Þjóðviljinn - 01.10.1967, Blaðsíða 7

SuenðaeMr 1. ofctsSber 1087 — ÞJÖBVmJíINN — SlÐA J
) Kvlkmyndlir
Thomas More (Paul Seofield) gengrur til höggstokks eftir að
Kvikmyndin um Thomas More með Paul Scofield
Ef önnur kvikmynd kemur jafngóð
þá verður 1967 óvenjulega gott ár
kvikmyndað leikrit þar sem
sömu aðilar eigi hlut að máii
-í báðum tilvikum — „AManof
all seasons“ sprengi þann
ramma af sér mjög glæsilega
fyrir sakir næmrar tilfinningar
lr:kstjórans fyrir sögu og bíóð-
areinkennum. Zinneman er oft
hrósað fyrir að kunna að sýna
feril aðalpersónunnar á mynd-
rænan hátt: um tteið og hinn
orðsn jalli heimsmaður More
breytist í þann mann sem hef-
Vonandi er Fellini á allra vörum fyrir
sakir „Júlíettu og andanna“ sem Laugarás-
bíó hefur verið að sýna. Og kannski er ekki
úr vegi að rifja upp, svo sem til skemmt-
unar ýmislegt sem Fellini hefur látið sér
um munn fara — og örlítið af því sem aðr-r
ir segja um Fellini.
Mér likar vel við mannlíf-
ið, en mér leiðost mennta-
menn eða ýmsir þeirra sem
kalla sig menntamenn. Þeir
hafa gaman af því að líma
nákvæmt vörumerki á hvern
mann: góður maður, slæmur
maður. Hvernig' geta þeir
þotzt komast að skoðunum
mínum og hugsunum þegar
ég hef ekki ákveðið að gera
það sjádfur? Ég hef enga trú
á því að Ijstamaður hugsi
nákvæmlega. Þegar listamað-
ur rökræðir um verk sitt er
það af þeim sökum að ein-
hver hefur neytt hann til þess.
Og sjáið þér til .. mig lang-
ar ekki til að hafa fastá-
kveðnar hugmyndir um lífið
eða sjálfan mig.
Ég hefði gaman af að hafa
tíma og peninga til að færa
yfir á tjaldið eitthvað sígilt
verk. Ég hugsa þá cinkum til
Orlando Furioso og Don Qui-
jote .... Ef til vill verður
næsta mynd mín vísindaleg
fantasía, hver veit ....
Það var reyndar kirkjan
sem vakti með mér tilfinning-
ar fyrir leikhúsi. Þér vitið áð
við höfðum svo mikið af
hellgum mönnum og hátíðis-
dögum í þessum hluta Italiu
(Rirfiini, en þar fæddist Fell-
ini), og kirkjumar eru skreytt-
ar með mismunandi hætti
fyrir hverjá hátíð. 'Og þegar
ég var barn hljóp ég í kirkju
á hverjum degi, ekki til að
biðjast fyrir heldur til þess
að sjá hvaða nýir fánar eda
tjöld höfðu verið fest upp. Ég
held ég hafi þaðan frum-
hvata að starfi í leikhúsi.
Hann hafði alltaf gaman að
að því að teikna skopmyndir,
sagðd móðir hans. Og hann
var líka mjög flínkur í þessu.
Og illkvittinn líka. Sumar
þeirra voru svo hæpnár að ég
varð að fela þær. Hann hafði
alltaf hom í síðu yfiriætis-
fullra manna.
Fellini segir: Það er alltaf
verið að skylda listamanninn
til að útskýra hvað hann sé
að fara. Ef svo merkilega
skyldi vilja til að hann væri :
einmitt á þeim buxum að !
segja sannleikann þá reynir ■
hann að hugsa rökrétt og ■
gefa heiðarlegt svar. Hann :
getur aldrei gefið fullkomna :
útskýringu. öðru hvoru getur ■
hann varpað Ijósi á aðeins ;
eina hlið þess sem hann hefur j
gert eða er að gera.
Jafnvel þótt ég gerði kvik- ■
mynd um kolaflak mundi ■
hún reynast vera um mig. :
öll list er tengd sjálfsævi- j
sögu manns; perlan er sjálfs- ■
afvisaga ostrunnar. Ég fæst ■
aldrei við tilfinningar sem ég j
hef ekki reynt sjálfur. En það ■
er ekkert sjálfsævisögukennt ■
í kvikmyndum mírrum ef þér ■
eigið við flata skýrslugerð eða j
leiðinlegar, steinkaldar stað- :
reyndir.
