fara gefi ótal fögur loforð,
sem sé ekki hirt um að efna en hinir bferi stund-
um fram kröfur sem byggðar séu á ónógri reynslu
og þekkingu.
Vistheimilin verða að
vera fullkomin
Síðan fórust Gyðu orð eitt-
hvag á þessa leið: — Barna-
vemdarmál em ekki mál, sem
hægt er að hamast í á f jögurra
ára fresti í nokkrar vikur í
senn.
Nei bamavemdarmál eru
Aðeins 15 ár
mál, sém vinna verður að af
kostgæfni hvern dag sem
drottinn . gefur yfir. Þau
eru háð ýmsum breytingum á
þjóðféiagsháttum oklkar. Á
þessum málum þurfa sívökul
augu þeirra sem meg völdin
fara og allra þeirra aðila sem
að Þeim vinna jafnan ag hvíla.
Um þessi mál þyrfti hinn al-
menni borgari að vera miklu
fróðari en reynslan sýnir að
hann er í dag.
Þegar rætt er um barna-
vemdarmál er hætt við að
ökkur greini á um margt, t.d.
hver séu brýnustu vandamálin
og einnig um færustu leiðiT til
úrbóta. Þennan ágreining getum
vig jafnt hugsag okkur þó að
Við , kjósum eins bæði vig al-
þingis- og borgarstjómarkosn-
ingar. Hér kemuT miklu frem-
uT tid greina aldur, menntun
og síðast en ekki sízt lífs-
reynsla./
— Fékkstu snemma áhuga á
vistheimilismálunum?
— Já, það vildi nú þannig
til að ég höf starf mitt sem
fóstrunemi á einu af vistheim-
ilum borgarinnar. Siðan hafa
þessi mál verig mér afar hug-
leikin. Ég man, að ég saigði þá
að ef slikar stofnanir þyrftu
að vera til yrðu þær að vera
allra stofnana fullkomnasfar
og beztar. Ekki aðeins í bygg-
Verstir
sjájlfum sér
Bökvísin birtist yfirleitt sem
ákaflega strjálir staksteinar f
samnefndum dálki Morgun-
blaðsins, og þessar sjaldgæfu
steinvölur hafa nú iengi ver-
ið gersamlega í kafi í þeim
óhrjálega flaumi sem nefnd-
ur er kosningaáróður. Til að
mynda segir Staksteinahöf-
undurinn í gær „að kommún-
istar sem stjóma Þjóðviljan-
um hafa engan sérstakan á-
huga á því að hið nýja Al-
býðubandalagsfélag komi með
nokkrum sóma út úr kosn-
ingunum, og þess vegna
stunda þeir eins víðtæka
skemmdarstarfsemi að tjalda-
baki og þeir mögulega geta,
og ber Þjóðviljinn þess vott
upp á hvem dag“. í næstu
setningu segir svo „að marg-
ir hinna svonefndu Alþýðu-
bandalagsmanna eru mjög ó-
ánægðir yfir þvf að kommún-
istum hefur tekizt að tryggja
sér 511 völd f hinu nýja Al-
býðubandalagsfélagi‘‘.
Þannig virðist það vera
hugsjón kommúnista að koma
t veg fyrir að þeir hafi nokk-
um sóma af hinum óskoruðu
völdum sínum; þeir hafa uppi
að tjaldabaki hina víðtækustu
skemmdarstarfsemi gegn sjálf-
um sér.
Mat
á Reykvíkingum
■ Islendingum þykir gott að
heyra þegar útlendingar sem
gista okkur segja heimkomnir
að hér búi gott fólk, skyn-
samt og vel menntað, frjáls-
bomir einstaklingar sem geti
metið mál á sjálfstæðan hátt
af þekkingu og rökvísi, en
enginn fáfróður stórborgar-
múgur. Margir erlendir menn
hafa orðið til þess að gefa
Islendingum þessa einkunn,
en engu að síður er augljóst
að ráðamenn Sjálfstæðis-
flokksins hafa aðra skoðun á
löndum sínum.
I borgarstjómarkosningun-
um f Reykjavík hafa þeir tek-
ið upp bandaríska áróðurs-
tækni sem einmitt er við það
miðuð að hafa áhrif á þekk-
ingarsnauðan stórborgarmúg
eins og hann gerist því mið-
ur í hinu vesturheimska stó^
veldi. Við slíkt fólk stoðar
ekki að beita málefnalegum
og menningarlegum orðræð-
um, enda hafa bandarisku
stjórnmálaflokkarnir fyrir
löngu tekið upp aðferðir hinn-
ar háþróuðu auglýsingatækni
í staðinn, kynnt frambjóð-
endur sína með sömu aðferð-
um og filmstjörnur í Holly-
wood nota, og í stað máleína
er fundið upp eitthvert kjör-
orð sem er nógu einfalt og
merkíngarlaust til að skír-
skota til þeirra sem ekki
kunna að beita hugsun sinni.
