Þjóðviljinn - 08.11.1967, Blaðsíða 2

2 SlÐA — ÞJÖÐYIXjJINN — Máðvikpdagur 8. nóvemt>er 1967.
5. þing IMCO var
haldið í London
Dagana 17.-26. okt. 1967 var
haldið í London 5. þing Al-
þjóðasiglingamálastofnunarinn-
ar. IMCO. en þing þessi eru
haldin annað hvort ár.
Aðalfulltrúi Islands á þinginu
var Hjálmar H- Bárðarson
skipaskoðunarstjóri: Einnig sat
Eiríkur Benedikz, sendiráðu-
nautur við sendiráð íslands í
London þingið. Þingforseti var
kjörinn Quartey frá Ghana.
Þinginu var skipt í tvær þing-
nefndir. í stjómunar-, laga- og
fjárhagsnefnd var Lyons frá
Bandarfkjum Norður Ameríku
' kosinn formaður, en í Tækni-
nefnd þingsins var Hjálmar R.
Bárðarson skipaskoðunanstjóri
kosinn formaður.
Fyrri nefndin fjallaði um mál
varðandi skipulag og fjárhag
sielingamálastofnunarinnar. en
tækninefndin tók ákvarðanir
um öll tæknileg atriði, Sr-
yggi á sjó, siglingamál, skipa-
tæknimál, olíuóhreinkun sjáv-
ar. mælingu s'kipa og fleira.
Gerðar voru vmsar breyting-
ar á alþjóðasamþykkt um ör-
yggi mannslífa á hafinu, m. a-
varðandi brunavamir í farþega-
skipum og siglingarreglumar og
ákveðið var að boða til alþjóða-
ráðstefnu um skipamælingar ár-
ið 1969.
Kjörinn var nýr fram-
kvæmdastjóri IMCO, Coad frá
Bretlandi, frá 1. janúar 1969 í
stað Frakkans Roullier, sem nú
hættir vegna aldurs. Voru Rou-
llier þökkuð störf hans í þágu
siglingamálastofnunarinnar. Co-
'ád vár áður aðstoðarfram-
kvæmdastjóri.
Kosin voru átján lönd f fram-
kvæmd as t j óm A lþjöðas i glin ga-
málastofnunarinnar, og hlutu
bessi lönd kosningu: Ástralfa,
Brazilía, Kanada, Frakkland,
V estur-Þýzkaland. Grikkland,
Indland, Italía, Japan, Madag-
askar, Holland, Norepur. Pói-
land, Svfbjóð, Sovét-Rússland,
U.A.R. (Esyntaland), Stóra-
Bretland og Bandaríki Norður
Amerík’j.
Kinshasa-herinn
tekur Búkavú
KINSHASA 6/11 — Hex Kongó-
stjórnar hefur náð á sitt vald
bænum Búkavú austast í land-
inu, þar sem hvítir málaliðar
hafa búið um sig síðan í ágúst.
Málaliðamir hafa lagt á flótta
og flestir munu hafa komizt
undan til Úganda.
stefnu var stoÆnuð 1957 oghafði
aðalbækistöðvar í London. 1960
var Þjóðfrelsisfylkingin stofn-
uð í Túnis.
Portúgal
Vesturveldin búa Portúgala Nato-vopnum, en ÞjóSfrelsisfylkingarnar i nýlendunum fá aðstoð sósíal-
ískra landa í baráttunni' íyrir frelsi sínu- — Á myndinni er nokkrir skæruliðar í Gíneu, en Þjóð-
frelsisfylkingin þar hefur yfirráð yfir tveim þriðja hlutum Iandsins. t
Þrátt fyrir fádsema auðævi
sem öldum saman hafa verið
flutt heim til Portúgal úr ný-
lendunum. er landið enn dæmi-f
gert vanþróað land. Hin auð-
teknu auðævi hafa, er alltkem-
ur til alls, haft slæm éhrif á
efnahagslífið.
Portúgal er lándbúnaðarland
án umtalsverðs iðnaðar. Og
engar endurbætur í landbún-
aði hafa breytt lénsskipuliaginu
í jarðaskiptingu.
Nokkur hundruð stórbú eiga
geysimikil flæmi af beztu jörð-
inni í Portúgal. Framleiðnin er
eftir því.
Gamaldags iðnfyrirtæki sem
talin eru einn fjórði i atvinnu-
lífi landsins standast eiiivörð-
ungu vegna hinna lélegu launa
Að verkalýðsfélög em ekki
alls staðar skripamyndir, að
það borgar sig að berjast fyrír
rétti sínum.
