Þjóðviljinn - 29.10.1967, Qupperneq 3

Sunnudagur 29. október 1967 — ÞJOÐVILJINK — SÍÐA 3
i
I
Myndin er tekin í Abbeyleikhúsinu og á veggjunum eru myndir ai’ búningum sem notaðir voni er Lukkuriddarinn var frumsýndur upp úr síðustu aldamótum. Á
myndinni eru frá vinstri: Thomas og Caroline MacAnna, Uta Simmgen, Jónas og Guðrún kona hans og Hans Simmgen-
Spjallað við Jónas Árnason
írar bjáða íslendingum að senda leik-
fíokk á leiklistarhátíð á næsta ári
■ Blaðinu voru að berast úrklippur úr írskum blöðum
um hina árlegu leiklistarhátíð Dyflinarborgar, sem
hófst 30. september síðastliðinn, og ráðstefnu um
leiklistarmál, sem þjóðleikhús íra, Abbey leikhúsið,
efndi til á sama tíma.
■ í úrklippu úr „The Irish Press“ frá 9. október er
aðallega fjallað um Jónas Árnason, þingmann og leik-
skáld, en hann flutti fyrirlestur á ráðstefnunni og
ræddi um leiklistarstarfsemi á íslandi. sögu hennar
og framgang.
„Það hljómar eins og gömul
tugga á þessum dögum og öld
að segja um- mann að hann
sé „gjörsamlega heillandi“.
Þess vegna skulum við bara
láta það duga að kalla mann-
inn bráðskemmtilegan.
Maðurinn heitir Jónas
Árnason, leikskáld og rit-
höfundur frá Reykjavík,
höfuðborg íslands. í síðast-
liðinni viku tók hann þátt
í alþjóðlegri leiklistarráð-
stefnu Abbey leikhússins og
í hópi fjölda kunnra leikara,
leikskálda, leikstjóra og'nem-
enda frá stórum og smáum
þjóðum bar hann sig eins
og hæfir manni sem er frem-
ur fulltrúi 20& miljón manna
þjóðar en 200 þúsunda. Og
hvers vegna ekki?
Hann sagði okkur, að það
mundu ekki vera nema fá--
einir vísindamenn í Nor-
egi sem mundu skilja tungu-
takið, ef það tækist að end-
urlífga og reisa einhvern
hinna merku kónga Noregs
úr gröf sinni. En á íslandi
gætu börhin á götunni
spjallað við hann. Jónas
heldur því fram að íslend-
ingar séu írskir að hálfu.
Jónas hefur ákaflega
skemmtilegt skopskyn og
hann var kosinn á þing síð-
astliðið vor.
Þó þjóðnýting sé töluverð
á íslandi segir Jónas að enn
eigi eftir að þjóðnýta margt
og þá helzt svæðið sem banda-
ríska herstöðin stendur á.
Fyrirlestur Jónasar var
eitt af því sem bezt tókst á
ráðstefnunni og þegar hann
lauk máli sínu með þeirri
ósk, að allir vinir fslendinga
styðji þá í sjálfstæðisbarátt-
unni, ætlaði allt af göflun-
um að ganga og aðrar eins
viðtökur heyrðust ekki þessa
vikuna".
(The Irish Press, 9. okt.)
Eftir þennan lestur virðist
út í hött að spyrja Jónas
um undirtektir. sem frásögn
hans af íslandi hafi fengið
á þessari alþjóðlegu leiklist-
arráðstefnu.
Mér virtist, þó ég segi
sjálfur frá, að mönnum þætti
ekki síður merkilegt að frétta
af íslenzku leikhúslífi en
ýmsu öðru, sem meira kveð-
ur að í heimsfréttunum. Og
mér heyrðist af mönnum að
þeir þekktu ekki úr sínum
heimahögum annan eins leik-
húsáhuga (að tiltölu við
fólksfjölda!) og t. d. Ung-
mennafélag Reykdæla og
Skallagrímur hafa upp á að
hlaupa, ef svo ber undir. Til
dæmis í Ástralíu (þaðan sem
Kevin Palmer er), þar tókst
nú ekki betur en svo, þegar
átti að fara að stofna þjóð-
leikhús með beinum og ó-
beinum stuðningi íbúanna,
samtals 12 miljón manns, að
það var ekki hægt að halda
sýningum gangandi nema
meðan hinn kunni enski
