Þjóðviljinn - 29.11.1966, Blaðsíða 6

g SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 29. ndvem'ber 19«6.
í gamla hallargarðinnm í
Peking.
Á síðastliðnu sumri brá svoí
við, að fréttir frá Kína urðu
fyrirferðarmeiri í vestrænum
blöðum og fréttastofnunum en
löngum áður, og jafnvel á.Is-
landi þótti það miklum tíðind-
um sasta, sem þar var að ger-
ast. Undanfarin ár hefur ekki
þótt taka þvi að eyða miklu
púðri á það sem væri að ger-
ast austan bambustjaldsins, en
látið sitja við það eitt að tína
upp nokkrar miður vinsamlegar
orðahnútur, spm öðru hvoru
flugu á milli Sovétmanna og
Kínverja. Vissulega þeim til
nokkurrar fróunar, sem óskuðu
báðum aðilum ófamaðar, en
hinum til hugarangurs, sem
töldu sjálfsagt og eðlilegt, að
þessi tvö stórveldi sneru bökum
saman í baráttunni gegn heims-
kapítalismanum, sem undir for-
ystu Bandaríkjanna hefur hvar-
yetna klær úti þar sem fengs
er voh.
Þrátt fyTir þögn þá sem
lengst af hefur ríkt um kín-
verska alþýðulýðveldið, hefur
það aldrei dulizt, að afturhaid-
iðxí heiminum hefur sleitulaust
verið tröllríðið af tilhugsun-
inni einni um tilvist þess sfð-
astliðna tvo áratugi. Einasta úr-
ræðíð til að liná þá martröð
hefur verið það, að draga belg
hleypidóma og þvermóðsku yfir
höfuð og í skjóli hans að neita
því með öllu að kínverska al-
þýðulýðveldið væri til. Þessar
öryggisráðstafanir hljóta þó að
teljast dálítið hæpnar til lengd-
ar og miður heilsusamlegar eins
og oft hefur komið á daginn.
Undanfama mánuði hefur
beirri vonarglætu skotið upp f
borgarapressunni fslenzku, að
austur í Kfna væru að gerast
beir atburðir, sem leit,- gæt.u til
þess að kínverska alþýðulýð-
veldið bæri ekki sitt barr lensi
úr þessu. Nýrri bvltingu haf6i
verið hlevpt bar af stokkunum-
og þessari nýju bvltingu mundi
ætlað það hlutverk að sanga af
jseirri gömlu dauðri. Hafa enn-
þá einu sinni endaskipti á kfn-
versku þjóðskinulagi. Tónninn
var þó ekki altskostar. sannfær-
andi, þrátt. fvrir aucliósan vilia
við að berja í brestina.
Þó valt værí að trevsta á sann-
leiksgildi beirra frétta í ein-
stökum atriðum, sem bárust fri
Kína á síðasfliðnu sumri og
hafðar vcru fvrir sat.t af borfa
fóUrs. var bó hægt. að stvðia síg
við ema mikiisverða staðreynd
— bá staðrevnd að austur f
Kína voru mikil tíðindi að ger-
ast og næsta forvitnfleg.
Þegar mér eafst kostur á því
f ágilst síðasfliðnum. að skrepna
til Kfna og dveliast bar í mán-
»*artíma f september og októ-
ber, buríti ég ekki að hugsa
mie um tvisvar. Með þessu til-
boði fékk ég langbráða ósk upn-
fvllta, ósk sem ég hafði bó
aldrei í alvöru búizt við að
ætti eftir að verða að veru-
leika, og ekki dró það úr eft-
irvæntingunni að eiga þess von
að komast í snertingu við benn-
an stormsveip, sem geisaði um
allt kfnverska alþýðulýðveldið
og gekk undir nafninu: Ný;a
menningarbyltingin.