Augu þeirra hafa opnazt fyr-
ir því hve ástandið er slæmt
heima í Portúgal. Og þeir sætta
sig ekki með glöðu geð'i við
gegndarlausa féflettingu undir
Salazar. Þessi verkamannafjöldi
er ný orkuveita í baráttuna
fyrir lýðræði f Portúgall.
En þýðingarmest.ar eru samt
hinar fjarlægu vígstöðvar bar-
áttunnar gegn nýlenduveldinu.
Einveldið sem búið er beztu
hergögnum frá Nató og hefur
sent allt að 200 þúsund manna
lið til nýlendnanna hefúr samt
ekki getað brotið skæruliða-
hreyfingamar í Gíneu, Angola
og Mocambique á bak aftur.
örvæntingarfull fjárfesting i
hemaðarofbeldi fjarri föður-
landinu er nauðsynleg, bví að
hráefnaauðdegð nýlendnanna er
sá grunnur sem efnahagslíf
Portúgala stendur á. Einveldið
Stríðið sem við megum ekki gleyma
Eftirfarandi grein um nýlendur Portúgala í Afríku og frelsisbaráttu
. í þeim „stríðið gleymda” er þýdd úr danska blaðinu Land og Folk_
Við mat á ástandinu I
portúgölsku Gírieu, Angola og
Mocambique er nauðsynlegt
að líta fyrst á Portúgal- Þetta
litla fasistaríki er 90.000
ferkílómetrar og með 9
miljón íbúum og er nú
stærsta nýlenduveldi í heimi.
Portúgal kúgar og mergsýgur
nýlendur sem eru rúmlega
tuttugu sinnum stænri en
Portúgal — eða 2,1 miljón
ferkm. og með 12 miljón í-
búa.
Portúgaíska
Gínea
Portúgalska Ginea stendur á
vesturströnd Afríku og nú er
landið 35.000 ferkm. með 600
þúsund íbúum. Á árunum 1890
til 1910 voru endalausar upp-
reisnir í landinu. Mikiar upp-
reisnir voru líka gerðar 1912
— 15, 1917, 1925 og , 1930, en
þessar alþýðuuppreisnir voru
allar barðar niður með mestu
hörku. Ástandið í landinu er
Þegar fyrir lok 15. aldar höfðu portúgalskir sjófar-
endur farið leiðina fyxir Afríku til Indlands. Verzlun-
arstöðvar voru settar upp á Afríkuströndum, en öld-
um saman réðu Portúgalar aðeins litlum landsvæðum
nærri ströndinni. Mikilvægasta „verzlunarvaran“ voru
afrískir þrælar sem fluttir voru til Brasilíu. Á árun-
um rríilli 1580 og 1860 voru 1,5 miljónir þræla fluttir
frá Angola og Kongósvæðinu. Portugal var síðasta ný-
lenduveldið sem varð að hætta þrælasölu í lok 19.
aldar. Þegar þessi þýðingarmikla tekjulind þomaði
dró mjög úr nýlendunum og þá var smám saman far-
ið að halda, lengra inn í landið við stöðuga bardaga og
uppreisnir.
enn á vorum dögum ákafflega AnQOm
slæmt — nauðungarvinna er 3
t.d. mjög útbreidd. Á árunum
eftir stríð hefur sjálfstæðis-
hreyfingin vaxið verulega. Þeg-
ar grannríkið, lýðveldið Gínea,
fékk sjálfstæði 1961 hófst upp-
reisnarhreyfing í portúgölsku
Gíneu. Skæruliðahemaður
brauzt út í júlí 1961 og nú ráða
skæruliðar víðlendum lands-
svæðum.
Ríkisstjómin hefur valið sér
næsta þægilegt hlutskipti í
viðræðunum við launafólk og
þykist hafa séð við hverjum
vanda. Hún framkvæmir
fyrst stórfelldar verðhækkan-
ir á brýnustu nauðsynjum
almennings, mjólk og mjólk-
urafurðum, kjöti, kjötvörum
og kartöflum. Þegar því af-
reki var lokið var samtökum
launafólks boðið upp á við-
ræður um gerða hluti. Um
leið og viðræður hófust lýsti
Morgunblaðið yfir því æ of-
an i æ að veruleg kjaraskerð-
ing væri óhjákvæmileg; hlút-
verk nefndarmanna frá A.S.Í.
og B.S.p.B. ætti að vera það
eitt að aðstoða ríkisstjómina
við kaupránið, finna ef til
vill aðrar leiðir til þess að
ná sömu markmiðum! Þegar
fulltrúar launamanna neituðu
að sætta sig við þetta skip-
unarbréf og bentu ríkisstjóm-
inni á leiðir til þess að koma
fjárlögum í höfn án þess að
ráðizt væri á afkomu launa- ,
fólks lýsa stjómarblöðin yf-
ir því að engar tillögur hafi
komið fram sem mark sé á
takandi — „því miður hefur
reynzt heldur lítið um úr-
ræðin“, segir Alþýðublaðið i
gær. Þannig virðast stjórnar-
flokkarnir hafa gengið til viö-
ræðnanna með því hugarfári
að taka ekki mark á neinu
öðru en því að fulltrúar
launamanna gæfust skilyrðis-
laust upp fyrir ríkisstjóm-
inni.