Á sama hátt hefur Sjálfstæð-
isflokkurinn reynt að gera
Geir Hallgrímsson að einhverju
upphöfnu, ómennsku tákni,
og í stað þess að treysta á
skynsamlegan málatilbúnað
er bókaþjóðinni boðið upp á
eitt kjörorð: Áfram.
Þetta er mat Sjálfstæöis-
flokksins á reykvískum kjós-
endum. Skyldu ekki ýmsir
fyriverandi stuðningsmenn
flokksins kynoka sér við að
staðfesta þá niðurstöðu með
atkvæði sínu á kjördag?
Und-
arlegt
Tíminn birtir í gær í dálki
sínum „A víðavangi" nýja og
fallega grein um frú Sigriði
Thorlacius. Þar ræðir einhver
höfundur, sem ekki lætur nafns
síns getið, „um mannkosti
hennar og hæfileika“ á eink-
ar lofsamlegan hátt eins og
verðugt er. Einnig er henni
enn sem fyrr fundið það til
ágætis að hún veki „öfund og
illrriælgi“ meðal andstæðinga
sinna.
Undarlegt er aðeins að ein-
hver starfsbróðir frú Sigríð-
ir á ritstjóm Tímans hefur
valið greininni fyrirsögr *.na
„Brandari dagsins‘‘. -- Ausrfri.
ingariiegu tillitf heldur fyrst
og frernst frá uppeldislegu
sjónarmiði. .
Nú hefur hartnœr tuttu'gu
ára reynsla kennt mér að slík-
ar stofnanir verða ag vera til
alveg eins oa 'sjúkrahús verða
að vera til vegna hinna sjúku.
Þessar stofnanir verða að vera
til vegna þeirra bama sem van-
heil eru og afbrigðileg. en fyrst
og fremst vegna Þeiria barna,
sem eiga sjúka, vanheila van-
gefha eða afbrotafólk ag for-
eldrum. Verður dvöl þessara
bama á stofnunum löng eða
skömm eftir atvikum og eðli
málsins hverju sinni.
Eitt af mikilvægustu verk-
efnum allra bamavemdar-
nefnd.a er eftiriit meg þessum
stofnunum og að fylgjast með
líðan og þroskaferii einstakling-
anna, gera eðlilegar kröfur til
þessara stofnana og ag sjá um
að þar hljóti þeir vi'st sem
þurfa, en aðrir efeki.
Dagvöffgustofuleysið
er orðið okkur dýrt
— Er nokkur hætta á að
þag komi fyrir?
— Já, ungar einstæðar mæð-
ur hafa stundum orðig að láta
sitt fyrsta barn á sólarhrings-
vöggustofu vegna þess að dag-
vöggustofupláss var ekki fyr-
ir hendi. Slík viistun í ímm-
bemsku felur jafnan í sér
mikla hættu á að móðir og
bam tengist aldrej eðlilegum
tilfinningaböndum. Þeitta getur
haft mjög alvarlegar afleiðjng-
ar fyrir bamið, fyirír móður-
ina og fyrir þjóðfélagið.
Vig skulum vera þess minn-
ug ag eitt er að gera háar
kröfur um öyggingu marghátt-
aðra vistheimila, annað er
rannsókn mála og innritun á
slíkar stofnanir, Þarf slíkt
ekkj síður rannsóknar við en
sjúklingurinn áður en . leggja
þarf hann í dýra os afdrifa-
ríka læknisaðgerð.
Sé misbrestur á þessum mál-
um mætti helzt líkja því við
að heilbrigðir lægju á sjúkra-
húsum en hinir sjúku flökkuðu
um landið og sýlfctu frá sér.
Eitt af mörgu sem gerir
þessi mál erfiðari viðureignar
en vera þyrfti er þekkingar-
leysi hin® almenna borgaira á
þeim, hleypidómar og jafnvel
hjátrú. í þessum efinum er ó-
líku saman að jafna þekkingu
á t.d. ‘ slysavömum og al-
mennri heilsuvemd.
Mér verður stundum á að
bera saman aðstöðu þeiria sera
friir andlegum áföllum hafa
orðið og hinna sem eru líkam-
lega sjúkir. Hjálp þjóðfélags-
ins þeim 'til handa og skiln-
ings hins almenna borgara á
þeim málum Vig höfum ást og
trú á lækninum okfcar jafnvel
þó ag hann færi okkur þung-
bærar fréttir Vig látum nema
burt meinig ega sníða af hinn
sjúka lim í fullri trú á rétt-
mæti þeirrar aðgerðar. En ef
ffarlægja þarf barn af heimili
vegna langþróaðra hegðunar-
galla eða afbrola bregðast for-
eldrar mjög misjafnleg-a við.
