Þjóðviljinn - 10.03.1967, Blaðsíða 6

£ SfÐA — ÞJOÐVILJINN — Föstudagur 10. marz 1987.
Provos
villutruarmenn
velferðarþjóðfélagsins
□ Á síðari misserum hafa stundum birzt í blöðum
fréttir af hollenzkum ungmennum sem kalla sig Provos
og öðrum skyldum hópum — þeir kasta reyksprengjum
að prinsessum stendur þar eða gera af sér annan ó-
skunda. í meðfylgjandi grein reynir ungur danskur
menntamaður að gera grein fyrir þessu fyrirbæri, fyrir
andstöðu þessa fólks við velferðarþjóðfélag Vestur-Evr-
ópu, fyrir kenningum þeirra, sumpart barnalegum og ó-
raunhæfum, sumpart athyglisverðum ...
AHollandi hefur á síðari ár-
um færzt nýtt líf í þann
gamla anarkisma með því að
upp er kominn mjög athafna-
samur hópur sem kallar sig
Provoa (sett saman úr provok-
ation — ögrun og proletariat —
öreigar), sem minnir í ýmsu á
stjómleysingja Provoar beindu
að sér talsverðri athygli þegar
þeir efndu til mótmælaaðgerða
í sambandi við brúðkaup hol-
lenzku krónprinsessunnar og'
þegar þeim tókst í fyrra að fá
mann kosinn í borgarstjóm
Amsterdam. Fengu þeir 13
þúsund atkvæði — án þess að
byggja á eigínlegum flokkssam-
tökum.
Ástæðan fyrir því að hreyf-
ing eins og Provoar fær nokkum
byr í segl er líklega sú, að
hollenzki kapítalisminn er enn
ríkari að mannfyrirlitningu en
til að mynda sá danski. En
þótt sá danski sé að ýmsu leyti
skárri, hefur einnig orðið til í
Danmörku hópur sem á margt
sameiginlegt með Provtium. Hér
er átt við Zenit, deild úr stúd-
entasamtökunum. Einnig í Sví-
þjóð, Englandi og jafnvel i
Vestur-Þýzkalandi hafa sXdpað-
•ar hræringar gert vart við sig,
og því er ekki út í hött að
kalla þetta fyrirbæri vesfur-
evrópskt.
Hvert er baksvið þessara
Provoa-strauma á miðjum sjö-
unda áratug tuttugustu aldar-
innar?
Höfuðóvinur Provoa er kapí-
talisminn. Helztu rök Prov-
o-manna gegn auðvaldsskipu-
lagihu eru þessi:
í kapítalisma er auðmagnið
miðdepill samfélagslífs, sem
leiðir til þess að maðurinn
verður ekki annað en tæki
kapítalismans. Sú afstaða til
lífsins sem reynt er að skapa
hjá hverjum einstaklingi i slíku
samfélagi er sú, að skapa trú
á neyzluhugsjónir sem ekki geta
rætzt, en mamnlegur veruleiki,
mannlegt sjálfstæði er ekki
tekið með í reikninginn- Auð-
ur er hamingja, auð skulu
menn trúa á, eftir kapítali eiga
menn að sækjast ár og síð.
Persóna þín er einskis virði —
penihgar þínir eru alls virði.
Það eru peningamir sem ráða
á vinnu.stað þínum, ekki þú
sjálfur. í aúðvaldsþjóðfélagi
koma stöðugt upp andst.æður
milli hugsjóna kapítalismans^
sem standa utan við manninn
og mannlegs veruleika — Dg
maðurinn sjálfur á jafnan í
vök að verjast.
Það er greinilegt, að árásir
Provoa á auðvaldsþjóðfélagið
lúta ekki að því fyrst og fremst
að það skipti iífsgæðum ójafnt
á milli manna, eins og árásir
klassískra sósíalista, heldur er
ráðizt á auðvaldið fyrir sálræn
áhrif þess á manneskjuna.
I stað auðvaldsþjóðfélagsins
vilja Provoar samfélag, þar
sem manneskjan er ekki beygð
undir utanaðkomandí áhrifa-
vald, <en tekur frjálsum og sjálf-
stæðum þroska í svo rfkum
mæli sem unnt er.
jQrovoar veitast einnig að
M kommúnistnim og sósfal-
demókrötum — að vísu vilji
þessir flokkar afnema auðvalds-
skipulagið, en aðferðir þeirra
og það sem boðið er upp á í
staðinn er Provoum ekki að
að skapa nýja pólitíska afstöðu
kjósenda.