Aftur á móti voru mnr-" -
vinir mfnir og kunningjar ek1''
jafn hrifnir af þessu flani mín”
beint f gin kfnverska drekans
og spáðu mér því, að enda þót*
ég slyppi kannski við bau á-
þægindi að vera gerður höfðinu
styttri austur þar, gæti vart
hjá því farið, að ég hlyti þar
einhvérjar þær skráveifur, sem
gætu reynzt mér næsta örlaga-
ríkar. Allar hrakspár í þessum
efnum reyndust þá ástæðulausar
eins og vænta mátti. ,
Ferðafélagi minn í þessari
löngu reisu var Stefán Jónssop
fréttamaður hjá Ríkisútvarn-
inu. Var honum það áreiðanlega
ekki minna áhugamál en mér
að afla sér nokkurra sannleiks-
mola af því sem væri að gerast
bak við bambustjaldið. Það
voru því bjartsýnir og áhyggju-
lausir menn, sem stigu upp í
Loftleiðaflugvélina á Keflavík-
urflugvelli 22. sept. síðastliðinn
með Kína að takmarki. Og það
átti eftir að koma á daginn, að
við höfðum fulla ástæðu til að
vænta alls hins bezta af þess-
ari ferð okkar til fyrirheitna
landsins.
Langar flugferðir bjóða ekki
upp á ýkja mikla tilbreytingu,
en vel er búið að farþegum og
hratt er farið. Samanlagður
flugtími frá Islandi til Peking
reynist um það bil sextíu
klukkutímar. Hefði það þótt
næsta lýgilegt fyrir fimmtfu ár-
um, að hægt væri að leggja
svo langa leið að baki á svo
skömmum tfma.
Kvöld ó Moskvuflugveili.
Stjömubjart en fremur svalt.
Tveggja khikkutíma bið á með-
an skipt er um flugvél og vega-
bréf stimpluð. Engin toliskoð-
un. Næsti viðkomustaður Omsjc
í Sfberfu. Út um glugga þotunn-
ar er ekki annað að sjá ?n
stjömur himinsins og stöku
sinnum ljós bæja og þorpa á
jörðu niðri, og úr tuttugu og
fimm þúsund feta hæð verður
vart gert upp á milli hvor er
fjariægari jörð eða stjama. Þeg-
ar öltu er á botninn hvolít
skjptir það heldur ekki máii.
Bezt að fá sér blund eftir ma'-
inn á meðan þotan brunar aust-
ur myrkvaða himinvegu með
nálega þúsund kílómetra hraða
á klukkustund.
En svefninn verður í skemmra
lagi. Ég hrekk upp við tilkynn-
ingu í hátalara: Eftir tíu mfn-
útur verður lent á Omskflug-
velli. Vinsamlegast reykið ekkí
og spennið öryggisbeltin.
Ég kíki út um gluggann og sé
víðáttumikla Ijósadýrð fram-
undan og til hliðar. Eftir henni
að dæma er Omsk allstór borg
og þéttbýli umhverfis. Þotan
nálgast jörð, flýgur f boga yfir
borgina og það er auðveldlegn
hægt að greina götur og meiri
háttar byggingar. Hjól þotunnar
nema við malbikið. Merkjaljós-
in meðfram flugbrautinni þjóta
framhjá, fyrst eins og samfelt
strik en slitna fljótlega í sund-
úr þegar dregið er úr hraðan-
um.
Loft er hér mildara en í
Moskvu, en tími gefst ekki til
að Iitast um. Þegar hálftími er
liðinn er búið að bæta á geyrno
þotunnar. Við erum aftur í lofti.
Na?sti viðkomustaður írskutsk.
Skömmu eftir flugtak halla ép
sætinu aftur, staðráðinn í því
að sofna stundarkorn, því ekk-
ert er að sjá fyrr en birtir af
degi. En dögunin er ekki ýkia
langt undan. Klukkan hefur
leikið á okkur. Bezt að láta
Kaupmannahafnartímann gilda
þar til komið er á leiðarenda.
Þegar ég rumska og kfki .út
sést mjó dagsrönd í austri, en
jörðdn er ennþá hulin skýja-
þykkni og náttmyrkri. Yfir heið-
ur himinn. Þotan æðir móti
deginum og það er engu líkara
en hann bruni upp á himin-
hvolfið, búinn þeim skartkiæð-
um, sem engin orð fá lýst. A
ótrúlega skammri stundu er
dagur um allt loft. Skýjahafið
fyrir neðan verður gegnsærra.
