Þjóðviljinn - 29.10.1967, Síða 5

Sannudagur 29. október 1S67 — IxtóÐVTLJJNN — SlöA g
»• *
í"V '
..■ íM'smá
mmm
m/sk
Wmm0$1
mm
■■Mýý\
■ '.■ ... .::
wmmmMiMímm
/■■.. x%.> > >•'■■;/ /■ ■'■ v :':■ í' <ý
;• • ::':;•; íi

■dŒSœtiBffiMðffiSkv/Á
-
■.<■1 <

Sýningarskáli kanadískra Indíána. Til hægri: Sveinbjörn Bjarnason, íslenzki logreglu
þjónninn á Expo «*67, fyrir framan brezka skálann.

vinstri:
Pétur Karlsson
Nokkrar hugleiðingar
lok heimssýningar
Heimssýningunni I Montreai
í Kanada verður lokað í dag,
sunnudaginn 29. október. Meðal
Islendinganna sem þar hafa
starfað frá upphafi var Pétur
Karlsson, og hefur hann skrif-
að grein þá sem hér fes* á
eftir um heimssýninguna og
reynsluna af íslenzku deildinni.
H
|inni margumtöluðu heims-
sýningu. Expo 67, verður
lokað sunnudaginn 29. október
og hefur þá verið opin sem
næst sex mánuði. Þegar þes^i
grein er skrifuð, 20. október,
hafa um 47 miljónir manna
gengið um hlið sýningaiánnar á
eyjunum í St. Lárusar-fljótinu
mikla, sem fyrrum markaði
enn meira virði en hinn fjár-
hagslegi gróði í Bandaríkja-
dollurum. Allir eru sammála
um að skipuiag sýningarinnar
hafi, þegar á heildina er Jitið,
verið frábær og á henni meiri
menningarbragur en fyrri
heimssýningum. Þó að Kanada
sé annað víðáttumesta land i
heimi og tvímælalaust eitt hið
auðugasta að náttúrugæðum,
eru íbúar landsins aðeins um
það bil tuttugu miljónir, og
fram til þessa hafa menn haft
tilhneigingu til oð líta á land-
ið sem auðnarblett nálægt
heimskautaslóðum og íbúana —
kannski með nokkrum rétti —
sem gamaldags útkjálkamenn i
menningarlegu tillliti.
breiðstræti hafa verið lögð,
reistir tilkomumiklir skýja-
kljúfar og byggðar verzlunar-
miðstöðvar neðanjarðar, og
samgöngukerfið hefur verið
bætt verulega með gerð neð-
anjarðarbrautarinnar eftir fyr-
irmyndum frá París.
Síðasta mánuðinn eða þar um
bil hefur verkfall þvi mið-
ur haft lamandi áhrif á sýn-
inguna, en verkfall þetta nær
til alílra almenningsfarartækja
i borginni (strætisvagna jafnt
sem neðanjarðariesta) ogstöð\’-
uðust þau í lok septembermán-
aðar. Þetta gerðist þegarkólna
tók í veðri og haustrigningar
L-öngum hafa langar biðraðir verið framan við sovézka sýningarskálann.
kyrrð
um.
verður í vinnumarkaðn-
Ljóst er að meirihluti kanad-
ískra og bandarískra sýn-
ingargesta höfðu aðeins óljósar
hugmyndir um þau lönd, er
þátt tóku í heimssýningunni.
Starfsfólk flestra evrópsku
sýningardeildanna varð þess
vart og kannski ekki hvað sízt
við starfsmennirnir í sýningar-
þess að auka að einhverju leyti
þekkingu og víkka sjóndeild-
arhring manna í Norður-Amer-
íku.
0e
|g þetta leiéir hugann að
spurningunrii: Eru þessar
heimssýningar í raun og veru
einhvers virði fyrir þær þjóð-
ir, sem taka þátt i þeim? Rétt-
lætir sá ávinningur sem næst í
jákvæðri landkynningu, aukn-
Til \dnstri: Biðröð við kúbanska sýningarskálann. Þegar myndin var tekin var veður dumbungslegt og kalt. Til hægri: Frá gamla borgarhlutanum í Montreal. Styttan,
sem á myndinni sést, er af Nelson aðmíráli, reist til minningar um Trafalgar-sigurinn. Stóra husið með turninum er ráðhúsið.
þessi eru fyrst og fremstmið-
aðar við útlendinga, ekki sam-
landa. Það er svo Mka stað-
reynd að allstór hópur kanad-
ískra og bandariskra sýrting-
argesta — að jafnaði hinirbet-
ur upplýstu — lýsti því fyrir
okkur starfsfóllkinu í sýningar-
skálanum, hversu óvænt á-
nægja það hefði verið að kynti-
ast listrænum einfaldieik ís-
lenzku sýningarinnar og því, að
uppistaða hennar skyldi bund-
in við tvö meginatriði, Surtsey
og hitaveituna, í stað þess að
færast of mikið í fang með til-
liti til mjög takmarkaðrar fjár-
hagslegrar getu og möguleika
á öðrum sviðum. Margir létu
þau orð falla, að auðveldara
væri að fá nokkra hugmynd um
ísland en önnur lönd í ýms-
um sýningarskálunum einmitt
vegna þess hversu einfölld og
ljós sýningin væri og skýring-
artextar myndanna greinargóð-
ir. Því miður reyndist nær ó-
gjörningur fyrir sýningargesri