Raunverulegar pólitískar for-
sendur þess að Provoar
koma fram nú og hér eru þess-
ar: baráttan gegn kjarnorku-
vígbúnaði, brátta gegn stalín-
isma, umræðurnar um firringu
mannsins í auðvaldsþjóðfélagi
og hentistefna sósíaldemókrata.
Barátta gegn kjarnorkuvig-
búnaði og gegn stalinisma hefur
hvatt Provoa til að snúa sér
gegn trú á áhrifavald (átorítet)
og miðstjórnarvald. Umræður
hann taki sjálfur ákvarðanir
um tilveru sína, og vinnustað-
ur hans er grundvöllur tilveru
hans. Til að m&ðurinn nái þeim
þroska að ráða sjálfur yfir
vinnustað sínum, verður hann
sjálfur að berjast fyrir valdi
sínu yfir honum. Þetta þýðir
að baráttan fyrir slíkri valda-
töku fer fram í hverju ein-
stöku fýrirtæki. Með því væri
og tryggt að þessi pólitíska af-
staða verði ekki notuð i þágu
venjulegra þingræðisspekúla-
sjóna.
1 reynd hafa Provoar bar-
izt fyrir stefnu sinni með þvi
Algeng sjón á síðari misserum
Provoar í lögreglufylgd.
skapi. BæQi sósíaldemókratar
og kommúnistar vilja ^fnema
kapítalismann með því að rikið
taki framleiöslufækih í sínar
hendur. Að vísu á að stjórna
hinu sósíaldemókratíska eða
kommúnistíska ríki á lýðræðis-
legan hátt, þannig að maðurinn
sé, a.m.k. að forminu til, mið-
depill samfélagsins, en hver
einstakur maður getur ekki
fengið yfirlit yfir jafnstóra ein-
ingu og heilt ríki. Þetta, segja
ProvOar, kemur í veg fyrir að
maðurinn sjálfur verði í raun
og veru miðpúnktur alls, því
geti maðurinn ekki haft yfir-
sýn yfir sjónarspil lýðræðisins
þá hefur hsnn í raun og veru
mjög takmarkaða möguleika til
að ráða nokkru um framvindu
raála. Rfkið verður þannig^
. framandi áhrifaafl eins og auð- '
magnið.
Provoar enu einnig andvígir
baráttuaðferðum flokkanna. 1
kommúnistaflokkum er „lýð-
ræðislegt miðstjórnarvald“ sem
gerir ráð fyrir því að einstakir
meðlimir flokksins lúti ákvörð-
unum sem teknar eru af mið-
stjórn. Provoar eru mjög and-
vígir þessu, því þeir telja að
með þessu móti verði flokkur-
inn að áhrifavaldi sem ekki
taki tillit til sjálfstæðs per-
sónuleika. Provoar ráðast á
sósíaldemókrata (og sumpart
einnig á kommúnista) vegna
þess að þessir flokkar vinni að-
eins á þingræðisvettvangi fyr-
ir stefnumálum sínum. Styrkur
flokka á þingi verður aáltaf,
segja þeir, endurspeglun af
pólitískri afstöðu kjósenda.
Þetta þýðir að ef menn láta
sér vettvang þingræðis nægja
hljóta menn einfaldlega að að-
laða sig afstöðu kjósenda, og
láta eigin afstöðu lönd og leið
— en á þann hátt ná menn
ekki raunverulegum pólitískum
árangri — mönnum tekst ekki
um firringu mannsins hafa
orðið til þess að Provoar ráð-
ast fyrst og fremst á kapítal-
ismann fyrir sakir sálrænna á-
hrifa hans á mannfólkið og
sumpart til þess að þeir eru
andsnúnir því að ríkið taki
framleiðslutækin í sínar hend-
ur. Hentistefna sósíaldemókrata
hefur espað Provoa gegn þing-
ræði-
Aþessum forsendum setja
Provoar fram stefnuskrá
sem hljómar á þessa leið: Þeir
vilja sósíalisma án miðstjómar-
valds, sem byggist á því að
maðurinn ráði sjálfur yfir sín-
um vinnustað. Það er forsenda
fyrir sjálfstæði ménnsins, að
að koma valdakerfinu í klípu
eftir mætti í þeim tilgangi að
„styrkja manninn sjálfan". Þeir
reyna að brjóta niður traust
manna á valdsmönnum og
stofnunum og hefðum o. s. frv.