Það myndast í það glufur og
geilar, svo öðru hvoru sér til
jarðar. Þama virðast vera fjöll.
í öðru rjóðri glottir eyðimörk
upp til okkar, en þegar jarð-
sýn verður samfelldari verða
það skógar, sem setja svip sinn
á landslagið. Og skyndilega
leysist skýjahafið upp og Siber-
fa breiðir voldugan faðminn
mót himinblámanum.
Ut um glugga þotunnar gefst
sýn yfir endalausar víðáttur.
Við fjarlægan sjónhring í suðri
fljóta mistruð fjöll í morgun-
[ < i Eftir Sigurð ^.óbertsson
1 :yrsta grein
ljómanum. Skógar, mýrar og
túndrur, síðan skógar á ný.
Loftið er tært, svo jörðin sýnist
furðu nærri, þó flogið sé í rúm-
lega átta kílómetra hæð. Fram-
undan virðast skógamir allsráð-
andi. Sléttur, dalir og hélsar,
allt þakið skógi. Á stöku stað
glitrar á vötn og ár, sem hvergi
virðast eiga sér upptök né ósa.
Mér verður litið til Stefáns,
en hann sefur svo vært, að ég
tími ekki að vekja hann alveg
strax, þó ég vorkenni honum að
fara á mis við svo dýrlegt út-
sýni. Það er farið að styttast
til Irskutsk og þá verður hann
að vakna hvort sem honum lík-
ar betur eða verr.
Framundan stíga reykir upp
úr skógarþykknum. Á milli
skógi vaxinna hálsa sér niður i
dali með mannabústöðum.
bleikum ökrum, vegum og far-
artækjum. Þotan er tekin að
lækka flugið. Stefán vaknar
endurnærður eftir svefninn. —
Kannski er ég ekki alveg sak-
iaus af því að hann brá blundi,
en hann erfir það ekki við mig.
Fáeinum mínútum síðar birtist
á Ijósaskilti þotunnar bannið
við reykingum og fyrirmæli úm
að spenna öryggisbeltin. Jörðin
I gamla hallarparðinum í Peking. Frá hægri, Ku Yang Kang leiðsögumaður, Stefán, Li Ching meng
fiilkur, greinarhöfun tiur og fylgdarmaður.
nálgast óðfluga, því núerkomið
að því að lenda í írskutsk.
Irskútsk virðist ekki ýkja
stór borg. Um stærð hennar -=r
þó erfitt að dæma af flausturs-
legri athugun úr lofti. Stórvaxn-
ir skógar spenna greipar um
hana að mestu og bregða hul-
iðshjálmi yfir sum úthverfi
hennar. Iðjuver eru mörg í
borginni og nágrenni hennar og
reykurinn upp af þeim mistrar
morgunloftið.
Þotan lendir léttilega á einr.i
flugbrautinni. I flugstöðinni er
farþegum búin máltið, og að
henni lokinni er vegabréfaskoð-
un, því hér er síðasti viðkomu-
staður okkar í Sovétríkjunum.
Gengur hún greiðlega og engan
áhuga hafa Rússarnir é hafur-
taski okkar. Héitt er f veðri og
fögur sýn tii skógi Vaxinna
hálsa og fjalla.
Enn á ný er haldið af stað
ui p í háloftin. Skömmu eftir
flugtak er tilkynnt í hátalara að
við séum yfir Baikalvatni.
Margt hef ég lesið um þetta
mikla stöðuvatn og sumt harla
ævintýralegt, en nú verður sjón
'sögu ríkari. Við fljúgum yfir
suðvestur enda þess og flötur
þess er sléttur og dimmblár.
Óralangt til norðausturs rennur
það í eitt við sólmistraðan sjón-
deildarhringinn. Handan vatns-
ins rísa stighækkandi fjöll með
himingnæfandi tindum. Daiir
skerast víða inn i fjöllin og
skógar hátt upp í hlíðar, en
áður en langt líður verður
skógarríkið strjálla og graslend-
ið fátæklegra og efstu fjall-
eggjar skarta með nýföllnum
snjó. Mér er ekki kunnugt um
hæð þessara sícýjakljúfa, en
furðu stutt virðist niður á bó
hæstu og hefur okkur þó verið
tjáð að flogið sé í tuttugu og
fimm þúsund feta hæð.