Og andstaða þeírra gegn ráð-
stöfunum bamavemdamefndar
og starfsfólks hennar fær byr
tmdír báða vængi bjá ahnerbi.
GíÐA SIGVALDADÓTTIR
ingi sem er næsta fáfróðúr um
gang slíkra mála.
— f hverju finnst þér skiln-
ingsleysi almennings einlkum
vera fiólgið?
— Margir afgreiða þörfina
fyrir hverskonar félagslega að-
stoð meg orðinu ræfildómur
— Hvernig er reynsla þín
af fólkinu sem til ykkar leit-
ar?
— Mín reynsla er sú að Ðest
þetta fólk er fólk eins og þú
og ég, en fólk sem ógæfan hef-
ur barig ag dyrum hjá , í
margs konar myndum. Stund-
um í gervi heilsuleysis, hús-
næðisileysis, gæfusnauðra hjóna-
banda, slysfara eða ástvina-
missis Vig erum öH ag eðlis-
fari missterk og misjafnlega
undir þag búin ag mæta ógæf-
unni í hvaða mynd sfim hún:
birtist. Það, ag greiða götu
þessa fólks og áð vista böm
þess um lengri eða skemmri
tíma og í samræmi vig andleg-
an Og líkamlegan þroska þeirra
er í dag eitt af megjnverkefn-
um bamavemdamefndar. En
slík störf eru ekk} á færi ann-
arra en sérfróðs fólks og ekki
bara sérfróðs fólks heldur og
úrvalsfólks sem rækir alla ®
þætti starfsins af kostgæfni.
Samvinna þess vig bama-
verndamefnd og aðra aðila
sem inn í þessi mál gríPa verð-
ur ag vera svo góg að Þar Þeri
hvergj skugga á.
Ég get ekki skilig vig Þenn-
an Þátt án Þess að benda á að
okkur vantar fólk til starfa
fyrir nefndjna. fólk sem séð
getur um vistanir og fyligzt
með bömum, sem vistug hafa
verið.
Þáttur sem alltaf
gleymist
— Þá vil ég víkja að atriði
sem oft vill gleymast þegar
rætt er um þessi mál en það
er starfsfólk bamaverndar-
nefndar. Þetta fólk vinnur
vandasöm og afdrifarík störf.
liðfátt og við léleg skilyrði.'
Og annað er þag sem alltaf
gleymist en þag er starfsfólk
vistheimilanna. Þag tekur við
bömum á ólíkum aldri, mis-
jöfnum ag andlegu og Ííkam-
legu atgervi Oa oft illa förn-
um eftir bágborin kjör í heima-
húsum. Þetta fólk vinnur ómet-
anleg störf en vig mjög mis-
jöfn skilyrði.
Mér finnst brýn nauðsyn að
bamavemdamefnd og starfs-
fólk hennar haldi fund; með
forstöðufólki vistbeimila. Og
sfcoðun mín er sú ag efna
Þurfi til námsfcejða fyrir starfs-
iið vistheimila og verði lfk
fræðsla eftirleiðis fastuT lið-
ur í allri bamaverndarstarf-
semi.
— Hvað er erfiðasta við-
fangsefni bamaverndamefnd-
ar?
— Eitt vandasamasta mál,
sem kemur til kasta allra
barnaverndamefnda er hve-
nær svipta «igi fosridri for-
ræði bams. Þama þarf ag
þræða hinn gullna veg milli
ofbeitingar valds og þess á-
byrgðarleysds sem það er að
láta vangefig ega andlega van-
hejlt fólfc flækjast meg hóp
baima allt frá feeðingu til I
fullorðinsára
— Hvag viltu segja ag sið-
ustu?
Ég kysi að við legðum á
brattann í leit að einkafóstri
til handa fleiri börnum nú
er gert. Þesri ósk min er
Þyggg á þeirri bjargföstu trú,
að þvi heilbrigða | lífi sem við
kjósum til handa niðjum okk-
ar sé ekki lifað á stofnunum
(hvorki lekum né harðviði
klæddum) heldur á heimilum,
rífcum og fátætoum til sjávar
og sveita þar sem systkinin
.alast upp saman karl; og
konu sem búa saman í eðli-
legri og ástríkrj sambúð.
— Þannig lauk Gyða Sigvalda-
dóttif máli sfnu og vig kveðj-
um hana. en hún heldur svo
sannarlega áfram að starfa
dag hvern allt árfg um kring.
Þvi að hér er ©kki um neitt
innantómj góðgerðarvæl að
ræða. RH.
Garðyrkjuverkfæri
alls konar.
Handsláttuvélar
eínnig mótorvélar.
Gúmmíslöngur
S löngudreifarar
Slöngustúdar.
Geysir hf.
Vesturgötu 1.
i-