Með ögrunum sínum vilja
Provoar neyða menn til að
taka hugsjónir sínar til endur-
skoðunar, til að hugsa á nýjan
hátt. Þeir vjlja ögra yfirvöld-
unum til að taka fljótfærnisleg-
ar ákvarðanir, sem geri þau ó-
vinsæl og beini mönnum inn á
veg þess stjórnleysis sem þeir
boða. Verkam&nnaflokkarnir
hafa, segja þeir, brugðizt bylt-
ingarstefnumiðum sínum, ögr-
unin er okkar síðasti mögu-
leiki til að fá manninn til að
rísa upp.....
Aðstoi vii aldrai
fólk í umferiinni
Það er staðreynd, að aldrað það verði að sýna þolinmæði
fólk biður sjaldan um aðstoð í og ganga ekki út á akbrautina
umferðinni. Það vill í flestum fyrr en hæfileg eyða verður á
tilfellum helzt bjargast sjálft,
þrátt fyrir þá heilsubresti, sem
aldurinn hefur í för með sér:
bilaða sjón, rýrnandi heyrn,
seinni viðbragðsflýtir, stirðar
hreyfingar og erfaðan gang.
Umferðarskýrslur sýna, hve
mikil hætta öldruðu fólki er
búin í umferðinni. Eftir erlend-
um heimildum mun 3. hver fót-
gangandi, sem ferst í umferðar-
slysum vera kominn yfir sex-
tugt.
Úr þessu er meðal annars
hægt að bæta, ef yngra fólkið,
sem sér betur, ef hætta er á
ferðum og sem verður ekki
gripið ótta, tekur tillit til aldr-
aða fólksins — já, blátt áfram
gætir þess og hjálpar því á all-
an hátt.
Ræðið umferð við aldraðfólk
og segið þvi, án þess að hræða
það, hversu hættulega þér álít-
ið umferðina vera.
Hvernig getið þér hjálpað
aldraða fólkinu?
Útskýrið að það sé óheppi-
legt, að ferðast yfir aðalum-
ferðartímann til þess að kom-
ast á ákveðinn stað, getum við
oft valið leið, sem er öruggari
en önnur vegna þess að þar eru
t.d. gangbrautir eða gatnamót
þar sem umferðarljós eru.
Gerið þeim Ijóst, að ómögu-
legt er fyrir ökumenn að
„stöðva á staðnum" og að öku-
tæki — ekki sízt í myrkri —
aki oft hraðar en maður gerir
sér grein fyrir og að hemlun-
arvegálengdin lengist í’ úrkomu
og háfku.
Reynið að gera þeim ljóst, að
milli farartækjanna, sem eru á
ferð.
Akandi umferð kemur oft í
bylgjum, einkum í borgum,
vegna bess, að ökutækin verða
að nema staðar annað slagið
við umferðarljós. Sé maður
nægilega þolinmóður verður
næstum alltaf hlé, sem gerir
okkur kleift, að ganga örugg
yfir akbrautína.
Þegar þér hjálpið aldraða
fólkinu.
Ef þér eruð akandi — verið
þá sérstaklega vel á verði er
þér sjáið aldrað fólk, gangandi
eða akandi, nætri yður — og
verið viðbúin að þurfa að hemla
snögglega.
Ef þér eruð gangandi — þá
bjóðið öTdruðu fólki, sem þér
sjáið, að ætlar yfir götuna,
hjálp yðar. Að sjálfsögðu mun
það þakksamlega þiggja þá að-
stoð.
Þegar þér hjálpið öldruðu
fólki yfir akbrautina, þá er
mikilvægt, að þér sýnið, hversu
vandlega þér lítið í kring um
yður, áður en þér gangið út á
ákbrautina og að bér gangið á
markaðri gangbraut eða -við
gatnamót, jafnvel. þótt bér burf-
ið að taka á yður svolítinn' krók
til þess. 'Á þennan hátt öðlast
aðstoð yðar tvöfalt gildi. Aldr-
aða fólkið æfist í mikilvægustu
reglum gangandi vegfarenda,
um leið og það nýtur aðstoðar
yðar.
Ef þér gangið með öldruðu
fólki á dimmum vegi, þar. sem
hvorki er gangstétt eða gang-
Framhald á síðu 3.
Dýralœknar styðja kröfur
Bandalags Hóskólamanna
Þjóðvi’ljanum hefur borizt eft-
irfarandi samþykkt sem Dýra-
læknafélag íslands hefur gert
á fundi í félaginu:
„Dýralæknafélag fslands bein-
ir þeirri eindregnu áskorun til
ríkisstjórnarinnar, að hún beiti
sér nú þegar fyrir þeirri breyt-
ingu á lögum um kjarasamninga
opinberra starfsmanna nr.