Á þessum slóðum eru landa-
mæri Sovétríkjanna og Ytri-
Mongólíu. Hófjöllin eru brátt
að baki, en við tekur grá, líf-
vana eyðimörk, sem virðist ó-
endanieg til allra átta. Skyggni
er ágætt. Á stöku stað rpóka
Iítil hvít ský yfir auðninni. Ö-
reglulegir fjaligarðar skjóta
víðsvegar kryppunum upp úr
sandhafinu. öriitlar grænar
vinjar sjást með löngu milli-
bill, en annars ekki stingandi
strá • mörg hundruð kílómetra
leið, þegar frð er talið nokkurt
gróðurlendi á stuttum kafla.
Undir afiíðandi hæðum á vinstri
hönd sér til lítillar borgar.
Nokkrir farþeganna s'taðbæfa að
hér sé um að ræða Ulan Batör
höfuðborg Ytri-Mongólíu og
kann það rétt að vera eftir
flugleiðinni að dæma.
Hér er það Góbí eyðimörkin
sem drottnar. Áður en flugvél-
ar komu til sögunnar voru
geysivíðJend landflæmi á þess-
um slóðum ókönnuð með öllu.
Hirðingjar hafa þó um alda-
raðir reikað með hjarðir sínar
milli gróðurblettanna og haft i
fullu tré við hrikaleg náttúru-
öflin. - A£ hvítum landkönnuð-
um, sem lögðu leiðir sfnar inn
á þessar víðáttur mun Sven
Hedin vera frægastur. Það er
ekki laust við að það hrísl'st
hrollur niður eftir bakinu t.
mér við að horfast í augu við
þessa rísavöxnu, steinrunnu ó-
freskju. Ég vildi ekki vera smali
á þessum hlóðum.
Þotan geysist áfram og innan
skamms breytir landslagið um
svip. Gróðurlendið-sækir á eftir
því sem sunnar dregur. Fjail-
garðar framundan þungbúnir
og illúðlegir. Ofantil naktir og
tindóttir, en hið neðra með
strjálum skógi. Við erum þegar
yfir kínversku landi. Þotan hef-
ur lækkað flugið, því nú stytt-
i^t óðum til Peking. Fljótlega
kem ég auga á kfnverska múr-
inn, þetta ógnarlega mannvirki
sem hlykkjast eins og risaslanga
upp snarbrattar fjallshlíðar og
eftir hvössum fjaileggjum tvö
þúsund og þrjú hundruð kíió-
metra lei'ð að mestu frá austri
til vesturs. Fyrir um það-bil
tvö þúsund árum var hann
byggður til að verja Kína fyr-
ir innrásum Mongóla, en nú
mun hemaðarleg þýðing hans
harla þýðdngarlítil.
Fjöllin að baki. Framundan
geysiyiðlendar sléttur þar sem
þéttbýli er mikið og hvergi ó-
ræktaðan blett að sjá. Húsin
lágreist og frumstæð. Skurðir
og sfki deila akurlendinum í
.skákir. Hvarvetna trjálundir, en
hvergi samfelldur skógur. Ég
skyggnist um eftir Peking, en
hér er dálítið mistur í lofti, svo
ég get ekki komið auga á
byggð, sem borg geti kallazt. En
hún hlýtur að vera skammt
undan, því við erum þegar yf-
ir Pekingflugvelli. Þotan hnitar
hring yfir vellinum og rennir
sér síðan niður á eina flugbrau*-
ina. Flugtíminn frá Irskútsk
tveir klukkufcímar og fimmtán
mínútur.