Sumir segja að viðræður
víð ríkisstjómina séu til-
gangslausar og geti ekki leitt
til neinnar gagnlegrar niður-
stöðu fyrir launafólk. Þetta
er að sjálfsögðu misskilning-
ur; verklýðssamtökin hafa
oft náð þarflegum árangri
með viðræðum við stjórnar-
völdin. Haustið 1963 gugnaði
ríkisstjórnin til að mynda á
því, eftir viðræður við verk-
lýðssamtökin, að láta sam-
þykkja frumvarp sem lagði
bann við kjarabaráttu al-
þýðusamtakanna. 1 desember
sama haust sá ríkisstjómin í
staðinn þann kost vænstan að
fallast á mjög verulega kaup-
hækkun eftir skammvinnt
verkfall. Og í júnímánuði ár-
ið eftir féll ríkisstjórnin frá
einum hornsteini viðreisnar-
stefnuhnar, banninu við vísi-
töluuppbótum á kaup. Hins
ber að minnast að þessum
samningum náðu verklýðsfé-
lögin , vegna þess að ríkis-
stjórnín vissi að, samtökin
myndu að öðrum kosti beita
valdi sínu og sækja árangur-
inn á þann hátt. Viðræður
þær sem nú eiga sé-r stað
munu því aðeins bera árang-
ur að ríkisstjómin hafi hlið-
stæða vitneskju. í samræmi
við það eru samtök launa-
fólks nú að greina valdhöf-
unum frá þeim ásetningi sín-
um að hnekkja hverri rang-
látri árás; Verkamannafélag-
ið Dagsbrún og Félag jám-
iðnaðarmanna hafa bæði
samþykkt verkfallsheimildir;
yfirmenn á farskipunum hefja
verkfall sitt á laugardag.
Austri.

Angola er í hitabeltishluta
Vestur-Afríku 1.246.000 ferkm.
með 4,6 miljónum íbúa. Síðan
um aldamót hafa miklar
hræringar veriö í landinu
vegna sjálfstæðisbarátbu lands-
manna. Miklar uppreisnir urðu
1907, 1914 og 1924. A árinul928
fóru hafnarverkamenn i Ang-
ola í allsh erj arverkfall, sem
varð upphafið að víðfeðmri
andstöðuhreyfingu.
Árið 1930 var mikil uppreisn
barin niður, eftir að mdkillher-
liðsauki hafði verið kvaddur
frá Portúgal. Eftir stríð hefur
nýlendustjómin reynt að vinna
„hvítflfbba“ Afrikubúa (sem
Portúgaílar kalla: „siðmenntaða
frumbyggja") til fylgis við sig'
með því að stofna stjómmála-
flokk til málamynda.
Þjóðfrelsishreyfingin MPLA
var stofnuð 1956 af Agostihin-
os Neto, sem er læknir og skáld.
Hann var telcinn höndum, en
slapp 1962 og er nú fulltrúi
Angola í FRELIMO.
Hin blóðuga kúgun á fbúun-
um var fordæmd á 16. þingi
Sameinuðu þjóðanna 1962, og
fengu sendimenn þeirra ekki
að koma inn f landið til að
kynna sér ástandið.
Mocambique
Mocambiquc stendur á aust-
urströnd Afríku og hefiur 7
miljón íbúa, þar af 50.000 hvíta.
Það var ekki fyrr en hiðsterka
ríki ZuHumanna, sem var stofn-
sett 1825, var eyðilagt árið
1895 að Portúgalar fengu loks
yfirráð yfir landssvæðunum
inni í landi. Árið 1919 voru
þýzkar nýlendur f Austur-
Afríku innlimaðar í Mocamb-
ique. Á þriðja áratugnum vom
þaðan fluttir verkamenn í
námumar í Transvaal. And-
spymuhreyfingin gegn nýlendu-
sem verkamenn bera úr býtu-ni.