55/1962, að Bandalagi Háskóla-
manna verði falið að fara með
samningsrétt um laun og önnur
kjör háskólamenntaðra manna
í opinberri þjónustu.
Innan vébanda B.H.M. eru nú
12 stéttarfélög háskólamennt-
aðra manna og kvenna með um
1409 félaga, eða nær alla há-
skólamenntaðra íslendinga.
Því verður ekki, að óreyndu.
trúað að ríkisvaldið beri ekki
það traust til þessara samtaka
að þeim sé ekki vel treystandi
tii þess að túlka sjónarmið há-
skólamenntaðs fólks og að semja
um kjör þess.
Dýralæknafélag íslands mót-
mælir eindregið þeirri hugmjmd
B.S.R.B. að samningsréttargjald
,á alla ríkisstarfsmenn verði lög-
fest.
Dýralæknafélag íslands legg-
ur áherzlu á, að ríkisstjórnin
virði ekki lengur að vettugi þær
eðlilegu kröfur háskólagenginna
manna, að fá rétt til að semja
um launakjör sín á vegum eig-
in samtaka og þurfa ekki leng-
ur að hlíta, í þeim efnum, for-
sjá samtaka, sem við erum ekki
aðiiar að og óskum eigi að fari
með kj arasamninga stéttarinn-
Aðalfundur Sjómannafélags Reykjavíkur
Reykvískir sjómenn vilja
endurnýjun togaraflotans
Aöalfundur Sjómannafélags
Reykjavíkur var haldinn í
Tjamarbúð sunnudaginn 26.
fébrúar sl.
1 upphafi fundar var lesin
fundargerð siðasta fundar og
hún samþykkt athugasemda-
laust.
Þá minntist formaður þeirra
13 manna er fallið höfðu frá
á liðrm starfsári og vottuðu
fundarmenn þeim virðingu
sína og aðstandendum samúð
með því að rísa úr sætum.
Formaður flutti því næst
skýrslu stjómar og gat þess
helzta er gerzt hefði milli að-
alfunda.
Síðan voru lesnir og skýrðir
reikningar félagsins endurskoð-
aðir af Iöggiltum endurskoð-
endum. Reikningamir sýndu
að s'kuldlausar eignir félagsins
vora í ánslok kr. 4.144.289.29.
Eignaaufcning á árimx hafði
orðið kr. 1.013.897 31.
Nokkrar nmræður urðu um
skýrslu stjómar og reikning-
ana en að þeirn loknum voru
reikningamir samþykfctir eirt-
róma.
A árinu höfðu 82 gengið í fé-
lagið, 18 s&gt sig úr þvi og 60
strikaðir af félagsskrá vegna
skulda. Om áramót töldust fé-
lagsmenn vera 1743.
Á fundinum var lýst stjóm-
arkjöri en stjómin varð sjálf-
kjörin að kvöldi 20. nóv. sl.
þar sem aðeins einn listi barst
áður en f ramboðsf res tur var
úti, en það var listi stjómar
og trúnaðarmannaráðs félags-
ins.
I stjðrn eru: Formaður: Jön
Sigurðsson, Kvisthaga 1. Vara-
formaður: Sigfús Bjarnason,
Sjafnargötu 10. Ritari: Pétur
Sigurðsson, Goðheimum 20,
Gjaldkeri: Hilmar Jónsson,
Nesveg 37. Varagjaldkeri: Pét-
ur Thorarensen, Laugalæk 6.
Meðstjómendur: Karl E. Karls-
son, Skipholti 6 og Öli J. Barð-
dal, Rauðalæk 59.
Varamenn í stjórn: Bergþór
N- Jónsson, Kleppsveg 56, Jón
Helgason, Hörpugötu 7 og Sig-
urður Sigurðsson, Gnoðavogi
60.
Árgjöld félagsmanna voru á-
kveðin þau sömu og voru á sl.
ári, þ.e. kr- 1.000.00 'og inntöku-
gjald kr. 100.00. Þegar hinum
eiginlegu aðalfúndarstörfum
var lokið, voru tekin fyrir ýmis
mái, en að umræðum loknum
voru samþykktar einróma ýms-
ar tillögur og áskoranir.
1 þessum tillögum er lýst
stuðningi við ýms frumvörp
sem fram hafa komið eða sam-
þykkt hafa verið á f>ingi og
varða hagsmunamál sjómanna.
í einni samþykktinni er varað
við ofveiði. Þá var og sam-
þykkt Rvofelld tilíaga um end-
urnýjun togaraflotans:
Framhald á sfðu 8.