Þjóðviljinn - 09.03.1967, Blaðsíða 7

FtoiwáftidQgiar &. mara 1067 — ]>JÖÐV1£^JS3£NJ — SÍDA J
■sr
Útfærsla landhelg-
innar 1952, 18 þús.
405 ferlcílómetrar
Togaramenn hafa ekki verið
ginkeyptir fyrir ungviðinu.
Þess vegna kom mismunun Jög-
gjafans ekki s-vo mjög að sök
meðan landhelgin miðaðist við
3 mílur. Þó er þar að finna
góð' fiskimið, sem engu hlut-
verki gegna sem friðunarsvæði
ungviðis nytjafiska, en að út-
skýra það er iangt mál og verö-
ur ekki gert hér.
Þegar kom að útfærslunni
1952 fór málið að vandast, þá
urðu innan markanna víðáttu-
mikil og gjöfui fiskimið, þar
sem skútur og togarar Reyk-
víkinga og Hafnfirðinga höfðu
um áratuga skeið deilt einir Is-
lendinga, en síðar með vél-
bátaflotanum, eftir því sem
bátar stækkuðu og hafnarskil-
yrði bötnuðu hér suðvestan-
lands.
Togaramenn hafa frá fyrstu
tíð verið andvaralitlir um eig-
in hag. Hinir ágengu hafa not-
fært sér þetta meinleysi til hins
ýtrasta. Á hálfri öld hafði tek-
izt að magna það hatramma
óvild í garð togaranna, af ill-
gjörnum Öfundarmönnum, að
hálf þjóðin, með meirihluta lög-
gjafans í fararbroddi, var
hætt að líta þá sem íslenzka
fiskimenn. Það sanna, svo ekki
verður vefengt, aðgerðir stjórn-
arvalda til þessa dags
Eftir því sem nær dró út-
gáfudegi reglugeröarinnar 1952
upphófust hinar frægu stjórn-
arráðsferðir nesjamennskunnar,
af slíku offorsi að slíks voru
engin dæmi fyrr. Lítill vinnu-
friður dag eftir dag. Verkefn-
in hlóðust upp, óafgreidd.
Vandræðaástand ríkti langtfm-
um saman um alla sali sjávar-
útvegsmála.
Endirinn varð sá, að hinir
hlédrægu, sem lítið höfðust að,
biðu afdrifaríkan ósigur, sem
átti eftir að valda togaraútgerð-
inni mikilum erfiðleikum um
aflamagn og afkomu næstu sex
árin.
Að meta fjárhagstjónið til
peningaverðs, er ekki svo auð-
yelt reikningsdæmi, og læt ég
aðra um að reikna það út.
Þetta sem helzt hann
varast vann, varð þó
að koma yfir hann 1
Nu leið og beið til érsins
1958. Þá var haldin í Genf,
feb.-marz, ráðstefna 86 þjóða
Aðalverkefni hennar var að á-
kveða fiskveiðilandhelgina. Hún
lauk störfum, án þess að sam-
komufkg tæk-ist. 12 mílna regla
hlaut meira en helming at-
kvæða og hefði án efa náð til-
skildum 2/3 atkvæða, ef
Bandarfkin hefðu ekki hamazt
eins og naut i flagi með sína
6 mílna tillögu, og fengið hana
tvívegis borna undir atkvæði,
en var kolfelld í bæði skiptin.
Sjálfir hafa þeir nýverið ókveð-
ið hjá sér 12 mílna landhelgi,
eins og Bretinn og margar aðr-
ar þjóðir.
Strax og úrslit ráðstefnunnar
urðu kunn, hófst undirbúningur
ríkisstjórnarinnar að stækkun
’andhelginnar í tóíf miíur.
Beglugerðin var gefin út 30.
júní 1958. 3ja grein hermar
hljóðar á þessa leið: „Islenzk-
um skipum, sem veiða með
botnvörpu, flotvörpu eða dnag-
nót, skal heimilt að veiða inn-
an fiskveiðilandhelginnar, en
utan þeirra flskveiðitakmarka,
Hvenær má vænta stefnu-
breytinga þessara mála í anda
þeirra nefndaráiita og umsagna
vísinda, sem skylt er að hlíta
lögum samkvæmt áður en
reglugerðir eru út gefnar?