Kvikmyndin er hvorki ný ;
né list heldur. Kvikmyndin :
er gömul væn^iskona eins og ■
sirkus og skemmtikraftasýn- ■
ingar, sem veit hvemig á að j
veita mönnum margskonar :
ánægju. Já, menn hafa reynt ■
að þvo henni í framan og :
vekja upp virðingu fyrir j
henni, en það er ófram- :
kvæmanlegt. Menn hafa dreg- ■
ið hana inn af götunni og ■
stillt henni upp í gestastof- :
unni með þykkt heimspekirit j
í annarri hendi en tJtdrátt úr :
Freud í hinni. En hún er engu ■
að síður gömul vændiskona. ;
■
■
Og að lokum þetta. Ungur j
óg alvarlega þenkjandi banda- ]
rískur rithöfundur var nýlega ■
gerður út af útgáfufyrirtæki í ■
New York til að taka saman :
ævisögu Fellinis. Hann kom j
til ítalfu, vopnaður spánnýj- ■
um ljósmyndavélum og seg- ■
ulbandstækjum. Honum far- j
ast svo orð um erfiði sitt: j
Fellini er afleitur. Ég er með ]
heilar hrúgur af segulbands- ■
viðtölum við aJJa .þá sem ein- ■
hverntíma hafa þekkt Fellini, j
en það er samt ómögulegt að ]
klessa bókinni saman. Engir ]
tveir segja hið sama um ]
hann, og hann segir sjálfur :
fullkomlega þverstæða hluti :
um sjálfan sig.

FELLINl TALAR
UM SJÁLFAN SIG
Orson Welles leikur Woksey
kardínála-
ur ákveðið að halda fast við
sannfæringu sína hvað sem það
kann að kösta, hverfur úr verk-
inu notalejki innimynda og við
tekur snjór, vatn, himinn —
mikilfengleg eilífð ytri náttúru.
Scofield er ekki einn á báti
í þessari mynd: Orson Welles
lcikur Wolsey kardínála, Ro-
bert Shaw Hinrik áttunda og
Vanessa Redgrave önnu Bol-
eyn.
hann er sekur fundinn um „landráð“
Fanny Hill og Bibl-
íunni á eid kastað
Sú mynd dönsk sem einna
mest hefur orðið umdeild síðari
mánuði er „Gift“ — sem þýðir
bæði „eitur“ og „hjónaband“.
Þar segir frá ungri stúlku og
foreldrum hennar. Þau eru svo-
sem ágæt að flestu leyti nema
hvað þau eru hætt að sinna
kynferðislífi og eiginmaðurinn ^
stendur í hálfkáksdaðri við '
þjónustustúilku og einkaritara.
Hann ætlar sér alls ekki að
ríkja með harðstjórn yfir átján
ára gamalli dóttur sinni en
finnst að hún sé enn of ung
fyrir alvarieg ástarævintýri. En
svo ber við, að hún hittir ung-
an stjórnleysingja sem lýsir þvi
yfir glaðhlakkalega að hann
hafi aðeins kynferðisk^an á-
huga á henni og að allir ættu
að sökkva sér í slíkan áhuga.
Þegar hann gefur henni ó-
6tytta útgófu af Fanny Hill i
afmælisgjöf, hendir faðir henn-
ar bókinni f eld. Drengurinn
spyr hver sé kristinn í húsinu
og þegar hann fær engin svör
hendir hann Biblíunni í efldinn.
Faðirinn býður drengnum að
gerast leigjandi i þeirri borg-
aralegu sjálfsblekkingu að um-
burðarlyndi geri foi'boðna á-
vöxtinn ekki eins eftirsóknar-
verðan. En þolinmæði hans
þrýtur þegar ungi maðurinn
sýnir konu hans „djarfa"
heimatilbúna mynd sem dóttir
hans tekur þátt í. Hann mölv-
ar allar eigur piltsins og ber á
honum. Myndinni lýkur á því
að faðirinn situr með sam-
vizkubiti inni f húsi og piltur-
inn hringir bjöllunni til að fá
aftur inngöngu.