— jafnvel þá sem vildu gera
tilraunir til þess — að ganga
um sýningardeildirnar í ró og
næði og grandskoða skýringar
og sýningarmuni vegna hins
mikla mannfjölda og takmark-
aðs tíma — og átti þetta ekki
einungis við um Norðurlanda-
skálann heldur og -flesta aðra.
sýningarskála.
sögufræga leið fyrstu frönsku
og brezku landkönnuðanna á
meginlandi Norður-Ameríku.
Gizkað er á að einungis 2%
þessa manngrúa hafi komið frá
Evrópu, en langstærsti hlutinn
skipzt bróðurílega milli Banda-
ríkjamanna og Kanadamanna,
og þó svo að hinir síðasttöldu
eru í litlum meirihluta. Hafa
ber í huga að stór hópur sýn-
ingargesta eru börn á ungum
aldri og fjölmargir lögðu leið
sína inn á sýningarsvæðið oft-
ar en einu sinni.
að er engum vafa undir-
orpið að Kanada hefur
hagnazt vel á Expo 67. Kannski
ér þó landkynning sú, semsýn-
ingin hefur haft í för með sér,
Kanadamenn og þó sérstak-
lega íbúar Montreal-borgar
hafa verið mjög hreyknir ef
Expo 67. Sýningin hefur flutt
heiminn inn á þröskuld til
þeirra. jafnvel þótt víöáttu-
miklir heimshlutar eins og
kínverska alþýðulýðveldið, öll
Suður-Amerika, að undanskil-
inni Venezúelu, Spánn og
Portúgal, Rúmenía, Pólland og
nokkur fleiri Austur-Evrópu-
Jönd (svo ekki sé minnzt á
Færeyjar!) hafi ekki verið
kynntir á sýningunni. Montre-
al-borg, sem telur nær 3 milj-
ónir íbúa, tvo þriðju hluta
þeirra frönskumælandi, hefur
tekið svo miklum stakkaskipt-
um að hún er vart þekkjanleg
sem sama borg og fyrrum. Ný
hófust og hefur því valdið
miklum óþægindum og á ýms-
an hátt haft slæm áhrif á að-
sóknina að heimssýningunni.
Þrátt fyrir þetta hefur íbúum
Montreal (sérstaklega hinum
frönskumælandi) almennt tek-
izt að varðveita óvenjulega
vinsemd í framkomu sinni,
kurteisi . og glaða lund, sem
einkennt hefur þá ailt frá því
sýningin var opnuð fyrst. Eftir
er að sjá, hvort þessi Ijúfa og
aðflaðandi framkoma verði á-
fram ráðandi, þegar heimssýn-
ingin hefur verið tékin niður,
eða hvort skilnaðanhreyfingin í
Quebec, sem útlendingar hafa
tekið eftir að vakir undirniðri
í htigum margra, lætur meira
að sér kveða, eða<frekari 6-
skála Norðurlanda, vegna þess
hve alþýðumenntun er á til-
tölulega háu stigi þar í lönd-
um. Auðvitað verður ekki full-
yrt, hvort hinn allmenni sýn-
ingargestur frá stærri Evrópu-
löndunum hefði virzt nokkuð
upplýstari, ef sýningin heföi
verið haldin í Evrópu. En ef
hið almenna menntunarstig í
Evrópulöndum er ekki rishærra
en það sem við blasti hér í
Kanada, sérstaklega meðal sýn-
ingargesta frá Bandaríkjunum,
virðast framtíðarhorfur „Manns-
ins og heimsins hans“ (aðal-
kjörorð Expo 67) ekki sérlega
bjartar. Maður getur aðeins
vonað að allur sá tfmi, fjár-
munir og orka, sem varið hefur
verið til Expo 67 hafi orðið til
um viðskiptum, fileiri ferða-
mönnum o.sJrv. fjárútlátin,
sérstaklega þegar í hlut eiga
lítil lönd eins og Island?
"fslenzka sýningardeildin í
J. Norðurlandaskálanum hef-
ur verið umdeild meðal ís-
lendinga, og flestir í hópihinna
tiltölulega fáu sýningargesta að
heiman, svo og margir Vestur-
Islendingar, hafa látiö óánægju
sína í Ijós við okkur starfsfólk-
ið og þó tekið misjafnlega
djúpt í árinni. Islenzku deild-
inni hefur verið lýst ítarlega í
sjónvarpi, útvarpi og blöðum á
Islandi, svo að ástæðulaust er
að drepa á sömu staðreyndir
hér. En auðvitað þarf fólk að
hafa í huga, að sýningar sem
Sagt hefur verið að Islendingar
•hefðu náð betri árangri, ef
þeir hefðu sýnt minna af af-
strakt list en lagt meira upp úr
áþreifanlegum sýningarmunum
eða raunsæjum Ijósmyndum af
landsllagi og úr atvinnulífi, og
náð með þvi athygli hins al-
menna og ekki alltaf mennt-
aða sýningargests. Að sjálf-
sögðu felst sannleikskorn í
þessu. Hinsvegar held ég að
flestum íslendingum myndi
blöskra, *ef landkynning sett.1
einungis að skírskóta til hinna
ver upplýstu eða ef Iandið
fylltist af llýð úr stærstu borg-
um heims.
flestum sýningarskálunum á
Expo 67 sýndi stór hópur
Framhald á 9. síðu.