Góður afli kominn á land.
kvæmanlegt að skipta þyi
svæði, sem hér um ræðir milli
báta og togara“. Sign. Ingvar
Vilhjálmsson.
Niðurstöður þriðja nefndar-
álitsins hljóða svo, orðrétt:
„Við getum ekki fallizt á, að
isl. togaraútgerð sé stefnt I.tví-
sýnu með tUlögum okkar.“ „Á
það má t.d. benda, að ísl. tog-
arar mundu einir sitja að tog-
veiöum á öllum leyfðum tog-
veiöisvæðum innan 12 mílna
línunnar." „Um mörg þessi
svæði má segja, að þau hafi
fram til þessa verið ísl. togur-
um lítils viröi vegna erlendrar
ágengni, en gætu orðið.þeim t.il
mikilila nytja eftir friðunina.-1
„Við gerum svo ráð fyrir, að mál
varðandi togveiðar ísl. skipa
innan 12 mílna markanna voru
þessar, orðrétt: „Fiskideildin
teiur, áð með því að útiloka
létti .svo sókninni á þessu
svæði, að leyfa beri íslenzkum
togurum að veiða þar til að
byrja með.“ „Sýni reynslan
hins vegar, að miðin þoli ekki
þá sókn, má takmarka veiði
togaranna eftir því sem reynsla
og vfsindalegar rannsóknir gefa
tilefni til.“ „Það er einnig mjög
athugandi að leyfa dragnóta-
veiði innan núverandi friðunar-
svæðis. en um það atriði þarf
sérstaka reglugerð og nákvæmt
eftirlit.“
Stjórn Fiskifélags Islands
ræddi málið á fundi í maí 1958,
Níu manna nefndarálitið er
mjög athyglisvert, og sýnir
okkur, svo ekki verður vefengt,
að meirihlutann hafa skipað
mjög hyggnir og raunsæir
menn. VG'T'kefnið var eriitt, að
úthluta togurunum miðum;
hópurinn misjafnlega sinnaður,
eins og við erum allir. Hags-
munir stangast á. Hver vill ota
sínum tota. En að geta fengið
undirskrift allra, að þó þetta
raunsæu áliti, verður að teljast
til afreka.
Þáttur löggjafans
Nú hefði mátt ætla að lög-
gjafanum hefði ekki verið
vandi á höndum við afgreiðslu
málsins. En þá skeður það, að
öll nefndarálit og einnig um-
sagnir vísindamanna ásamt á-
liti meirihluta stjópiar Fiski-
félagsins, allt er bókstaflega
hundsað. Ranglætinu' skal full-
nægt. Burt með togarana úr ís-
lenzkum sjó.
En ranglætið borgar sig ekki,
það kemur að skuldadögum.
Hver stendur nú berstrípaður á
torginu nema löggjafinn, skjálf-
andi á þeinum og þorir í hvor-
ugan fót að stfga af ótta við
atkvæðaseðil Látramennskunn-
ar, horfandi á það að tugir
botnvörpuskii>a toga á öllu
bannsvæðinu árið um kring.
Mörg fjölmenn bæjarfélög
mundi herja atvinnuskortur
væri þetta ekki látið afskipta-
lítið. Nokkur togskip eru tekin,
svona til málamynda, send til
hafnar og sektuð. Engar sektir
eru greiddar. Málskostnaður
ekki heldur. önnur togskip eru
tafin stórlega við veiðar af
varðliði löggjafans, sem æðir
um lög og loft með óhemju til-
kostnaði.
Frá Eeykjavikurhöfn — fremst bátalægið í vesturhöfnfnni.
málaráðuneytisins að loknum
nefndarstörfum, dagsettu 8.