Við erum ekki fyrr búnir að
fá kínverskt land undir fætur
en við erum ávarpaðir á ís-
lenzku. Sízt af öllu höfðum við
búizt við að heyra það tungu-
mál af annarra vörum á þess-
um stað. Við verðum því dó’ít-
ið langleitir af -undrun þegar
það rennur ðpp fyrir okkur að
það er ung, smávaxin kínversk
stúlka, sem mælir þarna á móð-
urmáli okkar. Þessi unga stúlka
heitir Li Ching meng. Fyrir fá-
um órum dvaldi hún einn vet-
ur við íslenzkunám í Háskóla
íslands og auk íslenzkunnar
talaði hún ágæta ensku. Var
hún túlkur okkar frá fyrsta
degi til þess síðasta meðan við^,
dvöldum í Kína. Og þarna var I
hún komin, ásamt tveimur lönd- !
urn sínum til að taka á mót:
okkur.
Þama verða strax fagnaðar-
fundir, sog á meðan við bíðum
eftir farangri okkar, ei? okkur
boðið til tedrykkju f fíugstöð- !
inni, en strax og hann er köm-
inn farsællega til skila er stig-
ið upp í þægilega fólksbíla og
ekið tjl Peking. Tæpir þrját'u
kílómetrar eru til borgarinnar.
Malbikaður vegur alla leið jaðr-
aður lauftrjám, sem víða ná
saman yfir miðjum vegi svo
um nær óslitin trjágöng er að
ræða, ekki aðeins að borgar-
mörkum, heldur einnig eftir að
inn í bana er komið. Það er rétt
með höppum og glöppum, að
þess verður vart að ekið er
eftir göfcum miljónaborgar, bví
húsin eru víðast hvar falin
handan trjénna sem jaðra göt-
urnar. Á stökum stað gnæfa þó
stórhýSi upp yfir laufþökin.
Umferð vélknúinna farartækja
er nassta lítil, nema helzt
strætisvagna. Gamli tíminn er
ennþá fyrirferðarmikill á göt-
um kínverskra borga. Hvarvetna
má sjá gamaldags kerrur og
vagna, sem oft eru dregnir af
tvíeyki, hesti og asna, en aldrei
sá ég tvo hesta eða tvo asna
fyrir sama vagni. Kúskurinn
situr uppi á ækinu, sem oft er
ærið fyrirferðarmikið, og tekur
lífinu með ró. Auk þess er urm-
ull af tvíhjólakerrum og hjól-
börum, mörgum næsta fomfá-
legum, sem ganga fyrir manns-
afinu einu saman. Voru hlöss-
in oft svo fyrirferðarmikil að
maðurinn á milli kjálkanna
hvarf í skugga þeirra. Margm
bera ærnar byrðar, sem vega
salt á langri stöng yfir axíir
burðarmannsins. Allstaðar er
urmull af fólki hjólandi og
gangandi. Ferðin sækist þvi
fremur hægt með köflum. Bíl-
stjórinn sparar ekki flautuna,
en vegfarendur kippa sér ekki
upp við það, þótt biltík flauti
að baki þeirra og flýta sér hægt
úr vegi nútímatækninnar.
Okkur er búin gisting í þrett-
án hæða gistihúsi, næstum nýju
af nálinni. Bygging þess tók að-
eins niú mánuði, og virðist mér
ófróðum manni í þeim efnum
næsta ótrúlegt, að hægt sé að
reisa og fullgera slíkt stórhýsi
á svo skömmum tíma. En *g
átti eftir að standa andspænis
mörgum stórvirkjum i Kína,
sem áttu sér sVipaða sköpunav-
sögu, og ekki urðu vefengdar,
að ég hætti því fljótlega að
verða hissa og tortrygginn þeg-
ar um slík verkleg afköst'.var
að ræða.
Margt erlendra gesta er þeg-
ar fyrir í þessu hóteli og fleiri
bætast við næstu daga. Eitt
þúsund og sex hundruð erlendir
gestir voru sagðir staddir í
Peking um þessar mundir í til-
efni byltingarafmælislns í.
október. Það leynir sér ekki,
að mikil hátið er framundan og
verður vikið að henni nánar
síðar.
Kma ffrír M
á Laummsv.
Það slys vaio urn þrjúleytið á
iaugardagina á Laugarásvegi að
Sigríður Oskarsdóttir, Karla-
götu 15, hljóp á .rör sem stóð
aftur úr bifreið. ..Meiddist kon-
an á höfði og var flut.t á Sly$a-
varðstofuna.
I