leikhúsmaður Hugh Hunt
stjómaði fyrirtækinu. Þegar
hann fór eftir fimm ára
„hard work“ sem hann sagði,
þá var lokað.
Ég hitti hann á ráðstefn-
unni og hann var voða
þreyttur.
Hvað var fleira af merku
leikhúsfólki á ráðstefnunni?
Frá listaleikhúsinu í
Moskvu var maður sem heit-
ir Raévski. Hann var nem-
andi Stanislavskís og minnt-
ist hins gamla kennara síns
með virðingu og þakklæti,
hvenær sem tækifæri gafst.
Við urðum miklir mátar,
því að við fundum á auga-
bragði sveitamanninn hvor
í öðrum, eins og ég hef marg-
rekið mig á að Rússar og ís-
lendingar gera, þegar þeir
hittast á alþjóðlegum sam-
komum. Þarna fékk ég það
enn staðfest 'að Rússar vita
yfirleitt miklu meira um
okkur, en aðrir útlendingar,
að undanteknum Skandinöv-
um — og þó.
Þetta er að sjálfsögðu ár-
angur af þeirri kynningar-
starfsemi, sem Kristinn Andr-
ésson hefur verið óþreytandi
að halda uppi með báðum
þessum þjóðum. Og auðvitað
dáðist Raévski að Laxness
eins og þeir allir, og svo mjög
að þegar Laxness bar í tal,
gleymdi hann alveg að minn-
ast á Stanislavskí.
Frá Brecht-leikhúsinu í
Austur-Berlín voru þau Hans
og Uta Simmgén, bæði leik-
stjórar og hinar skemmtileg-
ustu manneskjur. Við átt-
um líka sameiginlega kunn-
ingja, Erling Gislason og
Brynju Benediktsdóttur, sem
dvöldu við leikhús þeirra
ekki alls fyrir löngu og auð-
heyrilega við miklar vinsæld-
ir.
Auk þess voru þarna leik-
húsmenn frá Vestur-Þýzka-
landi, Bandaríkjunum og
Englandi að sjálfsögðu.
Þaðan var m.a. Frank Dun-
lop sem er hægri hönd Sir
Lawrence Olivier við þjóð-
leikhús Breta.
Dunlop sagði t.a.m. í fyr-
irlestri sínum að einungis
eitt prósent af gestum enska
þjóðleikhússins væru erfið-
ismenn. Hann bar sig illa yf-
ir þessu sem vonlegt er og
skýrði frá því hvernig þeir
eru sífellt að reyna að ‘finna
einhverjar leiðir til að auka
áhuga og aðsókn slíks fólks
að leikhúsinu.
Ég sagði honum frá sam-
vinnu Þjóðleikhússins okk-
ar við verkalýðsfélög og
hvemig Dagsbrúnarmenn t.d.
flykktust iðulega á sýning-
Hvemig fer leikhúsið að
þessu? spurði hann.
Ég sagðist aldrei hafa hug-
leitt það. enda væri þetta
talið alveg sjálfsagt á fs-
.landi.
En hvað er að frétta af
gestgjöfunum?
Fya-st skal frægan telja
Thomas MacAnna, sem nú
er annar af tveim þjóðleik-
hússtjórum fra. Hinn, Phil
O’Kelly axlar fjármálaáhyggj-
umar. Þannig getur Thomas
gefið sig allan að þeim þætti
rekstursins sem flokkast und-
ir listina. Hann var að setja
upp leikrit sem heitir Borstal
Boy og er samið upp úr end-
urminningum Brendan Behans
frá æskuárum hans og tukt-
húsvist. Frank McMahon
heitir sá sem samdi leikrrt-
ið, hann er Amerikeni af
írskum ættum, en settist að
á írlandi fyTÍr nokkrum ár-
um, því honum leiddist svo
í Ameríku.
Ég var á nokkrum aefing-
um á þessu leikriti mér til
mikillar ánægju og það kem-
ur mér ekki á óvart, sem
ég hef síðan frétt, að fmm-
sýningunni sem varð ekki
fyrr en eftir að ég var far-
inn, var forkunnarvel tekið.
Thomas hafði einnig um-
sjón með ráðstefnunni og
virtist vera þarna allt i
öllu. Samt gaf hann sér allt-
af tima öðru hvoru til að
setjast niður, rifja upp minn-
ingar frá fslandi og spyrja
frétta af vinum sínum hér