ágúst 1958, orðrétt: — ,,Hér var
raunverulega um tvö mál að
ræða. Annars vegar voru drag-
nótaveiðamar og hins vegar
veiðar með botnvörpu og flot-
vörpu“. „Um hið fyrra atriði
fóm skoðanir nefndarmanna
saman í því að reynslan hefði
sýnt, a/> dragnótavejðar væru
ekki stundaðár að neinu ráði
utan fiskveiðitakmarkanna, sem
sett voru 1952. Hefði því litla
þýðingu fyrir dragnótaveiðarn-
ar hvort þær yrðu leyfðar á
svæðinu 4-12 mflur eins og gert
er ráð fyrrr í hinni nýju reglu-
gerð“.
Við þessa ádrepu fískimála-
stjóra, er rétf að bæta. Svæðið
sem hér um ræðir, frá 4 mílum
i 12 mílna landhelgi, er að
stærð 31.924 km.! Þar sem ein-
göngu átti að ræna togarana
hefðbundnum miðum, var ekki
nema réttm.ætt að togaramenn
einir hefðu verið kvaddir til
all strembinn fróðleikur. Niðwr-
staða tveggja fulltrúa F.Í.B.
í nefndinni var þessi, orðrétt:
„Niðurstöðurnar og tillögur
okkar era því þær, að öll ís-
lenzk fiskiskip eigi sama og
jafnan rétt til að fiska í þeirri
fiskveiðilandhelgi fslands, sem
ákveðin verður fyrir utan 4
mílna friðunarlínuna."
Sign. Jón Axel Pétursson,
Vilhjálmur Árnason.
Ingvar Vilhjálmsson útgerð-
armaður, fulltrúi Fiskideildar
Reyk.ravíkur, skilaði séráliti.
Niöurstöður þess voru orð-
rétt: „Ég tel, að það hljóti að
hafa verið tilgangurinn með út-
færslu fiskveiðilandhelginnar
úr 4 í 12 mflur, að öll íslenzk
fiskiskip, sem stunda veiðar
hér við land eigi að njóta til
jafns þess ávinnings, sem af
því leiðir." „Með tilliti til þessa
og með tilvísun til þess, sem að
ofan ségir tel ég ekki fram-
þessi verði tektn tii endurskoð-
unar síðar, þegar reynslan hef-
ur sýnt, að önnur skipan kynni
að þykja skynsamlegri og hag-
felldari.“ „Undirritaðir nefnd-
armenn vilja ekki láta hjá líða
að láta í ljós þá skoðun sína að
réttara hefði verið að veita
ekki fyrst um sinn íslenzkum
skipum leyfi til veiða með
botnvörpu eða fílotvörpu innan
12 mflna friðunarlínunnar.“
„Hins vegar töldum við okkur
skylt að gera fnamanritaðar til-
lögur sarnkv. 3. gr. hinnar nýju
reglugerðar um fískveiðiland-
helgí lslands.“ Sign. Víglundur
Jónsson, Árni Vilhjáhnsson,
Ilaraldur Gnðmundsson, Arni
Þorsteinsson, Haraklur Ilatl-
dórson, Einar Guðmundsson,
Tryggvi Helgason, Jón H. Gnð-
mnndsson, Jón Halldórsson.
Leitað var álits Fiskidcildar
Atvinnudeildar Háskólans,
varðandi reglugerðina um
verndun fiskimiða við ísland.
Niðurstöður Fiskideildarinnar
og afgreiddi málið þar , sem
meirihlutinn segir svo: „Réttur
íslenzkra togveiðiskipa til veiða
verði ekki skertur fró því sem
nú er.“ Samþykkjendur: Davið
útlendinga frá friðunarsvæðinu,
Ölafsson, Emil Jónsson, Ingvar
Vilhjiilmsson, Margeir Jónsson.
Ég hef nú rakið gang móla
varðandi útfærslu landhelginn-
ar 1958 með tilliti til þess hver
eða hverjir bera' ábyrgð á því
að togarar fjölbýlisins voru
sviptir rétti til að fiska í ís-
lenzkum sjó. Ekki seinna
vænna að sannleikur sjái dags-
ins ljós.