Sagt er að leikstjórann, Knud
Leif Thomsen, skorti ekki frísk-
lega fyndni í meðferð sinni -
unggæðingslegum ákafa vn<*v
fólksins og meiriyndri hræsni
þeirra eldri. Hinsvegar er hon-
um fundið það til foráttu að
myndin sé langt of kaldranaleg
og rökvfs, að undirstraumur
sannra tilfinninga sé heldur en
ekki rýr og af þeim sökum
verði málflutningur allur íurðu
einfaldur.
■ Gagnrýnandi brezka tímaritsins Films and Filming
cemst svo að orði um þá kvikmynd sem Fred Zinnemann
reíur gert um Thomas More (A Man for all seasons), að
ií önnur mynd jafngóð komi fram á þessu ári þá sé ó-
hætt að fuílyrða að árið 1967 hafi verið gott kvikmyndaár.
?aul Scofield hefur þegar hlotið fyrstu verðlaun fyrir
leik sinn í þessari mynd á alþjóðlegri kvikmyndahátíð í
Vloskvu.'
Thomas More var sextándu-
aldarmaður, heimspekingur,
húmanisti og stjórnmálamaður
og gegndi ýmsum mikilvæg-
um embættum í stjómartíð
Hinriks konungs áttunda. Sá
kóngur lenti í hatrömmum
deilum við kirkjuná eins og
menn rekur minni til, ekki
sízt vegna kvennamála, og er
þangað rakinn viðskiilnaður
ensku kirkjunnar við Rómar-
kirkju. Hinrik reyndi margt
til að fá More til stuðnings við
sig í deilum við páfa en mis-
tókst — og fór svo að lokum
að hann lét. áflífa More órið
1535. Til Mores hefur oft síðan
verið vitnað þegar getið er um
staðfestu manna við skoðanir
sínar; hann var og höfundur
frægs rits, Utopia, um sæluríki
á ‘ jörðu og þar með einn af
andlegum feðrum hinum fyrstu
sósíalista.
Kvikmyndin er gerð eftir
samnefndu leikriti Roberts
Bolts og hefur hann einnig tek-
ið saman kvákmyndahandritið
— og hefur að sögn tekizt að
láta ekkert fara forgörðum sem
máli skiptir. (Bolt gerði einnig
kvikmyndahandrit að Arabíu-
Lárusi og Doktor Zivago). Og
Paul Seofield fór með aðalhlut-
verk bæði í leikriti og kvik-
mynd: gagnrýhendur segja að
þetta sé í raun og veru í fyrsta
sinn að þessi mikilhæfi sviðs-
leikari komist aillur til skila á
filmu. Og þar með sé tryggð
varðveizla einhverrar glœsileg-
ustu frammistöðu leikara sem
nokkru sinni hafi sézt. Þá er sá
. ótti talinn ástæðulaus að kvik-
myndin verði ekki annað en
Njósnarí leítar nýnazistaforíngja
Pol (Alec Guinness) leggur Quiller lífsreglur um það hvernig hann á að komast I sámband
við nýnazista.
Njósnarar eru ertn í góðu
gengi eins og kvikmyndahúsa-
gestir munu kannast við — en
hitt er og jafnvel vitað, að
njósnakvikmyndir eru hver
annarri ólíkar eins og himinn
óg jörð. Það er óralangt frá
stórfurðulegum og að líkindum
háskalegum barnaskap James
Bonds til ýmissa þeirra greind-
arlegu mynda sem Bretar ejga
til að setja saman um þetta
viðfangsefni.
Ein slík hlaut góða dóma
ekki alls fyrir löngu — „Minn-
isgreinar Quilllers" sem Mioha-
el Anderson hefur gert eftir
handriti Harolds Pinters. Þar
segir fró fróðlegum spæjara,
Quilller að nafni, sem fer sín-
ar eigin leiðir til að komast að
því hvar höfuðstöðvar foringjá
þýzkrar nýnazistahreyfingar er
að finna. Myndin býr yfir
nauðsynlegum skammti af
„spennu“, hæfilegu háði um
njósnastarfsemi og einkum þá
sem hana skipuleggja. Og per-
sónum sem vel er hægt að fá
áhuga á — ekki sízt er þær eru
leiknar af Alec Guiness og Max
von Sydow — sem leikur
reyndar nýnazistaforingjann.
George Segel fer með hlutverk
Quillers.
t
í