1 Portúgal eru verstu lífskjör
í heimi. Auðmenn, her og kirkja,
stjórna landinu. Þessi þrenn-
ing er kjarninn í eina stjórn-
málaflokknum, sem leyfður er,
Uniaco Nacional, sem hefur
alla þingmenn. I 41 ár hefur
einvaldur Portúgal, Antonio
Salazar, stjómað landinu með
harðri hendi. Herinn og leyni-
lögreglan FIDE eru þau valda-
tæki sem hann styðst við.
Hinni ólöglegu baráttu gegn
Salazar-fasismanum er haildið
áfram ár eftir ár, þrátt fyTir
villimannlegar kúgunaraðgerðir.
Fremstir í andstöðtmni eru
kommúnistar í Portúgal, en
baráttan er ójöfn. Áratuga
kúgun hefur gert fbúanna hug-
lausa. Áhrif kirkjunnar em
geysimikil í landi, þar sem ann-
ar hver maður yfir sjö ára
aldri er ólæs.
Ástandið í velferðarmálu.m
speglast í þeirri staðreynd að i
Portúgal er mesti bamadauði
í heimi eða 7—8 prósent. Tii
samanburðar má geta þess að i
hinu vanþróaða Senegal er
sambærileg tala 6,7%.
Hin efnahagslega kyrrstaða
lýsir sér í atvinnuleysí ogfjölda-
flutningi úr landi. Jafnframt
vaxa útgjöld til hemaðarþarfa
og eru nú 50 prósent af gjöld-
um é fjárlögum.
Þrátt fyrir hernaðar- og efna-
hagsstuðning frá Bandaríkjun-
um og Nató hefur hinn mikli
vöxtur í hemaðarútgjöldum
komið efnahagsiífi í Fortúgal
á hefljarþröm.
Tvennar
vígstöðvar
Nú á tímum veikist einveld-
ið í baráttu á tvennum víg-
stöðvum; þau hundruð þúsunda
portúgalskra verkamanna, sem
starfa í útlöndum hafa komizt
að raun um það að pólitískt
freisi er ékki orðin tóm.
mundi ekki þola að missa ný-
lendurnar á sama hátt og önn-
ur nýlenduveldi hafa gert án
örlagaríkra afleiðdnga.
Þess vegna hefur það svo
mikla þýðingu fyrir Evrópu-
búa sem gerist f Angola, Gín-
eu og Mocambique. Það er ekki
bláeygð vesturlanda-hugsjóna-
stefna að styðja frelsisbaráttu
þessara landa. Úrslit baráttunn-
ar munu hafa beinar afleiðdng-
ar í sjálfri Evrópu. Vegna að-
ildar okkar að Nato með Port-
úgal höfum við greinilega sam-
ábyrgð á ómannlegum kjörum
íbúa „portúgölsku" Afriku.
Stríðið gleymda
Á vesturlöndum er nýlendu-
stríð Portúgala með réttu kall-
að „stríðið gleymda". Hin
slæma samvizka kemur öðrú
hvoru í Ijós f formi áskorana
og tilmæla frá SÞ og gagnrýni
á blóðugri kúgun Portúgalla. Um
raunhæfan stuðning við Þjóð-
frelsisfylkinguna hefur ekki
verið að ræða.
Leiðtogi Þjóðfrelsisfyiking-
arinnar f Mocambique, E)du-
ardo Mondlane, ræðir umþetta
vandamál f viðtali við brezka
blaðið Observer. Fréttamaður-
inn benti á að vopnin sem
FRELIMO hefur séu af rúss-
neskum, kínvergbum og tékk-
neskum uppruna:
„Við vildum meira en gjama
einnig nota brezk, bandarísk
eða sænsk vopn. En þvi miður
er okkur ekki boðið upp á það,
bara Fortúgölum . . .”
Staðhasfingum um að FRBL-
IMO sé fjandsamlegt vestur-
veldunum visar Mondlane
gjörsamlega á bug.
„Hvað heldur fólk eiginllega
að við viljum? Fyrir utan Afr-
íkubúa vilja engir hjálpa okk-
ur nema kommúnistar . .
Mondlane bendir á það að f
seinni heimsstyrjöldinni hafi.
vesturveldin gengið í bandalag
við kommúnista, en væntiþess
samt, að FRELIMO geti komizt
af 'án hjálpar kommúnista.
Mondlane neitar þeim stað-
hæfingum að PRELIMO sé
fjarstýrt frá Moskvu eða Pek-
ing vegna þess að hjálp þaðan
er þegin.
„Látum vesturlönd bjóðaokk-
ur aðstoð, þá geta þau komizt
að raun um það hvort okkur
er stjómað að utan . . .
Það eru áreiðanlega einhverj-
ir kommúnistar í FRELIMO, en
það skiptir ekki máli.
Það sem skiptir málli er það
hvort þeir eru góðir þjóðernis-
sinnar . . .“