Eins og þessi nefndarálit og
umsagnir bera með sér eru all-
ir aðilar mótfallnir bví að
gengið sé á rétt togara um
veiðiheimiid í landhelginni
milli 4 og 12 mílna markanna.
Endirinn á 9 manna álitinu er
eingöngu miðaður við stuttan
tíma, eða meðan verið væri að
venja útlendingana af brjósti.
é
Ég valdi þessum kafla heitið
Þáttur löggjafaus. Hugmyndin
var að koma löggjafanum í
skilning* um hvað af geti hlot-
izt, þegar hann svíkst um að
gera það sem honum er falið.
Semja þjóðinni viturleg lög,
sem hægt er að virða, os sjá
um eftir beztu getu, að
séu haldin. Um átján ára
skeið hefur þessum vandasömu
málum verið stjórnað með
reglugerðum útcefnum af sjáv-
arútvegsmálaráðuneytinu. Af-
leiðingin er algiört önsbveitii
er skapast þesar í æðr.+u stöðu
sjávarútvessmá?a velúact menn,
sem hvergi nærri va’da beim
verkefnum sem við er að etja
hverju sínni.
Víð surndiri Vijá
Reykjavík, Selt.iarnarnes.
Kópavogur, Garðahreppur og
Hafnarfjörður, bar búa yfir
100,000 manns burfa á útgerð
að halda sem er mikil að vöxt-
um og fjölbreytni. Hér verður
ekki lifað á netaveiði eingöngu.
Hún hefur reynzt frekar ó-
heppi'eg, mikii veiði á skömm-
Framhald á 9. síðu.
sem ákveðin voru í reglugerð
nr. 21, Í9 marz. 1952.“ „Fyrir
gildistöku þessarar reglugerðar
skulu sett ákvæði um heimild
þessa og þar tilgreint nánar um
veiðisvæði og vciðitíma."
Þótt hvergi sé ncitt ákvæði
í regiugerðinni um nefndaskip-
an, þá ákveður ráðuneytið, með
bréfi dags. 14. júlf, að skipa
nefnd til þess að fjalla um hala
þriðju greinar. Tillögur áttu að
berast fyrir 10. ágúst. Formað-
ur nefndarinnar var skipaður
Davíð Ölafsson fiskimálastjóri.
Hann kaliaði nefndina til starfa
30. juli
4. GREIN
Það er óskýranlegur barna-
skapur, að nefna dragnót þegar
átti að úthluta veiöileyfum utan
4ra mílna markanna, enda segir
í bréfi fiskimálastjóra, Davíðs
Ólafssonar, til sjávarútvegs-
nefndarstarfa, en því var nú
ekki að heilsa.
1 fyrsta skipti i sögu Islands
var mönnum saínað sapjan um
allt land til Reykjavíkur að út-
hluta togaramönnum veiðileyf-
um í íslenzkum sjó. Nefndin
komst ekki að sameiginlegri
niðurstöðu. Um það farast
ncfndarformanni orð á þessa
leið í svari sínu til ráöuneytis-
ins, orðrétt: „Hið síðara atriði,
sem nefndin skyldi fjalla um,
var varöandi veiðar með botn-
vörpu og flotvörpu, á svæðinu
milli 4 og 12 mílna.“ ,,Ekki
tókst að fá samkomulag í
nefndinni um tillögur í því
máli og bar mikið á milli í
megin atriðum.“ „Niðurstaðan
varð því sú, að nefndarmenn
lögðu fram sérálit f þrennu
lagi.“ „Leyfi ég mér að senda
hinu háa ráðuneyti álit þessi
og fylgiskjöl þau, sem þeim
fylgja og gerist þess ekki þörf
að skýra þau nánar.”
Langar greinargerðir fylgja
niðurstöðum nefndanna,' sem
hér verða ekki raktar, enda
Sfeindór Árnason:
T0GARAÚTGERÐ
í BRENNIPUNKTi