heima.
Hvernig sem á því stendur
virtist þessi mikli leikhús-
maður hafa tekið sérstöku
ástfóstri við leikhúsin okkar
hér.
En hvemig líkar þér við
annað fólk á frlandi?
Vel.
Ég er alltaf að finna bet-
ur hvað við erum skyldir
þeim. Og ég er ekki frá því
að þeir séu líka farnir að
átta sig á þessu. Skyldi það
ekki vera í og með frænd-
rækni, sem varð til þess að
þeir báðu mig fyrir boð
hingað heim, að íslendingar
sendi leikflokk á næstu leik-
listarhátíð Dyflinar að ári.
En þar hefur líka að sjálf-
sögðu vegið þungt á metum
vitnisburður Thomasar Mc-
Anna um hæfileika og getu
íslenzkra leikara.
GuSrún Helgadóttir:
SkotSandspistill
Sigursteinn Magnússon, aðal-
•ræðismaður Islands í Edinborg
Guðrún Helgadóttir dvelst
í vetur í Edinborg á Skot-
landi. Hún mun senda Þjóð-
viljanum pistla að utan við
og við í vetur — og birtist
fyrsti Skotlandspistill henn-
ar hér í blaðinu í dag.
Rosknar konur í Edinborg eru
árrisulli en *ðrar konur,
sem orðið hafa á leið minni-
Eldsnemma standa þær tvær og
þrjár saman á hverjum gatna-
mótum og ræða hástöfum, hvort
veðrið verði gott eða vont í
dag, hvernig það var í gær og
hvernig veðurhorfur morgun-
dagsins séu, um leið og þær
berjast við að hafa hemil á ó-
stýrilátum hundum sínum. Á
hráslagalegum haustmorgni á
því herrans ári 1967 hafa þær
óvenjuskamma viðdvöl; þær
hlaupa sem snöggvast saman
og rífa af sér veðurspárnar, en
skjótast svo sem hraðast í hlé
undan nepjunni. Trén á Engjun-
um (The Meadows) fyrir fram-
an húsið okkar eru enn al-
laufga, en græni liturinn er
farinn að taka á sig gulbrúnan
blæ. Gamall maður með hvítt,
kringlótt spjald á stuttu skafti
stöðvár bifreiðarnar til þess að
hleypa skólakrökkum yfir göt-
una. Krakkarnir kalla hann
lollípopp-manninn, af því að
spjaldið háns minnir á sleiki-
brjóstsykur. Og gömul kona
situr á bekk á Engjunum og
hvílir lúin bein. Á bekknum er
gljáfægður skjöldur, sem á
stendur. „Þennan bekk gaf hr.
John Donahue til minningár um
elsku blessaða konuna sína.“
Það ríkir frvður og rósemi yfir
borginni þennan morgun.
Mannlífið hefur ekki alltaf
verið svóna friðsælt í Edin-
borg. Ulfgrár kastalinn, sem
gnæfir yfir borgina, gæti sagt
hroðalega sögu hennar, ef hann
fengi mál- Enginn veit, hvað
hann er gamall, en talið er að
saga hans nái aftur á broná-
öld. Hann varð fyrst konung-
legur aðsetursstaður á 11. öld,
þegar Malcolm II. náði honum
á sitt vald. Edinborgarkastali
er miðpunktur borgarinnar, og
hún hefur byggzt út frá hon-
um. Davíð konungur II. veitti
Edinborg borgarréttindi árið
1128 og þá var hún eins og svo
ótal margar aðrar borgir þeirra
tíma einungis kastali, klaustur
og fáein kot leiguliða óg hand-
verksmanna. 1 kastalanum sat
jarðeigandinn, klaustrið Holy-
rood var miðstöð trúarlífs og
klerka, og þar var einnig mið-
stöð mennta og lista, en niður
áf kastalanum var röð húsa
leiguliða og handverksmanna.
Má enn ganga þessar götur, sem
nú heita High Street og Can-
ongate. Smám saman hefur svo
byggðin færzt út milli Holy-
roodklausturs og kastala og síð-
an lengra. Á dör,um Stúartanna
Framhald á 9. síðu.

Hús Johns Knox í Edinborg.

1 ■ «*«« ^ 1 #*•«"’, ,

»**«( fe ***Mmi nnnnmmM
«1 «MR

1